nicnfi judicia Baluzium deterruerunt, quominus novam fufciperet. Nam cum videret fingulis editio-
nibus fiia ineflè vitia, dum aut vitiofi codices mff. adhibentur, aut fiiperiores editiones, ubi opus non
erat,emendantur; ubi opus erat, incaftigatæ relinquuntur: non defperavit S. Martyris contextum fie
emendari poflè, ut purus & intaminatus tandem aliquando prodiret. In hoc potiflimum penfo ela-
borandum fibi eflè intelligens, præter codices mfT. qui Pamelio, Rigaltio & Anglis ufui fuerant, alios
circiter triginta in fubfidium fibi adhibüit. Horum notitiam infra fubjiciam, qualem ex Baiuzii notis
colligere licuit: nam cum varias leétiones vir eruditus è codicibus mfT. excerptas in exemplaribus edi-
tis inferuiflèt, diftraéta funt hæc exemplaria cum aiiisbibiiothecæ Baluzianæ libris, neque ex illis
nifi perpauca reperire potui. Addidit etiam Baluzius obfervationes St notas, in quibus plerumque ra-
tionem eorum reddit, quæ in contextu immutanda judicaverat, interdum etiam, ut abundabat eru-
ditione, in antiquis rebus illuftrandis ftylum exacuit. Perinique facerem, fi, cum illius elucubratio
præter pauciflimas paginas ipfo adhuc vivente exeufa fuerit, ex débita illius labori laude aliquid in me
derivarem; quiiletiam cum mihi illius notas expendere, & cum ipfb S. Cypriani contextu contendere
per tempus non licuerit; judicium meum non interponam, fed publico aflèntiar. Non tamen
diffimulare poffim me fæpe animadvertiflè contextum Cypriani, ut ab homine dotftiffimo in tanta
codicum mffi copia fieri par erat, percommode emendari.
Quod fpedlat ad opera Cypriano adfcripta, jam bona pars typis mandata fuerat, cum Baluzium
nobis mors abftulit. Præter très illas pertradlationes, de Spedtaculis, de Laude Martyrii, St
de Rebaptifmate, quas Baluzius cum genuinis Cypriani operibus conjunxit; abfbluti erant libri de
Bono Pudicitiæ, de Aleatoribus, ad Novatianum Hæreticum, de Montibus Sina 6c Sion, duæ
orationes Cypriano affidlæ, tradlatus Arnoldi Bonæ-Vallis abbatis, de noviflïmis verbis Domini
in cruce, ejufdem liber de cardinalibus Chrifti operibus, duobus aut tribus foliis exceptis. In his
quæ fupererant emendandis St edendis elaborandum fuit. Atque equidem, fi novam Cypriani ope-
rum editionem fufcepiflèm, fateor me non pauca ex tam gravi fàrcina deoneraturum fuiffe. Sed
cum intelligerem viçariam me operam ad hanc editionem abfblvendam afferre; cautius mihi agendum
fuit. Itaque retinui quidquid habuit editio Pamelii; quia fie vifiim Baluzio fuerat. Sed ex iis
quibus Angli Cyprianum onerarunt, neceflàrium eflè duxi elucubrationes Arnoldi Bonæ-Vallis
de operibus fèx dierum, St de laudibus beatæ Virginis, ejufHemque Meditationes expungere; turn
ne volumen nimiam in molem crcfceret, (aucftum enim fuiflèt decem foliis) turn quia alia exilant
in bibliothecis noftris ejufdem Arnoldi opera, quæ pari jure ac très illæ eluaibrationes, in
hanc editionem recipi debuiffent. Placuit eruditis viris, quos in confiiium adhibuimus, ut neutris
aditus daretur. Computum pafchale, quod iidem Angli ediderant, eliminare ftatuerat Baluzius;
St cum opera Cypriano adferipta ex editione Oxonienfi excerpfiffet, iftud de induftria omifèrat.
