m R E S C H R Y
A«. ifi8r. Keizer Amangkoerat, dat hy, nog Pang-
▼an Tsjeri-crang Depati Anom (of' Erf-Priro) zyn-
bop tcgen de, een bywyf van Sulthan Sapoh, een
¡m m van 9 Pnncen van Tsjeribon, Njaij Maas
° * Ganti genaamd, dat tot* hem was komen
loopen, by zieh hield, willende die, hoe
dikwils ook door dien Prins verzogt ,’hem
niet weergeven.
Hy dreigde hem daar over aan den Soc-
foehoenan te beklagen, ’t welk Amang-
koerat zoo qualyk nam, dat hy hem toen
al, had het maar in zyn vermögen ge-
. weeft, gedöod zou hebben j dog zwoer
hem dat te zullen betalen, als hy eens Soe-
foehoenan zyn zou. De Prins van Tsjeribon,
daar mede fpottefide, zeidedathy
van hem niet afhing, Tsjeribon van hem
niet had, en ook noit, wanneer hy Soe-
ioehoenan wierd.,. hem helpen,of zigmet
J, hem bemoejen j maar hem dan geheel en
al laten varen zdude.
Het bywyf wierd egter, niet aan Sul-
than Sapoh, maär aan Sulthan Anom (den
tweeden dezer Princen) nog dieij. zelven
nagt weergegeven j het welk Van Sulthan
Sapoh vernomen zynde, nam hy^die
’s morgens daar aan met 'gewöld uit zyn
brocders huis weder na zig, die daar over
niets zeggen dorft,hoewel Pangerang, De-
• pati Anom (of Amangkoerat) ditmaarge-
daan had, om Sulthan Sapoh zoo veel
nicer fpyt aan te doen. Welk geväl zoo
hoog by . dezen Sulthan Sapoh is. opgeno-
men, dat hy na die tyd noit inet de Keizer
Amangkoerat heeft willen yerzoenen.
. In de tyd, dat Radin Taroena Djaja
voorgenomen had Mataram te vermeefte-
ren, hoorde Sulthan Sapoh, dat alle de
Grnoten van Mataram alle hupne kofte-
lykheden deden vergulden. Hy Iiet de
zyne daar op mede vergulden; dog Pang-
erang Depati Anom zond twee dagen
daar na eenig volk üit, die zyn huis plun-
derden, en alles aan Sulthan Anom,dien
hy beter lyden mogt, gaven. Daar be-
neven dreigde hy hem voor .den Soefoe-
hoenan, zyn ’ vader, wegens geplecgde
inisdaden, te willen befchuldigen.
Sulthan-Sapoh, die daar eens mede lachte,
moeft zig voor dien tyd ftil houden,en
daar volgde te minder op, alzoo Taroena
Djaja, ondertuflchen mcefter vandeftran-
den geworden, de Princen van Tsjeribon,
tot hun eigen behöudenis, dwong, om
den Koning van Bantam tot Schuts-Heer
te kiezen,zoo,om dat de Keizer hen niet
helpen kon, en kort daar aan ook uit Mataram
vlugte, als om dat Sulthan Sapoh
met Pangcrang Depati Anom, die hy te
gemoet zag dat na ’s vaders dood Keizer
werden zou, niet meer wildc te doen hebben,
dat ook de reden geweeft is , waar-
om zig die Princen daar na onder de be-
fcherming der E. Maatichappy begeven
hebben.
V I N G E, v a n
De Javanen verhalen ook van hem ,dat
hy , op de vrouw van zyn broeder, den Vuiicdaad
Pfins Singaiärie, Ratoe Blitar genaamd, »nircnt
verliefd zynde, op zekere nagt ten iauu-~nPf n*
ren, terwyl dezen Prins in den Tempel an* ■
was om te bidden, mec eenige van zyne
vrienden (onder welke ook Radin du Bras
was) by deze Princes quam, en ’er tot drie .
uuren in.de nacht bleer, wanneer hy ,zyn
broeder hoorende komen, de vlugt nam;
dog.zyn vrieud, Radin du.Bras, daar in-
Hiiis gebleven iynde, alzoo hy zoo fchie-
lyk met wegkomen kon, wierd. door laft
van Pangerang Singaiärie gevat, en van
den zelven, alzpo hy op geen van zyne
vragen antwoorden wilde, gekrift, bc-
gravende hem ftil agter zyn huis, zondcr
ten tyde,toen hy hem doode,opeengong
teflaan, o f eenig geraas, ten blykqdat’er
onraad was, gelyk’stands gewoonteyer-
eiicht, te malten.
Amangkoerat ’er agtergekomen zynde,
dat zyn vriend uit de wereld geholpen
was, klaagde daar over eerftaan deRaaden,
en daar na aan den Keizer, zeggende dat
zyn broeder, Prins Singaiärie, hem ten
eeten verzogt had, en hy zedert niet uit
zyn huis te voorichyn gekomen was. Parig-
erang Singaiärie antwoordde, dat. hy dien
Heer niet ten eeten verzogt; iriaar op ze-
keren r.agt ten drie uuien,als hy uit den
Tempel quam, een dief in zyn huis ge-
vonden j en gedood had, zonder hem toen,
mäar wel daar na, als men hemmet licht
bezag, te kennen.
