i«28.
Hoc de
Tsjince-
fche
HandeL
hier gefreven
werd.
64
Van deze plaats werden UE. Hoofd.
zommen nretTsjincefcheJonken na Tsjin-
tsjeoc, o f Äymily, afc din Kdopinan oF
Factoor der E. Maadchappy veraonden,'
f l j a4n W N * byzonderc Koop-
iieden, die men eenigzinsvertronwenmaft
medespgeven , om zoodanige Goederen
en Waaren, als Japan, Indien, en 1 Va-
dcrland eifcht, <kar voor in te koopen,
A A K E N V an
äidus vandenCombon, of dçn Over-
van dieLandvoogdy van Hocho, by
oogiuiking toegclaten weni. ■ •;
/.‘ pok komen zommige byzondereKoop.
Iieden uit Tsjina met hunne Vaartuyeen
Juer, om hunne Waaren te koop te Veiten
; hoewel dit weinig zpoden aan den
JJyk brenst, endaarom, wanneer de tyd
^ a k t , .dat men de Schepen na Japan en
•Batavia jaarlyks diend af te vaardigen en
wanneer dan de Tsjineefche GoedÄnwei-
™g herwaards uit Tsjina hebben,
» men genoodzaakt met » 5 lacp,_
«m m E
Hoede
Handel
in Mani
I ha ge-
fchied.
En in
Macao.
dan de Waaren (dos al m e d n ü r l iy
oogiuiking) in ovendoed aan boord ee-
i «n ontfimgen werdtn,
en dan veriejuld de inkoop aldaar 8 a 10
Thaylen op een Pikol Zyde
welke Goederen dan van daar ten eerften
vmonden ,' en herwaards gebragt wer-
,_In Manilha werden alle Tsjineefche
Waaren openbaar met Tsjineefche Tonken
uit isjtra gebragt , waaroyer aandenKei-
beöaIdwerd; omnude
■ TsjineeicheKooplieden aan te lokkenTenl
van verfcheide Goederen door hen geriefd
tt werden, geven de Caftiliaanen .aan de
Koopheden groote zqrnmen yan te.voo-
rcn op den Handel, waar door zy dike
wtls vergeten weer te keeren, dat nu al
zooeenige jaaren aan den anderen gedüurd
heeft, tot dat door ons vertoeven alhier I
en door ’t gralTeren der Rovers, hetTsii-
neefch Vaartuyg ingehouden, en van daar
herwaards meeft aangezakt, waar door aldaar
in 4 jaaren zeer weinig Handel ge-
vallen j s . -
Die van Macao hebben nu ontrent 112
jaaren met de Tsjineezen gehandeld, en
door buiten-gemeene onkoften , gefchen-
ken, bezendingen, &c. van den Keizer
van Tsjina verlof, om in Macao Iura ver-
blyf te houden, verkregen, als mede om
wn daar jaarlyks tweemaal na Canton, of
Qumam ( daar twee groote Jäarmarkten
zyn) te mögen trekken, en hunne Hoofd- I
zommen daar aan te leggen, diewaarfchy-
ndyk meer voordeelen, als die van Manilha,
o f als wy alhier, können doen, te
mem alzoo zy door hun langduurig ver-
blyt aldaar hier in kennis gekomen zyn,
waar, door zy meer fiaeye Waaren , en
yericheidener .zoorten, dan wel andere
teeden , hebben w e » te bekomen, om
gdegenhdd heb- 1&8,
f r d-re S P I l ä W i ™
I n f e h d a a t b e n e y e n s
dan 00k delengte, breedte, de bloemen
t e m gewerkt , mitsgaders ha net gewigt
f c Z y d e , zoodanig tebepalen, alszyoor-
deelen , dat die beft zullen getrokken - en
zoo m Japan, en Indien, als 00k in PorÄ
' ! L V00rdKl,tierd werden. Sft zul,en können ver-
Vermitszyzich.nu Her ma Vellingen
en Forten, hebben b in n en vaft te ma-
n j ^ de Tsjineezen in een
quaad vermoeden geraakt, vrcezende, dat
S J l f in Malakka gedaan
tebbef t,i«ouden willen indringen, waaf
ben dan vorder ,door de Tsjineefche
Mandaiyns en Landvoogden aldaar zeer
veel-mishandelmgen, körten en yeele on-
geroatteu op die Jaarmarkten aangedaan «
ZOO dat zy metter tyd g enoodz^t c m
worden ;zyn , henvolflagen vandezelvftte
onthouden, en daar op jnetnieer zelf te I50-
men; maar alle hunne yWaaren door by-
zondere Lieden aldaar t£ doen brengen
om die zoo dan te verkoopen, waar aoor
hunne voordeelen ( gelyk mede door ver-
icheide ongelukken ter Zee) zeer vennin-
derd z y n , zoo dat , indien naen hen de
Vaarj op Japan onttrekken kona hunneti
Handel op Tsjina yan zelfs vervdlgn, en
men haar in zulken engte brengen zou,
van zelf 00k Macao te moeten verlaiten,
alzoo zy dan ?er geen grond nog mkom-
iten , om ’ t ’er lang gaande te houden,
vinden zouden. , jj|
. Zcdert de E. Maadchappy zicK hier in 'r
pederiloeg^, zya>^ ™ a„ gr" “
ngheden, van een groot gevolg en pnge- zwarig-
mak voor ons, ontftaan, wegens een Ve- 5edlrnin
to g v a n onzen algemeenen Vyand op t l ?
