9 <S B E S C H R Y V I N G E v a n
A‘. i<45- rpnde de dogrer van denPanombahanvan weer onder zyn gezicht te komen a
S T s j e r i h o n ) °p een bedekte wyze, bmten: DePrfns, dien dit buiten twyffcl zeerHo^ich'
Preis. s ?*?? w^ten • x"nc - van alles beko- lpeet, gaf ciliar op weder tot antwoord • «hl’rins
raen hebbende, en zynen nnfflag, m dar Um fima neemt ootmoedtg a ffih eM jw “ '1" 6“ !
de dnft over was, bemerkende,droegzig I zyn Huren recbtmmdig bevel op *ym„ Jk*«-
veel wyzergals zyn broeder, en Wira [h p . Daar op kroop hy met zeer groote
Kdaan hadden. i eerbiedighcid agrerwaards pP^Goena, gedaan hadden. (alzoo htt een
De Keizerin decd hem ook heimelyk
zegg^^dai , 200 hy de Prins van het
Rykj^en haar zoon, en zoo hy van ’t
rechte bloed der Panombahans van Tsje-
ribon was, die menhetganiche Rykdoor
•voor heilig hield, het hem dan nu ook
aan geen verftand ontbreken moeft, om
zieh uit zoo een kleene zwarigheid te
Tedden, vermitshem, als hy eens op de
throon van zyn vader zitten zoude, dage-
lyks veel grooter en gewigtiger zaken zou-
den voorkomen.
CJit dit bericht van zyn moederbegreep
de Prins, dat hy by zyn vader over dat
veorval wel eenigzins in ongunft, maar
dat de Keizer egter geenzins in zyne keu-
re ontrent hem, als Erf-Prins, veranderd,
en dierhalven hope voor hem was, om na
een klecne boete, en door toedoen van de
•Keizerin, haaft weer in zyn gunfttegera-
ken.H
y veirisde daar op nergensafte weten,
hield zieh zeer ftil, voegde zieh dagelyks
nevens de minften tenhove, dog liet zieh
met groote voorzigtigheid van zyne ge-
trouwfte vrienden bewaken, en van Zyn
lyfwagten (waar onder ook onze tot nog
toe gevangene Ncderlanders waren) zoo
wel bewaren, dat zyn vyanden geen ge-
legenheid hadden, om hem eenig nadeel
te doen.
Kcize^on- ^ ^ e,zer nu» om te toonen, dat hy
irent hem*^c2e vu^e daad van zyn zoon geenzins
en den Te- goedkenrde, o f voorftaan wilde, quam na
manggong go o f 40 dagen weder te voorfchyn, by
dede. Welke gelegenheid de Prins zieh als ,voor-
heen, vertoonde, Hellende zichzelven zoo
, ootmoedig en onderdanig ,als oit te voren,
aan.N
a dat de Keizer dan vooraf het von-
nis van verfcheide andere misdadigen uit-
geiproken had, wendde hy zieh na zyn
zoon, en vraagde hem, hoe mengewoon
- was de overipeelers te ftraflen. De zoon,
•die deze vrage niet verwagt, hoewel- hy
nu en dan wel gevreeft had, dat de Kei-
r zer dit niet ongemerkt zou laten doorflip-
pen, antwoordde daar op kloekmoedig,
; doch met een zeer ootmoedige Item:
Met de dood. De Keizer gaf daar op
aanilonds weer dit antwoord: Zend
dan Uwe overipeelftertot hären Heer,be-
laftende te gelyk aan Wira Goenä, om
met haar na zyn welbehagen te han-
delen. Hy wendde zieh daar op weer na
zynen zoon , en beval hem aanftonds uit
7 zyne oogente gaan, enbuitenzynlaitniet
onvergeeflyke mifllag wezen zou, zig voor
den Keizer om te keeren, en hem den
rüg te toonen) en liep gezwint.uit’s Kei-
zers oogen na den ouden Temanggong
Mataram, zyns vaders, en ook IJnen
grooten vriend, door welken hy als zyn
lcermeeiter van zyn vyftot zyn vyftienia-
ren opgevoed, onderwezen , en beftierd
was.
Kort na zyn komft by den zelven gaf
hy lall aan zyn volk, dat hem met groo-
te prägt en ftatie plagt te volgen , dat zy
teritond na zyn Hof vertrekken, en deze
zyne zoo beminde geftolene vrouw in een
fraejen draag-zetel zouden doen gaan, die
met ,rouw lywaat (by hen een teken
van rouw en droefheid) bedekken, en
aldus na Temanggong Wira Goena dra-
gen , en hem zyn vrouw wederge-
ven, wel uitdrukkelyk in aller tegen-
woordigheid daar by voegende; Want
zoodanig is V rechtvaardig vonnis van my-
nen Heer, om de overfpeelers te ftraffen.
