tcîij E X P O S I T I O IN S YMB O
ipfuiïi ergo & potentatum omnium tenet. Quia
ficut lux de luce, & veritas de veritate : ita & de
omnipotente omnipotens natus eft. Ut in Apo-
Apec. 4. 8. calypfi Joannis de Seraphim feriptum eft : E t requiem
non hùbebant die ac tioâle , dicentes : Sanéius,
a fiinéïus, fan fins Domimis a Deus, qui erat > & qui
eft, & qui venturus ejt omnipotens. Omnipotens ergo
dicitur qui venturus eft. Et quis eft alius qui
venturus eft, nifi Jefus Chriftus filius Deiî His
additur, invfibiïi & impaftibili. Sciendum quod
duo ifti fermones in eccfefiæ Romanæ fymbolo
non habentur : confiât autem apud nos additos,
hærefèos caufa Sabellii, illius profe<fto quæ à no-
ftris Patripaflianaappellatur; id eft, quæpatrem
ipfum vel ex virgine natum dicit, & vilibilem
’ fa<ftum, vel pafliun affirmât in carne. Ut ergo
excluderetur talis impietas de patre, videntur hæc
addidiflè majores, & invifibiiem patrem atque
impaffibilem dixiiïè. Confiât enim fiiium, non
b patrem, b in carne natum, 8c ex nativitate carnis
fiiium vifibilem 8c paffibilem fatftum. Quantum
autem fpeeftat ad iilamDeitatis immortaiem fub-
ftantiam, quæ una ei eademque cum pâtre eft; ibi
neque Pater, neque Filius, neque Spiritus fân-
<ftus vifibilis aut paffibilis creditur. Secundum
vero dignationem carnis aflüintæ, filius & vifus
8c pafius in carne eft. Quod & propheta prædi-
Baruch.j .3 6 xerat, ubi ait : Hic Deus nofter, & non reputabitur
alter ad eum. Invenitonmem viam difàplinoe, & de-
dit earn Jacob puero fuo & Ifrael dileflofuo. Poft
hæc in terris vifus eft, & cum hominibus converfatus
ef. Sequitur poft hæc.
6. Et in Chrijlo Jefu unico F1Ï10 ejus Domino
jioftro. Jefus Hebræi vocabuli nomen eft, quod
apud nos Salvator dicitur. Chriftus à chrilinate,
id eft, ab uneftione appellatur. Legimus enim in
iibris Moyfis, quod Aufes Nave filius cum ele-
<ftus effet dux populi, commutato nomine, de
Aufè Jeliis cognominatus fit. Quo fcilicet often-
deretur hoc elle nomen quod principibus & du-
cibus conveniret, iis dumtaxat qui fàlutem fè-
quentibus fè populis darent. Itaque & iile Jefus
appeilatus eft, qui ecluctum de terra Ægypti po-
pulum, & de erroribus eremi liberatum in ter-
ram repromiffionis induxit. Et hic J dus dicitur,
qui populum de ignorantiæ tenebris eduélum,
& de mundi erroribus evocatum introducit ad
régnacoelorum. Chriftusquoque vel pontificale,
vel regium nomen eft. Nam prius 8c pontifices
unguento chrifmatis conlècrabantur& reges : fèd
illi velut mortales &corruptibiles unguento ma-
teriæ corruptibiiis ungebantur; hic vero làn<fto
Spiritu perunélus, Chriftus efficitur, ficut Scri-
Aft. t 0,3 8. ptura de eo dicit : Quem unxit Pater Spiritu fatiâo
» Deus qui erat] Sic duo codices mff. alius habet Dominus
qui erat, Pamel. Deus Sabaoth. Remb. 8c Erafm. Dominus
Deus tfcf qui eft 4? qui venturus eft. b In carne natum] Sic cod. Sangerm. & Reg. cum Remb.
