D E S I N G U L A R I T A T E C L E R I C O R U M .
tes inquiétât infeftatio fieva iatfonum. Plus duces
& principes quam milites ab hoftibus appetun-
tur in pugna : 6c violentius propullàntur vends
& turbinibus culmina, quæcumque funt.al-
tiora. kleo magismagifque, quo plus cæteris unuf-
quifque poieft, fciat elfe l'ibi metuendum ne in
aiiquo minorctur, propter quod Salomon lie ad-
i. monet, dicens : Qui gloriatur,'inquit, /// eiivitiis>,
paupertalem vereat-ur. Rogo vos quantum valeo,
& ultra quam valeo, ahæc luit ftudia omnium
clericorum, ut fingularitatis inaccufabilis lecef-
fione fungantur : ne aut ipfi per feminas, aut
feminæ per illos ad ignominiofà ludibria pro-
vocentur. Si quis habet matrem, vel lîliam, vei
fororem, vel conjugem-, vel cognatam, fie ha-
jieat, ut nuila ancilla interfit, neque aliqua in-
grediatur extranea; ne ad hoc vidèatur tenere
proximas fuas, ut iplarum caulà libéré fibi ad-
hibeat aliénas. Quod fi non poflînt ipfæ quæ funt
proximæ line famularum minifterio*, vel fine
amicarum elle folatio ; expedit ut migrent ad
aliud domicilium, quam propter illas perlonæ
contrarias teneantur. Humanum eft enim , ut
nec clericus illas neceflàriis feminis fraudet, nec
jpfæ clericum per importunas feminas lordident.
Alfignari polîiint fanétis mulieribus, cum qui-
bus vivant, dummodo cum clerico femina nulla
commaneat. Non defpeéla, non vetula, fine
affinilate, peculiariter fufeipienda ad domefticum
obfequium : quia magis b illic cito delinquitur,
ubi fine fufpicione fecurum poteft elfe delictum;
maxime quia cupidini nulla deformitas, nulla
de/pebliofaftidiii vel vilis exiftit,.cui diabolus
* H x c fn t ftudia] Hæcfunt cod. vetuftiflîmus Sangerm.
& plures edict. Sic etiam infra legitur, expedit ut migret in
tribus mff. & pluribus edit is.
h Illic cito] Sic emendamus auéloritate codicum mff. &
veterum edit. Male apud Pamelium illicito. Paulo port ex
çxcvj
pingens Ipeciolum efficit, quidquid feed um vel
fiorridum fuerït.
45 * Si quis autem mode juofectloix cogcn -
te apud ftatres, vel apud cxtnuxos hoJpha'.ur,
.ubi muiieres interfunt; omnino fe artet, ne.paf-
fibilitate aliqua vitietur. Semotus ae (ècretus Deo
vacet & fibi, nc intus capialur i diabolo; &
qui foris capi non potuit, apud fuos catiat. Qui
holles effugit, ad tempus pro faiutaribris csufis
procedat ad freiem , & herum cito difcedere de
eonfpetfu feftinet. Ubiqueguftanda cftcum mu-
lieribus, non continuanda prxlcntia, led quafi
tranlèuuter feminis exhibénda cl: accetilo q-.io-
dammodo fugitiva. Protervhatis enim jam coe-
pta tun: rcpnelcntavi Icmper in medium; Sc pcr-
ditionis meditatio eft M frequentativum inter c
muiieres ceiebrare proceflimi. De quabe nobis
Salomon moderamen impolüit, dicens; In medio
muheruni noli aßtdutts ejfe. Sic igitur ambulate, fic
agite, ut Temper in cleïicis Eccleïïte fènatus can-
didus conftet. Severitas in vobis circa feminas.
vijieat, auéioritas polleat, vigor tcHeatur, giavi-
las veneretur.
46. Ut femel omnia colligamüs ad clauiu •
lam, breviarium relégimus vQhajqiipd adétsni-
pendiolam plenitudinem redigens Paulus Apo-
ftolus infmuat: D ecm em ,fratres,quxm m quefim t Philip.,
vera, quacumque p u d ica , quacumquefanéla tlqugT
cunfque am abilia, quacumque lo tu t fam x . f i qua
virtus, f i q u a laus d ifd p lum , h a c cogitate, q u x ac-
cep ifiis, é r d id tc ifls , & a u d iflis, & vidifiis in me,
Hm agite ; & Deus pacis & dileC&om erit vobifi
cum. Amen.
diiobu-S mff. pofutams qti 'jmbo'his. Rembohlu vel Morel, quia diabolus, aiii/t’rf diabolus. . c Frequcmtuivum ] Frcqumtantium cod. vetuüiuimus
Sangerm. & Morel.
