i663. oq Juçy des zélven jaars den Heer Bort
met. io Schepen we’er n a 'T S J IN A te
zenden , welke de Nooteboom, Tertho-
lefi, Vlaardingen, Mars, Naarden, Vlis-
' fingen | ’t Wapen van Zeeland | de Kogg
e , de Zëehond , Ziericzee , Overveen,
Jonker, Meliskerke, Buykfloot ï Nieu-
wendam, enVink genaamd, en met 138a
Bôotsgezellen, 1x34 Soldaten', ennog 47
onbeioldigden, aïle wakker volfc,, bezet
waren. *
BeHçer De Heer Bon wierd door zyn Edelheid
1Ö63. ° Maatfuyker eerft,.„pn daar na door den Di-
we'er rêéteur Generaal , den Heer Karat Hart-
met 16 ßrd^. vergezelichapt yan de ¥foüb\:Adriaan
' ^ ePcn van der Meydeny en facob Hufiaan, voor-
wittds , zullende als zynen Onder-Zee-
▼ertrok* vooga den Heer Huybert de Lareffej~ cnäJs
ken. Schoiit-by-Nacht, en Oppcthoofd van Japan
, de Heer WHlem Volgers , benevens
den Koopman Ernfi Ho^nhoek^ en de dap-
pfere Hoplieden , Chrifiiaan Poleman (een
Heer, die by na over al geweeft is , daar
wat, te doen viel, en zig daar wönderiyk
klöekmoetfig gedragen heeft ) enAdriaan
Schimmelpenning meae derwaards voeren.
| Men kreeg een nadere bevefbging van
4ood, en dat hy door zyn Zoon
vervaneen was.
Hy fiep daar op in Auguftus met 10
Schepen op de Rheede van Hokfieuw,
daar hy den ipdito ten ankerquaih, zönd
de andere na Tinghäy, en de Behouden
Fortuyn ; en men oeG loot met de Tarters^j
dat w y , en hun Veldheer, Tongampekf te
zamea .de Coxinfe Rovers aantalien zou-
dcn.
Zy ftonden ook toe, das de Heer Nebel
ondeftiiflcHen zig na Hokfieuw zou
mögen begeven, oni zyne medegebragte
l^pmaniehappéh daar te verkoopen.
Ondertuffcnen was dé Hopman Pole-
man met eenig volk op ’t Eüand Quemuy
te Land getreden, en vervolgde den vyand
ifiet alleen tôt by de groote Stad van dien
naam ; maarbeftormde dezelve 00k, waar
öp de Soon van Goxirija aan de onzen we- !
ten liçt, dat de Weduwe van den Land-
droft facobValentyn, en nog veel andere
vrouwen, mannen , en kinderen der Holländers
, wel ontrent 100 perzoonen fterk,
op Sakam waren, bood ons den Handel |
in Tayoüan weder aan, en verblyf op I
T a m l i i y en Keläng , bevorens by ons i
bewoond , radende ons , dat wy ons
dög geenzins op de Tarters vertrouwen
2ouden, en betuvgende by den Hemel,
Son, en Maan, dathy de waarheid forak.
Re Ei- D t onzen, met hun zaaken voortgaan-
landen de, verdreven den vyand van Quemuy
aloaL 01 Aymuy; na Goudoe, en namen ook
muy, deze Eilanden in, terwyl de Tarters daar
&c. ver- öp een ièhrikkelyke wylê allés in de pan
overd- hakten, willende 00k die laatfte Stad af-
breken, ' en verbranden.
Situât nu aues nieraus" verre verwoeft 166»
wasr verzog 7 p«—en, db T,a—rt—ers’, d a de wonizicenn
na boansjetoe met hun Schepen wilden
komen, om nader met den Onder-Ko»
ning, Sixglamatig, en. den Veldheer , ¡¡¡|
poui, te foreeken, willende 00k geerne
hebben , dat de onzen na,Tangfoa en La-
moai (alwaar Coxinja 9s Soon zjich met aE
het Zyne , in z6o Jbrdten. overgevoert,*
onthield). zouden gaan ; dog zy floegeu
dit beleefd af , alzoo~hun laflt was, om na-
Tayoqan^ of Formoia te zeylen, en ver-
■ zogten, dat de Heeren Ntdul en Pedel, De H e«
die eenigen tyd in Hokfieuw gel^en had- ,Nobcl
den,, eens na Batavia" megten gaan, en ä0,1^
I door den Heer Hoogenhoe!^ (die lang in vaadm
Japan gelten had) vei-viuigen werden^ Handel
gecn hen door SinglamoHg tsegeftaan
L wierd | dog zy wilde met toekten, dat fde fieuw-
onzen bezit van de veravarde Eylanden ne-,
men zouden, hoewel hy ons eindeiyfc
todlond , eenige bezetting in Goutfoe te
l^gen , dat de onzen afilo^en , zeggende^
dat .zy vooigenomen hadden. na T^rouan
te gaan, en dat te bezetten , waar öpTdc
Onder-Koning t^ n Kapicejm Poleman
zey, dat die van Tayouan reeds de: Vr^
de verzogt, .en belobt hadden , hun hair
tezullen körten.
