xxx P R J E F A T I O .
inquit ,frater carifiime, pdrticipato invicem nobifeutn confilio ,u t qui inperfequiitionis infefiatione fnpplan*
tati ab adverfario & lapfifuißent, & facrificiis fe illicit is maculaffent, agerent diu pcenitentiam plenam>
d f fipericulum infirmitatis urgent, pacem fub idu mortis acciperetit. Tota res ergo in eo vertitur ut
quid fit pcenitentia plena, utrum totum vitae tempus complexa, an certo quoclam fpatio definita
fuerit, expendatur. A t id facile perfpicitur ex epifl. lix. ubi queritur Cyprianus quod Viblori quondam
prelbytero pacem concefliflet Therapius dntequam pcenitentiam plenam egifiet, ante legitimum
& plenum fitisfad ionis tempus, ßne petitu & confciejitia plebis, mdla infirmitate ac necefiitate cogen-
te. Eratergo praefinitum aliquod pcenitentiae tempus, cujus imminuendi poteftas erat penes epifeo-
pum, modo caufä aliqua gravis incidiflet. Eamdem pcenitentiae plenae notionem fuppeditat epiftola
LXIL in qua Cyprianus Sc alii cum eo epifeopi de virginibus, quae cum mafeulis deprehenfie in eodem
leeflo fuerant, decernunt, ut f i pcenitentiam luqus illiciti concubitus fu i egerint, & a fe invicem
recefierint, infpiciantur interim virgines ab obfietricibus diligent er, & f i virgines invent a fuerint, accept a
communicatione ad eccleßam admittantur.......f i autem de eis aliqua corrupt a fie r it deprehenfa , agat
pcenitentiam plenam, quia quee hoc crimen admtfit, non mariti fe d Chrifii adult era efi; & ideo cefiimato
jufio tempore, poßea exomologefi fa d a ad eccleßam redeat. Brevis ergo pcenitentia integris virginibus
imponitur, corruptis autem plena & jufio tempore cefiimato: & quemadmodum in concilio Cartha-
ginenfi fancitum ut lapfi interim admitterentur, facrificati pcenitentiam plenam agerent; ita etiam
hoc loco decernunt epifeopi, ut virgines interim infpiciantur, Sc integris in ecclefiamadmiffis corruptee
pcenitentiam plenam agant. 3.0 Si facrificati per totum vitae tempus addidli pcenitentiae fiiiflent,
necefle non fuiflet ut examinarentur caufiz d? voluntates & neeeßitates fingiilorum; fed ut obfervat
Tillemontius, nullum prorfus diferimen, nullus deledlus exftitiflet.
X I I I . D e C h rifii in E iicharifiiei prafen tia.
Ecdefiee dodlrina de corpore Sc fanguine Domini apertis Cypriani teftimoniis continetur. Quid-
quid de Euchariftia prsedicat S. Martyr, eo fpedlat ut notio ilia confirmetur, quam prima auditio-
ne Chrifii verba animis aflerunt. Perfpici potefl illius fententia ex his quae de facramentis h^reti-
corum diflerit. Cur enim in epifl. lxx. Eucharifiiam fieri apud illos omnino non pofie cenfebat, nifi
quia. Chrifii verba ab illis fruflra pronuntiari exiflimabat, fruflra invocari Spiritum fantflum, ut pa-
nem & vinum faciat corpus Sc fanguinem Chrifii! Sic etiam Firmilianus ut probet non fatiseffe ad
effebtus facramentorum, ut Ecclefiae preces &ritus ferventur, exemplo utitur infanae cujufdammu-
lierculte, quae frequenter aufa fuerat, ut & invocatione non contemtibili facrificare fe panem d? Eu-
charifliam facere fimularet, d? facrtßcium Domino non fine facramento folitce pmdicationis offerret. Illud
ergo diferiminis Firmilianus Sc Cyprianus inter Catholicorum Sc haereticorum Eucharifliam pone-
bant, quod haereticis Spiritum fandum invocantibus nulla fieret donorum mutatio, Catholicorum
autem preces numquam hoc mirabili effedu carerent.
Adeo perfiiafiim Sc exploratum erat Cypriano de mirabili illo ecclefiaflicae invocationis effedu,
ut de lapfis ante purgatam confcientiam communicantibus dicere non dubitet lib. de Lapf. p.186.