Eo libentius illius voluntati obfèquuti flimus, quod hic libellus nec Cypriano tribui poffit, nec
cuiquam valde prodeffe, ae præterea variarum letftionum filva St longioribus notis luxuriet, quæ
ad inftitutam hujus editionis rationem accommodari non poterant. Haud equidem numeraverim
inter meliora antiquitatis monunienta Confeffionem Cypriani, quam editor Oxonienfis latine vuh
gavit; fèd tamen quia earn Baluzius omittendam non eflè judicavit, ac præterea in pretio fuit
apud Gregorium Nazianzenum, Eudociam St Photium; non modo illam in hac editione defi-
derari non pafTus fum; fèd etiam in locum Latinæ interpretationis, quam pluribus lotis hiulcam,
innumeris aliis corruptam Angli dederant, Græcum ipfum contextum ex bibliotheca illuftrifTimi
Comitis de Seignelay liberaliter fiippeditatum, ac novam interpretationem fubftituere non dubita-
vi. Spuria opéra fie edere inftituerat Baluzius, ut habentur in Oxonienfi editione : id quod perfpi-
ci poteft ex his quæ typis, eo adhuc vivente, mandata diximus. Sed cum viderem ex his monu-
mentis nonnulla effe magni pretii, eaque quo fæpius cum Cypriano édita fuerant, eo plures næ-
vos traxiflè; vetuftas editiones St antiquos codices mfT quotquot in hac urbe reperiri potuerunt,
in fubfidium vocavi, eorumque ope St præfidio plurima majorem in modum deformata, præfèr-
tim in libro de Singularitate clericorum, Expofitione fymboli, St epiftola Celfi ad Vigilium in pri-
ftinum nitorem reftitui. In hoc etiam Baiuzii veftigia premere non potui, quod cum fuas ille notas
poft contextum rejcciflèt, ego varias ledtiones margini appofiierim. Sed nec Baluzio notis interdum
uberioribus indulgenti, nec mihi in fola contextus emendatione immoranti aliter facere integrum
fuit. A d hanc emendandi contextus operam alia acceflît, quam pro facultatis mediocritate, in
explahanda S. Cypriani do<5lrina, in rebus illius geftis ad criticæ normam expendendis, navavimus.
I. Cypriani fen ten tia de imitate & in fa llib ilita te E cclefia .
Quæ ex Cypriani feriptis ad veritatis defenfionem eruere aggredimur, ea quo magis perfpicua
finit
fùnt & ad omnium captum accommodata, eo minus cavillando eludi poflunt; St quo ïnajorerrt
tertio Ecciefiæ fæculo admirationem habuerunt, eo aptiora videntur ad eos permovendos, qui tria
Ecclefiæ priora fæcula rejicere non audent. Scribebat Cyprianus dodlis pariter St indodtis, ejufque
docflrina non tantum in Africæ luce verfàbatur, fèd in Italiam navigabat St ad remotiffimas Oc^
cidentis Orientifque ecclefias perferebatur. Itaque illius de Ecclefia, de Sacramentis, excepta de ba-
ptifino hæreticorum quæftione, de Chrifti divinitate ejufque gratia teftimoniâ, non unius epifeo-
pi, nec ecclefiæ unius, fèd omnium illius ætatis catholicorum teftimoniâ exiftimari debent. Quem-
admodum autem unitatis amor inter virtutes. Cypriani præcipue enituit, fie in ejus feriptis nihil
vehementius commendatur, 'nihil accuratius defenditur, quam unitas Ecclefiæ. Facile profedto ex
ejus dièlis tria potiffimum perfpiciet quifquis non omnem amorem veritatis animo ejecit; i .° Eccle-
fiam quæ à Chrifto per Apoftolos fundata eft, omnibus confpicuam ac vifibilem eflè. 2.0 Nec pe-
rire, nec ullo errore aut fehifmate cormmpi poflè. 3.0 Ita unam effe, ut quæcumque ab ea feélæ
difeeflèrunt, ut à vera Ecclefia, ita ab æterna falute aiienæ fint.
Nota non erant fàn<5to Martyri invifibilis Ecclefiæ commenta, quæ longe recentiore memoHa ex-
cogitata funt; fed earn Ecclefiam intelligit in qua zizania cum frumento, vafa fiélilia cum aureis St
argenteis ufque ad diem judicii permifta cernentur,pag. 6 y Sty^.. quæ fliper Petrum Domini voce
fiindata ma efi St in multitudinem latius incremento fecunditatïs extenditur, ac Domini luce per-
f ifa per orbem to turn radios fuos porrigit; in qua epifeopatus ums efl, cujus à ßngulis in folidum pars
tenetur, de Unit. Ecclef pag. 19?. in qua per temporum & fuccejjionum vices epifeoporum ord'matio &
Ecclefia ratio decurrit, ut Ecclefia fiuper epifeopos confiituatur, & omnis aftus Ecclefia per eofdetn pree-
pofitos gièemetur, epift. x x v ii. In his St aliis ejufmodi loeis nulla refidet fufpicio Ecclefiæ invifibrlis;
neque enim lapfos hortaretur Cyprianus ut Ecclefiæ invifibilis decretis obfequantur, aut confèflores
ut ad Ecclefiam invifibilem redeant; nec epifeoporum fucceffionem habet Ecclefia invifibilis, nec
per totum orbem radios fuos diffiindit.