& Erafm. incarnatum Morel, in carne 4? ex carne natum Pamel. in carne natum iV ex carne natum Qxon.
c Ipftus tamen aucior eft Pater] Sic codices mff. 8c editi
L U M A P O S T O L O R U M . cciv
nnjfo de coelis. Et Efiias præfigfiaverat, dicens ex
perfona filii : Spiritus Domini [uper me, propter If ai tf/. J
quod unxit me, evangelise pauperibus mifit me*
Quia ergo oftendimus quid fit Jefus qui populum
falvet, & quid fit Chriftus qui pontifex
fa<ftus fit in æternum : mine ex confequentibus
de quo dicantur ifta, videamus. E t in unico filio
ejus, inquit, Domino nofiro. Perhocdocet nos,
quia Jefus ifte de quo diximus , 8c Chriftus.
de quo expofuimus, unicus filius fit D e i, Sc
nofter Dominus. Ne forte putes quod humana
ifta vocabula terrenum te aîiquid doceant, ideo
fubjungit unicùm hune eflè fiiium Dei Domi-
num noftrum. Unus enim de uno nafeitur: quia
&fp!endor unus eft lucis, & unum eft ver-
bum cordis. Nec in numerunî pluralem defluit
incorporea generatio, nec in divifionem cadit;
ubi qui nafeitur, nequaquam à générantefepara-
tur. Unicus eft, ut menti fenfus, ut fapientia fa-
pienti, ut cordi verbum , ut.forti virtus. Nam
ficut folus fàpiens pater ab Apoftolo dicitur, ita
& folus filius fapientia nominatur. Unicüs ergo
filius eft : 8c cum fit gloria, fempiternitate,
virtute, regno, poteftate, hoc quod pater eft ;
omnia tamen hæc non fine autftore ficut pater,
fèd ex pâtre tamquam filius, fine initio, &æqua-
lis habet; & cum ipfè fit omnium caput, c ip- c
fius tamen auélor eft pater generando fine initio
; quia nec pater præcedit fiiium , nec filius
fèquitur patrem in faciendo quafi. adoptivum ,
ficut,nos.
7. Fiiium fane cum âudis, nolo cogitationem
carnalis nativitatis aflumas, fèd memento hæc
de incorporea dici fubftantia 8c natura fimplici.
Si enim, ut fupra jam diximus, vel in eo quod
cor générât verbum, vel mens fènfum, vel lux
ex fè parit fplendorem, nihil horum requiritur,
nec ulla in tali generatione fragilitas cogitatur ;
quanto purius & facratius de horum omnium
créa tore cenfendum eft! Sed fortaffe dicas, ifta
quam memoras, infubftantiva eft generatio. Ne-,
que enim lux fubftantivum profert fplendorem,
aut cor fubftantivum générât verbum. Filius
autem Dei fubftantialiter afîèriturgeneratus. Ad
hoc primo omnium illud dicimus quod etiam
in cæteris rebus, cum proferuntur exempla,
non per omnia fimilitudinem fervare pofîimt
rei illius, cui præbereputantur exemplum; fed
unius alicujus partis, pro qua videntur aftumta,
fimilitudinem tenent. Verbi gratia, ut cum in
Evangelio dicitur : Simile eft regnum coelorum fer- Matth. tj
mento, quod abfcondit mulïer in farina menfuris
tribus. Numquid putabimus regnum coelorum
fie per omnia fimile eflè fermento, ut & fubquos.
