38 B B S C H R Y V I N G E : v A~;N
i™ «Sf brain ™ ’cgcel van verw , en meefte dat zy. doen.
v™8=- wel ??» vccl m ’cgcel trekkcnde :(gelyk I War den a id van dit volk W t die
fWte,en deJonnozaanen doorgaans Yallea)..m.de is geenzins. als wel die van de
gomer meeft moedemaakt lonpeade j dpg de I drnnen',, re weten, nouwloos S
fe nw e n , dmkorren dtk zyn, kleeden ] agrig g yemderfch ; in te g e ied z yn
S hoejel dezdve tm-tyde jy zeer vricnddyk , gtfpnrfzaanT S
als zy zieh gaan waflchen (dat tweemaal I ar^A^Air* *_ . ,» 2eei
luy.
Aard
dezer
Volke*
en genegen om iemand, met.
F ö S d e
-V rou- -
wen.
aaags geicntea; zieh mede naateemtklee- aUes , war zy hebbSi, te . e„
den, en zieh zoo zonder eemge fchaaince zoo men mec hen eens vriendfchao'ee-
aan yder vertanen . . beeft j g g g » s S i l n
Deze meefe FomofiMfche Vrouwen niet breken, en ook niet . Jieel licht,.als.
vaUa?'".el zoo .blank,, als deMans; dog zy dir maareenigzinsmydenkonnen, daar
zyn. kort, dik , vet, fterk , enarbenE toe komen. ¿ I ß kan men tot h Ä ,
-zaam, gelyk zy ook wel k tneefte werk zeggen, .dat zy iemand,.dien zy meenen
moeten doen , vemuts de Mans, door tot der dood toe zullen eenouw ivn ’
de bank Jonkers , Lantetfinttn , en yry Zy zyn ook in ftaa^ om redelyk weL
luy zynde, het meeft op de Vrouwen la- over allerley zaaken, te oordden en ne
ten aankomen, zelf ook om ’t Land te negen,.om ’t gene zy nog niet verftaan.
bouwto, Ryft te planten, ep die, als zy o f nadoen können, te S Ä
ryp-is, te. fiiyien, en by een te verga, dat zy de. zaaken, die zy .ee^ g eW d
deren. I M H ' gezien, ofgeleerd fcbben,,,oak zeerwd
Zy zyn met gewoon al haar. Land te’ weten te onthöuden. 1
b ep lan tcn .o fteW y en , maaryderibe- .Hun/bifte fpyze 'beftaat in alleflev
- plant een Veld zoo groot en zoo verte, i vifch; dog voor al in Krabben Oefleri
als hy ooideeld voor haar huisgezin ge- enGarneeßn., waarbyzy maar k S
norc t e zm ,e n als zy bare rype R y ft in- o f groente nemen , om een fmakdvke
-gefamdd hebben ,■ zoo zyn zy :met ge- : maaltyd te doen , en dit'fteÜen zv vom
-woon die te; gelyk.of m >t gehed te,dor- boven het befte wildbraad, dat men hen
ichcn ; maar zy bewaren die in hare hui- zou können vooizetten. Hun brood .w.
-zen, waar vanzvdan ’s avonds.bevorens, i ofgekookte Ryft, of wel «mieegekook
twee a dne bofläen met Ayren over het i te wortek, van weliezy’er 2
vyer droogen, die zy dan daags’er aan, hebben, die zecr, finakclvk zvn en dm
s morgens een a twee uuren voor den zy , by gebrek van R y ft, .wd dleen nu
: dag flampen, nemende met meer, als zy en dan , zonder' t ä » aädete^prt
dien dag van nooden hebben. A ls z y j g eb ru to i, alzoö z y S r voeSaamm
• n°g tyd over, en eeen werk-hebben , we- aangenaam Zyn. .
ten zy zeer wel vifchve vangen, daar zy Hun drank is water, mäii zv hebben
Hun
oordeel
enbegrip*
Spysen
drank.
