z A A K E N
J637. ken, en daar voor eefft aan de Hoofd-ve-
fting Zeelandia te leggen.
i6 38- den 12; Jutitis -wierdD foan.
Ao.i6}S"el Schnanus als Predikant van Sakdm be-
tot A o . roepen. H y ging hier na toe met de
i6yj. Krank-bezoeker Balbiaan s dog bleef’er
met lang , alzoo hy 1639. den 11 December
- °P Batavia zonder behoorlyke Kerkelykc
getuigenis verfcheen, zynde in September
äl door den, Heer Landvoogd van der
Burg, in ’t bywezen van D .D . Junius en
Leeuwius,-van zyn dienft gefchorft, en
'voor een tyd afgezet.
D. L e eu - Ao. 1 ¡640. den 2 January wierd een Brief
1639. ° * viU1 van kier gelezen, uit weloverie
ke bleek, dat D . Leeuwius in ’t laatft van
den. Ao. 1639. overleden w a s i 00kbleek, dat
D. Scho-D. Schotanus het hoe langer hoe eiger
g«on-P" k*er m^akte , zoo dat men hem noch al |
den. geichorft liet blyven , gelyk hy dit jaar
00k zoo op Batavia verfcheen.
■ D .B a - In ’ t jaar 1640., wierd den 17 Julius
w»A°. X) Joannes Bavius herwaards beroepen, alzoo
D. Junius ernftig om zyne verloffing
gefchreven| en die 00k bekomen, vermits
, nu 10 jaaren gediend had; :-i
Den 4 j Juny had de Krank-bezoeker
Vtverius 00k verzogt na Tayouan te gaan,'
om door de Broederen van Batavia aan die
van Formofa gunitig aanbevolen te werden.
A a S ! 4?* den 9 Mey verfcheen de!
opBata- wakkere D. Junius op Batavia, aan wien
via. gevraagd wierd , o f zyri Eerw. genegen
was weer na Tayouan", o f wät andere na
’t Vaderland te gaan? Hyzeide , dat tot
het eerfte wel genegen was, zoo de Ver-.
gadering <kt noodig oordödde,* en zoo zy
voor hem by haar Edelheden om eenige J
verbetering van zyne Soldy geliefden te
verzoeken , 'en dat zieh dan geerne ver- |
binden z o u , om van Oftober a f nog twee
jaaren daar te willen blyven, mits dat dan
aan den Landvoogd, de HeerTraudenius,
over hem nader gefchreven mögt werden, '
alzoo hy met den zelven eenige moeitege-
had had.
Men verzekerde zyh E e rw ., dat hem
feen moeite ter wereld zou aangedaan wer- I
en, en dat alles zoo blyven zou , gelyk
het ten tyde van den Heer Landvoogd van
der Burg hier geweeft was.
H y verzogt toenook, dat aan D. Kt. Mir-
kinius ( die ondertufTchen na Tayouan ge-
zonden was) PredikantsSoldy, na dathy
zieh zelven in ftaat zou gefteld hebben
om te prediken, door den Heer Land- !
voogd toegelegt, en dat D. Agricola tot
Proponent mögt gevorderd werden.
T o t dezen tyd toe was hier nog geen
Kerken-Raad opgericht, het z y dat’er
ftoffe hier toe gebrek, o f wel dat’er eenige
andere reden toe was.
Men vraagde dierhalven aan D. Junius,
o f hy noodig oordeelde, dat ’er een dien-
Ao. 1641.
hier nog
geen
Kerken-
raad.
« * « * » « . dat 1841.
zyn Edelheid dit maar aan den Heer Landvoogd
Traudenius geliefde bekend te ma-
ken.
Den 13 Mey bleeknader, dat D. Ju~ n T
nius zig weer van den eerften Oftober af weder na
voor drie jaaren verbonden had, om: na Tayouan
Tayouan te‘gaan, mits dat' hy alle maand Ao- 1&u-
140 gülden aan Soldy ,boven de 10 R y x -
daalders, trekken zou.
Z yn Edelheid beloofde zy n Eerw. ook D.Mfc-
zeer nadrukkelyk , aan den Heer Land- knius
voogd over hern te zullen fchryven, en §°'d.6V-
ftond 00k toe, dat D. Mir^hiustot Pre- Agricola
dikant en D. Agricola tot Proponent hier Propo-
zou gevorderd werden , ’ t welk daar op'nent-
zekerlyk geichied i s ; dög leeze van hen
niets meer, dan alleen dat D. Agricola daar
na weer op Batavia voorkomt.
Z y waren beide in de Formozaahiche
taal zeer ervaren , waarom zy ook ¿ e ß '
meeft ten eerften gevorderd wierden.
Ao. 1643. vertrok D . Simon'van Breen D. van
(den. 8 Juny uit zyn naam, alzoo zjeke- Breen
ly k was, aficheid van deVergaderingdoor A0.1643.
D . Rogerius doende nemen) van Batavia
als beroepen Predikant herwaards, met
welken de Krank-bezoeker Gillis fa ß en .
verzogt mede te gaan.
