E P I S T O L A X L V I.
Cornelii ad Cyprianum de confejjoribusad unit at em reverßs.
CO RN E L IU S C y p r ia n o fratri falutem. Q u a n tam follicitudinem & an-
xietatem fuftinuimus de iis confefforibus qui d o lo & malitia hominis
callidi & veteratoris fuerant circumventi & p en è decepti & ab ecclefia aliena-
ti, tanta lætitia a d fe d i fomüs ô cD e o omn ip o ten ti & C h r ifto D om in o n of-
tro gratias egimus cum ii, c o g n ito fu o e r ro re , & in te lled a hominis maligni
v e lut ferpentis aftutia v enena ta , ad e cclefiam und e exierant, ficuti ipfî ex fu o
co rd e p ro fiten tu r , fîmplici v olun tate v ene ru n t. E t primo quidem fratres
noflri probatoe fid e i,am an te s p a c em , unitatem optantes, tum o rem illo rum ,
ho rum moHitiam nuntiabant, iîde tarnen n on id onea, u t facile nobis cred ere
daretür illos penitùs elfe mutatos. P o fte a v e rô quàm Urbanus & Sidonius
confeÏÏbres ad compresbyteros noftros v en e ru n t, affirmantes Ma ximum con^
fefforem & presbyterum fe cum pariter cu pé re in ecclefiam r e d ire , fed quo-'
niam multa præcefferant ab eis d efîgna ta, quæ tu quo que à coëp ifcop is n of-
tris & ex litteris meis co g n o v ifti, u t n o n temerè eis fides hàberetur, ex ip fo-
m m o re & con fe ffion e ifta quæ p er leg a tion em mandàverant placuit audiri.
Q u i cùm venilfent, & àpr,esbyter isquæ gefferant ëxigerentur, n o v iffim èq u ô d
p e r omnes ecclefîas litte r* calumniis & maledidis plenæ eorum nomin e frequenter
miü'æ fuifîèn t, & p e n è omnes ecclefîas perturb aflènt, circumventosi
fe elfe affirmaverunt, neçvquid in illis litteris ineffet fe fc ilfe , tantummod o
circumd uclos commifilfe fe qu o q u e fchifmatica & hæreticis a u d o re s foiffe
u t p aterentur è i manus quafi in epifcopatüm imponi. Q u i , cùm hæc & caetera
eis fo ilfen t exprobrata, u t ab olerentur & d e memoria tollerentur d ep re -
ca ti fo n t. O m n i igitur a d u ad m e p e r la to , placuit contrahi presbyterium.
A d fo em n t etiam epifcopi q uin que , qui & h odie prælentes fo e ru n t, u tfirm a -
to confilio quid circa p erfonam eo rum obfervari d eberet con fen fo omn ium
ftatueretur. E t ut m otum omn ium & confilium fin gu lorum d ign o fce re s ,
etiam fententias nollras p lacu it in notitiam vellram perfèrri; quas & fubiec -
tas leges. H is ita g e ft is , in p resbyterium v ene ru n t Maximus, Urbanus, Si-;
domius, & Maciiarius, & plerique fratres qui fe eis adjunxerant, fummis p re -
erbus defiderantes u t ea quæ antè foerant g e fta in o bliv ion em cad e ren t, nul-
iaque eorum m en tio hàb e re tu r , p roind e atque fi nihil effet vel commiffom
v e l d id um , invicem omnibus rem ifîîs , c o r mundum & purum jam D e o ex -
Matth. /. h ib e r e n t , fequentes ev angelicam v o c em d icentem beatos elfe puros c o r d e ,
quon iam ipfi D e um videbunt. Q u o d erat con fequen s , omnis h ic ad u s p o p
u lo foerat infinuandus, u t & ipfos v idèrent in ecclefia conllitutos quos er
rantes & palabundos tamdiu viderant & dolebant. Q u o rum voluntate c o g n i-
ta , magnus fraternitatis concurfos fàd u s e£b. U n a v o x erat omnium gratias
D e o a g en t ium , gaudium p e d o r is lacrymis exprimentes, com p led en te s eos
quafi hodie pcena carceris foiflent libèrati. E t ut ipforum propria verba d e -
fignem : N o s , inquiunt, C om e lium epifcopum fandiffimæ catholicæ e c c le -