Dit wierd zoo ipoedig uitgevoerd, dat ^ ook den
dit geroofde wy f, tot verbazing van den TcmaDg-
Temanggong, al in zyn huis was, e e r S ° u;
hy van het Hof was gekomenj t e w c S “
h y , haar bedryf .herdenkende zag hragc wyf.
haar zoo ras niet, o f hy wierd door de
drift, en jaloezy,die de Javanenzoo eigen
is, zoo verre vervoerd, dat hy zyn kris
trok, en deze jonge hoewel tot överlpel
gedwongene vrouw met 5 o f 6 fteeken
doorftak , waar door zy aanftonds1 öp
de plaats dood bleef, latende haarliehaäm,
tot een grooter bewys van zyn wiuak-iuft, 1
op ’t veld werpen, alwaar zy zop heime-
lylc, als ’t mogelyk was, door ’s Princen
volk begraven wierd.
De Prins, die den toeleg en ’t voorne-
men van zyn vader by de beveleh, aan
hun beiden gegeven, beter, dan de Te-
manggongjbegrepen had, was overdeeze
daad zeer ontftelt, en nam ’t geliik van
die vrouw zoodanig ter herten, dat hy,
wegens een onverzettelyke droefheit;, ‘:in
geen driejaren met eenige vrouw verheeren
wilde, belaftende, dat men alle zyne
byzitten in een byzoridere plaats opiluiten
zoude.
Om n u nog verder aan den Keizer, zy- '
nen vader, te betoonen, dat hem dit zyn be-
dreven overfpel leed was, belafte hy zyn
volk, die wel iy of 16000 man fterk waren
, zieh onder h beftier van den Temanggong
Mataram te begeven, en verzogt
den zelven’, dat hy dog zyn yolk regep-
ren,
A*. 1645.
’s Keilers
genoegen
over d?s
l’rincen ,en
zynmis-
' ooegen
over des
Temang-
gong’s ge-
dragi
G R O O T J
ren, en dat hy voortaan naaft hem het gebiet
over hen behöudcn wilde, alzoo hy
zieh niet verftandig genoig kende,om de
, magt, die den Keizer hem gegeven had,
tegebruiken.
. Ten teken vart droetheiddiet hy ook
zyn hair affcheeren, en hield zieh meer als
twee jaren lang by en onder dezen Te-
¿Üanggong Mataram, om by hem nog als
een kind te leeren, terwyl hy zyne huifc
ielyke zaken door zyne vertroude Loera’s,
onder de gedurige medekennis v«m de?en
Temanggong liet waarnemeri.
Van dit voorzichtig gedrag van de Prins
kreeg de Keizer nu en dan bericht, en
had een groot welgevallen in deze zyne
vernedering en boete, die hy zieh zelven,
butten zyn laft, oplei; dog wanneer Wira
Goena voor hem yerfcheen , zeide hy
hem in ’t by wezen van alle zyne vrien-
dgo : fjy toont door uw buiten [porige
drift, datgy zeer onver-Iiandig zyt. ^Wat
bebt gy gewonnen, met die jonge en onnoo-
zele. vrouw te dooden, die gy wel wifcduor
myn zoohs geweld geroofd, en gedwongen
te wezen, om zyn wellufl op te moeten vol-
gen ? 1k beb u over uwe onvoorziebtige aan- '
klagte eenmaal uw mijjlag aangewezen •,
maar nu hebt gy met deze uwe verwoede
daad het quaad verdubbeld, en nog veel er-
ger gemaakt. . Myn zoon toont daar in zyn
verftand, dat by. uw vrouw op myn bevcl
tt aanilonds weer t'huis. gezonden, en dat by
xelven , zonder haar eens te durven
zien, offpreken, van haar gebeel en alaf-
gezonderd heeft, bedwinvende aldus in zyn
jonge jaren zyn groote lief de, om die aan
myn bevel met gehoorzaamheid te onder wer-
pen, daar gy in zoo booge jaren uwegram-
fthap tegen een onfehüldige niet hebt können
Hy heeft buiten allen twyffel op -zulk een
ßdelmoedige daad van u zoo aanftonds uw
vrouw weder te zenden, nevens my niet anders
van u verwagt, als dat gy hem die
vrouw wederom ten geicbenk gezonden,
waar door gy grootelyks zyne en mynegunft
gewonnen, en u zelven voor bet toekomen-
de voor alle gevaar zeker zoud gefteld
bebben, daar gy nu door uwe bittere daad
van eenen verftoorden, ook eenen bedroef-
den Prins, en hem tot uw$n onverzoenely
ken vyandgemaakt bebt, die niet zal nahten,
dit, zoo ras by maar kan, aan u,
en alle de uwen te wreeken. Ik zal echter
by myn leven myn beft doen, om voor u zyne
•oriendfehap, zoo veel my mogelyk zyn zal,
te be wer ken, gebiedende u, op myne hoog-
fte' ongenade, om met hem ook in vriendfebap
te leven.
