J-ÖO' ' S T E P H A N I B'A L U Z IT
rum ad Cyprianum. Laëtantius lib. J- cap. 4. reprehendit feu potiùs, ut H ieronÿmi verbo-
utar, mordet Cyp rianum quod in b a c o ra tion e , quæ Icripta eft adversùs inimicum
chriftianæ religionis, utatur teftimoniis làcræ feripturæ, quam ille utique van am .fié lam ,
eommentitiamque putabat, èùm potiùs argumentis 6c ratione refellendus fuiffet, id eft
humants teftimoniis » philofophorum videlicet 6c h iftorico rum, ut fuis potiffimùm refu-
taretur au&oribus. C o n t ra Tertullianus in initio libri de teftimonio animæ ait : Magna
cttnofiiate \& majore longé memoria opus eft adftudendum, f i qui velu ex litteris receptifii-
mis quibufque philofophorum vel poëtarum vel quorumlilet dodrinæ ac ftipientiee fæcularis
magiftrontm teflimonia excerpere chriftianæ veritatis, ne amuli perfecittorefque ep/s defito
propnoÀnftrumento & emris in fie iriiquitaiis in nos rei rèvirwantiir.-Extitere qui c o d è rent
fanétum quoque Hieronymum in eadem cum Ladlantio fententia fu ilfe , quia is in
epiftola ad Magnum refert iftud judicium Ladtantii de h o c opère ftinëti Cypriani adversùs
Demetrianum. Verùm illi vehementer , m eo quidem ju d ic io , erraverunt. H ie ro nymus
en im n o n refert illud Ladlantii judicium tanquam approbans, fed utoftenderet
Ladlantium putàffe rneliùs fadturum fuifle Cyp r ian um , fi in refeliendo Deme triano ufus
effet teftimohiis philofophorum 6c poëtarum quàm cùm ufus eft teftimoniis facræ fciip-
turæ adversùs homin em ethnicum. Id verb Hieronymus itafàciebat ut etiam teftimonio
Ladtantii oftenderet poffe feriptores ecclefiafticos uti teftimoniis fæcularium litterarum
in lucubrationibus fuis. Idem in epiftola ad Ctefiphontcm adversùs Pelagianos ait poffe
cum paucis fententiolis icripturarum hæreticorufn 6c p er eos philofophorum argumenta
çonvinc i. Luciferianus apud eundem Hieronymum ait : Oro te ut philofophorum argumentations
depofita ^ chriftiana mecitmfimplicitate loquaris. Cæterùm Baronius anno 2 56.
©ptimis argumentis oftendit cenlùram Ladtantii non elfe légitimant.
A d D e m e t r i a n u m ] In cod ice C o rb eien û fie inlcriptus eft hic liber : Incipit
epiftola fandi Cypriani ad Demetriumpaganum epifeopum. Proconfulem A fricæ fuifle cen-
ftiit Nicolaus V ignie rius in fiia hiftoria ecclefiaftica. Q u is autem ille fuerit î-edlè difputa-
tum e ft in notis editionis An g licanæ, ubifcriptumeftverifimilius effe ilium fuifle judicem
in civitatë Carthaginenfi aut aliquem è confiliariis qui præfidi folebant in judiciis affiliere.
N e c h o c s i . m a g . d i v i n e ] P o fthæ c Pamelius a d je c itd rnominis. quod ad di-
tamentum ego reperi in tribus antiquis codicibus. D e e ft autem in antiquis editionibus,
in x x i . libris n oftris , & in quatuor Anglicanis. In aliis duobus nollris legitur, fine ma-
gtfierio divinæ audoritatis.. Q u o etiam modo feriptum eft inma rgine editionis quæ dici-
tur Gravii. H an c verô ledtionem magis probat Pamelius. Rigaltius & A n g li retinuerunt
in contextu additionem Pamelii. E g o d e le vi, quia fuperflua eft, & major pars veterum
exempiarium earn n on habet.
