i S T E P H A N I ' B A L U Z I I
N o s T R A m F R A T . ] Ita vêtus cditio Spirenfis & aliæ. Remboltus pofuit veflram.
eaque léc5lio confëiî tien tes habet x V I i l . librôsnofhos veteres & fèptern AnglicanoSr
U traque leëtio bona eft.
E P I S T O L A XIV,
RA R I S S I M A funt epiftolae iftius vetera exemplaria. Pameliuwiuiium habuit,
Nihilo ditiores fuerunt Angli. Ego feptem habui;, Thuanum videlicet, Foffatenfe,
Metenfe lancfti Arnulphi, Beccenfe, Vitftorintim, Remenfe fan<^i Dionyfiij 6t Fuxenle.
P o l y c a r p i ] fepilcopi Hadrumetini, ctijiis multa mentio apud Cyprianum. Inter-
fuit eoncilio Carthaginenfi de caufa baptifmi hsereticorum.
I n p r ^e s e n t i ] Ita nosrepofuimus exaucftoritate fex optimorum librorum 6c ve-
tuftiorum editionum pro eo quod Manutius 6c alii ediderunt in pmfentiatn.
L a t i u s f u s a p r o v i n c i a ] Epiphanius epifcopus Salaminae in Cypro fori-
bens ad Joannem Hierofolymitanum, loquens defua provincia, ait eo qnodgrandis ejfjec
& late patet provincia. Ea epiftola extat inter Hieronymianas.
H a b e t en i m n u m i d i a m ] Haec eft ledlio veterum librorum, nifi quod aliqui
habent etiarn pro enim, vulgato veterum more in permutandis hifce conjundlionibus. Ri-
galtius ad epiftolam 42.exiftimavit qusecunque iftic dicuntur de Numidia6c Mauritania
effeinfititia&exmargine in textum irrepfiffe. Et tamen extant in omnibus editionibus 6c
in feptem codicibus antiquis, id eft in omnibus antiquis codicibus a me vifis. Non video
autem cur ifta cenferi debeant infititia. Certum quippeeft Carthaginem, quae erataemula
urbis Romae, omnium intra Africam provinciarum obtinuifte principatum, uti fcriptum eft
in I. 22.D e tironibus in codice Theodofiano, 6c epifcopum Carthaginenfem habuiflefolli-
citudinem omnium ecclefiarum Africae, ut ait Aurelius epifcopus Carthaginenfis in codice
canonum ecclcfiae Africanae, 6c omnes epifcopos A fros, adeoque Numidas 6c Mau-
ros, ad concilia epifcopi Carthaginenfis convenire folitos,ut patet etiam ex eoncilio fandti
Cypriani. Ideo autem fandlus Cyprianus iftic nominat Numidiam 6c Mauritaniam ut
oftendat provinciam luam efle late diffufam, cum ea praeter Africam proprie didlam ha-
beret etiam Numidiam 6c Mauritaniam fibi cohaerentes, quae 6c ipfae latae 6c diffufse pro-
vinciae erant. Numidiam tamen effe anguftiorem Mauritania feribit Mela.
M a u r i t a n i a m ] Ita libri veteres 6c veteres editiones. Primus Manutius pofuit
Mauritanias duas. Hinc orta vulgaris editio. A t in eoncilio fandli Cypriani mentio eft
epifeoporum Africae, Numidiae, 6cMauritaniae, non vero Mauritaniarum. Manutianam
tamenledlionem adjuvat Plinius, qui lib. i . cap. 2 .6c lib. 13. cap. 1 y nominat duas Mauritanias,
itemque Tacitus libro primo hiftoriarum, ubi mentio eft duarum Mauritania-
rum , 6c Martianus Capella lib. 6. in deferiptione Africae. Redle. Nam Dio Caffius lib.
6. tradit Claudium Imperatorem Mauritaniam fiibjedlam Romanis in duas partes divi-
fifte, Tingitanam6c Caefarienfem. Herodianus lib. 7. nominat Numidiam 6c Mauritaniam
Romanis fubjedlam. Vide Marcam cap. 87. libri de primatibus.
I n p r o v . i s t a ] Codex fandli Arnulphi pro his habet ijlic.
C o e p i s c . C a l d o n i i ] Feftivi funt qui ilium ab Africa in Lufitaniam tranfiifle
tradunt 6c illic epifcopum Bracarenfem fuifle.
D i v i n a d i g n a t i o ] In codice fandti Arnulphi 6c in Carnotenfi legitur proteflio.
Sic etiam Thuanus.
E l i g e r e . . . s u a ] Ifta excidcrunt in prima editione Veneta, ciim tamen editor
profiteatur in calce editionis fuse epiftolas fantfti Cypriani recognitas a fe exadtiffime fuifte.
Nemo eft qui non aliquando labatur. Notantur fiepe errores magnorum virorum etiam
a minus do6lis.
HHti
N 0 t æ ad C yprianum. 43 j
E P I S T O L A XLVI .