Daarop verze)dde deVloot <fcn r
nuary A a 1^64- na Pehoe, o f de V &
ichers-EÄlanden,en quam ontrent deZuyd«
Ooft-Baey van \ gemeldelßiland ren an-
Zoo ras de Hopman Poleman daar aJn
de Wal gekomen was:, v on d h y^ ^ en
wederftand, kreeg een dooden, enyaÄ
gequetften, onder welke laatfte 00k de
Hopman de Bittet' was ; dog eindelyk
quamen de Böeren van Pehoe aaeft zehren
aan de onzen, mits bdo%, yangoede He.'
handeling, onderwerpeir. :
Na I ^ i e ’s vei-overing fiep de Vloot D e
den 1 £ dito voor Zeelandia, de Hoofil- Vloot
vefting van Tayouan,. ten anker ' 7 voor
Men deed den onzen aanbieden ein
de gevangene Holländers en zelfs oofc
Tayouan ( zoo ons zeker- Veld-Heer , eü
eemge Tsjineefen beloofden). weder te
zullen beftellen ; dbg men vorderde van Haar
ons voor af yoooThayl zilver, en daar weder-
na n ^ eens zoo veel. De onzen eifchten Jaren ***
eerft de gevangenen , waaiTtae xy. niet wil- M’
den komen, en waar op dat ganfeh vat
in duigen geraakte. - : r
Ook boden zy. Kelang, Tamfuy, Pehoe,
o f Lamoa, aan, belovende ait ¿an
de onze te zullen inruimen ■- waar op men
goedvond , hen eenige Gevolmagngden,
te weten , den Luitenant Hendrik^ Noor*
den, den Onder-Koopman Joannes Re*
naldtis, en den Boekhouder foanntsMcl-
mant ( die voor Tolk dienen zou ) toe te
zenden, om met hen te handf len.
Deze deden uit onzen naam wel groa- •
te
4 664“ fiefeilTcherii niet ¿fleen van Tayouan'v en
ß het andere daar by ons verloren; maä'r
' ook om ‘alle de oiiköften van de Vlpoten,
daarom nu twee jarerf äan een geZonden,
. kV en wel. 6 q tonnen gouds belöopeüde, we-
VV der te hebben; maär de Tsjineezefi läch-
1 ten.hiec mede, en bteven by hün vdonge
aanbiedinge van de vöorrioemde Eilanden,
die de onzen niet begeerden, alzbo zy die
krygen konden, als zy die' maar wilden
hieben..
V En 'dus fiep deze ¿arnche hafideliri^ te
“iuet, Bänder dat de onzen daar iet verder
konden uitwerken, Ook had Renaldus al
eenige Gefchenken gedaan, om eenige Van
V/f d’nz? gevange'Aen lois te kfVgen; dog men
koflhen daaf t^ ;oök nietpewegeh, waaä*
op dan de Gyzelaars over eh weder te rüg
-- gezonden wierden.
' Aangezien dari yiöpf'de onzen niet baeer
¿Bf te doen. viel, dede ¡de Heer Poleman on-
jz€7 , trbejfch , ‘die reeds ‘gelärid ' wären,
Jftzß na' bobrd .bVengen, en de Heer Bort
^yerö-olr in Feb^a^’rtitt 1 ö Schepen van
■ daar hy den »9 ditp. aanj^
uafe, zotfiler dat ik. zien. kan, dat hy veel
^Van; "gewicht met deze Vloot uyigevberd
jhad', jn *tw4s beter geweeft, dat hy, gd-
' lyk de Taners fierh; raädden, de Coxm-
iäm mt Tayöüah. geheel verdreven , en
Tiim' Ihêddiul^' '(•gelÿk’fcÿ’Mm, âanbôden) 1654V
daar toe gebrüykt hädde. •
De 'Sdiouf-Dÿ-Nâcht T^eridëy bl^ef met
3 Schepen tot den 1 Maait nog ontrent
e kuft van TSJINA ; maär vertrök toefi
méde ha Batavia.
