B E S C H R Y V I1 IST- ' G E V À Sr
ianq.,-jgpgaan ae weit-kant maarvana
Noord-we'ft-fioek dezes Eilands fot on-
trerir tèÈ helft toé verfoond, daar hétf met
een imalle punì ontrent éfcri;vierdé;<ìnyl
vérre na Zuyd^Weítén uitllèekt.-
Dan ziet men nog diergelyken-Eiland,
Tayóuarigémami, ’t geeri zéer final, èen
eri eén half myl läng en meeft Zuydfen eri
Nòòrden geftrekt ìs, leggen. Dif làatfté
komjt hierby ña tegerizekeren fráálleri hoek
béhoorden ¿en Verfche Rivier, met een
Ideén R i f , dat ’¿f meeft röüdbm loöpt
(uitgenoriien in *t Noorden ) te ftuitèrij
en op liét zèlvé legt het Vleky en *t Fort
Zeelandia.
' Tùflehen dit Eiland , en *t Eiferid Zee-
Bürg, is-fotfopening, taflcfien welkèméri
id een zéerf groóte Baey lòopt, die wel
drie groóte mylen na dé Eilandeñ toe, of
fii ^t Welten , *wyd, en wél twee my-
len Ooft èri Wert diep is.' ;
* Als Wy nii vani dé Möördenaars-RWier
aan de vaftè wäl Weder vÓort gaari , daar
w y ’t'gelitten“ hebben , ontmóetleri wy
wat beziiyden. het Zuydelyklte Èilàridè-
keñ, dat dicht äari de wal lfegt, ofwat
worby ’t Riviérkéñ' Toahimpan , een
groóte Guyl, die bezuidèri dat Eilande
ih Zee loòpt, en dan Jangs dat breed R if
(waar òp dìe zes Eilándekéns, riéveùs *t
Wàlviféh-beéri leggen’ er op $ gelyk men
’ei- aan diè kant noch twife kleènè pas
buiten dat Rifziet) heneö ftröomt; zynde
door 4 a y kleéné Rivierkens; die daar
aari dé wafin Zee ftprteri' geiMakt. : '
Van dit Zuydelykfte Eilandje tot hetl
Dorp en de Rivier van Sofelang (bfcnóór-ì
den welke ñeñ zwaar bofch legtj loopt
de Küfowd twe¿ mylen verre na *t Opilen
als een hàìvè maan in^B6gèri: ‘
Bezuyden dé Rivier van Soeíáhg ¿iet
men een fché'rperi hoek met èen Ritje’er
ßngs , daar mén die-groóte Baey, by na
regt voor ’t Eiland Zefeburg, en ten deele
voor 9t Eiländ Täyouän heeft leggen, eri
m welkers knidden zig riog/’t kleeri Ri-
vièrkenDorealam ( dat tweemyleh Land-
Wäard in üit een binnen-meitken kötot;
geen zig Zuyderir'en Ñóorden geftrekt
heeft) vertoond,. ontrent Welk Meirken
éèh kleen Dorp is.
Drie en een hai ve ínyl bezuyden de
Zuyd-hoek der Riyiér van Soelang heeft
nien een vterfche Rivier ( anders de Rivier
vían Sekàrii geriaamt, na het Dorp van de-
zelve naam, ontrent een rriyl benoorden
dezelve, nevens nog tWee andere Dorpen,
gelegen) die zieh vry Ndörd-Ooftefyker
Opdoed.
' Even benoorden dè Rivier vän Sekàm
legt ñog een aridere, de zoute Rivier geriaamt.
En van hier Landwaard in eerii-
gc mylen ziet men iware boiflchèn.
Van de Rivier van Sekám, fchiet dè
Wal met een fcherp hoekje wat daar bin-
1« l vveiren un , bjiaj-c in n"«" T‘ ’ lJtrÄU7acn welk
fiöekje f meeft’ Znyd asti, »t Vififchens
Eiland* legt ,; zynde ^ myl läng S g ?
Noorden een h€ve myl breed', en in ’d
Znyden’ al; fchetper geftrekt,* met riogia
kleèftè Eilatìdekétò in een gwote tó yv
die Wèl eeö myl dièp:,en ZtryfcnenNoor-
dèri \yel twee mylen läng is, en met ¿yn
Zuyd^hoek nà ’t Noorden, gelyk®. het
VileherS-Eiland , ombiiiöj ,' en daar een
Giiyl maakt, gelyk ‘de Noórd-hòefe zieh
pas achter dat Eiländ vértòond.
Verdér dbet zichv dé Ziiyd^hoek van
che Baey by ria alsf tm dfiehöek <op, raa^
kende 'btìriyden defi ' Zèrvéa een'kleen
Bacykeri1, efet in dètì' irigang deszelft zeef
rikeiiw; achter itf-wat wyder, eh aart de
Nbötd-kant met eéri RiQe kngs de'Wäd
beiet is. Dit- is1 een Rheede voor ' klbe*
ne JorikéS.
