^ 6 S t e p h a n i B a l ü z i i
tarent an Cæcilii nomen fcribendum effet cum diphthongo vel fine diphthongo. Ega
ye ro aio plurimos veteres operum landli Cypriani cod ice s , in his etiam Scguicrian;;:n
omnium noArorum vetuAiilimum, pluies infcriptiones antiquas, & nummos vetercsha-
here diphthongum. N ovæ tarnen hujus dilputationis præfidio fretus vir, clariffimus qui
nuper nova editione donavit hunc iibrum Ladlantii h o c illius nomen fcripfit abfque
diphthongo , e a de çaufa quod ita fcriptum videbat in veteri cod ice ex quo liber ille
emiffus efl in publicum , non animadvertens plurimos foepe errores contra ortho,
graphiam admiffos effe à veteribus librariis & in antiquis infcriptionibus & nummis. Con-
tendit autem vir optimus, ut id quoque d icam , Iibrum ilium non effe Ladlantii, quia
nomen ejus n on habetur in veteri lib ro , omiffum vid e licet.! librario feAinante, qui,nt
■ in fimili caufa dixit Sirmondus vir iAarum rerum peritilfimus, cum omnia fcriptoris illius
nomina brevitatis Audio defcribere n o lle t , pro u ltimo, q u o d proprium erat, id potiusi®.
peritè delegit quod primo lo co occurrebat. C um hanc viri celeberrimi obfcrvationeup
qua ego ulus eram, n on inveniret novus ille editor in Sidonio Sirmond i, me i n g iH
cion em maire fidei trahere v o lu it , tanquam li faiso ufus ellem aucloritate Sirmondim
id probatem quod fiilccpcram pro b an d um , non fadlurus haud dubiè ft legiffet brevem
iftius præfationem de nominibus propriis mediae tetatis editam in initio notarum ad Sr
donium. Vel-lem autem ut vir doclilltmus & optimus ChriAophorus Matthaeus Pfaifiiis
n on fcripfiffet in prtefatione ad editionem epitomes Ladlantii nullumrantiquum codicen
operum Ladlantii habere nomen Ltic ii Creciiii. Nam ego diu ante quàm iAa editio epi,:j
tomes prodiret monueram extare heic Lutetiae in bibliotheca regia duos antiquiiltmos:
cod ice s, in quorum uno vocatur Lu cius C tecilius , in alio Lu cius t td iu s . Quodeodeni
redit.
C Æ.c TI TO f r A T R I ] epilcopo , Ut fe o r , Biltenfiin provinciaproconfuiari.Quippt
Cæcilius à B ilta interfuiffe reperitur conc ilio Carthaginenfi Atb Cypriano. A liu s eA Ca>
cilius presbyter qui Cyp rianum ad agnitionem verae divinitatis a feculari errore correxit
Ilium enim è vivis exceffiffe ante C yp r ian um , cui conjugem ac liberos fuos de faecub
excedens commenda vit, planum eA ex libro quem Pontius diaconus fcripfit de vita Cypriani.
H an c hiAoriam in contrarium convertit Baronins aiens, Pontii teAimonio mal
ufus, C yp r ian um , citm ChriAi religionem amplexus effet, carillimam conjugem & dut!
ciffnnos liberos commendaffe Caecilio presbytero. Idem Baronius exiftimavit hunc pref
byterum fuilïè aliquando magiffrum Diadumeni Imperatoris. V erum hanc illius opinio-
nem non poffe effe veram oAendit vir doétiffnnus Pearfonius in annälibus; Cyprianicii
H a s a d v Ojs ] M e liu s , ut opinor, in libro B e c c en fi, de hoc ad te. N on d um vi-
deram punc Iibrum cùm iAa epiAola excudebatur.
N o s t r a e t H u m a n a ] H an c ledlionem praefert codex Seguierianus. Carno-
tenfis & editio M o re iiii, noßra & Humana mente. Füxenfisq^ÆC Humana mente, oniiii.-
illis noßra & , quæ etiam delbnt in Corbeienfi & in Turonenfi. B e c c en fs y noßra cf Ä
mana conßientia. Bodieiani d u o , humanam & novellam infiitutionem. Videqblervatio-
nes Rigaltii.
