cclxiij D E D U P L I C I
quam martyria quibus homines pii glorificent
Deum, Ecclefia quidem adhuc in hoc exilio mi-
litans, peculiaribus gaudiis applaudit iis, qui in
profeffione nominis Jefu animas fuas fideliter de-
pofuerunt, 8c ad horum memorias magna cum
alacritateconcurritur : fed cceleftetheatrum, An-
geiorum myriades & juftorum cum Chrifto reg-
nantium innumerabiiis populus applaudunt omnibus,
qui finceram fidem, &. caritatem invic-
tam, quam habent erga Dominum Jefum,in-
tegritate & innocentia vitae teftificantur.
1 8, Nec folum profeffione fidei, quæ juxta
Paulum, ore fit ad falutem, glorificatur Deus :
verumetiam confeffione commiflbrum. Hæc ne
temere ex nobis ipfis loqui videamur, adducen-
da funt Scripturarum teftimonia. Ergo nifi pio-
rum vita cederet in gioriam Dei, Chriftus non
Matth, ƒ. diceret in Evangeiio : Ut vide ant opera veflra bo-
*6. na, & glorificent patrem vefirum cpii in coelis efl.
Gal. 1.24. Nec Paulus Apoiloius (criberet Gaiatis : Et in
me glorficabant Deum. Confirmatur hoc & per
repugnantiam ex his quæ diximus. Etenim fi
nomen Dei poiluitur ac dehoneftatur impia vita
fui popuii ; utique bona illius vita cohoneftatur.
Damnatur apud Apoftolum & philofophorum
Rom. i . 2 1 . impia fiipientia, Qui cum Deum cognovißent, non
tarnen eum ut Deum glorificavcrunt. Sapientiam
profitebanlur, & fummam exhibebant ftulti-
tiam. Itaque cum Deum effe profiterentur, tarnen
turpiter viventes & idolis iacriftcantes, fal-
fo teflimonio quodammodo obfcurabant Dei
gioriam, quafi nec juftus effet nec verax : aut
quafi non unus effet, fed multi; aut quafi faxis
effet affimilis. Id autem evidentius etiam tefta-
tur beatiffimus Paulus, feribens ad Corinthios :
/.Cor. 6.20. Emti, inquit, eftspretio magno, glorficate & por-
tate Deum in corpore veflro. Ideo Deus redemit
nos pretio fimguinis fui, ut feme! à peccatis ex-
purgati, deinceps vitam ipfo dignam ageremus.
i 9. Ac lymboium imperatoris geflamus im-
preffum fronlibus noftris. Quid fi gerens fignum
Chrifti, præflet opera Belial; nonne dedecora-
tur ille cujus infignia gerimus? Contra ficut ini-
perator fibi placet de miiite præftrenuo, fie exi-
ftimans illius virtutem ipfi decori 8c ornamento
effè : fie Deus gloriatur in his quos redemit,
quos favit, quos fânélificavit, quos Spiritus do-
nativodignatuscfl, fi vitæ fànélimonia declara-
rint, Domini gratiam in ipfis non fuifîè vacuam.
Si Paulus gloriatur in difeipuiorum pietate, gau-
dium 8c coronam fuam illos appellans, qui nihil
erat nifi difpenfator alieni muneris : annon
Dominus magis gloriatur fuper his pro quibus
mortuus efl? Jam quod in libro Job ad hunc 1110-
Job.i. 8. dum fatanæ loquitur Dominus : Num animadver-
tifti fervum meum Job, quomodo non fit ei fimilis
fuper terram, homo fimplex & réélus ac timens
Deum, & recedens à malitia! nonne fèrmonem
profert de fuo cultore gloriantis ? Beatus autem
Paulus fplendidiore etiam verbo ufus eft, feri-
M A R T Y R I O. cclxiv
bens fecundam ad Corinthios epiftolam : Deo 2. Cor.2.14,
autem gratia, qui femper triumphat nos in Chriflo
Jefii, & odorem notifia fiua manifeflat per nos in
onmi loco : quia Chrift bonus odor fumus Deo. Melius
e fl nomen bonum fuper unguenta pfetiofa. Seri- Eccle. 7 . 2.
ptura gloriofamfamam appeilare folet odoramen-
ta. Non tamen Deus gloriatur hominum more, -
fibi placens ac geftiens, fed noftram falutem du-
cit gioriam, & ideo fubjccit Apoftolus : In his
qui fâlvi fiunt, & in his qui pereunt. Quomodo
glorificatur Deus in his qui fiilvi fiunt? quoniam
illius illuftratur mifericordia. Quomodo in his
qui pereunt? quoniam in his declaratur illius ju-
ftitia.
