I.I2 J K V A A N S C H E Z A A K E N
■_ „ g * j—» , uic in ocpicinucr Dciuc naar
Ceylon gezonden zyn, gelyk D .D . van
Brummen en varijever nevens hen der waart
vertrokken.
D. Pars D. Jeremias Joannes Pars , A. 1717.
uit Banda, uit Banda ontboden , .om ’tPortugeçs
aan te leeren, verfcheen nu hier ten aien
einde.
D.Brands Ook quam.den 7 Juni uit Amboina
un Am-. hier. D. Amoidus Brands.
oma. D. Hmrkus Wemtlyverfcheen hier mede
van Rotterdam, en D. Georgius Hen-
ricus Myieus in Nov. uit het Vaderland,
gelyk meede D. D . Antonius Paftorius,
cn GuiUelmus Hoogewaard in December
van Delft.
In dit jaar. quamen ook uit DT D.
Abrahamus . Fetlingius, en Lucas Hoogendorp
, de eerite voor Zeeland aan
; deeze , en de laatfte van de Claflis van
Hoorn, aan geene zyde van de Caap
overleden.
A. 171p.
A119'. ' ^ en H February wierd D. Pars in d¿
D. Pars in Port ugeeiche gemeinte beroepen : enden
de Portu-3 Maart beriepen haar Edelheden D.
^CjX D Brands in D. van Haltens plaats, indeNe-
Brands en derduitfe Gemeinte 5 dog by feopenval-
Hooger- len van een plaats in de Maleitfe Kerk
J n 5 2ou 2yn Eerw: tot die gemeinte moeten
geme“^ ov^GpT die’n zelrven tyd is D. Werntley ook
' (oa op de W eft-kuft op een tochtgeweeft
te zyn) na MaçafTar, D, Myieus na Malacka,
(van waar de Heer Hoogendorp op
Batavia beroepen was) en D. Hogerwaara,
"f i n plaats van D . Kiezenga (den i f February
overleden) in de Duitie gemeinte beroepen
t en D. le Bouca op Onruft ge-
plaatft. S
In dit zelve jaar, quam hier weder uit
Ti Pa* J tVaderland & Predicant D. Abrabamus
cn D. Parent, die den p November overleden
Cafteiein k.
overleden Ook verfchenen hier D. D.
Caßelyn, van Zeeland per Sandenburg,
(die in Maart kort na zyn Komft ftierf)
en Nicolaus Cramer, die in dit zelve jaar
nog een tocht na Timor deed.
Den 31 May was ook overleden D.
Coldedeborn, in wiens plaats haar Edelhe-
DJrands.den D. Brands uit de DuitfcheKerk de-
den overgaan , en in welke plaats zy in
D.Verbis. ’t Nederauitfch. weder D. Ferbis beriepen.
A. 1720.
D.vandèn ^an Macaflär qqam hier wettig D.
Bofch van Lambertus van den Bofch
Macaflar. In dit jaar vericheen.en hier uit het
Vaderland, D. Aron Dias da Fronfeca
Guielmus Ligtenfoort , met I het Schip
Leiden , die drie maanden na zyn ver-
blyf alhier overleden is , ook D. D.
Philippus Capelle en Joannes Wetting -,
en D. Paßorius is na Banda gezonden , D. Pallo,
die in dit jaar , na dat hy ’er niet langÄ^’
geweeft wa s, geftorven is : en D .tonenD.
Thornton was ook hier den, 2p Nqvem- Croonen-
ber overleden , als meede eenige andre, buïgover-
die wy onder Ceylon zullen zien. Ookleden*
was D. Croonenbnrg den 20 maart hier
geftorven. En D.. Crul had in geen jaar
gepredikt.
A . 1721.
In ’t begin van dit jaar vertrokken na 17«;
Amboina D. D. Capelle en Wenting. P. D.
Ook zyn ten deelen in ’t verleeden, CaSyUe
en ten deelen in dit jaar verfchenen, D .^ g „e“*
D. Joannes Guilielmus Marinus, Heßehts Amboina.'
Wibranda, en Carolus Rochefort. •
D. ’t Hoen Hoogendorp was hier in D, D.’tHoeo
Croonenburgs plaats beroepen, en nureeds Hoogen-
van Malacka gekomen. • dorpbe.
Na Banda was gezonden D. Cramer, cfÇS-
om den overleeden D. Paßorius te ver- nier na
vangen. Baada.