Daar na fchiet de Wäh met* een breed
Hoekie wel eèri haìvè foyl na *t Zttyik
Wèften uit j welké de hoek van Tan-
cbyai Dorp van dien riaäm, genaamt
Werd', en dan heeft men pas bezuyden
dien-hoek, die één äcfttfe myl breeäii,
Weer eén Baey vàn twee mf len iri»trònd
öifet een breed R if aan de ‘Züyd-känt, en
5c Handelaars-Eiland dicht tégèn dè wal)
met èen zeer naeüwen ingang, bezuyden
den Welken vlak voöf de Züyd-hoek de-
zer Baey ( welkè hòek na het Noórd*
Wefteri van Verre zieh al üitfehiet ) de
Apenberg legt. ÜÄ ~ ¿ef.—
r ftibr vah daäh loòpt de wal na ^t Ztìyd-
Ooften wel drie mylen Verre, in *t mid-
m m van welke ftroòk Lands een myl
van de wal ’t Goude Leeuwen Eilarid o f
anders *t Eiland Laraey , dat drifc
Vierdb myl) Nöord-Öoft en Zuyd-Weft
gèftrèkt, én yèn -hälve iftyl fchaars- breed
is, methet Eiland Golatrito:, èri nbgten
onbekerid. ■ - - ---
Vari deri Apcriberg ontrent 5 mylen
Zuyd-Ooft aan is Wèer eeri kléeriè naéu-
We Baey, die naeuw van ingang-, met
èen Rifäari weer zyclcn, en « e t eeribrè-
der in ’t midden dèfeclft zieh vértoonen-
d e , en met eèrtige krèéfeen ria het
Noord-Weften en Zriyd-Ooftfen Vèr-
deèld.
De Zuyd-Ooft-hoek deZer Baéy is Zeet
dik, en daar na heeft meri de R i vier vari
Dolatok , na een i Doip van dk naMB,
wat Zuyd-Oofteiyker net Doip l^ng- .
foya, en dè Rivier van diè zelve naam,
vari waar de Wal daft ceri langwerpige'die-
pe bogt wel van 4 mylen na *t Zriyd-
Ooften ihàakt, die zig tòt aan de Zuyd-
Weft-hoèk vanFoimófc omarmt , pas buiten
welke het Zliyder Eilarid -op deZuyd-
Weft katit van 'dit' dik wàt uitftekend
hoèkje, zieh even buiten de wal vettoond.
Binnen iri vertoöndZidh dit Eiland For-
mofà van dè Weil* wal af, 10 mylen na
binnea
£nm
de Pifcadores
of
Viffchers
Eilanden.
T A Y O l l A N O F F Ö R M O S A.
. binnen toe gejekent, meeft vjäk èn effen;
dòg van dààr nä de Ooft-kant dborgaans
van *t Nóorderi tot‘ !,t Züyden , : èri zoo
-dóoi^aans òok ria ’t’Ooften tbe yol-' zware
Gebetgten en Vervaarlyke dikke Boflcha-
gieri, uitgenpmten ontrent een myl Vän ?t
Ooft-ftrand» %£, daar. ’t-, Land - weei’ vlak
D é Dórpén dp'dk-Eijäritf Her èw däar
(Buiten diè wy' teeds gemeld hebben)
gplegén’i Vyri^déze’j J5PSvócàm tWeè foy*
Ktbeoi?ftèfl áoelkng, Favorlang een • foyt
v&der , BaWoilvarig een. myl \BeZuyden
Sekam, Tevoerang- een myl bedpften dit
r katft gemelde, Matauw eeri mylteri Nopr-
deri vati S Ä r ig , -Taffokan een myl be-
ooften Matauw ,r Sirieerdorperi Pari , dicht
By een, bezuydt^tt Täfiakan, Terenip be-
noorden Sekam twCe --mylen, Tisfaeoeiän
Noordelyker % Affoek a mylen
^Säyefei Tfereriip , Tornap een' myl tea
Nooid-Opften yan, Soelang, M?tndau een
myl Noöriie^ker i Tifbelokari' nög wat
Nbord-Ooftetyker , en Teopari 5 mylen
bezuyden Sekam) Buiten Welke’er riog
veel andere zyn, die wy riiet; kennen.
- Nu zullen wy , eer wy vari dit Eiland
veFder Ipreketi, nog iet met een woord
van* de Pifcadöres '.of Viflehers-Eilanden
(onze eerfte Zetel J eer wy -oris iri Ta-
yoimn neerzetteden)- aanroereri j, aangezien
Wy hier ha bieder vän dezelve häridelen.
-"Z y leggen ontrent 7 myleri Jjeweftem’t
F.iland Formoia . ontrent Op Z3 en
Salve :g^adNbordeE:breet|e. ?
