V *n ‘t E iland
On*
toft.
de van eeri ander vadrtuig met jong gezet-'
fchap kort’fcr agter gevolgt. Ik heb wel
halye nagten daar ha^ zonder verzadigd te
können Werden, leggen luifteren, cnheb
zoo volmaakte cpncerten, die van enkele
flaven op de hand-viool , viöol di gamba,
harp j cither, of guitaire ,en wat dies meer,
meefterlyk uitgevoerd wierden, daar ge
hoord , dat zy van geeii concert in ’t Va-
derland verbeterd konden werden.
Men kan zieh ook geen vermakelyker
, ftad in de wereld, bin te wandelen, ver
beelden , äizoö rhenhierlangs de gragten
Diet alleen allerlei, en vecl welriekcnde
bloem-boomen, maar (*t geen men riergens
anders zoo vind) die men het geheel jaar
door groen heeft.
En zoo men gelegen - is zyn vermaak
buiten de ftad tegaan nemen’, kan ’er geen
ichooner wandeling, als längs dewegvan
Jakatra, en zoo verder tot aan deChince-
fche graven, bedagt werden, alzöo die weg
zeer bfeedy enaari wederzyden met zeef
pragtige tuinen, waar op heerlykehuizen
ftaan, bezet is ; wäar onder die Van zyn
Oud-Edelheid van Oifthoorn , van de Heer
Douglas, van Mevrbu\vVolger,van deHeer
Zwaardekroon, van de Heer van Zwol,van
de Heer Krudop, van de Heer van der Hof,
enz., uitfteken ; dat men ook van de tuinen
van de Heeren van Hoorn, van Rie-
beek.en van Ryn(dog vry verdervande
ftad , en wataan een ander oort gelegen) me-
dc wel zeggen mag; behalven dat ook de
Chineefche graven zeer heerlyk zyn.
W il tpen verder henen zyn vermaak ne-
men, men kan na Ansjol o f naTandjong
Prioc (pas een halve, myl van de ftad) met
een orembaei, of koets, ofnadeMaron-
de* en nog verder, gaan.
Nog vry verder uitfpannirigkan men na
Siringüngen Depoc (plaatfen van vermaak,
de Heer Ghaftelein wel eer toekotnende,?
en y of 6mylen van Batavia gelegen,o f na
Tanah Abang *t land van de Heer van Rie-
beek (dat ook eenige mylen vanBatavia legt)
of naNoordwyk (een poft ontrent i myl
van Batavia)nemen,op welkelaatfte plaats
men doorgaans Cacab, en andere Ichoone
vifch, eeten gaat, en daar ieder mansper-
zoon een goude coebang (of 24 gl.) voor
die maaltyd verteerd; dog hymageenjuf-
frouw medebrengen, die dannietsbetaald,
en daär mede bygerekend werd, alsofzy
voldaän had.
Wil men ook de Utregtze-, Rotterdammer,
Dieft-, of Nieuw-poort uit
längs de voorftederi gaan-wandelen, men
moet bekennen, dat men daar alomme de
fchoonfte en pragtigfte tuinen heeft, met
uitnemende ichoone huizen ’er op getiiü-
merd, cn daar by alles, ’tgeen eengezel-
fchap vermaken en behagen kan:
Het Eiland Onruft,drie mylen van Batavia
gelegen, en aldus als onder den
rpok van deze ftad, behoord zoodanig tot
de zelve;, en tot de gedurige bcveleh van
de Heer Opperlandvoogd, dat’er geen eene
dag vöorby gaat, dät daar niet de eene
pf de andere laft na toe moet. Het iskleeh
in zyn ointrek, en alleen gefchikt tot het
vertimmeren, of ki'elhalen der fehepen,
' Ten “dien einde woorid’er een Baas pp ,1
die in myn tyd Opperkqopman met 120
gülden ter maand was. Ook zyn’er (ge-,
lyk te denken is) Veel Icheepstirtimerlie-
de’n, enzeevarend volk, tot dät werlebe-
hoorende. Die Baas leefd daar äls1 een
Pf ins, zynde Hoofd van dat Eiland, ont-
hälehde nu en dan dezeen gene Heeren op
ichoone leer-vifch, die ’er zeer goed is.
Daar woond ook een Predikant, en
Krankbezoeker, om des Zondags den dienft
waar te nemen..
Ik heb’er van Batavia af ook een Moo*
len, en meer andere zware werktuigen,
gezien.
De Baas heeft ’er ook koebeeften en
melk in overvloed; dog het verdere moet
van Batavia.alledag gehaald werden. \
Den z f October i6 f i beilocen haar E-
delheden dit te verfterken met een fteenen
bol werk, om de aankomende vaartüigeh,
en zulk quäad volk afte können wyzen.
Enden 16 January 1699, om daar een
Loots, tot berging der gföve goederen, te
laten opflaan, en de peper-pakhuizen op
te ruimen, alzoo de groote Rivier onbruik-
baar geworden was.
Van de ziekten , die hier op Batavia de
menichen, en vopr al de meuwelingen,1/
die zieh in ’t fterk eeten der vrugtente buiten
gaan, gemeenelyk aantaften, zal ik'
niet ipreken, alzoo ’t meeft de zelve zyn,
Över welke wy reeds inde ftoffe over Äm-
boinä breed genoeg gefpioken hebben. " •
De eenige ziekte, die; hier fterk dbor-Van de
taft, is de Lazery, tot weering en gene- ziekten ,ea
zing van welke het Eiland Purmerentge-^yzonder,
fchikt is ^ o g lieden van middelen, daar Lazcry*
door aangetaft werdende, onthoudenzieh
in hunne tuinen, büiten de ftad. *-:
Dit is een bedroefde en ongeneezelyke
ziekte, zynde als een onzienlyke kanker, '
die de taenfehen verteerd, en allenskens
opeet. Zy zien ’er affchuwelyk vol bob-
bels en puiften uit, en 'ik heb’er gezien ,
die, de zelveaan de voorfte vinger hebben*'
de, alle dag iet aan die vinger verloren,:
die als uitdroogde, inkromp, en kleener
wierd, zonder dat men *er egter veel aan
zien kon.