20. Nunc ipfe fermonis curfus nos eo dedu-
xit, ut doceamus & peccatorum confeffione glo-
rificari Deum. Hie occurrit protinus ex libro Je-
fli Nave Achan, qui quoniam contra divinum
ediélum fuftulerat ex anathemate pallium cocci-
neum infigne, ac ducentos ficlos argenti, ac lin-
guam auream ficlorum quinquaginta ; populus
Ifrael terga vertit hoftibus. Itaque Jofue dixit
Achan : Fill mi, da gioriam Domino Deo Ifrael, Jofue7 .n).
& confitere, at que indica mihi quid feceris, tie abf-
condos. Confeffus, dedit pcenas, & averfus eft
furor Domini. Ea confeffio clarificavit Dei ju-
ftitiam ac fapientiam. Sapientiam, quod illius
oculis nihil effet abftrufum : juftitiam, quod non
fine caula pafîiis effet hoftes adverfiis Ifraelcm
invalefccre, quodque leges ipfius nullus hominum
impune violât. Nihil erat magni quod fuf-
furatus erat Achan : magnum tamen erat docu-
mentum univerfo populo, quantumpericulum
fit Dei jufîà negligere, eique velle imponere
quafi quidquam ilium fugeret, aut quafi faveret
prævaricatoribus. Atque ille quidem cum effet
Judæus, ob unicum peccatum, quod ipfi leve
videbatur, feveriffimas pcenas dedit, lapidatus
ab univerfb populo, corporis interitu falutem animas
redimens. Non enim judicat Deus bis in
idipfum.
2 1. Sed quæ poena manet illos, qui poll tan-
tam Evangelii lucem & gratiam, pofteaquam fe-
mel illuminati funt, guftaverunt etiam donum
ooelefte, & participes faéli flint Spiritus fanéli,
guftaverunt æque bonum Dei verbum virtutef-
que fieculi venturi, in multa atque immania cri-
mina relabuntur, crucifigentes fibimefipfis filium
Dei, & oftentui habentesî Qui hoc funt etiam
miferabiliores, quod cum tales fint, alpernantur
tamen pliÉtentiæ fâlutaris remedium, contem-
nunt Ecclefiam maternumgremium offerentem,
& ad fanitatis inftaurationem invitantem. Ejufi-
modi defeélio quantam putas ignominiam inurit
Ecclefiæ? Nec ea ignominia non poteft pertine-
re ad Chriftum qui eft caput Ecclefiæ, & per
omnia fuum effe ducit, quod eft corporis ac
membrorum ipfius. E diverfo, quanta totius Ecclefiæ
exultatio, cum qui lapfiis eft, per poeni-
tentiam Eçclefiæ reconciliatur? Ac ne putemus
cclxv D E D U P L I C I
hoc gaudiumapud nos tantum effè, Dominum
audiamus in Evangeiio Lucam foquentem:
Luc. 1 7- I[a dico vobis, quod gaudium erit in ccelo fuper uno
peccatorepcenitentiam agente, quam fuper nonagmta
tiovem juflos, qui non indigent pcenitentia. Nam
hæc claufula finit parabolam de paftore, qui reliais
nonaginta novem ovibus, unam quæ à gre-
ge aberraverat multo labore quæfitam ac tandem
inventam, impofliit humeris fuis, 8c caulæ
reftituit. Simili fententia clauclit parabolam de
muliere, quæ drachmam perditam invenerat.
Ibid. Ita dico vobis gaudium erit coram Angelis Dei fuper
uno peccatore pcenitentiam agente. Nec tamen
hoc fie accipiendum eft, quafi Deo 8c ejus Angelis
gratius fit poft lapfum redire ad pietatem,
quam citra lapfum perfeverare in innocentia : fed
Scriptura fuo more loquitur fecundum affeélùs
humanos, illud teftatum effè volens, Deo gra-
18. tiffimam effe peccatorum converfionem. Non
enim queerit mortem peccatoris, fed magis ut conver-
tatur & vivat.
v 22.. Atque interdum piorum hominum la-
pfus quamvis enormes, divina difpenfatione ver-
tuntur. in fummum Ecclefiæ profedlum. Sic la-
pfus eft Apoftolorum princeps : fie Paulus gentium
doctor :ficMaria Magdalene, quibus nunc
Ecclefia præcipue gloriatur, quorum lapfus cef-
ferunt in ftabilimentum ac fblatium domus Dei.
Præterea non hie loquitur de vere juftis, fed de
juftitia Pharifàïca, quemadmodum alibi dicit :
Matth.p.12 Non efl opus fanis medico, fed male habentibus. At
non erant fani quibus hoc dicebat Dominus ; fed
legis qualicumque obfervatione tumidi, fibi vi-
debantur fani, ut ideo non defiderabant me-
dicum.