Sed ne quis dicat Ecclefiam primis fæculis hos titulos meruiflè, at poftea ferum faciem fiiiflè mu-
tatam; occurrit his calumniis Cyprianus, ac vifibilem illam Ecclefiam nullis hominum viribus everti,
nullo errore fuperari,nullo fehifmate dividi poflè contendit.Quid de perfequutionibusimperatorUm fen-
ferit, perfpici poteft ex libro de Lapfis, ubi horrendam illam perfèquutionem, quam Decius accendit,
divino confilio permiflàm fuiflè docet, ut pietatis ftudium ionga pace refrigeratum exfùfcitaretur;
fie etiam perfèquutionem Galli St Volufiani Romæ prorupiflè obfèrvat, ut ad confundendos haretiços
Ö“ retundendos oßenderet Dominus quee ejjet Ecclefia:... qui efièmquos inimicus /acejjèret, qui contra
quibus diabolus ut fu is parceret, epift. Lvm. Sic de perpetuitate Ecclefiæ fèntientem nec hærefès nec
fehifmata terrebant: prædiéla hæcfciebat à Chrifto & Àpoftoiis, nec quemquam mirari deberecum
eveniunt, epift. LV. Nullo autem errore Ecclefiam infici, nullo fehifmate corrumpi poflè pluribus
locis déclarât, imprimis in libro de Unitate Ecclefiæ ubi fie loquitur pag. 19J. Adulteran non poteft
fponfa Chrifti, incorrupta efl & pudica, unam domum novit, unius cubiculi fanâitatem cafio pudore
eufiodit.'... dicit Dominus: Ego St Pater unum fumus : & herum de Pâtre & Filio & Spiritu femâo
feriptum eft, St hi tres unum fùnt: E t quifquam credit hanc unitatem de divina firmitate venientem,
facramentis calefiibus coharentem feindi in Ecclefia pofte, & volmtatum collidentium divortio feparari !
Et paulo poft: Quia Chrifti populus non poteft fein d i, tunica ejus per totum textilis & coharens divifa
àpoftidentibus non eft: individua, copulata, connexa, oftenditpopulinoftri,quiChrftum induimus, concor-
diam coharentem; facramemo veftis érftgno declaravit Ecclefia unitatem. Quis ergo fie feeleratus &
perfidies, quis fie difeordia furore vefanus ut aut credat feindi pofte, aut audeat f cindere unitatem D ei,
veftem Domini, Ecclefiam Chrifti! Erat ergo perfpeélum S. Martyri, quamvis hærefès Ecclefiam op-
pugnent, quamvis fehifmata nonnullas illius partes avellant, Ecclefiam tamen fiio femper robore
ftare, nec veritatem, quam Chriftus ilii commifit, ulla hærefi infufeari, aut unitatem fehifmate cor-
mmpi poflè. Hinc inter feélas, quæ ab Ecclefia difeedunt, St Ecclefiam ipfàm tantum ponit difçri-
minis, quantum inter hominum St Dei opus; ac Novatianum ftultitiæ arguit; quod cum fit à Chrifto
irna Ecclefia per totum mundum in multa membra divifa, item epifeopatus unusmultorum epifeoporum con-
cordi numerofitate diffùfeis, ille. poft D ei traditionem, poft connexam &ubique conjunólam catholica E cclefia
unitatem, human am conetur facere Ecclefiam, epift. Lil.
Quod ex his principiis neceflàrio fèquitur, numquam accidere poflè ut juftafit caufa ab Ecclefia
difcedendi, id etiam fæpe à Cypriano docetur : quofcumque enim videbat ab Ecclefia difcedere, eos
propria fèntentia damnatos dicebat, ita ut necefle non effet aliud de illis judicium inftitui. Sic ait epift.
XLix. Novaturn qui ejici de Ecclefia & excludi habebat, judicium facerdotum voluntaria difeeftione præ-
ceffiflè, qiiafi evafiftè fit panam, pmvenifte fiententiarn : St in libro de Unit. Ecclef p. 200. Ayerfandus