fix e le d um ^ D e o om n ip o ten te & C h r ifto D om in o noftro fcimus. N o s e r -
rorem noftrum confitemur. Impofturam pafli fum u s . C ircum v en ti fumus
perfidite loquacitate captiofa. N am etfi Videbamur quafi quandam commu-
nicationem cum fchifmatico & haeretico h om in e h a b u ifle , fin c e ra . tamen
mens noftra femper in ec cle fia foit. N e c enim ignoramus unum D e iim elfe
& un um Ch r iftum efle D om in um , quern con fe ffi fumus, unum fpiritum
fa n d um , unum epifcopum in ca tholica ec clefia efle debere. Q u is ifta eorum
p rofe flto n e non m ov e re tur lit q u od apud poteftatem fseculi erant co n fe ffi,
in e c cle fia conftituti com p r o b a r cn t! Q u ap ro p te r Maximum presbyterum
lo cum fuum agno fce re juffimus. C a te r o s cum in g en ti p op uli fuffragio re-
cepim us . O m n ia autem remifimus D e o om n ip o ten ti, in cujus poteftate
font omnia refervata. H a c ig itu r , frater cariffime, eadem h o ra , eo d em moi-
rnento ad te p er fcripta tranimifimus, & N ic ep h o rum acolythum deficendere
ad navigandum deftinantem ad vos ftatim dimifi , u t nulla procraftiiiatione
habita v e lut prsefens in ifto cle ro & in ifto p op u li ccetu D e o omnip o tenti &
C h r ifto D om in o noftro gratias ag e re s . C red im u s autem fo r e , quinimmo
p ro ce rto jam confidimus "csteros quoque qui in h o c errore fo n t conftituti
in e cclefiam brevi rev erforos , cum a u d o re s fuos viderint nobifcum agere,
Has litteras p uto te d eb e re , frater cariffime, & ad cteteras ecclefias mittere, ut
omnes fciant fchifmatici hujus & h s r e tic i d o lum & prsevaricationem d e d ie
in diem evacuari. B en e v a le , frater cariffime.
E P I S T O L A X L V I f .
Cypriani ad Cornelium,' refponfum eöngratulatorium de
illorum reditu ex fchifmate.
CY p r i a n .US: C o rn e lio fratri falutem . E t egifte n o s & a g e r e , frater
x a r iffim e , maximas gratias fine ce ffatione profitemur D e o patri om n ipotenti
& C h r ifto ejus D om in o & D e o n o ftro falvatori qu od fic ec clefia di-
vinitus p rotegatur u t unitas ejus & fanditas n on ju g ite r nec. in to tum perfi-
d ix & hsreticae pravitatis obflina tione v it ie tu r . L e g im u s enim litteras v e fi
tras, & v o ti com m un is ampliffimum gaud ium exultanter excepimus Maxi-»
mum presbyterum & Urbanum con fe flo re s cum S id o n io & M a ch a r io ad
ec clefiam catholicam regreflbs e lfe , id e f t , er ro re d ep o fito , & fchifmatico
im m o hffiretico furore d e fe r to, unitatis ac veritatis d omicilium fideli fanitate
repetiiffe; u t und e ad g lo r iam p roc e fle ran t, illuc g lo r io fi redirent; ne qui
C h r iftum co n fe ffi e ffe n t , C h r ifti p oftmod um caftra d e fe re ren t, n e c tenta-
rent caritatis atque unitatis fidem qui v id i ro b o re & virtute n o n fuerant. E c c e
incolumis & immaculata laudis integritas, e c c e incorrupta & fblida confiten-
tium d ignitas, ä defertoribus & p rofo g is re cé ffiffe , proditöres fidei & ccclc-
fiae catholicae impugnatores re liq u ifle . M e r itó illos revertentes flimmo, ut
fcribitis, g au d io & clerus & plebs & fraternitas omnis ex cep it, quoniam in
confeflbribus g lo r iam foam confervantibus & ad unitatem revertentibus n e m
o non fo cium fe & p articipem eo rum gloria: eomputat. Hujus re i iaeti-,