T e n ï t h e ] N o n adnotaffem varias hujus lo ci ledliones quæ reperiuntur in vetulft
exemplaribus, nifi Rigaltius monuidci legiffe fe in quibufdam libris veteribus tenebratmi
eamque iedlionem prætuliffet vulgatæ. Invenit autem illam in margine editionis Man«;;
tianæ , ubi quidam Audiolhs adnotavit varias ledliones ex codicibus Italiæ , & montiit
tenebratur fcriptum effe in Vaticanis duobus. A t e g o , qui tot vetera exemplaria eontuli
cum operibus C y p r ian i, in duobus tantùm inveni tenebratur. Om n ia alia habent temtier,
teneretur, tenebatur, aut teneantur. Caeterum arbitror nemini placere poffè opinio-
nem Rigaltii. C ic e ro in oratione de conluiatu lito dixit : Neßio quis me tenet error. Et
in oratione pro M a rce llo , etfi aliqua culpa tenear erroris hüniani. Ovidius iib. 3. Meta-
mo rp h o feon , tantus tenet error amantem. Virgilius lib. l o . Æneidos dixit teneri malo
errore.
Q u a n d o a 1.1 Q u 1D ] Fragmentum iAud refert Pafchalis 1 1 . Papa in epiAola ad
Fontium abbatem Cluniacenfem , quæ édita èA intomis conciliorum.
I n s p i r a n t e ] Ita antiquæeditiones. V o c em afp'irante, quam RigaltiusfubAituit,
n on alibi reperi. A n g l i , tamenetfi vidèrent in codicibus luis antiquis fcriptum effe infpi-
tarne, retinuerunt editionem Rigaltii. Reinhartus rejecit. Extat in epiAola Papas Pafchalis-
CoMM£:
N o t a i a b C y p r i a n u m . ipffl
C o m m e M O R A T i o n e m ] Ita veteres editiones Manutiaha alitiquiores, lexlib ri
noAri veteres, & quinque A n g lic a n i, turn etiam Rhabanus lib, i , de inAitutione cleri-
co rum cap. 3 1. ubi refert hunc Cyp riani loeuin. Redid) ut opinor. N am in capite 22 .
evangelii lecundum Matthseum & in capite undecimo prioris epiAolte bead Pauli ad
C o r in th io s Ch riA us , citm inAitueret facramentum euchariAise , dixiffe fertur difcipulis
fuis : Hoc facite in ineam commemorationem. Diffrmulandum tamen non eA ledlionerri
M an u tii, id eA commemoratione, inveniri in odlo libris veteribus. Pamelius & Reinhartus
pofilerunt commemorationem, Rigaltius commemoratione. E t tamen idem Rigaltius in caicd
iRiits ep iA o te , ubi iAarepetunturf bis fcripfit commemorationem. A n g li retinuerunt tee-
tionem Rigaltii.
M ix t u s v in o o f f e r a t u r ] Co iic ilu iin Carthagirienfe 1 1 i. canone 2 4 . Ui
in facramento corporis & Janguinis Domini nihil ampins offeratur quiitn Domitius tradidir,
hoc efl panis & vinum aqua niixtum. V in um autem poni debet in majori quantitate
quarn a q u a , u t fcribit etiam Richardus archiepifcopus Armachanus lib. 9, cap. 9. de
quteAionibus Armetiorum. Q u a re cum contra fieret olirn in regno S u e c f e ; Hon orius
Papa III. fcribens ad archiepilcopum U pk ien fe in vetuit ne deinceps fieret, inquiens id
perniciofum valde effe. Ejus ea de re conftitutio extat indibris decretalium & in quinta
compilations. V id e Emmanuelis G on zalez commcmarium in titulum decretalium de
celebratione miAarum. Singularis eA conAitutio lynodalis D id a c i Efcolani epifcopi M a -
joricenfis editii^jimo 16 5 9 . his verbis : Cum facrdfetn&um abatis facrificium, in quo fin s
cmnisfanliitatis nitorkitelinetur, minus decenterperagaturdum vinutn rubrumcoiifecra-
tur, cum fic mundities altarmyix confervari pojjit, idea hortamur omties hujus diocefis pref-
hyteros ut pojlhac vino albo in celebratione miffarum utantur.