Weft-kant 00k een iraeye Baey , de Vis-
fcherstBaey genaamt ) heeft. -
Wat nu verder het Eiländ Formoia be- DeLugt-
treftv- het is van een byzondere gezonde ftreek.
en zeer gemWigde lügt1, en een Land, dat
Zeer water-iyk, en volRivieren is, zynde
Eiet erootfte der zelve is yt EüaridPhek-
fib-eeöaämfV dät foeeftdtielfoäqgiiii'ver-
toonende etn H'o8k in ’t NoörcPOeÄen ,
eeri- iri ’ t Zuydweften (die riog met een
fiaälferi ftroök na ’t Zuyd-Weften uit-
fchiet1) en een in ’t Ooften, zynde wel
8 a io myleq in 5t rond; In-’t midden
tleszetfs z^et men eenVefting, en op den
©oft hoek-eeri Dorp met nog een Tsji-
riee(iiie ^eftite. ; I '
• - Ten: Nodrden vari \ zelve heeft men v
Effehd Pehoe, Zuyd-Ooft en'Noord-Weft
feen myl verre geftrekt; dog zeer final
Zynde, en digt aanden Noord-Ooft-hoek
van Phekno gdegen. H « legt tegen een
breed R if na de Zuyd-Weffi-kant., en
heeft in 't Weft-Nowd-Weften, nog een I
bleen Eilandje op dat zelve R if, dat ach
ridg wel een myl na *t Noprä-Weften
uimrekt, en nog z kleendere op- einde
v a n dit-Rif leggen. Een menigte van,
aridere Eiländekeps ziet men ten Noor-
den -, ten JZuyderi , ten Ooften, en ten
Weften van nie tWee grootfte Eilande^
Pehoe en Phekno , die men verder
met hunne naamen 'in de Kaart uitge-
drakt vind; mäar het rechte 'Villchers-
Eilnnd - waar na 00k alle andere genaamt
z y n , ¿et men den groote myl bewe-
Jten *t;Eiland-Pehoe , het welk aan de
zeer 'vrugtboar in alles. Ontrent de
Noorder-Stranden heeft men veel läge
Landen.
Men Heeft hier geen groote Steden , Geen
als Wel dp aridere Eiländen , maar op het Steden
zp lvö Zyn (gelyk wy reeds gezien hel>
benj zeer veel volk-i'yke Dorpen , die
onder de Formpiaanfehe ^Heeren , geduurig
met mälkanderen- öpriögende, verdeeld
zyn) en die vari tyd-; tot tyd äl meer van
malkandereri zoeken in te palmen.
Het Land brerigt overvloed van aller- Gewaf-
ley Bootneri, Plant- en Aärd-Gewäifchen,
iri gioote^ menigte vöortv : Zy planten ve ’
mede veel eetbare Worteis, die heri voor
' bröod verftrekken.
- Men vind "er eehtermeeft IndiaanfcHe
Jborten. De Veiden geven- overvloed
van Ryft , als mede Zuyker-ried, Gem-
ber, &c.
Hier is 00k allerley wildVee, als Elan- Dieren*
den, Harten, wilde Verkens, Rheetjens,
Steenbokjens , Haazen , Konynen, Das-
fen , wilde Ratten , Patryfen , Veldhoen-
ders, Duyven, en wat dies meer is 5 d<^
groot o ( ichadclyk Wild-gedierce heeft
men’ er in gehöd niet,'dan dat men au
en da» wel ©ens een- ¡Tyger. gezien ¿Jen
pok gefchoten heeft. - - * ■ - '
• De E^iwferi, en Harten zyn?er in zu3-
ke groote P dat men Scheeps-
' ladingen met Efeite-vellen; en Elands-
huyden, na Japan, en Picols met gedroogd
| vleefch, van daar plagt te voeren.
Men vind hier midden in ’t Land 00k Berg-
Gebergten ; waar in men Goud- en Sil- werketi*
ver-aderen, als mede Swavel , ontdekt
heeft j maar de Inlander is te luy , en te
bot,'om daar mede om te gaan, of om in
zulke Mynen te werken.
Het is de Aardbevingen zeer onderwor- Veel, en
pen , die hier zomtyds eenige wekenaan
•een; können duuren, en?er al vry fwaar y^g^"
vallen, zöo dat alles fchud en beeft., wat
'er in huis is;. Ja daar/ zynier zoo fei en
ongemeen fwaar nu en dan geweeit, dat
de Dalen, Bergen, enHuizen) zieh even
eens., als een Schip op de golven, bewogen
) zoo -dat men niet anders menigmaal
?er $i£ gödagt heeft, dan dat het gehed Ei-
land wel eens wegzinken mögt.
Hpt Land is zeer volk-ryk, en vallen is icer
de Mans hier doorgaans vry lang vange- volk-
ftalte, en zeer fierk en grofvanly fen lederi. ^
Men hiedft ’er iri Töfoerang of - Tiverang
(dat in ’t-Gebergte ägter de Stad, o f Ve-
fting, Zeelandia, legt) een foort van-by-
ZÖndere woeite en buiten-geineene länge
mannen, zynde meer als halVeJReuzep,
E 3 ' tus