Vis infertur corpori ejus & fanguini, & plus modo in Dominum manibus atque ore delinquunt, quam
cum Dominum negaverunt..Non ergo folafide corpus Chrifii in Euchariftia fumitur, fed vere Sc ab
indignis ipfis percipitur; nec corpus ab anima Sc divinitate feparatum eft, fed ipfe Dominus adeft,
ac in eum manibus Sc ore delinquunt qui indigne communicant. Hinc ipfam Domini majeftatem
adefle declaratin eodem libro : fie enim loquitur depuella quae a nutrice ad idolum, deinde a pa-
rentibus ad ecclefiam delata fanguinem Domini, quern diaconus reludanti infuderat, non fine
fingultu rejecit: In corpore atque ore violato, inquit, Eucharifiia permanere non potuit. Sandificatus
in Domini fanguine potus de pollutis yifeeribus erupit. Tanta efi potefias Domini, tanta majefias, pag.
189. Narrat ibidem Cyprianus aliud miraculum : E t quidem alius, inquit, quia & ipfe maculatus
facrificio a facer dote celebrato partem cum cceteris aufus efi latenter accipere, fandum Domini edere &
contredare non potuit, cinerem ferre fe apertis manibus invenit. Documento unius oflenfum efi Dominum
recedere cum negatur. Non ergo panis ex manibus hujus hominis evanuerat, fed ipfe Dominus
receflerat. Hsec autem Cyprianus ea mente diflerit, ut hominibus parum caute communicantibus,
quid de hoc myfterio fentiendum fit explanet. Quamobrem facile perfpicitur quo fenfu primis fie-
culis haec Chrifii verba, Hoc efi corpus meurn, Hie efi fimguis, & c. epifeopi acciperent, cum ex his
concludant Chrifii corpus & fanguinem fumi, in ipfum Dominum ore Sc manibus delinquere, qui
indigne communicant, poteftatem Domini Sc majeftatem adefle, ac ipfum Dominum non finemi-
raculo e manibus contaminatis receflifle. Si credita tunc non fuiflet mutatio vini in fanguinem
Chrifii, num, quaefo, poft eas preces quibus Deus rogatur ut vinum faciat fanguinem Chrifii, ni-
P R Æj F A T I O. xxxj
hi! aliud jam nifi fanguis Chrifii in calice agnofeeretur! Nihil aliud profetfo agnofeit Cyprianus fex-
centis locis. Statuit adverftis eos, qui aquam tantiim in matutinis facrificiis ofierebant, indignum
eflè Chriftiano m e r i, ne per faporem vini redoleat fanguinem Chrifii. S ic ergo, inquit, incipit & a
pajfione Chrifii iJ^erfequutionibusfratemitas retardait, dum in oblationibus difeit de fanguine ejus &
cruore confundi.... Quomodo autem pofiiimus propter Chrifium fanguinemfundere, qui fanguinem Chrifii
erubefeimus bibere ! p. 109. Nonfolum fanguinem vocat, fed etiam cruorem, Sc cum eo fanguine
comparare non dubitat qui in venis noftris {fuit. A it etiam pag, 106. Qiiomodo adpotandum vinum
yeniri non pot efi nifi botrus calcetur ante & prematur,fic nos nec fanguinem Chrifii pofiemus bibere,nifi
Chrifius calcatus prius fu ifiet & prefiiis & calieem prior biberet, in quo credentials propinaret.
Quemadmodum Cyprianus communiones indignas deteftatur, quia fandum Domini corpus profa-
natur, p. 2 o.quia vis infertur corpori & fanguini Domini, & in Dominum manibus (^>rdelinquitur,p. 186.
quemadmodum Firmilianus inftar piaculi ducebat quod homines, ut ipfi videbatur, non baptizati
iifurpata temere communicatione contingant corpus & fanguinem Domini p. 149. fie gratiæ dona, quæ
ex Euchariftia percipi fblent, ex corpore & fanguine Chrifii præfentibus repetuntur. Docet Cyprianus
milites Chrifii confiderare debere idcirco fe quotidie calicem fanguinis Chrifii bibere, ut pofiint & ipfi
propter Chrifium fanguinemftndere. Hinc cum inftante Galli Sc Volufiani perfequutione communio-
nem iis qui fiib Decio lapfi fuerant, concedere decreviflet, indulgentiae hanc rationem reddit in
ep. l iv . p. 78. Nam quomodo, inquit, docemus aut provocamus eos in confie(fione nominis fanguinem fuum
fundere, f i eis militaturis Chrifii fanguinem denegamus! A u t quomodo ad martyrii poculum idoneos fa d mits,
fin on eos prius ad bibendum in ecclefia poculum Domini jure communications admittimus/ Et in
ep. LXIII. p. 107. Calix dominicusfic bibentes inebriat ut fobrios faciat, ut mentes ad fpiritalem fapien-
tiatn dirigat, ut a fapore ifio fceculari ad intelledum D ei unufquifque refipifeat : fr quemadmodum vino
ifio commuai mens folvitur & anima relaxatur, & trifiitia omnis exponitur, ita epotato fanguine Domini
d? poculo falutari, exponatûr memoria veteris hominis, d f fia t oblivio converfationis prifiince fcecularis, d?
