triæ neque ßanguini pax ab eccleßis rcdditur, non de Catholicis led de Montaniftarum ecclefiis inter-'
prctandum. Nomen Ecclefiæ Tertullianus Montani fetflæ proprio quodam jure folet vendicare; ve-
Jut cum earn vocat Ecclefiam Ipiritus, Ecdefiam in tribus pofitam, cap. 21. aut cum ait cap. 10.
Cedemn tibififcriptura Paßoris, quæfola machos amat, divino inßrumento meruîjja in cidi;ßnon ab onmi
concilio eccleßarwn, etiam veßrarum, huer apoayp/ia à “fa lfa judicaretur. Videtur fibi niultum honoris
Catholicis habere, fi eorum ecclefiis> poil Montani fcdtam, fecundas attribuât. Aliud proferam exem*-
plum ex c. 7. ubi probat ovis& drachmae parabolas non convenire iri mcechum aut fornicatorem, quia
fimulappariât jßathn homo de Eccleßa pcllitur ,nec illicmanct, nec gaiidium confert repertrici Ecclefice fe d
liidum, nectongratulanoncm advocat vicinarum,fedcontrißationcmproxhnarumfratemitatwn. Cave putes
Ecclefiæ morem defcribi, quamvis generatim loquaturT ertullianus; neque enim hæc Ecclefiæ caritatem
redolent, fèd inhumanitatem Montaniftarum, qui digamosforis fiftebant, ac eumdem limitent limitas
vioechis quo que & fornicatori bus figelant ; jejunas pads lacrymas profüfuris, nec amplius ab Eccleßa
quam publicationem dedecoris relaturis. Liquet in ejufmodi locis non Chrifti Ecclefiam, fed Montani
intelligendam effe.Teftis eft ipfe Tertullianus quanta humanitate in Ecclefia catholica excipi /deren t,
qui poenitentiam petebant ; E t tu quidem, inquit cap. 13. poenitentiam macht ad exorandam fraterni-
tatem in Eccleßam inducens, conciliciatum & concilieratum, aim de decore & honore compoßtumproßernis
in medium ante viduas, ante preßyteros, omnium lacinias invadentem, omnium veßigia lambentem, omnium
genua detinentem; bique 'ewn hominis exi turn quantis potes mifericordiæ inlecebris bonus paßor èP
bencdidus papa concionaris, & in parabola ovis capras tuas quarts, tua ovis ne rurfus de Eccleßa exfi-
liat, quaf non exinde jam liceat quod nec fem el liant. Quemadmodum ergo Tertullianus de Montani
Ecclefia loquitur, cum ait mcechum & fornicatorem, fimul apparuit, de Ecclefia pelli; fie
ctiam ad Montaniftarum fynagogas referendum quod ait, neque idololatriæ neque fanguini pacem
ab ecclefiis reddi. Eodem modo interpretandum illud ex c. 13. I l lis enim venia negatur, qui de fid e in
llafphemiam negaverunt. Montaniftarum hæc feveritas non Catholicorum quos ipfè Tertullianus im-
pugnat cap. 19. quod iis, quipofifidem vivant in hærefim lapfi fuerant, veniam concédèrent.
Sed alia ftipereft folvenda difiicultas, cur T ertullianus in hac controverfia fie pugnet, quafi
ipfius adverlârii /pem omnem veniæ idololatris & homicidis præcludant; idque argumenti loco arri-
piat, ut cum mcechis & fornicatoribus eodem modo probet eiïè agendum. Quid agit, inquit cap.
molliffima Ö“ liumaniffinta difeiplina! A ut omnibus eis hoc effede be b is,Beati enim pacifici; aut finon
omnibus, noßra effe. Idololatram quidem & homicidium fem el damnas, mcechum vero de medio excipi s,
idololatriæ fuccefforem, homicidæ antecefforem, utriufque colle gant! Perfonæ acceptatio eß, miferabiliores
poenttentias reliquißi. Et cap. 6. Dabis ergo & idololatriæ & omni apoßata veniam......communicabis
& homicidæ: citât cap. 19. verba Joannis : f i confitemur delifta noßra, fid elis & juflus efl ut dimit-
tat ea nobis, & emundet nos ab omni injußitia. Tum addit, Numquid ab immunditia! A u t f t it a eß\
ergo & ab idololatria. His adde quod ex cap. ultimo fupra retulimus, Quacumque audoritas, quæcum-
que ratio moecho & fornicatori pacem ecclefiaßicam reddit, eadern de be bit & idololatræ & homicidis
poenitentibus Jubventre.