W a t de
Mans
doen.
ma Vaartuigen op uit gaan. bmten dien nog een foorte vah ilerken
De Mans daari en tegen oeffenen zieh, drank, die by na als een./oorte ran b S
ma ja^n, r a m s r l ^ e i ^ f c j g i ^ l i .Lf.-Mom is, alzoo zy.die ,van j S Z
Om k wild te vangen, maken zyftnk- ken , die zy wat opkoken , dan m
ken of fpnngen, vanRotang en Barn- | Ryft-blok ftampen/latä, d a a rh a ^ iS
boelen, of anders lchieten zydezelvemet j meel yan Ryft door ouHaVrouwen
hunne pylen en boogen , of veilen dezel- ’t niet meer. na de gewoonelyke ¿ v z f
ve ter neder met hunne werpfpieflen, die ^ a t , kaeüwen , ter tyd vtoe dat zv S
van Bamboeien gemaakt'Zyn, :en eenfteel ° — ----------■> J - - -J
van y a 6 voeten hebben , waar aan een
yzer met twee a drie weerhaken, en aan
welkers einde een ichelleken is', *t geen,
wanneer *t beeft gewond is , aan eeo touw
achter naüeept^ waar op zy ’t wild ook
vervolcen;
2^elfs rechten zy wel zulke Jachten met
twee a drie Dörpen gelyk aan, zynde
zommige van hen zoo mel, dat zy een
Hart in zyn volle ren weten in te lopen,
by de hoorens te vatten, en het zoo te
gelyk te keelen.
Z y gebruiken ’t vleeich der gevangene
Dieren minlt voor zieh zelven j maar droogen
’t in de Zon, en verkoopen her aan
de. Tsjineezen, of andere Volkeren, die
hen voorkomen.
Zy oefienen zieh verder fterk in *toor-
logen tegen inalkanderen, die is wel het I
a twee ponden van die l^aeuwzel hebben
dat zy m een Pot uitipuwen, en dan met
dat deeg mengen en doorkneeden, alzoo
dit kaeuwzel dan als.tot gift diend, om
het zelve te doen zieden. Daar na doen zv
diengekncedendeegineen,Pöt, diezymet
water vullen, 4icht toeltoppen, en dan
zoo twee maanden laten werken, waar af
dan een drank voortkomt, zoo iehoon en
hefllyk , als Mee, o f Spaanfche -Wym
en zoo fterk, dat möi’e rwel ter degen
dronken af werden kan; dog zy is vry
wat koppig , en ’t hoofd kan ’er wel een
dag of twee van zeer doen , als men’er
een roes van gearonken heeft.
Zoodanig is .het bovenfte', dat zieh zoo
klaar als kryftal veitoond; doch onder is
het een iöort van d ra b e n bry, die zy
voor zeer goede fpyze opeeten. Ook kan
deze^ drank wel 20 a 59 jaaren bewaard
T A Y O U A K o f F O R M Ö S A.
Worden en duuren.
Huizen,' De Huizen, die zyin hunne Dörpen
enHuis- jßehben, zyn redelyk groot, werden ge^-
raa . njaäkt fof van, höüt (dat de grootfte en /'öen andere doen ) ofwel meeft van Bam-
befen^ met ldey enkalk beftreken. Zy
fiouden v^l yan deuren , om aan alle kanten
uit hunne huizen na buiten te können
gaan 1 ja zullen aan een zyde Wel 2
¿l ~2 'deuren maken.
Doorgäans ftaan hunne hüizen in ’t
kruys tegen over malkanderen, en geme-
nelyk 3 a 4 voeten van de grond verhe-
g ven, en om de aardbeving, die men hier
’ zeer onderheevig is, doorgaans maar van
Äne verdieping.
® Zy behängen die van binnen met eeni-
ge geichilderde Tsjitzen, of Kattöene Kle-
aen, en vercieren dezelve van buiten en
vah -binnen yaet de kop en höorneri der
H ^ ^ n ^ ^ j* e t" Verkens-koppen.; Verder
weten zy van geen anderen Kuisraad,
dan vän hün gereedföhäp bm ’t Land te
tjouwen (zynde eeiiige fchofielen , ' hou-
Weelen, houw-meflen , bylen;, $tc.) als
- mede van hun Geweer ( zynde pylen,
— boogen, ichilden;, fvmrden , länge en
körte’ fpieflen , ^’t welk zy; ordeiltegfg
lyk^ aan de wand ophangen; en die' daar
H ’t beft_onder hen van voorzien i s, werd
fj&&7 voör een Ilidder, ,-en groot Edelriian: ge-
acht.
Z y beten uit uitgeholde hoüte bjölcken,
en hebben ..ook. fteene potten, en gannen.
i 3ä^te™drinlC,-Mk?to^yoEled$gt^a#kiBaiu-
boefen. E n ^ r is al de opfchilc vdM
nun Jiuis.,
flederen * In geiöeen hebben zy , b f wel geen
Hederen, geheel naakt lopende, en cfieal
^®" lde edje aan.’t ly f hebben, gebruiken
eengroyc Tsjits, 'ö f eenig a.nder grofKat-
toen;,rriaar i e zich ’Zeer koftelyk pnder
hefi willen opfchikken, kledeu zich metl
¿¿n zyde kleed , . of met een kleed van
HMdeu-h^ir , - dat zy zeer riet weten te
fpmnen',en izweven.