De gemeene taalen, van welke menzigTaalcn,
op Batavia bediend, zyn de Portugeefche,mca
läge Maleitze, en Nederduitiche. Men heeftj’icr)’c'
daar ook wel de Javaaniche, Ghineelche, rul c‘
en alle de andere taalen der Volkeren, die 1
hier zyn ; maar het is voor hun zelveb,
dat zy die met hun eigen volk ipreken, en
verder werd ’er geen werk af gemaakc by
Ly ft der
Opper-
landvoog-
den van
Indien.
»Bdrt«; dög de Pöttageefche en de Ma-
- leitze taal zyn de nfec t.altín, waar mede
men Bi® alleen op Batavia, maar itlfdoor
ganfch lfldíen, tbtin EerSen'toe,tBet¡íi-
lerfei Volkeren te raelit kan taken.' Mea
had egter betet gedaan met onze mal. ge-
heel en al , gelyk de Portageezen de hunne
van eerften af aan ingevoerd hebben,
alomme waar zy <juamcn',medeingebruik
te brengen.
. D en 8 Juny (69t is daar van aleen begin
gemaakt, en by haar Edelheden be-
floten, dat geen lyf-eigenen hoeden of
mutzen zouden mögen dragen, en ook geen
vry-brieven (ichoon al vry gegeven zyn-
de) erlangen, voor en alqerzyNederduits
konden ipreken. Ook befloten Zy toen
geen huwely ken van Inlandzc vrouweii
met Nederlanders toe te ftaan, dan van die
Nederduits konden ipreken.
a Gelykn er goederen van alle gewe»
Iren op Batavia komeh, en weer van daar
na alle andere geweften gaan, alzoo werd
er ook veel toi van de inkometide en trit-
gaande goederen getrokkeri, gelyk men uit
een Eyft, die wy daäf afbezitten; dog die
ieder een juift niet behoefd te doorfnuffe^
len, zdu können zien.
N “ zuIIen wy de voornaamfte dienaafs
der Ei Maatfchappy hier, zoo alszymal-
kander m rang volgen, zoo verre wydiä
hebben kötlnen nafpeuren, en Ppdelven *
hier byvoegen.
TIENDE HOOFDSTUK.
Lrf i * 1 °? P 'rIandv;° Z * ? { * * « • ' Lyft der algemeene Beftierders van den ban*
del van Indien. Lyß der otdinafh Raaden van Indien. Lyß- der extraordinaris
Raaden van Indien. Gebeimßcbryvers der Hooge Regeering. Eerße Klerken der Secre-
tary van zyn Edelbeid. Onifangen gene,aal Eerße
fberboenlteden des^ Kadeeds. ^Sergfants-Majoory. Boektouders generaal. Fi-
r l T j ica ’ r<“i - Equipape-riueßdrs. Advocaten Fifiaals. Baillu's.fFaier-Fircaals
a Iw m m ä m Sjabbandaan. Konßdpel-Ma-
]om. Admmfirateurs van de Medicinale. winkel. Baazen van Onruß. Fabriken Dt
« Pl efii,nUn™’' M in e . Raaden vanjußitie tot Batavia.No.
tanffen vanBatavia. Procureitrs van Batavia. Prefiienten van Schemen Scbecedeuten
der Heemraadtn. Preßdenten der Commijariffin van Httwelykzt en Kieme iar
" ' a«‘4 ff'/-" T ” Cilü ‘I Che BoeielmKß "s - Cbineefcbe Boedelmecßers. Setrelarif-
fenvan jußitte. Sccmattffin vom Sebepenen. Secretatißen der IPeeskamer. Stcreta-
r Jen der Hcemraden. Secretarjffcn van Huwelykze en Kleene zaktn Secretariffen
van Cbineefcbe Beedehnetflers. Grtole Kaffitrs. Greote PTinkeliers. Dirp,„ßen Do-
Beren. Fendu-mecßcrs. Stads-drukkers. Kapiteins in dienß der F Maatßbaptn tot
Hata-uta Emtenami op Batavia in dienft. Vaandrigs in dienlt. IFendbiciJrtot de
eerfte bediemngen van Indien opgeftegtn. enantcltrs tot ae
. L „ Y S T
Vaö de Nattmen der H E E R E N
GOUVERNEURS GENERAAL
im o f
o p p e r l a n d v o o g d e n
i . . v a n
N E D E R L A N D S I N D I A .
Pieter Both.
Gerrit Reynft.
Laurens Reaal.
Jan Pieterszoon Koen.
Pieter de Carpentier.
Jan Pieterszoon Koen»
Jacques Specx.
Henrik Brouwer.
Antoni van Diemen.
va» A°.i6 1 o. 19 Dec. tot A®. 1614.507«^.
1 6 1 3 .3 0 ^ . 1616.20 Decemi.
1616.19. Juny. fl " " ‘
1618.2.0 May.
16x2.24 Novemb.
1627.50. Septemb.
1629.22 Sept.
1632.7 Sept.
1637.31 Decemb.
1618.20 May.
16z 2.24 Novemb.
1627. Jo Septemb•
1629.20 Septemb*
1632.^7 Septemb.
iö jy . 31 Decemb.
1 ^45' *9 -April.
Km