nem uno ore univeiTi rejiciunt, 8c baptifma infan-
tium M primo flatim nativitatis fitia ortu pragcJariftimis
rationum mpmentis defendunt. Hoe autem concilium
lèxaginta lèx cpifcoporum, idem prorfus eftè
perfpicitur, ac illud, quod idibus Maii habitum hoe
anno 25 2. Quod enim concefla. Viètori quondam
prefbytero laïca communio reprehenfionem non effu-
git, argumento eft nihil adhuc detradum ac limatum
fuiflè de fuperioris anni decretp, ac nondum pacem
poenitentibus redditam fuiflè; quee tarnen illis indul-
gentia perpaucis menfibus poft concilium idibus Maii
habitum concefla eft,
Lombertum mprito caftigat Pearfbnius., quod hoe
concilium lèxaginta lèx epifcoporum non multo poft
concilium, anni fuperioris collocaverit, Non verifnni-
le .eft poft concilium, quod tamdiu in caufis lapforum
dijudicandis occupatum fuit. aliud eodem anno tam
frequens conyocatum fuiflè; cum praefertim nullum
hujus rei veftigium exftet in litteris anno fupériore
fcriptis. At idem Pearlbnius, hoc concilium, in quo
relponderunt Fido lèxaginta fex epifcopi, in. anni
25 3. menfem Septembrem rejicit, cum epifcopi, ut
ipfe exiftimat, reftituta pace, de, rebus ecdefiafticis
confiliarentur. Non quadrat htec opinio cum his epi-,
fcoporum verbis : Qua res, inquiunt, fatis tios movit,
recejfum ejfe a decreti noflri audoritatè, ut ante legitimum
tempus & plenum fiatisfadionis., & fine petitu & con-
fcientia plebis, nulla infirmitate urgente ac neceffitate co-
gen te pax ei concederetur. Htec optime congruunt idibus
Maii anni 25 2. Jam poenitentias partem non me-
diocrem adimpleverat Vièlor; unum reprehenditur
quod plenum tempus non exegiflèt; quinetiam nihil
reprehenderetur, ft plebis rogatu concefla pax fuiflèt.
At profeèlo numquam epifcopi tam leniter egiflènt
anno 253. inter prima pacis initia. Nam qui fopita
Decii perfèquutione tantam pras fe feveritatem tulc-
rant, ut excommunicationem minarentur, ft quis. Ia-,
plbs ad communionem admitteret; ii finita Galli &
Voluftani perlèquutione, cum adhuc manus lapfo-
rum lacrificiis nefaijdis fumarent, an adeo remiffi fue-
re, ut pacem conceflam non reprehenluros fe dice-
rent, ft fine petitu & confdentiaplebis concefla non,
fuiflèt? Prasterea no,n videntur poft perlèquutionem
Galli & Voluftani neceflaria fuiflè concilia,, quia ex.
his qute in priore concilio ftatuta de lapfts fuerant, fa-
cilis fuit totius rei deliberatie; vel potius quia aut nulli
in hac perlèquutione, aut faltem pauciflimi videntur
cecidiflè. Teftatur Cyprianusin epiftola lvii. eosqui
Romas fub Decio ceciderant, confeflionjs laudem in
hoe lècundo pradio adeptQs. fuiflè. Idem teftimonium
ftiltem Africa; tribuit auólor libri ad Novatianum p,
Hinc Cyprianusin ep. lxxxi. admartyres.npn
plangitclades & funera fuorum, ut in ep. ix. fub Decio
fecerat. Neemirum ft viètores in hac pugna fuere, quos
tanto animi ardore ad pugnandum paratos fuiflè per-
lpicimus ex epift, liv,
Scripta eft circa idem tempus, ut obfervat Tille-
montius, epiftola LXiy. adEpiéletum & plebem Af-
furitanam adyerfus .Fortunatianum quondam hujus
dyitatis epifcopum, qui facerdotio ob ftmulacrorum
cultum dejeètus.^ro .infegro agere volebat, &epilcopa-
tum fibi coeperat vendicare. Videtur Epièletus, quem
Cyprian us fratrem appellat, Fortunaliani loco eon- 1
ftitutus fuiflè. Non folus Fortunatianus ex lapfis epu
Icopis ejufmodi faciniis tentabat, fed obfervat Cypria-
nus nonnullos alios idem aggreffbs eflè, dum Jlipes fr
oblationes & hcr a defiderant, quibus prius infatiabilÀ
incùbabant, & coenis attjue epulis etiam nunc inhiant I
ejuarum crapulam nuper fuperflite in dies cruditate ru(ia\
bant. Cum autem laplos omnes horletur, ut magnitu. \
dinem delifli fui cognofcéntes a deprecan do Domino non
recedant, fed fatisfadionibus immoralités ad EcclefaiA
pulfent, nonimmerito hæc epiftola ante conceflam ge.l
neratiin lapfts indulgentiam leripta exiftimatur.