r I
I I
E X P O S I T I O
E X P O S I T I O
IN SYMBOLUM APOSTOLORUM
a 3 Ruffino Torano, 'Aquileienfis E cckfia Prejbyterö Au&orèt
1. % It Ihi qtiidem, fideliffime Papa Laurenti,
IV A ad feribendum animus tarn non eftcu-
pidus, quam nec idoneus ; feienti non elfe abf-
que pericuio, multorum judiciis ingenium te-
b nue & exile committere. Sed quoniam, utb cum
venia tua dixerim , temere in epiftola tua per
Chrifti me facramenta, quæ à nobis maxima cum
reverentia fufeipiuntur, aftringis, ut aiiquid tibi
de fide, fecundum fymboli traditionem ratio-
nemque componam ; quamvis fupra vires no-
firas lit pondus præcepti (non enim me iatetfen-
tentia ilia làpientum, quæ probe admodum di-
cit, quia de Deo etiam vera dicere, periculofum
eft) tarnen ft expofitionis à te impolitæ neeeftita-
tem orationibus jLives, dicere aliqua obedientiæ
magis reverentia, quam ingenii prælùmtione
tenlabimus. Quæ quidem non tam perfeélo-
c mm exercitiis digna videantur, c quam ad par-
vulorum in Chrifto 8c incipientium iibrentur
d auditum. d Et quidem comperi nonnullos illu-
ftrium traélatorum aliqua de his pie & breviter
edidilfe: Photinum vero hæreticum fcio eatenus
conferipfiflè; non ut rationem diélorum audien-
tibus explanaret, fed ut fimpliciter & fideliter
ditfta ad argumentum fui dogmatis ■ traheret ;
cum in his verbis làntftus Spiritus provident,
nihil ambiguum, nihil obfeurum, nihil à reli-
quis dilîbnans poni : quia in his vere comple-
lii. 10.23. tur prophetia qua dicitur : Verbum enim confum-
mans & brevians in ceqiàtàte : quia verbum brevia-
tum faciet Dominus fùper terrain, Nos ergo vel
fimplicitatem fuam yerbis Apoftolicis reddere
& alfignare tentabimus, vel quæ omifià viden-
tur à prioribus adimplere. Sed ut manifeftius
fiat argumentum verbi hu jus, ut diximus, bre-
viati, caulam qua hæc traditio ecclefiis data eft,
ab origine repetemus.
2. Tradunt majores noftri quod poft afeen-
fionem Domini, cum per adventum lan<5li Spiritus
fuper fingulos quoique Apoftolos igneæ
linguæ fedilfent; ut loquelis diverlis variifque lo-
c querentur, per quod eis nuila gens extera, e nuila
linguæ barbaries inaccelîa videretur & in via ;
* Ruffino'] Sic inferibitur hoc opus in vetuflo eod. Sanger-
manenfi. Incipit expofitio fymboli fanéli Riffini.
■ b Cum venia tua] Sic vetus ôc nova edmo Oxon. aliæ &
mff. habent tui. Paulö poft deelt tua in duobus mff..
« Quain ad parvulorum ] Quam ut ad parvulorum cod.
Il E t quidem] Equidem in pluribus mff.. & editiscodd.
c Nulla lingua: barbaries] Al. in duobus mff. oiim Ba-
luzii, nunc Regiæ bibliothecae, & apud Remb. Erafm. Morel.
Nuila: Ungute barbarce inaccejfæ viderentur Ù 1 invite. Paulo
præceptum eis à Domino datum, ob prædicari*
dura Dei verbum ad fingulas f quafque profi- f
cilcî nationes. Difeefluri itâque ab invicem nor-
mam prius futuræ lîbi prædicationis in commune
conftituunt : ne forte alius ab alio abduifti,
diverlum aliquid his qui ad fidem Chrifti invi-
tabantur, exponerent. Omnes ergo in uno pofiti,
& Spiritu lànélo repleti, breve iftud futuræ fibi,
ut diximus, prædicationis indicium, conferendo
in unum qüojd fentiebat unufquifque j compo-
mint ; atque hanc credentibus dandam eflè regu-
lam ftatuunt, Symbolum autem hoc multis &
juftiflïmis ex caufis S appellari voluerunt. Sym- g
bolum enim Græce & indicium dici poteft 8c
collatioj hoc eft, quod plures in unum confe-
runt. Id enim fecerunt Apoftoli in his fermoni-
bus, in unum conferendo unulquilque quod fen-
fit. Indicium autem vel fignum idcirco dicitur :
quia illo tempore ficut & Paulus Apoftoîus dicit,
& b in Atftis Apoftoiorum refertur, multi ex
circumcifis Judæis fimulabant fe elfe Apoftolos
Chrifti, & Iucri alicujus vel ventris gratia ad præ-
dicandum proficilcebantur; nominarites quidem
Chriftum, fed non integris tràditionum lineis
nuntiantes. Idcirco ergo iftud indicium pofuere*
per quod agnofceretur is, qui Chriftum vere fecundum
Apoftolicas régulas prædicaret. Denique
8c in bellis civilibus hoc obfervari ferunt : quoniam
& armorum habitus par, 6c fonus vocis
idem, 6c mos unus eft, atque eadem inftituta
bellandine qua dolo fubreptio fiat, lymbola
dilcreta unulquilque dux fuis militibus tradit ;
quæ Latine vel figna, vel indicia nominantur :
ut fi forte occurrerit quis de quô dubitetur, in-
terrogatus lymboium, prodat fi fit hoftis, an lo-
cius. Idcirco denique hæc non lcribi cbartulis
atque membranis, fed retineri cordibus tràdide-
runt, ut certum effet, neminem hæc ex letftione
quæ interdum pervenire etiam ad infidèles folet,
fed ex Apoftoiorum traditione didicilîè fufficeret.
Difcelfuri ergo, ut diximus, ad prædicandum,
iftud unanimitatis 8c fidei fuæ indicium Apoftoli
pofuere : non ficut filii Noe difcelïiiri ab Cen. n i
poll in iifdem legitur prophetia quat dicit,
{ Quafque] Sic très codices mff. quibufeum hune librum
eontulimus & vêtus editio Oxonienlis anno 14.68. & alias
editiones operum Cypriani ufque ad Pamelium ,• qui po-
fmtquemque ex veteri editione operum Hieronymi & Fro-
ben«i ana. ... Appellari] Sic vetuflus codex Sangerm. & vetus edmo
Oxon. Alii appeïlare, fi In A âis] In Aélibus très mff & veteres edmones.
cxcvij