Na dat nu de Keizer aldus tot Wira
Goena geiproken ,en daar mede een ichyn
gegeven had, als o f zyne gramlchap tegen
zynen zoon al ten grooten deele o-
vei T7wai ,’ ,was het egter zoo verre van
IV. Deel.
A V A. . ^7
daar, dat hy in de tyd van drie jaren
niet eens van hem repte, hoewel hy wel
wift, dat hy zieh zelvezeer ftil, en van
alles, dat na v-reugde o f uitipannirig ge-1
leek , geheel afgezonderd hield, volgcnde
in alles de leilen van zynen wyzen leer-
meefter, aan welkers opperbeftierhy zieh
zelven onderworpen had.
Na dar deze dric jaren nu verloopen wa- DcPrinS
ren , vraagde de Keizer aan den Temang- ^e^rtcii
gong Mataram: Hoe vaart den Bengel, is
hy al wyzer geworden ? De Temanggong
Mataram antwoorde; 1k twyffel niet, o f
’s Princen verftand zal zyn Majefteit voortaan
zeer wel gevallen. |
Deze vrage, met zoodanig een antwoord Herwcm
’er*op, was, na de JavaanfcheHof-zeden,.zyQ‘s va"t
zoo veel als een herroeping van dien Prins 1P ® *
ten hove , die ook daagS ’er aan daar met
zyn vorige luilter en ftoet, als of ’er niet
ter wcreld voorgevallen, en als of hy noit
afwezig geweeft was, yerfcheen, na welken
tyd hy ook de gunft van zyn vader
zoo wel weder wift te winnen, dat hy in
körten tyd verre boven Temanggong Wi-
i.a Goena in gezag begon op te klimmen.
Na dezen tyd leefde de Keizer nog vy f Eivvolgdä S
jaren, en is toen de Prins, door zyne Ma- hem »°P
jefteits voorzprge, van Wira Goena zelfs 2hy.ncn
op den throon van zyn vader, eveo na' r°0n’
!s Keizers dood, beveftigt.
Men ziet uit dit verhaal dan klaar ,, dat
flit onvoorzichtig bedryf van dezen Kroon-
prins ontrent A . 1637 nnoet voorgevallen
zyn., v. 1
Zyn naam was Pangarang Malaria j dog Soeibehoe-
zoo ras hy tot de kroon verheven was, liet I,aD^“Sa^a'
hy zieh (de eerfte van alle dievorften)Soe- Kcizcfvaü
loehoenan Ingalaga noemen.. ; javaA».
Deze vorft is het geweeft, die, door Ifi45-
zyne ongemeene dapperheid zieh meefter Twl
van Damak, Padjang, DJapan, Panara- Rykcn °P
ga, Cadiri, TToeban, Laflcm; Madion,
Soeiabaja, Pafläroewan, en Balamboang
gemaekc, en die alle die bevorenszoover-
maarde Köningen van Java ünder het jdk
gebragt heeft. Ook was hy Heer van alle
de ftranden; dog met den Panomba-
han Ratoc van Tsjerihon, die een Vorft
op zieh zelven, en zyn fchoonvaderwas,
leefde hy in groote vriendfehap,
Deze Paoombahan verzocht van de Keizer
op zekeren tyd, om denKoning van
Bantam te beoorlogen, dat de Soefoehoe-
nan hem toeliond, en hy ook dede; dog
die Koning dwong hem te moeten wy-
ken. • Daar op hem de Keizer op zekeren
tyd ontbood, om by hem in de Keizer«
lyke Hof-ftad Mataram te komen. , Hy
qUam ’er, en de Keizer haalde hem zeer
plegtelyk, en met veel heerlykheid, van
de poort Tadie af, in , even gelyk hy ge-
wo.on was de grootfte Köningen in teha-
len, ontziende zieh niet, om een halve
dag reizens van zyn Hof dien Vorft te ge«
^ moK