HÆ C epiftola ante editionem Manutianamdicebatur efle Cypriani ad Cornelium.Ma- tag 6a.
nutius emendavit. Manutium fecutus eft Pamelius. Itaque fallum eft quod ait Rigal-
tius Pamelium ita feripfiffe ex conjedhirai Nam & ipfe Pamelius admonet fe ledtionenv,
iilam invenifle in codice Gamberonenfi & in editione.Manutiana. Eadem extat in libro
Corbeienfl, in quo poft verba ex ilio allata à Rigaltio fequitur : Cornelius Cyprianafrairi.
falutent. Eadem extat etiam in libro Gratianopoiitano & in uno meo vetere, in quo, ut in
Corbeienfl, fcriptum eft : Jnaplunt referipta Cornell! ad Cyprianum de ßlußnaticisi Octo
illius vetera exemplaria habui. Angli unum tantùm.habuerunt ex bibliotheca Bodlèiana,--
Cæterùm nulla fànéti martyris epiftola graviùs affliéla fuit per audaciam veterum lrbrario-
rum quàm ifta.
S u ST in u i m b s } Codex Remenfis làmfti Dionyfii addit velpudorem.
D e i i s c o n f e s s . ] MaximojNicoftratqÿeæteris,quorum mentis.eftmepiftolisq
. i. &42. Hunc autem Nicollratum valde puto divérfum elfe ab eo qui nominatur in
epiftola 48.
. H o m i n i s c a l l i d i ] Novatiani. Vide epiftolam 43.
. T a n t a lætitia ] Ita idem codex Remenfis & Fuxenfis. In aliis fex & in vetuftioribus
editionibus fcriptum eft tmaam latituim adeptifum us.Yiie notas ad epiftolam 42.pag.43 2,
C o g n i t o s ;u o e r r o r e ] Retinuimushanciectioncm, quiabonumfenfiimhabet.
lntrodudla eft in editione Manutiana. Habetur àutem etiam in-codice Fuxenfi. A t
lex libri veteres & editio Mörelliana, quæ fubfecutà eft Manutianam-; præferunt , mm,
cos cornito fuo érrore inte/ligamus hominis maligni veldt ferpeniis ajhitia venenata dereliciet
ad ecctefiam nude exierant. Sic etiam fere veteres editiones.
H o r u m m o l l i t i a m ] Revocavimus veterehnledlionem, quam Manutius eli-
minaverat, nefcio quam ob cau/àm. Eft enim optima; êamque præferunt, non folùm veteres
editiones, fed etiam oéto antiqua exemplaria quibus nos utimur & Veronenfe , ex
quo excerptæ variæ leéliones adfcriptæ funt margini editionis Manutianæ in meo exem-
plari. Senfiis àutem horum verborum is rriihi videtur efle. Cùm ageretur apud.Corne-
lium de venia lapforum, ille autem dubitaret an verb & ex animo rediiflent ad ecelefiam,
ftantium verb fidem propterea.interpellaret, ii retulerunt quofdam ex lapfis tumore in-
flatos effe, quia nimirum tormenta pafli erant pro nomine Chrifti, .adeoque hinc fuper-
hiam captabant, alios contra molles admodum efle, trifles, nimirum ob cafurn ftium,
Suntenim molles in calamitate mortalium animi, ut feribif Tacitus. HinC colligebat C ornelius
teftimonia non effe idonea ad probandum illos effe penitùs mutatos, Itaque redlè.
Rigaltius exiftimavit veram effe leélionem codicis Veronenfis, in quo fcriptum. e titß d e
tarnen non idonea. ' . ,
AI a x i m u m ] de quo pluribus acftiim eft ad epiftolam 4 1 . Pamelius feripflt ilium paf-
fum effe martyrium fub Maximino. A t in martyrologiis fcriptum :eff id eveniffefub Va*
leriano. Vide Baroniumad diem 19. Novembris. ■ ' _
E x i g e r e n t u r ] Codex Gratianopoiitanus, interrogaretitur. Quæ iedliö videtur pag .6i.
cffc meliör: Sed alii codices & editiones repugnant.. . , -
P r e s b y t e r i u m ] id eft presbyteros ecciefiæ Carthaginenfis«,: confiliarios epif-
cop i, ablque quorum confilio nihil agere folebat epifcopus. Aliud longé diverlum figni-
licabat ea vox inclinante ecclefia Romana. Significabat énim tum donativum quod Papa
recenter eledlus dabat Cardinalibus qui eum elegerant , uti didlum à nobis eft in notis ad
vitas Paparum Avenionenfinm pag. i4o8. quibus nunc addo Benedidtum Papam XII.
dediffe cardinalibus centum millia florenorum, uti fcriptum eft in tertiavita ejus pag. 220. .
& apud Odöricum Raynaldum; an. 13 34-.-S. i . Guido Cardinalis de Maleficco teftaturin
fiio teftamento Benediélum Papam XIII. poft aflumptionem fiiam ad papatum promi-
fiffié uilicuique Cardinaliunr quatuor, mille florenos de camera, quds non fclvit. Vide
gioflarblm Latinum Cangii de. notas R. P. D i o n y f i i Sammarthani ad epiftolam 31. libri
fecundi fandti Gregorii.
® ' B b b b i;