A D C O R N E L I U M P A P A M ,
DE CARDINALIBUS OPERIBUS CHRISTI
U S Q U E A D A S C E N S U M E J U S A D P A T R E M .
P R Æ F A T I O.
ç> 0 L E N T matres infantulis tiuper editis, in ipfo vita introïtu aptare vocabula, & ex aliquibtis
O pracedentibus vel circumftantibus caufts, vel ex genere, vel ex eventibus imponere nomina : ut in
ipfts primordialibus initiis, quad am prafgerentur commonitoria ingredientibus vitam, ne nomen eis
efet ad ignominiam, ft originalis natura tradudio à confucto limite deviaret, & à virtute patrum
degenerans, 'indigna fucceffio monflri non hominis {adem exhiberet. Refpicerent potius ad nomina vel
officia [na, quorum infpedio honefla converfationis formant eis infunderet & dodrinam, ut honorific
car ent naturales caufas & rationales difciplinas, nee in aliquo elemèntarias amarïcarent dulcedïnes,
vel prïmarias offienderent dignitates. Nam olim tunmltuarie vel inconfiderate nomina rebus imponeban-
tur : fed ex quo ad Adam adduda funt fingula, ut vocaret ea & propria importent nomina, provi-
firn ejl in populo antiquo & infiitutum , ut aliqua effet in vocabulis ratio, & interpretarentur nomina
vitam, & exprimèrent aliquant perfona proprietatem , fecunditm quant vel diffierret à ceteris, vel
etiant communicant. Sic in nominibus Patriarcharum Abraham, Ifaac & Jacob magnanim reriim
extitere indicia , & prceloquebantiir ventura , nee deerat impofitorum nominum fecundum fenfum fuor
rum effieduum certitudo. Apud gentiles etiant non in- nominibus , fed in agnominibus pofiea à vins
illuflribus obfervatum, ( ut nobilitas generis vel virtutis gloria pofleros illuflraret ) Augufti vel Cafa-
ris titulo fiiccedentem honorare progeniem, & Imperatoria dignitatis lueredes prima orïginis irra-
diare filgoribus. Sic & philofophi & dodores antiqui tradatibt/s fuis nomina pratexere, brevi titulo
grandis materia latitiidinem pralibantes, & propria gloria, propofito nomine ftio , provident es ;
ut integritatem operis & laborem audoris, tam flyli quant perfona in poflerum audoritas conferva-
ret ; & facile feriptura fubtilitas indicaret, ft aliqua manus invida elegantia tradatuum elimato-
rum pannum rudem infueret, vel nugis fuis quafi fua effent qua alius laudabiliter didaffet, furtiva
tranflatione infereret. Sic in capite libri fu i quijque audorem fe pofuit, ut & ftylo audori, & ftylo
audor famularetur, & audoritate altrinfeca communis gloria muniretur. Hoc virorum illuflrium prd-
clara meruerunt ingenia, & per hac vivax eorum fama & gloria indelebilisperfeverat. Nos vero qui
vix intelligimus qua ab eis dida fu n t, fenfu & eloquentia omnitio eis impares, ft quid aliqtiando
feribimus, indignum titulo judicamus ; ne forte nobilis materia, cujus explanation! fludiunt adhibemus,
decoloratam fe potius quant ornatam, noftra prafumtione queratur. Verurn quia folent aliquando patres
nugis infantilibus arridere, & Unguis balbutientibus deledari ; itidulgentiam meretur humilitas,
qua quo pot efl acceffiu fublimitatis vejlra manibus fe porrigit attredandam, non gloriam men dicans,
fed gratiam. Ego quidem nec ct me ipfo, neque ab alio quaro nomen, neque etiim aliquïd me ex if
timo effie, cum nihil fim ; qui hoc à vobis maxima fupplicatione quafivi, ut non effiem quod funt, &
hiimiliter fupplicavi ut ab hac flamma in qua crticior, me vejlra dementia liberaret. Tentavi ft pof-
fem manu veflra me fujlinente, honefe defendere : quod quia non potui urgentibus flammis , non
attendÏ quo proftlirem-, dum me vorax incendium non cremaret.
P R O L Q G U S .
SU b l i m e s materia: fubtilium ingehio-
n im exigun t traclatores : nec facile-de arti-
tras rcctc ju d icat, qui artes ignora:. Exercitati
in iiberaiibus difciplinis fimSi iiigenio convc-
niente & Audio philofophari p o flim t, & fccu-
re aggredi res abdilas : eorumque conatibus fc
perviam penetrata exhibe: difficuitas, & *en:g •
matihüà enodatis , re rum ik re ta rum facies patel
) cujus ferenitatem veiabat nubes oppofita,
& veritati fuperfjifa caligo, ldeoque tam in d i-
vinis, quam in Philofophorum dodlrinis, nec
tutum eft nec h o n e ftum , ineruditos & ignaros
fenfuum ad literas ilias pertm e n tium , profllire
ad difeuffioriem eorum qùæ nefciunt : & de his
ftbi ulurparc magiiierium qua: ignorant.