Den 14 December dezes jaars verfcheen'©.junius
D, Junius van hier weer op Batavia, heb- A0.1643J
bendcD.D. Bavius, en van Breen, bene- ^enPro-
vens den Proponent, D. Hans Olef, hier f J Ä "
gelaten. '
| Men verzogt hem zeer ernftig tot lan-
ger verblyf, en vooral om weer na For-
mofa te gaan ; dog hy zeide, dat het zel- ■ l '
m kem zeer ernftig, zoo door D . Bavius,
als door die van *t Dorp Soelang, verzogt
was, dog dathy dit had afgeflagen, alzoo ny
genegen t o , bm na’ t Vaderland te Ä h , D.Tunius
ona welke reden hy ’t verzoek dezer v er- na 't Va-
gadenng nu weer op een zedige wyze af- dcrland-
° °k getuigde zyn Eerw. , dat het
| Chriitendom alhier nu zeer Ioflelyk ftond.
Deze Heer ichynd my derhalven nog
ait jaar na ’t Vaderland vertrokken, en
daar överleden te zyn, hoedanig zyn Eerw.
Ao. 16f 6. voorkomt.
Voor zyn vertrek had zyn Eerw. eenige
zaaken ten dienft van de, Kerk van
Tayouan verzogt , waar ontrent reeds de
noodige zorg by de Heer Caron v die als
Landvoogd herwaards Ao. 1O44. vertrck-
ken zou , gedrage'n , gelyk dit jaar ook D.Hap-
D. Joannes Happartius herwaards vertrok- Part‘us
ken is. A o . 1644.
In dit zelve jaar verfcheen den eerften
Auguftus D. Agricola op Batavia, zynde 'fjjjjj °*
met morite opgekomen.
Den 7 November wierd van Batavia Laft tot
eerft gelaft, om hier een Kerken-ordre op .^enKer"
te ftellen, op zulken wyze , als zy hier dreopte
beft zouden oordeelen. ftellen.
Ook wierd’er nu laft gegeven, om een Eotot
Sa»
T A Y O Ü A N ö f FORMOS A . 8p
16,w kàms
Diâionarium.
Staat dezer
Ker-
keAo.
ÿ'1646.
D. Bavius
Ao.
1647. o-
verleden.
D. van
Breen, en
D.Gra-
vius.
Bewe-
»ngop
Batavia
hiertogen;
do{
tevergeeß.
D .V e f -
trecht
A 0 16 4 7 .
D.Ham-
broek
A o . 1648.
D.D.
Sakäms Diftionarium, o f Woorden-boek,
te malten, om naderhand dan een algemein
Maleyts , Portugees , Sakäms en
Duyts Woorden-boek daar a f op te ftellen
.A
o. 1 6 4 ,6 ; bleek , dat D. B a v iu s in het
Dorp van Soelang nog la g , cn buiten
dien ook ;'t opzicht over de Dorpen Mattauw
, Dorco «. Tinocen , en Tevorang
had, dat D:. v a n B r e e n in Favorlang, en
de qmleggende Dorpen, en dat D. Happ
a r t iu s (van welken na dit jaar niet-meel•
leeze) aan de Vefting la g , alwaar zyn
Kerw. den Nederduytichen dienft waar-
nam, rterwyl hy te g d y k het opzigt over
de Dorpen Sakäm , Tavocan, en Bafclo-
wang had. .
De ProponentO/f^bleef nog indeZuy-
delyke Dorpen -j dog dit lichä&m van Pang-
fbna af. tot Favorlang toe, datom deZuya
legt, veel tergtoot, voor hem .zynde* .ver-1
zogt men dierhalven om nog een Predilcant,
en klaagde zeer fterk over de traagheid
der Leermeefters hier.
Ao. 1647. den eerften April bleek, dät
D .:Bavius hier överleden ,, en D. van
Breen genegen w a s , om na ’t Vaderland
te g ian, die daar „op ook verloft is.
^ D . .D a n i e l G r a v iu s ,• ichoon vaft Predi-
kant op Batavia, een man van groote ga-
ven , en, zoo by de Regeering , al sby de
iGemeente aldaar , zeer bemind,- betuigde
aeer groote genegenheid te hebben,' om de
Rcrke'Glyäftr^nder de rNieuw-bdteerden
etr onderde Heydenen van Formoiä dienft,
te doe» , a i lx»od -«ig mit een gröoten
.yv«rS4tot: de uiterfte verwondering van
allen, daar toe aan. Men zogt zyn Eerw.
door alle beweegredenen, zoo uit naam
van de Regeering, als van den Kerken-
raa4» van -uit Voörnemen a f te brengen -
l dog hy bleef onyerzettelyk hier by , dat
-hy, -zoo men hem, van zyn dienft op Ba
tayia, ontflaan wilde, na Tayouan gaan zou.