fequi maluimus quam Pamelium, qui ex eefitionibus
Hieronymi mancam & imperfeefiam, ut ip(e fktetur, hanc
fententiam appofuit : E t cum ipfe f i t omnium caput, ipftus
tamen caput efl Pater. Sic enim feriptum eft, Quia caput
Chrifti Deus, ipftus tamen auflor eft Pater generando fine
ftantia
a ftantia ilia a ita palpabilis fit ac fragilis, ut acida
fieri poffit & corrupta l An ad hoefolum exem-
pïum iftud videtur aflumtum, ut oftenderetur ;
ex parva prædicatione verbi Dei , humanas
b mentes fidei fermento pofîè b coalcfcere î Similiter
& cum dicitur : Simile eft regnum coelorum
reti miffo in mare, quod ex omni généré pifeium
attrahit : & in hoc numquid putandum eft,
quod .naturæ lini quo rete aptatur ; ac nodis
quibus nafliilæ neèluntur, regni coelorum fubftantia
per omnia conferatur? An ad hoc foium
videtur afTümta comparatio, ut oftenderetur,
c quia ficut rete de profundo maris pifees c edu-
cit ad iittus, ita de profundo hujus fæculi erro-
re humanæ animæ regni coelorum prædicatione
liberantur! Ex quibus confiât, exempla non
in omnibus, his quorum exempla fünt eflè, fi-
milia. Alioquin fi eadem eflènt omnia, jam
non exempla dicerentur : fèd ipfæ potius res,
de quibus agitur, viderentur.
8. Deinde etiam illud dicendum eft , quod
nulla creatura talis eflè poteft qualis creator ejus.
Et ideo ficut fine exemplo eftdivina fubftantia,
d ita &fine exemplo eft divina d nativitas. Tünc
etiam illud addimus, quia omnis creatura exni-
hilo eft. Si ergo infubftantiva fcintilla quæ ignis
eft, gignit ex fè creaturam quæ ex nihilo faèla
eft, & conditionem in hoc fervat originis fuæ:
illius æternæ lucis fubftantia, quæ femper fuit-,
e quia infubftantivum in fè nihil habuit, c infub-
ftantivum ex fe fplendorem proferre non po-
f tuit. Et ideo reéle unicus dicitur filius. f Unicus
enim & folus eft, quia natus fit. Nec com-
parationem aliquam poteft habere quod unr-
cum eft. Nec fimilitudinem fubftantiæ cum fa-
éluris fuis habere poteft ille, qui faélor eft omnium.
Hic ergo Jefïis Chriftus filius eft unicus
Dei, qui eft & Dominus nofter. Unicus & ad
fiiium referri & ad Dominum poteft. Unus eft
filius, vere filius, & unus vere Dominus Jefus
Chriftus. Cæteri quippe, licet dicantur filii,
g g adoptionis tantum gratia dicuntur; non veritate
naturæ. Et fi dicuntur alii Domini; eoncef
là, non ingenita poteftate dicuntur : hic vero
folus eft unicus filius, & folus unicus Domi-
4. 6. nus, ficut & Apoftolus dicit : Unus pater Deus-,
& unus Domimis Jef/s-Chriftus, per quem omnia.
Igitur poftea quam propofitus ordo fidei, ineffabile
ßcramentum filii de patre nativitatis ex-
pofuit; nunc ad humanae falutis dignationem
difpenfätionemque defeendit. Et hunc quem
fupra dixit unicum fiiium Dei, & Dominum
noftrum nunc dicit.
9. Qui natus eft de Spiritu fanflo ex Maria
Virgine. Hase jam inter homines difpenfätionis
nativitas eft, ilia divime fubftantias; haec digna-
tionis eft , ilia naturae. De Spiritu fan&o ex
virgine nafeitur. Et jam h hoc loco mundior h
auditus requiritur, & purior fenfus. Huic enim
quem dudum de patre natum ineffabiliter di-
dicifti, nunc a fandlo Spiritu templum fabri-
caturn intra fècreta uteri virginalis inteilige. Et
ficut in fanéli Spiritus famflificatione nulia fen-
tienda eft fragilitas : ita & in partu virginis nulia
eft intelligenda corruptio. Novus enim huic
fieculo datus eft partus, nec immerito : qui enim
in ccelis unicus filius eft, Confequenter Sc in
terra unicus filius eft, quia 8c unice nafeitur.