S a n g u is C h r . n o n e s t a q u a ] N o n legerat haud dubie hunc Cyp riani lo cum
Innocentius Papa v m . cum Norvegis permifit u t facrificium m ilfe celebrarent
fine vino. Q u o d ilium eis concefftffe tefiatur Raphael Voleterranus lib. 7 , pag. 15 9 ,
Norvegi'a Innocentii V I I I . pont . concejjione permiffum fine vinocahcem facrificare, quid ob
immenfa frigora vinum in ea regtone importatum acefcat. Cujus rei gratia legatio mifa. In
vetuAo mifiali M S . ecclefias landli Martini Turonenfts legi lequentia : S i per negligen-
tiam evenerit ut perle&o canoqt'ir perada confecratione nec vinum nec aqua rcperiatur in
calice, flatim debet infimdi titrumqUe, & facerdos iterabit confecraiionem ab illo loco can&~
nis,fciicet, fimili m o d o poAea quam csenatum eA , tifque adfiiwm , ita tamen ut illas
duos cruces omittat quas Jingulariter ficem fuper panemti Quod'ft de jimplici vino vel de
aqua file vino flat confecrat'td, vinum reputaturpro facramento , fed aqua non reputatur. Et
ideo ilia negiigentia de aqua major efl & majori panitentia emendanda. A rm en i, ut tradit
G u id o de P erpinian o, aiebant aquam n on effe mifcendam vino in facramento altaris s
& fi aqua pon a tu r, dicebant nullum facramentum effe. H u n c eorum errorem confuta-
vit Eugenius Papa i v . apud O d o ricum Raynaldum an. 1439- ^) - Etiam ladle pro
vino ufos effe quofdam antiquitus> hi facrificio m ilfe oAendit Joannes BaptiAa Cafaiius
in opere de veteribus facris chriAianorum ritibus cap. 1 1. ubi tradlat de calicis ufu. V id e
etiam epiAokm Joannis S. R. E. diaeoni ad Senarium cap. 12. in tomo primo Mufei
Italic! Mabillonii pag. 7 5 . & notas Coteierii in Iibrum 8. conAitutionum apoAolicarum
cap. 8. * • • a
V 1 v IFIC A TI ] Unus cod ex regius & Rhabaiii editiones habeiit jupjicatl A t du6
cod ice s manufcnpti bibliothecte regiae 6c Colbertinte, in cjuibus habentur iibri Rhabaiii
d e inftitutione clericorum, praeferunt vivificati. E t haec eft vera ledtio.
R e cu ba n s ] Ita veteres editiones 6c plerique iibri veteres 6c editio Reinliarti. Pa-
melius fcripfit recumbens, aucftoritate fumpta , ut o p in o r , ex Rhabano. Q u ip p e nullum
veterem Iibrum laudat ex quo acceperit hanc ledlionem. Rigaltius illam invenit in Co r -
beienfi. Sane lecftio Pamelii, fumpta v ide licet, ut dixi, ex R h ab an o , habctur in codice
4 0 6 4 . bibliothecae regiae 6c in cod ice 584. Colbertinae, in quibus extat hie Rhabani liber.
A t cod ex 40 63 . ejufdem bibliothecae regiae 6c duo Colbertini fane vetuftifnmi 6c
o p tim i, in quibus idem liber extat, praeferuiit recubaiis*
D e n o t a t a ] Ita veteres editiones 6c plerique Iibri veteres. In nno re g io , in uno
item A n g lic a n o , in Gratianopolitano, in Fuxenfi, in duobus a Pamelio laudatis, 6capud
fandlum Auguftinum legitur denudata , in capite 110110 Genefeos 6c apud Rhabanum
. N n n n