Wat. de Regeering van dit Land aan-
gaäf , Zy weten van geen Koning ,. of
prang Kajaks (gelyk andere Indiaanen)
giaar gelyk *t geheel Land in Dörpen,
zomnrige gröot, ändere weer kleen, ver-
deeld is, alzoo ftaat yder Dorp op zig
Zelven , zonder dat het met een ander te
doeri"Beefti
. In zulk een Dorp is.een zekere.Raad
yan twaalf der vooraaamfte mannen, alle
öntrent 40 jaaren oud, die om de twee
, jaaren gekoren, cn zoo t’elkens vervan-
gen werden*
Die dit Ampt, by hen Quaty genaamt,
eens bediend hebben, laten zieh al ’t hair
van hun voorhoofd , en van de ilapen 4^
Hoofds, uitplukken. .
Regeering.
Magtder . 'Hunne magt ftrekt zieh gcenzins over
Over. st Wolle’ üit; maar zy nemen örider zieh,
keden.
ria een ernftig böäad över de zaak , die’er
voorgevallen is , o f te doen ftaat, een be-
fluit, vergadereri daar na al ’t volk van
het Dorp , cn ftellen hen de zaak, en hun fevöelen’er över, yoor, en doen huü.
eft, öm het Volk zop yerre te brerigen,
dat zy hun befliiit volgen, X gene zy
doen, Zoo het hen wel gevalt , en zoo zy
’t goed «brdeelen , en anders nemen zy
een ander beilüit.
" Öok moeten deze Quaty ^ alles , dat
tot. den Godsdienft behoord , verzorgenj
en mögen,de overtredere van hunne Wetten
in dit ftuk ftrafteri,; dog geen zins met
de dood» bogyen, banden, öf.met eeni-
ge gevankenis, maar alleeri riiet een klee-
ne boete -van- een Kleedje, o f van een
Harten-vel, Ryft , een Potdrank., of iet
diergelyks; dog gelyk de Wetten van hun
Land V. inzonderheid ontrent den Godsdienft,
zeer vreemd Zyn, alzoo zyn ook
de ftraffendaar zeerveel nagericht: want,
by" voorbeeld , daar is ^n tyd van drie
maandeü lang, dat zy moeteq^ jiaakt gaan;
zoo nu een Quaty hen in dien tyd met
een kleedje aan ’t ly f ontmoet, is dat
verbeurd, en -dan moeten zy ’er nog een
boete; oplcggen, dat deZe Quatys wonder
wel weten waar te nemen , als zy ftaat
maken ; dat \ volk uit ’t Veld, en na ’c
Dorp, komen zal.
Zoo zyri’er ook tyden, op welke zy
wel arndere, maar geen Zyde Klederen
aan mogep, hebben, en.zoo - zy dan daar
Qp^betrapt werde,n , verbeuren, zy zulk
een kleea, en eeri boete boven bien.
ö o k mögen de Vröuwen riiet al teHoo-
vaärdig zyri, en te vee! fraeye Klisedjens
aanhebben', öf een Quaty heeft de mäg^
om zulk eene openbaar te beftraffen, en
haar dat overtollige af te nemen, ja onj
het voor hunne oogen in flarden telcheu-
ren, om haar te leeren zediger gekleed
te gaan.
Dit is de eenige Overheid , die zy er- Agting
kennen, en verder ftaan zy in geen ding
onder iemand , wetende verder geen on- ¿¿ä. '
derfcheid ter wereld tuflehen een Knegt,
of Heer. Egter eeren zy byzQ.nder veel
alle Lieden V die vän hoogen ouderdom,
of ouder, dan z y , zyn, zonder dat zy ee-
nigzins daar na zullen zien, of Zy ryker,
en magtiger vän middelen, zyn. Om deze
reden zal de jopger ältyd voor zyn ouder
ter zyden uit, en van de weg wat af-
wyken, en hem , üit eerbied (al fpreekt
hy zelft met hem) zoo lang de rüg toe-
keeren (als niet weerdig zynde, om hem
aan te z i e n o f zieh dit niet durvende aan-
mätigen ) tot dat de oudfte vöorby ge-
gaan is'.'
En indien een oud aan een jonger man
iets belaft, zal;hy, al wäs ’t dät hy eenige
uureri verre gaan moeft, dit niet dur-
Ven wygeren. Ook zullen de jOTigeliri-
; ■ gen
I