N a dafc h y dan meenigmaal tot blyven
yerzogfe j en van dezen yver^ om na Formofa
te gaan, niet al te brengen was, is
zyn Eerw. ontflagen, en zyn Edelheid
belaftte,- dat men zyn Eerw. (hoe geeme
hy hemiQPk daar houd.en wilde) dan niet
langer wederftreven, en hem in dit zyn
godvrachtigvoomemen niet ftuiten , <maar
zynen lofielyken yver opvolgen en in alles
helpen wilde.,. wat h y zou oordeelen
verder. noodig te hebben.
. Zyn Eerw. nam daar op den.6 Mey
van de Kerken-Raad op Batavia aficheid,’
en vertrok met veel beweging en traanen
van deze: zyne Gemeente. herwaards.
Den i 1 Julius dezes jaars is goed ge-
vonden, D. facobus Kertrecht mede herwaards
te zenden.
Aq,z(548. den,zo April wierd D . An-
tonius Hambroe^ o o k . herwaards .beroepen,
^ A°- i649. den 21 Maart wierdD. G i l -
IV . D e e l .
bertus Happartius, en den 16 April D . Jo- 1649.
annes Cruyf, en Ao. i6 y i. den 17 April Happar-
D. Rutger Tejfchemaker hier beroepen. - : Cruyf a
In dezen tyd klaagden de Broeders zeer A0.1649.
fterk over „den Heer Landvoogd Verbürg, D.Tef-.
waar na de Heer Verßertnmdcx vernemen fcheiaa-
zoude. i ■ ' taA o - i é j t •
In dit zelve jaar vertrok D. Gravius van Klagten
hier na Batavia, na dat zyn Eerw. hier over de
4 jaaren geweeft, zig byzonderinde For- ^and-
mozaanfehe taal geoefiènd, en ongemeen VOOgj
veel dienft äan deze Kerk gedaan had. Ver-
Men hield zyn/Eerw.| na een ernftig bürg,
verzoek, nog twee jaar als Predikant op Ba- Di’^ ra_
tavia, dieden y February Ao. 1054. zyn af- geCft eea
fcheid. van die Kerken-Raad na ’t Vader- werk in '
laudigenomen,.enAo. 166z. den 2 January ’tFor-
nog preuven van zyn Taalkunde, C n van ™°zaans
zyn zucht voor Formofa ', gegeven heeft,
wanneer zyn Eerw. tot Cämp-Vere het ..
Formulier des Chrifteiidotns in ’t Formo-
zaans -en in het Nederduyts' drukken liet.
D. Joannes Ludgens wierd den %6 Julius D.Lud-
1651. herwaards beroepen, en D . GuilieU gens Ao.
mus BrakeL den iy April 165*2. , gelyk
ook D. Gulielmus Pantherus aen; 3 Juny ||| ^o.
daar aan 3 dog die weigerde herw^lrds tc 165z.
gaan.
I n ’t laatfte van dit jaar, o f den 26 De- D.Hap*'
cember 1652. , verieneen D. Guilielmus ^ ^ •
Happartius op Batavia ; ' dog zyn E erw. , *
wierd den 7 Maart iÖ5’3. weer herw^rds
beroepen, en men oordeelde-, dat in deze -
.byzondei£ blöeyende Kerk nu ten .min-
-ften 6-' Predikanten van nöodeti : waren,
waar vMi b y den Eerw. Kerken-Raad van
Batavia zeer gewigtige redenen aan haar
Edelheden gegeven, die by dezelve ook
aangenomen , en waren reeds bevelen aan
den nieuwen Landvoogd, de HeerCajar,
die derwaards vertrekken zou , gegeven
om alles, daar toe noodig, nader hier te
■pnderzoeken. i
Den 30 Juny dezes jaars beriep men ook D. Bak-
herwaards D. Joannes Bakj^er, en den-zo
April 1654. D. Abrahamus Dapper^ mits^
gaders D. Robberrus Sajfenius den 27 dito Dapper,'
aaar aan. : ~ | enSafle-
Ao. 165'y. den 21 Juny beriep menook
D. Marcus Maßus , den 31 Jiiny D . Pe- Aolöcc'
trut Mus, en D Joannes Campiits, den 14 D.D.
July D . Hermanntss Bufchh'of, cn den 21 Mafius,
dito D. Arnoldus a ffln/em (die in Sakäm ^Ius»
geplaatft wierd) herwaards. pius*"
Ao. 1656. bleek ook , dat’er al ver- Bufci-
icheide der voorige Predikanten överleden bof» cn-
waren , zonder dat men hun namen , o f
de nette ty d , uirgedrukt vind ; dog ftel-
le egter vaft, dat zy alle, die in de L y ft
hier agter ontreöt die tyd zameii aange-
haald m a n , toen al överleden waren.
Den 9 Juny 1656. zyn D. D. Joannes A o.i6j6.
de Leonardis ( Broeder van D. Abrahamus
de Leonardis , wel eer Predikant tot Batä- nar(jis cn
via, en daar- na te Dordrecht-) cri Jaco- Amp-’
M bus »ingiiis.