Romæ, cujns illi prafidium non impforabant, fed ad Cörnelium. Etat ènim caillaec-
clefiaftica. Itaque. certum effe debet heic agi de audoritate epifeopi Romani, ad queni
antiquitus confugere folebant epifeopi qui fe à ooliegis fuis bppreffos quêrébantur, ut ifti
fchifmatici. Confondit awem Cyprianus cathedram Petri curb ecclefia-priricipali/quja
cathedra Petri eft ecclefia principalis, & ecclefia principalis eft cathedra Petri. Iftudego
putonegari non poffe. A u d o r vitæ làndi Anfelmi epifeopi Lucenfis feribèns advêrsùs
HugonCm Candidum Cardinalem ait ilium evacuaffe principalis ecclefia privilégia ; id eft
Romanæ. Cæterùm Auguftinusdib, z . debaptiftnocontra Donatiftas cap. i. agnofeit in
Petro apoftolatus principatum.
Q u o r um f i d e s ] id eft Romanorurn. Hieronymus in prooefnio libri fecuüdi
■ commentariorum in epiftolam. ad.Galatas : Romanæ urbis landatur fid es. Non quodaliam
habeant Romani fidem n ifi hanc qimqn omîtesObrifli ecclefia, f id quod dev'àao in eis major
fit ir fim pliàtasàd credendum. Bachiarius in apologia fùa feu catholicæ fidfei formula
édita in tomo fecundo analedorum Muratorii : S i pro culpa ilniüs tonus pro-
vincm anathemanda generatio eft, damnetur & Hla beatifima difcipula, Mc eft Roma ,
de quanunenon una fe d dua Vel très aut eo amplihs harefçs pullalarunt, & tarnen m ild
eantm cathedram Petri hoc eft federn fid ei aut tenere pottiit aut movere.
U ni t a s s a c e r d o t a l i s ] Hanc dodrinam frequenter inculcat Cyprianus;
præfertim in libro de unitate ccclefiæ. Sic ctiam Optants Milevitanus.
N am c um s t a t u t u m ] Baronius, qui fimilem fententiam legebat in epiftola
tertia Fabiani Papæ ad Hilarium epifcopum, non dubitabat quin ad hanc epiftolam ref-
piceret Cyprianus cùtn ifta feribebat. In quo certè falfus eft vir dodiffimus. Certum
quippe eft epiftolam illam Fabiani prorfos incognitam fuiflè fando martyri. Apud Gra-
tiatmra j .q . 6. cap. Peregrina tribuitur Sixto Papæ in antiquis editionibus. Corredores
Romani addiderunt fiimptum efle ex epiftola Sixti Papæ III. ad epifeopos orientales.
C a u s a i l l i c a u d i a t u r ] Quippe Afri cenfcbant, uti poftea ipfi feripfere ad
Cæleftinum Papam, quæcunque negotia in fiais locis ubi orta funt finiénda, nec unicui-
que provinciæ gratiam fandi Quitus defuturam. Impcratpres Valcntinianus & Valcns
1. io . Cod. Theodof de acculât. & inferiptionibus : Ultra provincia terminas accufàndê
liceniia non progrediatur. Oportet enim illic criminum judicia agitari ubi facimis Sm u t
admifum. & I. 13. Extra provincia terminas accufatori non erit liceniia progredi, quia oportet
illic criminum judicia fieri ubi facinus dtcitur admifum. Vide Julianum antecefförem
cap. z t o.
V i n c t a m ] Eralmus in margine fuæ editionis monuit alibi legi involutam. Sic
etiam habuilfe fcio codicem Veronenfem. Eadem ledio reperitur in codice Corbeienfi
& in Turonenfi. Ladantius lib. qr cap. 17. involutum pedus.
N i s i cum s c a n d a l o ] Vocem n ifi, quæ vidébatur deeffe in hoc lo c o , repo-
fuimus fecuti audoritatem quatuor veterum exemplarium.
P u t r a m i n a ] Infra in libro de lapfis pag. 186. putraminihts amputatis. Quicquid
alii fendant, egoputo hanc ledionem elfe retinendam, c im reperiatur in omnibus aiiti-
quis exemplaribus & in antiquis editionibus. In codice Lamonii legitur, velfragmenta
velfputamina.
C o l l i g e n d a ] Illuftriftimus epifcopus Oxonienfis putabat feribi debere colli-
ganda. Verùm omîtes libri veteres & omnes editiones repugnant. Reinhartus pofuitt»/-,
lidenda, forte per errorem typographi.
N on a t t e n d a s ] Retinuimus hanc pericopen, quia illam invenimus in antiquis
editionibus & in decern libris veteribus. Præterea Rigaltius admonet fe illam invenilfe in
uno exemplari editionis Manutianæ in quo ea addita fuerat ex quodam libre veteri. Et
tarnen earn non poliiit in contextu, fed inter obfervationes. Manutius earn rejecerat, lau-
datus propterea à Pamelio, turn quia , ut ille ait, defideratur in manuferiptis omnibus,
turn quod nihil hoc loco ad inftitutum facere videtur. Mutalfet forte fententiam fuam
Pamelius, ft feiviflet illam extare in decern antiquis codicibus & in co quem citât Rigaltius.