2 3. Hæc cum ad hunc habeant modum, de-
fiderate frater, conemur affiduis exhortationibus
excitare fidelium animos, ut tota etiam vita martyrium
, hoc eft, teftimonium reddatDeo; quod
adeo negligendum non eft, ut nifi ea præcefîêrit,
martyrium quod fanguine perhibetur, non fit
martyrium. Fruftra enim cervicem præbueris
carnifici, nifi prius occideris membra quæ funt
fuper terram, hoc eft, affeélùs qui militant ad-
verfus fpiritum, odium, invidiam, avaritiam,
libidinem : quibus quicumque fervit, Deum
quodammodo abnegavit; & Chriftum ore pro-
fitens, vita fatanam Deum confitetur. Nec hie
fermo debet cuiquam videri durior, cum fit verax
ac falutaris : quidquid homo quivis Deo an-
teponit, fibi Deum facit, nec poffumus duobus
Matt/i. 6. fervire dominis : unus enim eft Deus ex toto corde,
ex tota anima, ex totis viribus diligendus.
24. Quifquis igitur ore dicit : Credo in uiium
Deum, & fervit avaritiæ, aut libidini, aut luxui,
fibi mentitur, fibique répugnât*, aliud lingua fo-
nans, aliud animo celans, voce tantum teftimonium
perhibens Deo, cum vita fatanam colat.
Efficacius autem eft vitæ, quam linguæ teftimo-
I Mmh.7.21 nium. Non omnis qui dicit : Domine, Domine, in-
M A R T Y R I O. cclxv} .
trabit in regnum, fed qui facit voluntatem patris ccer
leflis. Habent 8c opera fuam linguam, habent
fuam facundiam, etiam tacente lingua. Ideo Dominus
in Evangeiio Joannem ita loquitur
: Opera qua dedit mihi Pater utpeificiam ea, j oan. 5.06.
ipfa opera qua ego facio teflimonium perhibent de
me. Quemadmodum igitur bona opera profiten-
tur Deum : ita mala quodammodo loquuntur :
Non efl Deus, nec feientia in excelfo. Quis non con-
tremifeat, quis non inhorrefcat, quis non laceret
veftimenta fua, quis non obturet aures fuas, fi
tales voces audiat ex Chriftiano? Quantus horror
, quantus dolor occupât animos noflros ; cum
quis viélus tormentis, julfus abnegare Chriftum,
abnegat, 8c ad Jovis ftatuam thusadolet? Quam
trepidamus metuentes ne Deus iratus fulmen in
nobis vibret iræ fuæ, ne terra dehifeens nos ab-
forbeat? ut interdum unius impietas, fupplicii
confortio multos involvat; & funt fcelera tarn
immania, ut vidiffe quoque aut audiffe fit dete-
flabile. Sed cur alias in fimili crimine tarn fumus
conniventes? Cur & nobis adeo blandimur &
aliis? At vide quid de talibus loquitur Apoftolus
feribens Tito : Profitenturfe noffe Deum ftfaélisau- Tit./. /6.
tern negant. Idem in priore ad Timotheum de vidua
quæ negligit familiam : S i qua autemfiiorum, z.Timo.j. 8.
maxime domeftcorum, cur am non habet;fidem nega-
vit, & efl itfideli deterior. Si fidem negavit, quæ
negligentius habet fuam familiam; quid diélu-
rum putas de his qui fe totos dediderunt mammons
8c ventri? De Chriftianis utique loquitur
Paulus feribens Philippenfibus, cu.m ait: Quorum Philip.p./p.
finis interitus, quorum Deus venter efl. Quos eof-
dem taxat, feribens Romanis: HujufmodiChriflo Rom./6./8.
Dominption ferviunt, fed fuo ventri. Servile, juxta
Scripturarum confuetudinem dixit, pro colere.
Ventrem colunt, eum quern habent pro Deo.
Jam de avaritia manifeftius etiam pronuntiat,
feribens ad Colofîènfès : Mortficate, inquit, mem- Colof. j . ƒ.
bra veflra qua funt fuper terram, fornicationem,
immunditiam, libidinem, concupifientiam malam, &
avaritiam, qua efl femulacrorum feivitus.
2 5. Execramur eo s qui procumbunt ad Dia-
næ fimulatrum : quanto juftius eos execramur,
qui toto peélore ferviunt mammonæ, qui illi
quotidie fierificant? Et fi avarus eft idololatra,
qui pecuniæ fludio tenetur, qui quod hereditate
obvenit, aut induftria partum eftrecondit, nec
erogat in egenos ; quid cenfendum eft de his qui
lenocinio, qui fenore, qui rapto, qui fraude, qui
calumniis, qui opprimendis pauperibus rem accumulant?
Atque hæc idolorum fèrvitus non Co-
lum invenitur inter Chriftianos, verumetiam,
quod gemendum eft, inter epifeopos. Porro te-
mulentia adeo communis eft Africæ noftræ, ut
propemodum non habeant pro crimine, Annon
videmus ad rtiartyrum memorias Chriftianum à
Chriftiano cogi ad ebrietatem ? An hoc Jevius crimen
efle ducimus, quam hircum immolare Bac-
cho? Mihi videtur multo gravius, fi rem reéla