De Soefoehoenan, dit naeuwer onder-
zoekende, vraagde zyne Ryksraaden, o f
zy by nagt eenig geraas in’tpaleis van den
Prins Singaiärie gehoord hadden. Zy zei-
denneen, waar op de Keizer antwoordde,
dan heeft myn zoon Singaiärie ook
niets misdaan; maar die fchuld komt ten
lafte van zyne Raadsheeren , die geraas
(in een geval van onraad by nacht) moe-
ften gemaakt hebben. Daar op bela^de
Keizer Tagalwangi aan zeker bywyf van
den voornaamften Mantri , om alle de
Raadsheeren van Pangerang Singaiarie, die
toen mede op’t buiten-hof waren, tedoo-
den, ’t welk 34 der zelve te beurt viel.
Deze fchoöne vrouw, Ratoe Blitar,Dicns
raakte naderhand, by de verovering van ” daai
Mataram door Taroena Djaja, in zyne han-¡hanYa*
den, en hy gaf haar aan den Prins van poh’s wyf
Tsjeribon, Sulthan Sapoh, diezetot zyn wcrd'
w y f nam, nemende haar, toen hyenzyn
broeders in dien algemeenen opftand na
Bantam trok, mede.
Amangkoerat hoorende, dat RatoeBli- Datnieu-
tar nu Sulthan Sapoh’s wy f was,, wierd wcn*iaa£
nog veel meer, dan bevorens, op hem Amang.
vcrbirterd. koerat tc-
Hy liet ze door Temanggong Soerana- gcn hcra
ta van Damak,endoorKapiteinEgtberts-verwc^c’
zoon (alias Rootbol) wederom eiflchen;
G K & Ö I T
A* .ii8 5. * d ö g i&y vbnd en 'den- Prinö n iq t, alzoo- h y
■al ria Bantam w a s i "
M e o Z e g t , dat h y o o k lan g m e t een
van z y n e ig en z ii fte is , R a to e Poe ts jahg
ge-naamd, g S b o e le e r t, 'e n haar geraden
h e e f t , o m , na dat z y z ie h zw a n g e r g e -
\ v ö e ld e , d ie v r u g t a f te z e t ten . - ’
Gedraevan H y ooe le erdc o o k me t e en v an z y n va-
Amang- d e r sW y v e n , R a to e Soerabajä genaamd., d ie
koerac in m y to e fc h y n t Zyn e ig en moeder g ew e e f t
zy» k ugdi te Z y n , d ie o o k daarom v an den So e ibe -
h ö en an , z y n e n v äd eF , g ed o o d is. In a l
't w e lk e h l y k t ; Wat een g o d lo o sP r in s h y
van jo n g s af g ew e e ft z y .
W a t hu d e v e rd e feZ a k e n , o nde r z y n be-
ftic r v o o r g e v a lle n , b e tr e f t, z y hangen
me e ft a f van ’ t g e v a l van Soe rapa ti, en
van den o o r lh g , d ie daar u it gefproo ten
is;, w e sh a l v en het n ö d ig w e z e n z a l , dat
w y d it eens m it de-gr-ond ophaaleU e aV o o r -
fte jlen .
Öorfprong N a dat d e jo n g e ' K o n in g - v an Bantam
van.Soera- dbor-dfe w a p e n eh -d e f E Mä a tich ap py Zoo*
pan sge- v errg jn 2 y n R y k b 6 v e ftig t w a s , däc Zy-
nfe v y äh d en n a v ah z yn e ho ö fdftäd v erdre-
v err w a t e n , Was P an g e ran g ' P ö e ra b a ja ,
’ s K ö o jh g s B ro e d e r , met z y r i v o lk en g e -
i v o l g , ontrent1 3000'Zielen f t t r k , d e ; z y d e
v a r i eehen Sjeich J o e z e f , e en v an d e vo o r -
naamfte a a n fto k e r sd e sq ü d e n KonihgsWan
Ban tam te g e n 'd e jo n g en ' V o ril- ,. g e v o lg t ,
om ne vens hem- na e en g o e d : he en k om en
t e z ie b i
D e z e S je ic h w a s v an v o om em en , om
z ig na Mataram te b e g e v e n ; d o g Pänge*
ra n g Pc^irabaja, d ie za a k w ä t. r y p e r o v e r -
w e g e h d e , en n ad en k en d e , ho6 fle g t hy
d ed e , dat. h y , een- K o n irig s z o o n z y n d e ,
S je ic h J ö e fe f , een mati v e r b eneden h em ,
z o n d e r e en ige h o p e v an v e rb e te rin g van
Z yn fta a t , g in g v o lg e n , v o n d gö ed hem '
f t i r te v e r la ten , en te z ie n , o f h y , d ie geen
fc h e lm ftu k b e d re v en , en z y n v ad e t maar
g eh o lp en h a d , d ö o r ’ tz e n d e n v an G e z a n -
f t n aah ö n s , n ie t w e e r in gen ad e zou -kon-
nen: a ang enomeh w e r d e n . ^
D e L u it e n a h t , M ä u r i t s v a n H k p p e l,
w a s hem e e r ft me t e en ig v o lk na gezon den,
h o ew c l Hy daar n a n o g d oo r -K ap ite in R u is
v e rv an g e n w ie rd .