De Heer ConflaHtyn Nobil Önderfuflchen Den da-,
tôt deh ï Maart Äo; 1664. in Hokfieuw ze? wcr®
als Hoofd van den Handel gebleVen, ed
door den Heer Ernfi Hoogeiihoe^ daar Veit de twee
vangen zynde, wierd den onzen nu door jtaren
den Keizèr Cottghi 0Ç Cdmhi toegeftaan',
dat zy d.aar; om de twee jaren eens zöu^
den mc^eii köriien handefen'. len.
Ondertuflcheri bèipeurde de Heer Hbo~
genhoedat de Tartaren. van een vaftfen
Handel 5n huh Land , of van het wedef-
geven van Tayouan in ’t geheel nietrepten^
ny ipfak däar }nader met den Onder-Ko-
nrng over , die weêr ■, om een nieuweh
Gezant aan den KeizQ" te zenden, aan^
hield, riieinende , dat dan alles beter gaan
¿¡oil, ftaande voor eerft aan ons toe, om
alle twée jal'en in Hokfieuw te moogeh
komen. J- 7 f-'” •
Het verdere tülTchen hem en deh Otf-
der-Konirig voorgevallen , kan men om-
ftandig, in ’t geene daar over reeds in ’t
licht gegeven is, zien., waar na wy den
beicheyaen Lezer wyzen.
i f *#>"1 'III III ni l Ill wjm & Q riiMMf i i l i f T U K . I
SE Heer van Höom Au. i666. als XZezänt aan den Keizer gezondeni He t Eiland
Kelang Äö.1668. iierlaten. Tsjineefche Gezanten Ao. 1679; op Batavia. D e Heer
on.Ao. 1684. derwaards. Walten hier getrogen-. En die, hier vallen. D e Hee-
'veh Paats en ¿/ff KeiZer r 'als -Gezanten Ao. i68y. derwaards. Groote Handel der Tsji*
neefle Jonken op Batavia, die Ao. 1717. de laatfiemaal daar verfcheenpn, om dat zy
i'e fireng deor haar Edelheden gehandeld wierden. Vaart der Batavile Vrylicden op
die Kuft. Vaart der Portugeezen op Batavia na Ao. 1717. Bericht over verfcheidq
Zfiorten van Thee, » « behend, enh.verdere daar toe behoorende. Waar zy al v a lt , en
maar alleen grofit. Br ief vdn lden Heer Baron aan den Heer Bufchhor Tsjina.
Vanhoe verre itf Tsjineefche Schriften bericht geven. Jao, hun\eerfieKoning Ao.Mundi
8oö. Cui-Piohan bouwd de groote Muur zj.6 . jaar voor Chrifti Geboorte. D ie nader
befchreven werd .Onder wat Keizer de Heere Jefus is gebooren .Hun twee eerfie Wetgevers.
He t invoeren van een nieuwc Sefte in Tsjina, Tonkin, Cambodia, en Siam, 16 jaar
na Chriftus Geboorte. Hunne z.eldzjtme gedagtenover de onfterflykheid der Ziel. Hun
Geloove over de Opftandinge. Hunne gebeden en beiweeringen ten befie der dooden.
jZyti Pythagoriften. D e verovering van Tsjina door d t Tarters van Nioeche. ¡Marcus
Paulus devenetiaan hier gekomen Ao. ixyy. Bericht van waar Hy de namen Cathay
en Cambaloe ontleend heeft. Sware köude hier op 30 graden Noorder breette. RedeH
van dien. Peking, by de Mooren en MogoldersCambaloe. Betckents van dien naam.
5tWoord Cathay, 'van de Ooft-Tarters ontleend. Verdere gey allen der Weft-Tartaren
hier onder de Regeering van Hiu. Droevig einde van den Keizer1 Tyryn ontrent Ao.
1J.80. Xico vcroverd-de Ryken van Lauw , Siam, Cambodia , Tsjampa; Tonkin,
& c . Humvu ver dry f t de Weft-Tartaren Ao. iy68. De Tonkinders vallen van den
’Tsjirieefchen Keizer nu af. Tonkin nader befchreven. Dejfelfs naam by andere Volken.
In hoe veel Landfehappen dit verdeeld werd. Siegte voortgang der Jefiiiten hier. Ar
texander de Rhodes eerfie Prediker hier, Ao. 16x6. D e jefuiten Ao. 1663. l el(§ Hit
Tonkin te vertrthfen’.