Hujus rci forma Seraphim ficieni D e i , &
pedes veIai|S! & patentibus quae in medio fu n t,
principium finemque majeitaiis divinae alarum
extenfto infra fupraque operien s, aditum ad fe
temerariis îraéiatcribus vei icriptoribus interdi-
cit : nec patituf ad iiquidum ié videri divinités»
quant u tique inveftigatio ftdelis aliquo m odo
odoratur v e l fentit ; fed pnram ejus effentiam
neodconipicit nec comprehendit. Afttrmatio
quippe de D e i eftèntia in prom tu haberi n o n
poteil ; neque enirn definibiiis eft divinitas : fed
verius" ftnceriufque remotio indicat negando
quid n o n fit quam afferendo quid fit. Quoniam
quidquid feniiii fubjac et, iiiud effe non poteft ;.
quod omnent fiiperat inteiledlum. Qiiicquid
mdiri vci videri vel feiri poteft , n o n convenit
inajeftati ; hebes eft in hac confideratibne omnis
a f ii f e n f u u m , & caiigat afpeftus. Hanc-invifi-
Bilem lucem & inacceflibiiem n a tum n fex alis
hinc & inde feraphim ftatu & voiatu circumeunt
& abfeondunt ; ftatu ieternitatis immobilitatem
mohftrantes, voiatu vero altitudinem ejusfic in
fiiJefidkbus elevatam, ut quantumlibet ad cor
altum homo afeendat, exaitetur Dens, &com-
prehenftonis importtinitatem evadat. Nec tamen
alæ iliæ, qùæ Dei vêlant fubftantiam , nóftros
confpeàus diffiigiunt, fed iliæ puris mentibus fe
vifibiles exhibent, & operum Dei ratio-, five
eorum quae ex nihilo flint, five eorum quie ex
materia vel fàdlæ funt vel fiunt, fe intelligibi-
lem exponit : & quæ circa Deum & quæ fnb
Deo finit mundi poteft cordis quoquo modo
finceritas contemplait. . .
Prims, rcrum conditio (cx mflituts diebus fit*
tetur artificem , & profitetur opus au<5lorem.
Neque enim fui ipfius artifex efle , aut potuit
quis novam crcare materiam > ncc potuciunt
multa & diverfa rerum efle principia : quia ni(r
ad unum cundla refpicerent, diicordia & infi-
nitate cundla turbata volverentur in chaos, Sc
repugnarent & collidcrentur in fe difcordcs material
, ryfl omnibus faétoris audloritas imperaret
t Sc unius monarchià poteftatis, uruverfità*
tis caufas & efficientias ordinaret. Homo itaque
præpofîturam in inferiora accepit, feiens quis
hunc honorem contülerit : ncc tamen ea feien-
tiæ perfedlione iiluftratus eft, ut co modo cog-
nofeeret conditorem, quo ejus cognitioni reli-
quæ creaturæ fubjedlæ funt ; fed diftantiam ma-
ximam experiretur inter fumnia & infirma, 8c
ex hoc ipfo effet Deo acclivis & humilis, quo
auctori fuo fe in nullo poflet confcrre , cujus
ncc effugere dominium , nec penetrare confix
iium, nec poterat vitare judicium.
Itaque qui circa ipfum funt angeiici fpiritus,
licet invifibilis naturae fint; in fegationibus tarnen
fiti fe auditu manifeftant & vifli : & falutis
noftræ minifteriaies eos fæpiflime experimur *
quorum officia & nomina in feripturis fanefis
habentur. Ilia quidem fuperiora agmina nobis
prædicant, non indicant Deum : Sc nunciant
quæ jubentur , fpecialitatem injundli negotii
peragentes , non univerfitatis explicantes feien-
tiam : quia ad nos numerus & menfùra 8c pondus
refertur. Deus vero his omnibus non anfta-
tu r , fed excedens omnia & æternaiiter antecedens
poteftas & virtus nil habet coævum , ned
immenfitatis ejus profundum ulla creatura vel
coeleftis vel terrena metitur. Quæ vero fub ipfo
funt, implent templum ; & præfêns Ecclefia
cognitionem darum rerum aflèquitur, quæ ad
cukum juftitiæ, quæ ad ordinem vitæ, quæ ad gra-
dus afcenfionum, quæ ad convenientiam morum,
quæ ad honeftatem hujus converfationis & gratiam
pertinent contemplationis : hæc aguntur &
cxercentur in templo præfenti, & per hæc Deus
quæritur, nec tamen quæfitus illico invenitur*
Guftamus, delibamus, odoramus, & prope eft:
cumque accefleris, longius abit. Et quomodo fui-
gur nubes difrumpit, & repentina çorufeatio non
tam illuminât quam hebetat oculum : ita aliquando
nefeio quo motu tangeris, & tangi te
fèntis, eum tamen qui te tangit non intueris.
Dicuntur tibi quædam verba arcana intrinfê-
ais quæ efferri non fufficis , ut dubitare non
poffis qui juxta te e ft, imo intra te qui te folli-
citat : nec tamen ficuti e ft, fè tibi videndum
concédât. Rachel ad odorem , non ad efum,
Liæ mandragoras concupifcit ; tu fponfb fid e,
non complexu conjungeris ; tu fpe concipis,
donee Chriftus in te formetur; & depofito pondéré
hujus cadaveris, ejufdem fint puritatis cai-o
& fpiritus, & renovata natura fobolem imma-
culatam parturiat. Rachel quippe vifum principium
fonat. ' Quod verbum in principio apud
Deum in fuo proprio efle, mihi non patet,
fed quibufclam nominibus Deum invoco &. di-
co : juftitia, veritas, fm<ftiftcatio, caritas ; 6c
quæro aliquas fpecies vel formas, per quas quid