Rejedus, ut modo diximus, a concilio CartliagiJ
nenft Privatus plèudoëpilcopum Çarthagineconftitiiitl
Fortunatum, quierat unus ex qu'wque prefbyteris jam\
pridem de Ecclefia profugis, & fententia coëpifcoporwn I
nofrorum, ait Cyprianus ep. lv. ,p. 83. multorum d'l
gravijfimorumvirorum, qui fuper hacpriore anno ad Com
Helium litteras fecerant. Operam ad hoc fcelus nava-l
runt, ut ibidem ait S. Martyr, Felix quidam qui cum I
iilo venerat, quem iplè extra Eccleftam in hæreft plèu-j
doëpilcopum olim conftituerat : Jovinus & Maximusl
ob nefanda lacrilicia & crimina iij lè probata, lènten-l
tia novemepilcoporum condemnati, & itérât o quoquej
a pluribus aliis in concilio anno priore abftenti: Re l
poftus Saturnicenfts qui non,tantum in perlèquutione
iplè ceciderat, lèd & maximam partem plebis fuæ
lâcrilega perfuafione dejecerat. Hi quinque cum pau-
cis vel lacrificatis vel male ftbi conlciis Fortunatum
fibi plèudocpifcopum cooptarunt. Sed illis fcelus ex
lèntentia nön fucceflït. Nam cum diëlitaflènt viginti I
quinque epilcopos Carthaginem venturos, non line
mendacii infamia quinque tantum reperti funt. Deinde
vero quos antea decipiebant, & falfa fpe redeundi
in Eccleftam producebant, hi ubi viderunt pièudoè'pi-1
Icopum, fraude comperta ad Eccleftam redierunt. Ita-
que plures erant qui de nefariis illis hominibus judi-
caverant, ft prefbyteri & diaconi numerentur, quant
qui tunc cum illis conjunèli videbanlur. Probabat tarnen
Cyprianus & diligenter examiuabat quinam ad-1
mitti & recipi in Eccleftam deberent. Quidam enim I
recipi non poterant fine fcandalo & periculo plurimo-1
rum. Fremebatenim plebs 8c. rehnftabatur quoties ine-1
mendabiles & protern & veladulteriis velfacrificiis coti-\
taminati, dr pofl hac adhuc infuper de fchifmate ad Ec-1
clef am redibant. Vix plebi perluadebat, imo extor-|
quebat ut talesadmitti conlèntirent ; & juftior fadusl
erat fraternitatis dolor, ex eo quod Unus atque alius, I
obnitente plebe & contradicente, Cypriani facilitate I
fulcepti, pe/ores exftiterant quam prius fuerant, ibid. I
Fortünati ordinatione adeo non movebatur Cy-|
prianus ut ea de re protinus ad Cornelium lcriben'1
dum eflè non judicaret. Na<ftus tarnen occaftonentl
familiariflimi hominis & clerici, per Felicianum aco-1
lythum, quem Cornelius in Africam cum Perfeo I
epilcópo miferat, etiam de Fortunato ifto leripferat I
ad Cornelium; lèd dum Carthagine Felicianus veil
vento retardatur, vel accipiendis aliis epiftolis detine-1
tur, Felicilftmo Romam properante præventus eft. I
Is enim Romam mittebatur cum litteris Fortünati ad I
Cornelium, cum nefaria ilia fa<5tio undique exclufa, I
& in Africa ob fcelerum, infamiam ubique nota Ro* I
1 xcvij
■ main navigandum judicaflet. Vcnit itaque Romam
I Felicifliinus ftipatus caterva & fadlione delperatorum,
■ led rejeftus eft a Cornelio, 8c vigorepleno, quo epifeo-
■ p0S agere oportet, pülfus de Ecclefta. Verum cum di-
Bdlitarent nefarii homines Fortunatum a viginti quinque
epilcopis ordinatum efle; cumque Cornelium ag-
Wkgreßi eßent comminantes, quod f litteras quas attulerant,
Wknoti acceptffet, publice eas recitarent, & multa turpia &
Kprobrofa & ore fuo digna proferrent; Cornelius cui mo-
Bieftum erat Cypriani ftlentium, minis atque terronbus
Wteorum aliquantum commotus duas ftmul epiftolas Cy-
■ priano per Saturum acolythum leripfit, quarum pri-
Bma pulfum conftanter Feliciflimum, altera cornmo-
■ tum & exterritum, ipfius Cornelii animum fignifi-
» cabat.