Wiehy ' Deze by den hoek van Karawang gekowas.
nfen zynde, hoorde, dat zieh aldaar eene
Soerapati, een Balier, en een weg*
geloöpen iläaf vari den Opperkoopman
Knol, met wel 70 of 8ö diergelyke weg-
loopers , öphield, en daar als een dorp te
zämen gemaakt hadden, waar van hy haar
Edelheden kinnis gaf, die egter, al2oo
zy-zich daar ftil hielden, beft achtten zig
me t hen nipt te bemoejen.
Werd door Kapitein Ruis vond egter göed, om
haar Edel-van. verre eens te hooren, of zy,' onder
genade1" !^ 0*tc van ge9ade eri vergiflfenisniet tot
aangenor ons Zöuden willen overkomen , en, hen
daar toe genegen gevonden hebbende, gaf
J A Vr "A. i
daar a f kennisaati haar Edelheden ,d ic z y n A*i r« 8 j.'
doeri goedkeurden, eri hen allen in geriade
aanmmen.
Daar opgaf hy zyn völkkft, Sjeich Joe-sjeich Joe*
ief op de hkrlen te volgen, welkepoit hy fcf gefla-
den Luitenant van Happcl oplag; dog de §cu* |
Luitenant Antoiu Ejgel, en Znch’arias Bin-
tang belaftte hy na de Zuid te trekken,
om hem , terwyl van Happel hem van de
Noördzyde vervolgde, van de Zuid-zyde
te lluiten, en hem zqo te Odetten over
Mataram nid na Soerabaja te geräken,en
van daar na Macaflär, van welken Vorft
hy feen na-blocdverwand was, over te
ftceken. , ,
Deze togt van Ei^el ging zoo ipöedig
voort,"dat zy hem by het- groot binnen-
meir , Segara- Nakan genaamd, ftüitren
en na een gelukkig gevegt, op de vlugt
dreverr, äFzyn wyven gevangen kregen,
Verfcheide'der zynen, die nog eenige we-
derftand boden, *t leven benamen, en
j zomrriige doortpidden gezabeld , aan de
I böBmeri opbifigen, met bcdfeigihg van
: huiv allen, indten zy zieh niet overgaven,
zoo te zullen liändelen,
Daar ria riader hoorende, waar hy was,
zond roeri 'den JLuitenant van Happel , die
taalkundig was, na hem K>e.
- ^ e » ;by Sjeich Joefef m een Moorfch Wcrdbe-
gewääcf gekömen zynde (gelyk die Heer wogen zig
my zelf zeer ömftandig A°. i686 op Jä- over te ge-
para, daar ik aangierdfe; verhaald heeft ) VCQ\
en zeer goede kenriis, riiec alleen van de
Maleitfche taal , maar oök van de Arabi- ^
fche lettfer ( die hy zeer wei fchreef) en
van alle- de gewoonten en zeden der Mooren
hebbende , veinsde mede een Arabier
van geboorte, en een rechtgeloovige te zyn. ^
Daar van overtuigde hy hem door ver-
fcheide bewyzen en gefchriften, zei mede
door de Holländers gevangen; dog zeer
wel van hen gehandeld' te zyn-, waar op
hy hem niet- alleen raadde zig ö ver te geveri,
maar oök< vferaekerde wel’ gehandeld te
zullen werden. Dit viel (zoo my döör
een Käpiteiri, die’er by was, gezegr is)
in ’t laatfte van A°. 1683 voor.
Hy- ga f daar op zyii krisaan hem over; Enwcrdna
ging thet hem mede na de Heer Ruis, die dcCaap
ontrent Tfikalong lag, en- quam op Bä- derg°cde
ravia; maar wierd, tegen zyne verwag-
ting, na Caap der goede Hope gezoriden,
daar ik A°. 1705- zyn graf, niet verre van
’t land van de Heer Kalde, gezien heb.
• De reden, waarom haar-Edelheden de-
zen man zoo verre verzonden, was, dat
i p op Batavia gekomen zynde, van de
Inlanders als een Heilig geeerd, zyn Sa-
pa (of uitgekaaude pinang) die hy weg--
wierp, als een heilighed, eerbiedig opge-
raapt, bewaard, en in alle manieren als
een weergaloos man van hen zoo zeerge-
roemd wierd, dät zy- vreesden f dat hy te
veel aanliang krygen,.en haar-daar na nog
veel moeite geven mogt. z ön