Sed quibus notum & pertradbitum eft Tertulliani ingenium, his facilis erit in illius fèntentiam
Introitus» Defendendum fufeeperat quod in Montaniftarum caufa maxime nudum & adverfiiriorum
telis expofitum erat. Nihil enim huic feeftæ majorem invidiam creabat, quam quod adultéras, for-
nicatores & digamos foris fifterent, nulla fpe pacis ne in extremo quidem fpiritu relidla. Quam igi-
tur viam infiftet Tertullianus ut fè ex molefto & difticili loco expédiât! Statuit duplex effè peccato-
•rum genus. A lia erunt remijjïbtlia, inquit cap. 2. alia irremiffibtlia. Secundum quöd nemini dubium eß
alia caßigationem mereri, alia damnatïonem. Omne delidum aut venia expungit autpoena: venia ex ca-
fiigatione, poena ex damnatione. Utitur deinde audloritate Joannis quædam peccata non ad mortem,
& quædam ad mortem diftinguentis. Secundum liane differentiam delidontm, inquit, poenitentiæ quo-
que conditio diferiminatur. A lia erit quæ veniam confequi poffit, in delido fcilicet rcmiffbili ; alia quæ
confequi nullo modo poffit, in delido fcilicet irremijjibilt. Hocpofito principio déclarât fibi propofitum
eflè fpeciaüter de mæchiæ & fomicationis ßatu examinare in quam delidorum partent debeant redigi;
fed quia feiebat hanc peccatorum diftindtionem a Catholicis rejici , breviter eos refellendos putat,
antequam mcechiam in peccatis numquam dimittendis habendam effe pugnet. Sedprius decidam,
inquit, intercedentem ex diverfo refponßonem ad earn poenitentiæ fpeciem, quam cum maxime definiyi-
mus venia car ere. S i enim, inquiunt, ali qua poenitentià\caret venia, jam nec in to turn agenda tibi eß.
•Nihil enim agendum eß frußra. Porro frußra agetilr peenitentia, fit caret venia. Omnis autem poeniten-
tkt agenda eß. Ergo omnis veniam confequatur, ne fm ßra agatiir; quia non erit agenda , ß frußra aga-
'tnr. Poiro frußra agetur, f t venia carebit. Hoc Catholicorum argumentum non belle refellit Tertullianus
;
r u tamen poftquam illud fib'i vifus eft optimis raiionibus cvcriifl'e; turn vèro quafi mftar cer- 8ÜB -rineinii H R quædam ppccata effe irremiffibilia; in id -uftum incumbit, ut mcechiam
& fornicatipnem 'ex eo genere effe demouftret. Quare cum art, Mokhtnmtqutdm & homeidmm
f„.nel damnas, non Catholicos arguit, quafi pacem his peccatis . vere denegent & cum adultens U
beralius agant; fed urget adverlarium, quern fibi vifus eft fregiffe & coëgiftè, ut peccata quædam
OT-aviora, ut idololatriam, homicidiumI hærefim poll fufeeptam fiddn dimitti non debere fateretur.
Unde-Tertullianus 'accommodate ad inftrtutam peccïtonntt divifionem, contendit adulteriunv, ut
homicidio & idololatriæ finitime vicinum, a fpe veniæ cxdudcndum ; aut fi lenms agatur cum moe-
chis homicidas & idololatras eodem juré effe debere. Ex his ;ekcere arbitrer poenitentibus m Afrn
ca eâmdem ac inaliis ecclefiis humanitatem patuiffe; hedum ex his Tertulliani teftimonus coliigere
liceat, utdoffiffimi viri fecere, alias etiam eedefias feverius,. cum lapfis egiffe.
X . Utruin noya fiib S. Cyprïàrib m ikB a fit difeiplina, acprifiinafeventhrtnfolos
apoflatas c f déférions retenta !