mcefium pedus ac trifle, quod prius peccatis angentibus premebatur, divince indulgentice Icetitia refolvatur.
Quidquid ergo docet Ecclefia catholica de mutatione panis Sc vini in corpus Sc fanguinem Chrifii,
quidquid animo hac fide imbuto obfervari potefl, id Cypriani menti imprefllim Sc infculptum fiiifle
perfpicimus.
Objicit nobis editor Oxonienfis hunc locum ex epifl. LXlir. S ic autem in fand'ficarido calice Domini,
inquit p. 108. Cyprianus, ofierri aqua fola non p oiefi, quomodo nec vinum folum potefi. Nam f i
vinum tantum quis offerat, fanguis Chrifii incipit effe fine nobis. S i vero aqua fit fola,p lebs incipit efie
fin e Chrifio. Quando autem utrumque mifeetur, tunc facramentum fpintale & ccelefie perficitur. Ex his
colligit fanguinem Chrifii efle in calice, quemadmodum ipfa plebs eodem calice contineri dicitur.
Sed adeo manifeftum eft diferimen, ut mirer hominem eruditum in his cavillationibus immorari.
Quis enim umquam dixit populum in calice bibi, ore Sc. manibus contingi, populum recedere cum
fpecies immutatæ funt, Sc alia ejufmodi, quæ de Chrifii fanguine di<5la modo retulimus. Quamobrem
cum dicitur plebs efle in calice, manifefta eft figura quæ neminem latere, ncminem in erroris pericii-
lum conjicere poffit. At poft Chrifii verba, hie efi fanguis See. quotidie commemorata Sc inculcata,
poft quotidianas in facrificio preces, ut vinum fiat fanguis Chrifii, quis figuram fufpicari potuiflet nihil
aliud audiens nifi Chrifii fanguinem efle in calice, oflcrri in calice, Sc bibi, ac animas noftras corroborais
ut noftrum fanguinem pro Chrifio fundamus!
Sed breviter nobis examinandum quid interfit inter eas rationes, quibus aquam Cyprianus calici
infundendam, Sc eas quibus vinum omnino neceflàrium efle perfuadet. Sic enim Sc dominici fanguinis
veritas patebit, Sc obiter refellentur qui aquam à Cypriano, ut jure divino, non fblum ecclefiaftico
præfcriptam commendari volunt. S. Martyr evertereftatuerat peflimam confuetudinem, quæ apud non-
nullos obrepferat, ut aqua fola in matutino facrificio offerretur. Quamobrem demonftrat aquam non
in Euchariftia, fed tantum in baptifmo ad proprium facramenti effeblum effentialem efle materiam,
Sc quotiefcumque aqua fola in Scripturis nominatur, baptifma prædicari, & appellatione aquee baptifina
fignificatum femper efie. A t vero in Euchariftia calicem mix turn fu ifie quern Dominus obtulit, d? vinum
fuijfe quod fanguinem fuum dixit, eumque docuiffe exemplo magtfierii fu i calicem vini d f aquee conjundione
mifeeri. Hinc aquam ad myfticas tantum fignificationes adhiberi demonftrat \ Aquas namque populos,
inquit p. 1 o 8.figntficare in ApocalypfiScriptura divina déclarât dicens: Aquæ quas vidifti, fiiper quas fèdet
meretrix ilia, populi Sc turbæ Sc gentes ethnicorum flint & linguæ. Quod fcilicetperfpiàmus d? in fa cramento
calicis contineri. Nam quia nos omnes portabat Chrifius, qui & peccata nofira portabat, vide-
mus m aqua populum intelligi, in vino vero ofiendi fanguinem Chrifii. Hablenus Cyprianus neceflitatem
aquæ elevat potius quam commendat. Sed tamen poftea ait aquam folam ofierri non pofle quomodo