Noordelykfte van des E i la n d s S e , en
' M T 1 der »g aangana-
I 11? ftout„vaI? ons gcvorderdeÄn-
W yde 00r tege°geftcldemiddden,
tewaen, dievanln ?yand
by openbaar geweld, en die van de Japan-
ders dqor een vnendelyk beleyd ..(Jioewel
m m ’c Voilen-vel) by'tyds dienen
voorkomen te werden, opdatioorlanger
zwarigheden in gren
onherftelbare ongemakken komen te ver-
anderen,
Zekej, ja meer dan zeker, is TTdat de E"üe
Tsjineefche Handel der Caftiliaanen en Tü"*-
Pomigeezen eenigfte ftennzel in geheel K j .
f l ü m S m M i UE- zware oorio- E
gen en t goed beleid uwer Dienaars alom- eenigfte
| me tegen hen, mitsgaders door hunne 00- fteuazd-
genade in Japan, by na alle hunne zenu-
wen op alleplaatzen zoodanig. afgefneden
zyn, dat zy by na geen vooraeelen ergens
meer wtten te maken, waar door zy 00k
gedrongen zyn veel plaatzen. te verlaten,
behalven dat het 00k m Macao, Manilha,
op
T A Y O U A N o F f O R M OS A. &
i(5x8. pp'Timor, en in de Moluccos niet dan
Zyflj n hun verdeif (gelyk die van Luconia dat 1626.0p zeer wel zien konnen i gedreigd wierd,
Kelang <jm ’t welke, zoo veel, hen mogelyk was,
neder, te voorkomen, hebben zy voontf noo-
dig geoordeeld dit Eiland in te nemen,
en wel voor eerft, om daar een yoet op
te knrgen, gelyk ZV daar pp datj 00k Ao.
1620. zieh op ,2t Noordelykfte deel dezes
Eilands , en op ëën plaats f Kelang ge--
maint, ter neder geflagen , daar metter
haaft een Veftiñg gebouwd, en ’t jaar’er
aan een groote Loot toegeruft hebbén,
pm, waar h moDj gelykjons hier van daan te
dry ven j dog ae Stormen en Onwedeis
belet.
De Portugeezen, zeer wel ziaide, dat
zy ovta^l, üitgenomen ontroit Goa, zeer
zwak begonnen te werden, en dat zyhtin-
¿e Hmp^bepen van zeer verre moeften
bdcomen , hebben 00k niet nagplaten hun-
jien Kpning van tya ,tot tyd daar van in
’tbredeby hunne Gelchriften,ten dienein-
deTQpgefteld-, kenniflé te geven.Men
.zegt ook , dat zyl zich op Poelo, Timop
wmem yertterkeñ; dog daar is nóg niets
.van belang óp gevójgd.; ^ -
- Om nuby dezégd^ciAeíd'oménVyaád
geheel te verderven_, en herti niet alleen
, ‘den Handel op de Züyd-Zee , N p^ S^ § r
jv^i stft? ibyden, .
dopr den Handel op Tsjiha voör ons au'
leep tg bekomen, daar toé zou "men wel
'mmelenkonnánaanwyzen, zppTJE.gé-
legenheid en jegenwoordige ííaát dit maar
lyden kon; en al kön xpen dit; liityocren
en te weeg brengen, kan UE. Hoofd-
zomme alhier, niet het zesde deelvan
*t geene tot den Tsjineeichen Handel
wel vereilcht werd, opbrengen , of uit-
maken. En fchoon nu al andere midde-
len hier toe wilLiiit te vinden,. .zou
men voor eerft alle die Waaren niet
'können vertieren, nog veriwelggri.