Illuftratis ut potüimüs, Tertulliani teftimoniis facilror erit 6c folutior inveftigatio fententiæ Cy-
pri n t a eirim pluribtfs fecêrat Tertullianus, ut '& Çypriani fenfum non belle acclperem Tr,a
M Ê È — 1 occurruntHAn difeiplina fub Cypriano d e m m g a t a H B S B 111 B BÜÜBB deletions H I An lapfis in decurfu pcemtentiæ morientibus negata pax
m m m i ü a M B WbmM 1 a« ■ B ■ ■ WM
uferue ad mortem impofita firérit, nec cottimuniô nifi in mortis articule concella ■ B B B difeiplinæ immutatronem, exiftimat Albafpmæus M z. Oblervat idololatriæ
& W Ê Ê Ê Ê crfminLpacem fub Cypriano cottcedi coepiffe, .ta tamen ut adverfusapoftatas
& 8 Ü M antiqua feveritas Vigeret. Non Iblum Tertulliani teftimonus nmtur dodiffimus epifco-
pus verum etiam argumenti loco fumit, quod nec Cyprianus, nec clems Romanus de lapfis quid-
quam ftatuere aufi fint, fed concilii auifloritatem exfpeaivennt; turn etiam quod Cypuanj dioat fe IHB temporm ficcubuÿi, & nimlæ remiffionis fufpiCionem refomudet, quia.feW Ë ÿM Q — ■ jBHH H B WÊBÊI B B B TZTrtem fofffe fi pag. 67. Unde contendit Albafpinæus non tarn anxiam Iu.,us m, del.berationem fmu am :^uiffe, fi
conceffæ pacis in fuperioribus perfequutionibus exempla præceffiffent; M
— I quodmajorurn aufloritate firmaretlir, idàfelaxatum diceret Non abfimilisPetayi. fen- SZ ut filpra vidimus. Sed enrditum B IB præjudicata ex Tertulliani teftimonus op,mo m
errorem induxif. nullum enim hac inreveftigiumB B M m B B M B B B b W
einlinæ exftitit retinentror. Obfervat S. Martyr in ep. LU.'p. 6a. quoldam Z ex ftus antecettoftbus pa aduherisBBM BBBBlo c daufiffc; fed fatis indical hanc legem &apau-
d e p h c Z feamfiiiffé, ante — exftiterat, & ■ ætate jam refixam & abrogatam effe. Nec
1 m m alius in Africi meminerat fpem pads his, qui 1 fupenonbus perfequutionibus ce-
eiderant præclu&m omnino fuiffe. Cum quidam prelbytcri lapfis communionem ante adlam poe-
nitentiam dediffcnl ; eorum facinus averfatus eft Cyprianus; eofque contra Evangelium venjfc de-
IclaBravit B: fed iinl hBoc taBntümBeos vlit upérât, quodiduu«H B B con c e ffiffen t,|«W ^ ^ - In omnibus — B fenpfit ■ caufa lapforum & ,n libro de
Lapfis irihil prorfus reperias, quo lapfi de pace in dubium vocentur; modo pa,em peccatis poen.tem
■ agant; fed Cyprianus inftar principii certiffimi ponit, D e u m B B B Poffe
clemernr I M I B B B
dotes 1 to I Hortàtur in eodem libro p. 190.1 conjitemmrfinguh BHH1WËHÊÊË f.
remifio fa d a per fetcerdotes gm a eft. Sic etiam clertisRomainis in epift. inter Cypriameas x x x i ut
mcrito caftigat yropimm mini's remedia wmnmniomnn utrpic non yrofumra; ita in lapfis defiderium
m d non improbaf modo pulfentfane fores, fed non utique c o n f i â t , M S — H B B fed non tltique tranfillaht. Notanda etiàm hæc verba: M dm nÆ s ffm p e im om o d e jla ,
pofluldtio ierecunda, lumi/itas necefaria, patientiaMon ottofi. Mbs erat in M B commendatio ad contrahendum poenitentiæ lapfis impofitæ tempus jjtjfPfMBW
rei habeifius Tertullianum 1 libro ad Mart;MB in libro de Pud,eta. Hinc H | | | | |
prmemum fimper, inquit ep. BB mteuffmbus H B eft, m diam i ad ca se rn emmean*
i s , m a n y L d f td e i ce f i s ftus & Scrip— ! pnUepas gubernarenr. H,s ^
tus à Cypriano in ep. B lxv hi. omnium ecclefiarum confenfcm M H i
quern pravæ novitatis propria manus arguebat : Icnpleral enim ut tefetur Qpnanus p •
& 'voce f l recitaverat littcras d en Romani, in quibus eratu t lapfis H & m n xm ctmftmhs.