Procliit Parifiis anno i y 12. alia eclitio operum Cypriani ex typögraphia Bertoldi Rcmbolti, &
Joannis Waterloes. Accefferunt in hac editione cardinalia Chrifti opera, expofitio in fÿmbolum
Apoftolorum 6c paffio S. Cypriani; libro five epiftola de Aleatoribus, 6c aliis nonnullis, quæ ad
Robertum Fortunatum miffa fuerant,in aliud tempus rej eblis. Is enim Robertus Fortunatus pro-
vinciam recognofcendorum Cypriani operum fufcepit ; vel potius, ut ipfe teftatur in epiftola nun-
cupatoria ad Ruriciiim Blefenlèm, virum fènatorium, eo aut ledlionibus aut rebus familiaribus oc-
cupato, Guillelmus Potetus opus infigne relegit, emaculavit, & annotationibus quibufdam non negli-
gendis, locorumque biblice & aliorum citationibus, vel, utaiunt, quotationibus ad margjnem perpulchre
multoque ami labore donavit : poft epiftolam nuncupatoriam alia ab eodem Fortunato appofita eft,
quæ de militate librorum Cypriani, ac de ejus eloquentia pertraxflat, Cum hac infcîipCionè C . de
P. Jacobo Grafolario civi Veneto falutem dicit. Cæterum hæc editio fàtis accurata eft, ac in multis,
quæ perperam in iequcntibus editionibus mutata fuerant,cum codicibus mlT. ccnfètttit. Dicit Eraf-
mus u(um le elle praßdio trium editionum, Romance, qua nihil vidi, inquit, depravatius & tarnen hcec
aliciibi profita : aijnfdam altemis, cujus timlus excidit, 6c Radiance. Editio ilia, quam Eïafmüs cele-
berrimo Badio attribuit, eadem videtur eflè ac Rcmbolti ; oblervat enim Erafimis librum de ca'r-
dinalibus Chrifti operibus in editione Badiana feparatum haberi à reliquo volumine: id quod vieler©
eft in Rcmbolti editione, qua jam ablolutahoc opus feparatim additum fuit. Alia editio, cujus ti-
tulus exciderat, forte eadem fuit ac innominata, Quod fpeblat ad Romanarn; teftatur Fridericus
Rheinartus ufum fe elle ambabus illis ex incly ta reipublica Noribergenßs bibliotheca henevolentifßm'e
commumcatis operum Cypriani editionibus, anno jam tum M. CCCC. lxxi. ante typographicà vix àdttltà
p u llid juris fa ftis§ Rornana, baud dubie diverfa ab ilia qua Hear. Grdvius in edit-. Colon, aniio ï y 44-
prater Badianam quamdam & aliam ufum fe ejje, nihil autem depravatius vidijfè fcribit, & Spirènfi-,
cujus artifex Vindelinus quidam laudatur. Gravium cum Erafmo confundit Rheinartus; nec cuiquarn
facile probabit Romanarn editionem anni 1471. qua ufum fe eflb dicit, diVerfam éfle àb ea quam
Erafmus commémorât.
- Eralmus qui tot làncflomm Patrum editionibus præclare de re ecclefiaftica 6c litteraria meritus
eft, fuam in Cypriano operam non pafllis eft defiderari. Prodiit eo accurante Cypriatius an. 1520;
Bafileæ fol. ex officina Frobeniana, lêd multo quam in fuperioribus editionibus lôcupletior. Primus
enim in lucem .edidit Erafimis litteras de hæreticis baptizandis ad Quintum, ad Jubaianiim 6c ad
Pompeium,, ac fententias epifeopomm in concilio Carthaginenfi tertio : cjufdeiîi diligentiæ deben-
tur tres tradlatus; de Laude Martyrii, de Difciplina 6c Bono Pudicitiæ, 6c ad Novatianum hæreti-
cum, quos etfi Cypriano abjudicant pierique critici ^ nemo tarnen antiqiiiflimös 6c Cypriano dignes
negaverit. His adjundæ fuerunt duæ orationes Cypriano affidlæ. Senfit Eralimis, vir emundlæ naris,
hæc opera non eflè Cypriani, led quod fatis mirari non polfum,. aliud opus.cujiis àublor Diod e1
tiani 6c belli ad vertus Turcas meminit, inter certilfimos Cypriani fetus-afcribit; librum dico de Dm
plier Martyrio ad Fortunatum, quo invento vifus eft fibi, fi ei credimus , magnum quemdam thelàu-
rum invenifte. H inein vetufiijjiina, inquit, bibliotheca repertum adjec'imus; utinam & liceat ccetera hu-
ju s viri falutifera feripta perveßigare. Sed hujus libri artificem elfe Erafmum, ae ingênii fur opus
Cypriano fubdidifle pronuntiat Henricus Gravius, cui videtur hac in re PamelitiS aftentiri. Certe
hadenus nec bibliotheca., ex qua hune librum eruit Erafmus, cognita cuiqiiam fuit; nec Codex,
quo le ufum eflè indicat, cujulquam in manus pei-venit. Et res 6c verba ftylum Erafini redolent;
6c quod fulpicionem auget, nonnulla Scripturæ teftimônia, ut ôblervat Pamelius, ita prorliis in hoc
libre, ut in aliis Erafmi elucubrationibus redduntur. Hæc editio fæpe repetita variis in locis, ut Ba-
fileæ apud eumdem Frobenium anno ty2 y .1y y8.foL addit Fabrieius; 1 y40.-fo i ut Colonise r a iy .:
I y44. ut Lugduni 1 y20. 1 y 37. 1 y44.1 y7 4 . Parifiis 1 y4 1. lêd de bis rebus tam parum convenit
inter eos qui Scriptores Ecclefiafticos recenfuere, aut librorum texuCre eatalögös,,nihil ut certo fta-
tuere poflit, nifi qui lias omnes editiones oeulis liais viderit, quod mihi fateor ufir non veniftè. Inter
lias autem editiones infignis illaeftacpræcipue memoranda, quam-Henri eus Gravius docftilfimusDo*
minicanus anno 1 y44. Coloniædicitur accuraflè ; fed monet Baluzius in notis,' p. y98. hanceditionem
non ab ip/b Gravio adornatam fuiflè, fed ab alio, qui ufus eft quodam exemplari edito, Gravii partim
conjebluras, partim ex codice mlT varias ledliones ad marginem continente. Recenlèt Fabricius editiones
Cypriani operum Coloniæ anno iy z o . àpud Henricum Alopeciiini : Venètiisanno 1 y47. An-
tuerpiæanno 1 y 4 1. addere potuiftèt 1 y42.apud Joamrem Crinitum. Thomæ Jamefii Cyprianum
redivivum Londini 1600. numerat idem Fabricius , qui 6c de h is rebus-, 6c de iis a- quibüs Cyprianus
yerji.aeulis linguis illuftratus, aut nonnulla illius opera lèparatim édita funt, confuli poteft.
