Wanneer nu eenig geldbedrag in een der meerwaar-
dige rekenmunten was uitgedrukt, g eb r u i k t e men de
mi n d e rwa a r d i g e r e k e nmu n t e n om daar[m]ede
onderd ee le n (bre uken) van den mee rv o u di ge n
p enn i n g aan t e d u i d e n .
Leest men nu in eene rekening der i 4e eeuw : 6 Groot
Tourn., i SterL, i d. Holl., dan wil dit zooveel
zeggen als :
6 + 2/3 + 1/8 = 16 Gr. Tourn.
'2 4
— of 4 d. Holl., 2 Mijt, dan wil dit zooveel zeggen
als :
4 2/3 A Holl.
Dit bij wijze van voorbeelden en ter verduideli jking
van hetgeen ik boven schreef.
Eiders waren natnurlijk gelijksoortige vaste verhou-
dingen ontstaan, doch in andere groepen en met inbe-
grip van andere in Holland niet gebruikelijke en met
uitzondering van aldaar wel gebruikelijke rekenmunten.
Een overzicbt van den toestand in Viaanderen kan in
deze verhandeling niet worden gemist.
In het laatst der i 3e en in het bègin der i 4e eeuw
werden er in Viaanderen Grooten geslagen in gewicht
en gehalte geheel gelijk aan den Groot, dien de Koning
van Frankrijk liet slaan overeenkomstig den toenma-
ligen denkbeeidigen Groot Tournooisch, en dienover-
eenkomstig werd dan ook tijdelijk’de rekenmunt Groot
Vlaamsch in waarde gelijk aan de rekenmunt Groot
Tournooisch. Later verminderde de waarde van den
Groot Vlaamsch met betrekking tot den Groot Tournooisch.
In Viaanderen zelf bleef men den Groot
Vlaamsch, . ook na die waardevermindering veelal,
Groot Tournooisch noemen, en de eigenlijke Groot Tournooisch
werd dan ter onderscheiding Groot Konings
Tournooisch of Groot Konings Tournooisch van Frankrijk
genoemd. Buiten Viaanderen sprak men ter
onderscheiding altijd van den Groot Vlaamsch.
Naast den Groot Vlaamsch waren in Viaanderen als
rekenmunten in gebruik : 1
de Sterling,
de Penning Parisis,
de Zwarte penning (daar doorgaans alleen
Tournooische penning genoemd) en
de Mijt.
De■wa a r d e v e r h o u d i n g d e r mi n d e rwaa r d i g e
r e k e nmu n t e n t o t den Gr o o t Vl a ams c h wa s
geheel gel i jk aan de in Ho l l a n d a a n g e nome n
l i i e rvoo r v e r m e l d e wa a r d e v e r h o u d i n g tot d en
Groot Tou rn o o isch . Alzoo was een Groot Vlaamsch
in waarde gelijk aan :
3 Sterling of
12 penningen Parisis of
10 penningen Tournooisch of
24 Mijten (1).
Ergo, — dit duidelijkshalve —, op een en hetzelfde
tijdstip beteekende bet woord Sterling b. v. in Holland
het e e n d e r d e van den Groot Tou r n o o i s c h , — in
Viaanderen het een derde van den Groot Vl aamsch,
(1) De beste bron ter vergelijking mijner opgaven zijn het boek van
J. V u y l s t e k e , Gentsche s ta d s -en btiljuwsrekeningen 1280-1336, Gei.t, 1900
eñ dat van N a p . d e P a u w e n T . * *Vuyls7 e k e : De rekeningen a tr Stad Gent
t336- i 349, Gent, 1874,-1893.