W y hebben hier noit geen gebrek áan
Koopmanfchappen j maar veel eer aan geld
gehad, waar door wy dan ook onmoge-
lyk zouden können opgéven ¿ wattíoofa-
zomme jaarlyks hier kan verderd wer
den- ,
Wat Dit egter houden wy zeker, dat het
Zeelan- yerdrag o f contrafb, met die van Japan akn-
ly lK : gegaan , jaarlyks 1 , 74*Ppó beloopende,
leveren -niet alleen áan Koopmanfchappen voldaan.
mag. werd, maar dat hetzelve daar-en-boven-
.„door byzondere Köoplieden zal veigrbot
en vermeefderd werden.
Wat hier’ W y oordeeleh, om.hii ter zaake eerft
Verder regt te komen , vöoraf dän noodig , dat
tenftaaf" voorna?m^e P^aats ^vyänden ,. öf
met. een aanzienelyke macht bee
Kelannig» mc
Vis D
s L.
hoord aangetaft, en veroverd te werden, 1628.
om voor. de zwai’igheden , ontjent Schepen
, in de Rivier yan Tsjintsjeoe körnende,
niet bloot te ftaan, die de .E.'Maat-
fchappy ,veel meer ichade, dan ’t uitzettep „
van een yloot voor 6 maanden , zullen *
können toebrengen.
Indien de Caftüiaanen hier ook blyven^ .
zullen 'zy. .ons altyd met hun groote en ovfr*
Hoofd-zomme zeer in de weg, cn altyd deCafti-
in uaat zyn, om de Goederen en, Koop- liaanea.
Iieden na hunne plaats te doen zakken, en
ons die te onttrekken.-
Ten derden , zoo zy zieh daar eerft vaft
maken , is het te-juchten, dat zy dp
Inwoondersen Tsjineezen, hier in, ’t Land
woonende, tcgen.ons zullen öphitzenj
dat ons veel nadeel doen zal , alzoo wy>
Zonder der zelvervriendlcnap, het hier nie^
wel zfouden können houden, Zonder onzc
bczgtting en Scheeps-magt alhier merke«
lyk te nioeten vermeerderen, ; dat by ge-
volgyeel zwaarder laften, cn minder win-,
ften, geven Zal. i .r, .-¿säi
Ten vierdpn, zoo ras Kelang Zäl inge^
nomen zyn , zullen wy o o k Vermögens
wezen, om met fterker Hoofd-zomme
te können handelen, dat7 dan ook de
prys der goederen merkelyk zal doendaa-
len, waar door wy de Waaren voordeeli-
ger , ' dan anders, zullen können inkoo-
pen,, aangezien Tsjina een Land van zpp tropten overyloed vis , dat. men het oor-
peld^/ftaatjee -zyn, om de ganfcheWef
reld van. zeer ved Waaren- overvloedig te
können vetzoi^aa, en daarom verzwaSten
de Goederen ha deZeehavenen, daar mep
merkt, dat de meefte Hoofd-zommen1, eö
gereede Penningen, zyn.
Wanf, by voorbeejd,, de Caftiiiaaneri
zyn bevorens niet in Tsjina j nog de Tsjineezen
in Manilha (als nu maar eenige
jaaren herwaards) geweeftj maar plagten
hunne Goederen inSanioan, en daar na in
Lampatsjao (daar dePortugeezen over 80
jaären ul gezeten hebben ) en ten laatften
m Macao , of Canton, te laten opkoopen;
dog alzoo de Goederen in zulken over-
vloed na de Jaarmarkten afquamen, dat ’t
Capitaal of . de Hoofd-zomme i door de
Portugeezen paedegebram:, tot het opkoopen
van alles niet toereiken kon, zoo zyn
de Kooplieden, die van de Noord, en te
Lsandewaard plagten te komen, genoodzaakt
geworden hunne Goederen met hiinne
eigen Vaartuysen, na andere plaatzen, als
Japan , Manilha , Siam ,. Mapaflär, &c.^
te brengen, tot dat, z y , ha veel fchad§
en ongelukken ter Zee,, en vooral door
’t ongeniak, hen van de Rovers aangedaan*
nu wat te rüg hier in gehöudcp, en belep
zyn, öm dat verder te können doen. j dog
zoo ras zy weder gewaar weiden, .’vvaar
dät gi*oote Hbofd-zommen maar können
duuren, of befteed werdep, zullen zy
I zieh