K Permoleftum accidit Cypriano quod cum in de-r
■ ftsndendo epilcopatu Cornelii fummam animi forti-
■ tudinem declaraflet, idem fibi in re ftmiilima a Cor-
■ nelio non referretur. Quapropter ad eum Icriplit epi-
■ 'ftolam lv. dolorem luum minime diflimulans, quod
■ Cornelius aures pr*ebuiflet Ichifmaticis omni fceleris
■ macula notafts &; in concilio damnatis, contra epi-
■ Icopunt populi univerft fuffragio in pace deledum,
■ Dei auxilio in perlequutione protedum, collegis oin-
■ nibus fideliter jundum, plebi fuse in epilcopatu qua-
■ driennio jam probatum, in quiete lervientem dilci-
■ plinae, in tempeftate prolcriptuin applicito 8c adjun-
■ do epilcopatus lui nomine, toties adleonem petitum,
■ in circo , in amphiteatro dominies dignationis tefti-
Kmonio honoratum, ac nuper etiam clamore popula-
■ riurn ad leonem denuo poftulatum. Demonftrat ne-
* fas fuifle Ichilmaticis ad Petri cathedram atque ad ec-
mclefiam priticipalem, unde facerdotalis unitas exorta efl,
litteras ferre; cunt fiatutum fit omnibus nobis, inquit, &
mceqi/iim fit pariter ac jitfium, ut uniufcujufque caufia illic
^audiatur ubi efl crimen admißiim.......nifi fipaucis defpe-
$ratis & perditis minor videtur efe auftoritas epifcoporum
min Africaconflitutorum, 8cc. Sic epifeopatus lui jura de-
■ fendit Cyprianus, ut exordium unitatis in ecclefta
■ Romana, ut ecclefta principali agnolcat; & quemad-
■ modum alibi parem inter Apoftolos poteftatem ad-
■ mittens, exordium unitatis in Petro cönftitutum ag-
■ nolcit; ita hoc loco etft negatminorem efle Afrorum
■ epilcoporum audoritatem, iinmerito pronuntiat edi-
P ° r Oxonienfis primatum ab eo negari : fed de his
■ jam diximus in praefatione. Quamvis autem de Cor-
■ nclii prudentis 8c conftantis exiftimatione hsc epi-
Hftola aliqujd detrahere pofle videretur; eum tarnen
■ admonere 8c rogare non dubitat Cyprianus ut de
■ more fuo has litteras clero lecum prslidenti, 8c lan-
Bftilfims atque ampliflims plebi legat; adeo cognita
B ra t Cypriano & explorata virtus Cornelii. Conftat
| B anc cpiftolam hoc anno 252. leriptam fuifle; com-
B lleni0J‘at enim Cyprianus' concilium anni prioris,
etiam aliud proximis idibus Maii habitum : hinc
■ fc plebi fine quadriennio jam probatum efle dicit.