D. Crul, was nog zwak , en buitenn
ftaat om te können prediken, en D. van
der Form van de perlEng nog niet ten vife broe-
vollen herfteld , dog de andere Breeders ders.
namen nog met veel neerftigheid hun-
nen dienft hier waar, onder welke de
oude Heer op den Akker, fchoon al in
de. :7o jaaren , tot veel verwondering
der. Broederen , en tot • vreugd van
zyne gemeinte, geen van de minile
was.
Daar heeft men nu, als by eenfehets, Reden
het voornaamfte , dat hier van den be- van ’t On
ginne af tot nu in ’t Kerkelyke is voor- Slipy^
gevallen, waar omtrent men na A. 1713 h” ñdefea
wel een groote verandering in de uitbrei- der zaken
ding der Hoffen ziet, om dat ik het voi-na Ao«
gende alleen by brieven van Vrienden uit17134
Indien hebbe, die my juift niet alles, gelyk
anders wel Kerkelyk gefchied, meede
konden deelen. »
Wat nu de Predikanten , jegenwoor-
dig hier dienft doende, aangaat, daar zyn ßatavife
er vyf m de Nederduitfe, die in ’t laat-Predikaa-
fte jaar waaren D. D. Hero Crul, Jan Bar- tea.
ton , í Guielmus . Hoogerwaard , Cornelius
Ferbis, en G odefridus V Hoen Hoogendorpt
Deeze vyf prediken. Sondags viermaal,
Dingsdags avonds ten hali zeven , en
Donderdags morgens eens, en op Nieu-
wejaars dag alleen s’morgens.
Drie waaren ’er in de Portugeefchegemeinte
, D. D. Jacobus op den Akker,
Chrißiaan Poleman , en Joannes Jeremias
Pars. Deeze drie prediken Sondags drie
maal, en Vrydags avonds eens. En nu
is
Van ideñ G O D
isnuD.Fonfecayiie ookPortugeespredikt,
onlangs aangeftcld, om den ouden Heer op
den Akker (die Anno 1724 reeds 7 J jaaren
Was) m zynen dienft', die zyn Eerw: nog
> zelf waar namy te onderfteunen.
In de Maleitfe Kerk zÿn D. D. Petrus
vatrder. Form-, en Amoidus Brands, die
,’s Sondags tweemaal prediken, en ook',
by gebrek van Buiten-Predikanteny ver-
pligt zyn de derde waar te neemen. En
naar Edelheden hadden ook D. Hartholt
nu reéds Maleits leerende, aan D . van der
Form tbegevoegd op zyn verzoek.
Gok hebbe ik omtrent de Portugeefche
en MaleitfcheTaal nog deeze aanmerking
te malten, dat het (om voor te koomen,
dat de uitkomende Predikanten, zo-veel
tyd in’t leeren déezer Taalen in Indien
niet mogten befteeden) een zeer nutte
z^ak zyn zou-, indien men goed vond in
Holland een Profeflbr in deze beide Taalen
aan te ftdlen y ten einde de Predi-
pgpten , eer zyna Indien vertrocken, in
beide die Taalen, als meede eenigzins in
de Arabifehe (alzoo hen die heel veel te
pas komen kan) reeds ervaren, en dus in
ftaat mogten zyn, om ’er ten eerften dienft
in te döen. , . . .
Buiten deezé tien vafteBatavifche Pre-
dicanten, is ’er nog een Predicant o p ’t
Eiland Onruft , D. le Boucq gcnaamt, die,
fchoon hy daar woond, cn Sondags (zoo
met) zegt) eens predikt, égterhier meede
ajs een Lid in 4e vergadering zit, ge*
lyk ookdebuiten-Predicanten, waar van
’er gemeenelÿk al eenige zyn, en die of
de Reede, ó f dén dienft der zieke
Predicant.en waarnèëmen.
Wànneer Deeze Vergadering zit gemeenelyk al-
iy Verga- Jc Maandaeen ten twee Uuren na den mid-
h* dag, om de Kerkelyke zaken tcverhan-
delen. . , , . , .