I n c u e c e n t ] Præfero hanc ledtionem, quia illam inveni in antiquis editionibus & in
lèptemdecim codicibus manuferiptis. Earn quoque prsetulerunt A n g li. E o vo cabu lo fre-,
quenter utuntur Tertullianus & Cyprianus. C on c ilium Arelatenfe primum canone 17 .
Ut nullus epifiopus alium epifeopum mculcet. V id e J acob i Gothofredi notas ad librum primum
Tertulliani ad nationes cap. to .
E t c o n . e l id a n T v o s ] Qu amvis ifta extent in omnibus editionibus & in
quinque antiquis exemplaribus, facilè d e le rem , cùm defint in quindecim libris noftris &
quatuor Anglicanis , tum etiam quia nullius momenti funt ad adftruendum id quod C y prianus
infinuare volebat.
R e s p o n d e o ] C o d e x làndti Arnulph i & editio Morelliana Refpondemus. .
P a t i e n t i a v i c i ] Sic Hieronymus in epiftola ad Pammachium adversùs Joan-
nem Hierofolymitanum : Noluimus tibï occafionem dare. Videbamus enim ftrophum dike-
tionis tuoe. Injuriam patientia vicimus.
Q u o d b e l l A c r e b r i i t s ] Pru d en tiu s lib .2. adversùs Sym m a ch um :
Et funt qui nobis belh exprobrare finifira
Non dubitant poftquatn -templorutn. fprevimus aras. .
I m b r e s e t p l u v i a s ] N o ve lla T h eo d o fii de Judæis & Samaritanis : An diu-
tiits perferimus mütari temporum vices, ira ta cezli 'temperte, quæ paganorumexaccrbataper-
fidiq nefeit naturæ libramenta fervare ! Unde enim ver folitam gratiam abjuravit, wide afins'
méfié jejuna laboriofum agricolam in fpe deftituit ariftarum ,unde hyemts intemperataferocitas
übertetem
N o t æ a d C y p r i a n u m .
ubertatem terrarum penetrabili frigore ftcrtlitatis læfione damnavit , nifi quia ad itnpictaiis
dmdtdam tranfit lege fita naturæ décrétant !
S e r e n a l o n g a ] Matthæi 16. Serenum erit. Rubicundum eft enim cælum. H ie ronymus
lib. 2. contra Pelagianos, in ferenopatimur tempeftatem. Prudentius lib. 1. ad versùs
Symma chum : Turbidus aer ponebat liquidum ex area ferenum. Idem in hymno
matutino : Hac lux ferenum conférât.
V e r e c u n d i æ ] Hieronymus in epiftola ad T h eop h ilum Alexandrinum : Made
virtute, made pelo fidei. Oftendifti quod hue ufque tacitumitaiis difpenfatio fu it, non con-
fenfus. Idem lib. 1. adversùs Rufinum : Et oftendam quàd hue ufque filentium modeftiæ
fiterit, non malæ confeientiæ. Sandtus Ambrofius in epiftola adversùs relationem Sym-
m a ch i, difiimulationem pro confenfu interprétantes.
Q u o d d ii v e s t r i ] Ladtantiuslib. 5. cap. 8. Difcite igitur homines idea malos jr:?,
efiè quia dii coluntur.
V e r n a n t e t e m p e r i e ] A n te a leg eb a tu r venta de temperiefua fata læta funt.
Veram ledtionem invenimus in quatuor antiquis exemplaribus, eam qu e ie in aritiquo li-
bro inveniffe feribit Morellius. E tiam falfà oftendit iftam effe veram. N am cùm habeat
venta de temperie, manifeftum eft errorem ortum effe ex v o ce ventante, quam librarius
non intelligent» poftuit vemade u nico vo cabu lo pro ventante. Suprà epift. i j . p a g . 25,
Suceefiit hiemi venta temp Cries.
A r v i s ] Tamenetfi feiam ledtionemvulga tam , quæ habet agris, effe optimam,
iftam p ræ fe ro , quia illam inyeni in quindecim libris noftris, etiam in Seguieriano, & in
quatuor Bodleianis. Sic etiam habebat Veronenfis. Ita etiam editio Morelliana.