■ cupta autem non videtur nift menle Junio exeunte,
■ aut meunte Julio.
xcviir
X X V . Perfequutio revelatur Cypriano. Hortatur
Thïharhanos ad certamen. Lapfis pcehitentibus
paceni rejlituit in concilio, quod ab alio idibus
M ail habit0 dijlingin debet.
Cum a concilio Carthaginenft, quod idibus Mail
habitum diximus, falls multa ufque ad perfcquiitio-
nem interceflèrint; perlpicuum eft imperatores Galium
& Voluftanum; qui anno 25 1. exeunte imperium
adept! fuerant, per totum illud tempus nihil ira-
eunde in Chriftianos egiflè, nec fuum in illos furo-
rem incitaflè ante mediam hujus anni æftatem. At
violenta fuit perlèquutio, nec alium ftnem habuit
quam ipla imperatorum vita. Jam nonnullæ Icintil-
læ emicuerant, cum Cyprianus ad Cornelium fçribe-
ret epiftolam lv. Ait enim his ipfis.diebus qiiibus fen-
bebat, bb Jacrificia qua èdido propofito cèlebrare popu/us
jubebatur,. clamore popularium ad leonem deiiuo poflula-
tum fè in cïreo fuiflè. Videtur indicéndorum facrifi-
cium caufam attuliflè peftis ilia, quæ fub Gallo' &
Volufianoac cæteris deinceps principibus horrendum
in modum læv.iit. Non .multo poft fublèquuta imperatorum
Galli & Volufiani adverflis Chriftianos édifia,
quorum præcognitionem cum acçepiflèt Cypifta-
nus , multis viftonibus divinitus oblatis ; leripfit epiftolam
lvi. ad Thibaritanos, quos cum-antea invi-
fère ftatuiflèt, confilium tunc perficere non potuit;
fed vicarias pro lè litteras mifit,in quibus èos adnio-
net fè Domini inflruentis dignatione cognoviflè1, idque
feiendum eflè ac pro certo credendum & tenendum,
graviorem nunc quam antea, & fèrociorem pugnam
imminere; deinde vero ex Scripturis lànélis âc exChri-
ftianæ religionis principiiscolligit, quidquidad per-
fèquutionem conftanter fuftinendam incitare poterat.'
Videtur Cyprianum detinuiflè quominus Thibari-.
tanorum votis fatisfaceret , impoftta neceflitas rebus
eccleftæfuæ, imminente perfequutione, providendi.
Nihil autem prius fibi faciendum arbitratus hoc mo">
leftiflimo tempore, quam ut omnes omnino milites
Chrifti, qui arma deftderabant 8c prælium flagitabant,
intra caftra Domini colligeret; decrevit in concilio
cumepifcopis xli. ut examinatis ftngulorum caufts,
pax lapfis daretur qui poenitentiam agere a primo la-
pftis die non deftiterant. Epifcopi certiorem ea de re
faciunt Cornelium per epiftolam Liv. fèque ita fandd-
Spiritu fuggerente ftatuiflè dicunt, ac fanguinem Chri-.
fti iis non denegandum demonftrant, qui fuum pro"
Chrifto fuftiros fe 8c acriter pugnaturos promittebant.
Addunt fèfè idem Comelio patenta mifericordia con-
templationeplaciturum fperare. Miror hoc concilium a
Pearfonio confundi cum eo quod idibus Maii habitum
eft. Nam de rebus idibus Maii deliberatis nullas
ad Cornelium fyhodi nomine feriptæ funt litteræ ;
quippe cum de Privato, quem fynodus non admifè^
rat, turn demum Cyprianus ad Cornelium fuo nomine
fcripfèrit, cum facilitas oblata eft Feliciani aco-«
lythi. 20. In epiftola lv. ex qua concilium idibus Maii
habitum fuiflè dilcimus, nullum exftat veftigium corn
ceflæ lapfis indulgentiæ, fed tantummodo neceflitas
poenitentiæ adverfùs Feliciflimum ejufque fatellites
defenditur. Atque hinc patet hanc epiftolam in edi-
tione- Ox-onienft immerito præponi quinquagefimas