De Nederduitfe gefneinté is hier met
aer°Ge-eit *cer gr°bt) zynde’t grootftegetal men-
toeinté. leben, dat ik in de Stads Kerk by den
anderen gezien hebbe, nooit (myns we-
tens) boven de duizent, en ook wel min-
Het getal ^er flerk geweeft, van welke dé meefte
'der Lee- nog geen Lcedemaaten zyn, hoewel ik
dematen. geloove dat ’er al een fraay getal Duytfe,
zy was A. flog een vçei gröter gétal Portugeefche Lç-
•4110. ' dematenis. Het getal. der Léed: was A.
Gering- ij'66 ontrent 41 ï o.De diénft gaat hier zeer
heidvan çrdentelyk en ftil toe, en fehóon ae men*
haareken-fc^en hier reèdelyk nèerftig in de Kerk
s ' komen, moet men egter bekennen, dat
’er zeer weinig van deeze Batavifche In-
gezëtenen te vinden zyn, die meteenigé
erond ‘Over de ftupkén van hunnen goS-
dienft zouden weëten te fpreeken. Ook
is dit geen wonder^ alzoo’er niets vreem-
aer aldaarris, dan dat men icniand ooit o f
ôoit in eenig gezelfchap, o f elders, uit
Gods woordt tot ftigting’t een o f’t ander
zou hoorèn voortbrengen , altoos
I IV . t)EBL.
S b Í E N S T .
het ftaat my niet voor, zulx ooit daar
gehoord o f bygewoont te hebben, en zo
ditaliemand ondernémen wilde, hy zou
by velen een voorwerp van verwondering
by andren van befpotting, cn by de bc7
fchcidenften vóor een man, ô f JuflFcr, die
hunne' werdd niet wel verftonden, ge*
houden werden, hoewel de meefte ree-
den daar van niet anders, dan hunne groote
onkunde in die zaake, is, niettegenftaan-
de ’er ook verfcheide Cathechizatien (té
weeten, Sondags 'snamiddags over- den
verhandeldcnSondag, en’s Maandags’$
morgenS, in aile dric degemeintens, en
nog eens Donderdags *s namiddags ten
twee uuren in de Portugeefche) ¿yn 1
buiten welke fer W oensdags ’smiddags ten
twee uuren nog een Voor de Mrs: in
de Portugefche Kerk isv
; Schoon de Predicanten, die Pôrtügeeà
o f Maleits-prediken, met het aanleereü
dezer taale meer moeite, dan de bloote
NederduitfchePredicanten, hebben, en
ook veelenvanhen in ftaat zyn omintwe
taalen dienft te doen, moet men echter
niet oordeelen, dat zy daarom, gelyk zy
wel verdienen , de meefte agting hebben
, ’t zy by de Héeren van de Hooge
Regecring , • ofpok by andren, want’t is
’er verre van daan, om datdeNedcrduit-
fehe in ’t gemein daar het meefte aanzien
hebben , in alles vöorgetrokkcn
worden, en dat men voor de andren alà ,
een zoorte van kleinagting heeft, ’tgeen
daar van daän komt, om dat de meefte
leeden die taalen niet verftaan, en zeldert
in die Kcrkcn komen, daar men die predikt.
In tégendeel egter behoorde men
de taalkundigen veel meer âan te haalen,
om ze ook to t ’t aanleeren van andre talen
, te weten , de Chineefchè, Javaanfchè
en meer andre, aan te moedigen , dat
moogelyk daar door wel agter gebleeveii
çn nogtans een van de zaaken is ,
die ’t eerft en wel hetmeeft behoorde be-
hertigd te werden 5 en daar nu nict eenà
van gerept, janiet eens aan gedagt werd.
Schoon het getal der geenen, diè in dè Mfldé ààl-
Kerk komen, in opzigt van dé àanzie^moeien;*
nelyke menigte der Ingezetenen ', rtiet heél
grootis, moetmen echter bekennen,dat dé
liefde-gavén voor deAririen door den bank
id vry groot zyn, en ik weet gevallen,
dat enkele Lieden, uit dankbaarheidaan
God, wegens genotene zegeningen tel?
Zee, in eene reis in een papiertje Zesgou-
de Coebans (doende ider hier 24 gl:) in’t
zakje gefteeken hebben, en, magikze-
ker Diaken, die nog leefd, gelóiwén','
dat ’er op eene reize eens twaalfhóúdérd
Ryxdaalders by hem verzameld zyn , dat
zeekerlyk een buiten gemeene groote
gift is* Deeze penningen Werden by dé
Diacorien niet alleen tot onderhoud def
gemeene Armen , maar zelf ook tot öri-
P der