J u v e n t a ] Facile eft præferre hanc led tion em , cùm illam habeant viginti libri
noftri & fex A n g lic a n i, tum etiam omnes editiones Pameliana antiquiores. Pamelius p o -
fuit juventute, profeffus Ce ita inveniffe in quatuor antiquis codicibus. Memoriæ autem
lapfu fadtum eft ut monuerit Morellium ita quoque pofuiffe.
Q u od m i n u a n t u r s i n g u l a ] E ttamen eadem m ala eveniffe in imperio R o man
o ante quàm chriftiana religio in eo fundata effet certum eft & facilè probari poffet.
U ta r tarnen ad earn rem probandam teftimonio unius C o lume llæ , qui vicinus erat noftro-
rum temporum. Is ergo in præfatione librorum ftiorum de re ruftica ait Icepenumero
civitatis Roulante principes culpaflè Iha ætate m o d o agrorum infoe cun ditatem, modo
cæli per multa jam tempora noxiam frùgibus intemperiem , quofdam etiam prædidlas
querimonias velut ratione certa mitigaffe , quod exiftimarent ubertate nimia prioris ævi
defatigatum & effoetum lolum nequire priftina benignitate præbere mortalibus alimo-
niam ; idque lib. 2. cap. 1. ait n on ex fatigatione terræ , quemadmodum plurimi credi-
derunt, fed hominum inertia eveniffe. E t hæc quidem ante fundatam religionem Chrifti;
quæ cùm introdudta effet in rempublicam, & gravis odiolâque effet gentilibus , illi eas
calamitates imputabant noftris fiomin ibu s, o b earn rationem quod ab illis dii eorum n on
colerentur. A p u d Rufinum lib. 4. cap. 13 . refertur referiptum A n ton in i Pii ad A fian o s
pro chriftianis , in qu o Imperator ait : Demotibus autem terræ qui tel fa d i funt vel etiam
nunc fitmt abfurdùm non erit marorem veftrum jufta cojnmonitione fiolari, quoniam quidem
comperi quèd in hujufmodi relus ad illorum invidiam communes cafits transfertis. Pofteq
cùm defiiffet idololatria, fufeepta apud omnes ubique gentes D ë i re lig io , & tota relpu-
blica fadla effet chriftiana , cùm ea mala eveniebant quæ nobis gentiles imputare folebant
, ut eft humana natura prompta ad arguendum & ac cu làn d um , lèquentibus læculis
ea tranflata flint a lio , ut ævo T h e o d o fii A . imputàbantur J udæis, Samaritis, 6c paganis,
nt patet ex novella ejus ter tia, 6c ævo Karoli M . tempeftariis, adversùs quos extat liber
A g o b a rd i archiepifcopi Lugdunenfis. A t lèquentibys temporibus ea imputabantur culpis
làcerdotum in Dania. Hujus rei teftis eft Gregorius Papa V I I . qui lib. 1. epift. 2 1 . Icribens
ad regem 6c gentem D an orum ait: Illudinterim nonprætereundum ,fed tnagtt opéré apofiohea
interdidione prohibendum videtur quod de .genteveftra nobis innotuit, fiilicet vos, intempenem
temporum ,corruptiones abris, quaf'inique molcftias.corpontm adfacerdotum culpas trait ferre.
Æ.T AS INC. A s e n e c t u t e ] Seneca epift. 13. Quia eft autemturpius quam fe -
nex vivere incipient ! Item epift. 2 3 .' Maîè vivunt quifemper viv , 9 j | jjm "
Vere ïncipïunt cum definendum eft. Item cap. 4 . de brevitate vitæ :
à quinquagefimo in otium fiucccdatit y fexagefimus çnnus ab offictis
'Cre ITlCipiuru • vtrr
Audio plerofique diçentes,
me diraitlet. Quàm ferum
, LI111