Nota funt omnibus 8c in Evangeliis decantata
de hoc feripta Prophetarum 'quae dicunt, quod i
Virgo concipiet fr pariet fiiium. Sed 8c partus ip- Ifai. 7.14.
fius mirabilem modum Ezechiel Propheta ante
formaverat, Mariam figuraliter portam Domini
nominans, per quam fcilicet, Dominus in-
grefliis eft in mundum. Dicit ergo hoc modo;
Porta autem qua rejpicit ad Orientem, claufa erit: E^ech. 44. />
non aperietur, & nemo tranfibit per earn, quoniam
Dominus Deus Ifrael ipfe tranfibit per earn, &
claufa erit. Quid tarn evidens dici de k confè- k
cratione virginis potuit ? Claufa fuit in ea virgi-
nitatis porta, per ipfam introivit Dominus Deus
Ifrael, 8c per ipfam in hunc mundum de utero
virginis proceffit: 8c in aeternum porta virginis
claufa, fervata virginitate, permanfit. Igitur Spiritus
fanèlus refertur Dominica carnis 8c tem-
pli ejus creator.
10. Incipe hinc jam intelligere etiam fan (ft i
Spiritus majeftatem. Conteftatur enim 8c Evan-
gelicus fermo de ipfo, quod cum loquenti Angelo
ad virgineni Sc dicenti: Quia paries fiiium, Luc.
& vocabis nometi ejus Jefurn ; hic enim falvum findet
populum fuum ä peccatis fuis : ilia refpondif-
fet": Quomodo fiet iftud, quoniam virum non cog-
nofeo ! Dixerit ei Angelus Dei : Spiritus fanäus
veniet fitper te, & virtus altiftimi obumbrabit tibi.
Et ideo quod nafeetur ex te fanélum vocabitur fia
Ita palpabilis] Sic cod. Sangerni. 8c Morel, ita deed
in edit. Ex eodem & Rembolto ac Erafm. legimus pauio
pod in duobus locis an ad hoc foium, pro eo quod eft in aliis
fè d ad hoc foium. 'r'% ’v \ f b Coalefcere] Edit. Oxon. coacefcere. Paulo poft in cod.
Sangerm. retiæ miß at. « Edticit] Sic cod. Sangerm. editi adducit. <> Nativitas] Sic cod. Sangerm. & vetus edit. Oxon.
majeftas in aliis. .
c’ Infubftantivum ] In hoc loco nonnulla emendant Mo-
rellius oc ramelius ; fed quod Iegunt, cur illius æternæ lucis
fubftantia, infubftantivum ex Je fplendorem proferre non
potuit ƒ id & fidei 8c Rulfini fententiæ conn'arium eft. Hoc
enim in loco refellitur infubftantiva generatio, nec quid-
quam aliud difpurat Ruffinus, nifi Fiiium efle fubftantivum
fplendorem, fubftantivum Verbum, fubftantialiter generaturn
, longe aliter ac in exemplis quæ ex rebus creatîs pe-
tuntur. Quamobrem tollenda interrogatio, quæ non exilât
in mf Sangerm. nec apud-Remb. ac Eralm. vel legen-
dum : cur fubftantiyum ex f e fplendotem proferre non pof
Unicus enim 4X folus eft] Sic cum Morel. 8c vet. Ox,
Iegere malui quam cum-aliis, Unicus enim eo folus eft. s Adoptionis tantum] Adoptionis tamen cod. Sangerm.
8c hM orefi Hoc loco] Cod. Sangerm. hoc in. loco; alii in hoc loco, ‘ Quæ dicUiit] Pamel. qui dicùnt. k Confecratione] Hic quoque prætulimus Sangermanen-
fem codicem 8c editos oranes Frobenio , ex quo Pamelius
fumpfit conferyatiorie. Paulo poft ex iifdem legimus de utero
pro utero.
; dd