Morellius non probavit quod fadum fuerat à Manutio. Etenim hoc fegmentum
rctinuit in editionc fua. Angli omiferunL Cæterùm fdendum non eft illud defiderari in
tredecim libris veteribus.
C o l l .
C o i . i- • . ........... .. ■ ,
melior. Ifta tarnen non eratnegligenda.
P e R p R 6 P H E T A m ] In uno libro meo vetere, per Salomonem. Rcdè. Nan-----
fumpta Hint ex libro eccleliaftici, - . ,
C um VERA PÖENIT.] Codex Fuxenfis, necdum veram ad pamitentiam.
O c c i d i p o t e s t ] Infra epift. H pag. 91 neevereamur pccidi, quos confiai quandd Peg. B
occidimur 57. pag. 9 y Iniellexit milites Chrifii vinct H D
■ Hieronymus in calce libri de vita Malchi monachi ait homtnem Chnfio dedtmrn
pojfe mori, non pofe fuperari. Tertullianus in apologetico : Vncmms cum ocetdumr. Pru-
dentius in carmine de Romano martyre ;
S t vos ftnatis, incnienü vivimùs.
A t f i entente pumamur, vmcimus.
Sulpitius Severus in epiftola ad Eufebium fcribil juftôs, id eft martyres omnïa tormenti
patientes femper invidos, tanto fortiùs vicifle quanto gravius pertuliflent. Idem lib. z.
hiftoriæ facræ : Neque majore rnquarn triumpho vicimus quàmcum decem annomm ftragt-
bus Vinci non potuitnui. Agobardus in libro adversus legem Gundobadi cap. 9, Quando
erat mb/ica amtentio de verdate religionis, clan alü putarent colendam pro Deo creaturam
etuamlibet, alü dicerent fiolum creatorem çolendum, tlhfuerunt nOores qui occtfi fo n t, non
lu i occidemnt. Seneca cap. ■ de vita beata : AßHite., facile tmpetum. Perendo vosvm-
lam. Idem in confolatione ad Polybium : Intelligu lædt me pofte+ Vinci non pofe. Vide
' i p E N T i D E m] In codice fanai Michaelis feriptum eft antiquitus fupra lineam, id
e/l (militer. Lubenter inter dum annoto ifta levicula, quia ex iis aut fimihbus fontibus ortt
ïunt plerique errores qui extant in codicibus operum fandt Cypriam & ahorum veterum
fCr rcTm0RiTAS a c p o t e s T a s ] D uo poftrema vpçabula défunt in uno codice
regio. Fortaflis igitur iftud referendum eft inter lÿnonyma quibus abundant opera ianétt
HMH H RI s TIA N 0 ] Codex Veronenfis, de epifeopo. Ita etiam Fuxenfis. Vox d rift
nam non habetur in codice regWneque in Thuano. In Gratianopolitano eft catholico.
E c c l e s i a c a p i t o l i o c é d â t ] Hieronymus 111 dialogo advetsus Luciferia-
nos dixit homo mm e dodus in capitolio. . .
C o N G E s T u M ] Ego non dubito quin ledio vulgata, quæ habet confefum, multo
melior videatur quàm ifta, Verùm cùm antiquæ editiones & ododecimvetera exempla-
ria habeant nöftram, non abfqùe ratione eam præfero. Facile autem fieri potuit ut ea
vox, quæ aliam fignificationemhabet in puraLatmitate, defiexeritapud Afros, ut multa
alia vöcabula. Primus Erafmus pofuit confefum, fortaflis ex conj^ura. :
A n t i c h r i s t u s m i n a t u r ] Multi multa& varia de antichrifto d.xerunt. Sæpe
creditum eft ilium adventare, immo natum effe. Fuere, im diximus U h J
de mortibus perfeeutorum, qui crederent Neronem.noneffe mortuum, fed adhuc viveie
& venturum ante feculi finem, & ipfum foreantichnftum. Vide catechefim ty.Cyidli
Hierofolymitani.
P e r e m p t u r u m ] Duo l i b r f v e t e r e s , . H B B R
S a n i t a t e m m e n t i s ] Theodofms lmp. 1. H de Judæ.s, g — M S H i
f i ad fanitatem mentis egregia lege medica revocaré conemur. Ju Ius Cæfar
Gallico, ad fanitatem reverti pudeat. A. Hirtius m libre de bellq A fn c o , H |
perduci ad fanitatem. Ladantius cap. 34. de morfbus perfeeutorum. ut et,am chnfttant
a d bonas mentes redirent. Juvenalis ; Optandum eft ut fit mens fana m corpore fana
O P e r .t - a ] Vêtus, codex regius habet olruta, unus Bodleianus q b m . _ S i c . ç t tn n
editio Morellii. In codice fandi Arnulphi feriptum eft, peâora exeufis dehclorum tene
bris- in Beccenfi ut recedènies à deliâorüm tenebrisl. , . jH H H . „
D o M. P R O T E g e n t I s ] Codex Corbeienfis, Dco proregenre. Sic e 1.1 ag p.
Bodleiano & in ùno Vofliano feriptum effe teftatur editio Anglicana. ,
C o NCI s 1 0 1 Sic habent véteres .editiones & omnia ferè vetera. exemplana. Inuno
meo legitur concifio. & fuprà lineam vel conditio, Hinc ergo, id eft ex ahquo iiïu i e^fifi