Quidquid ex Cypriani operibus adhuc in bibliothecis latebat, id Paulus Manutius- 6c Guillelmus
Morelius tarn accurate collegerunt, ut nihil poft eos repertum fuerit, quod Cypriano pofîct adfcrb
bi: Pauli Manutii opera iucem viderunt liber de Spebîaculis 6c Epiftolæ in ordine Pamelii y. 17,
19.23. 26. 27. 29. 30. 58. 39. 60.78. 80. 82. 83. Adhibiti funt codices vetuftiflimi ad hanc editionem,
quæ Romæ prodiit àpud Paulum Manutium anno 1 y 63. Nuncupata eft S. Carolo Boi^
romeo qui, ut ibidem teftatur Manutius, totus in earn curam incubùerat, ut omnia Cypriani feripta,
mendis anted deformata, in veterem illdm integritatem ac fpèciem, accerßto etiam Verona mirte vetußa-
tis exemplari, accurata doâonnn virorum indußria reflitiierentur. Tranftulit Morelius in fuam editionem
quæcumque Paulus Manutius è tenebris eruerat; hifque addidit epiftolas Firmiliani ad Cypria-
num, Celerini ad Lucianum 6c Luciani refponfionem, epiftolam Celfi àd Vigilium, libros de Aleatoribus,
adveffus Judæôs qui infequuti funt Chriftum, de duodecim Abufionibus fæculi , ccenam
Cypriani, 6c carmina S. Maityri adfcripta. Prodiit editio anno 1 y 64. lèd antequam abfoluta eflèr,
immortuus eft huic labori dobliflimus typographus de re ecclefiaftica <é litteraria optime meritus. Nuncupatoriam
epiftolam Carolo IX. infcripfît Adrianus Turnebus. In ea Regem Chriftianiflîmum pre-
catur, ut liberos 6c uxorem Morelii, quôs ille inopes reliquerat, benefîcientià ïùa juvet, aliquidque
elargiatur, ad æs alienum ftudio de Republica benemerendi contradum, luendum atque di/folven-
dum, ac annua Moreîio ab Henrico rege cbnftitiita, fed quibus perfrui tempomm iniquitas ac æra-
rii anguftiæ non permiferant, liberaliter reftitui jubeàt atque perfolvi.
Cyprianum non auxit Pamelius, fed pluribus locïs ope codicum mff emendavit, noVo epiftola-
rum & aliorum operum ordine, eruditis notis, vita ex ipfius operibus collegia, indicibus copiofis
iiluftravit. Antequam Manutii 6c Morelii editiones prodirent, jam Pamelius ftatuerat hune labbrem
fufcipêre; lèd ejus confilium interpellarunt ftudia theologiea ac profedio in Gallias. Atub ï vidjt
duas illas editrones; fperans fe iilarum 6c aliarum vetuftiorum 6c codicum mff præfidio aliquid ac-
curatius 6c fliis numeris abfolutius elaborare pofle, tanto animi ardore in opus incubuit, ut omniâ
typîs matura effent anno 1 y66. fed Belgici motus moram attulerunt. Prodiit tandem hæc editio An-
tuerpiæ anno 1 y 68. ibidem repetita eft anno i y 89. Coloniæ 16 17. Parifiis autem 1 y74.1603.1616.
1644. Addit bibliotheca Barberiila Parif 1607. 6c 1632. Fabricius Parif. 1633. 6c Colon. 16 17.
1632. fed hæc, ut jam dixi, non valde certa. In catalogo librorum bibliothecae Lugduni Batavorum
recenfetur editio Colon. Agrip. 1 y7y • Antevertit Pamelius Joannem Harrifium Anglum Thomæ
Moro quondam à fecretis, qui idem confilium intendebat edendorum Cypriani operum. Is libcn-
ter Pâmeliüm juvit variis fui exemplaris ieétionibus ; operam eidem navarunt Joaimes Cfemeils
medicus, etiam Anglus; neerton Ântoniùs 6c Valerius'Cauchii jurecbnfùlti Ultrajedini fratres,
communicàtis patris fui caftigationibus 6c Conjeduris. Hæc difeimus ex Pamelio in ejpiftola nuncu-
patoria, quæ inferipta eft Viglio Zuichemo Frifio, S. Bavonis apud Gandavenfès præpofito.
Simon Goulartius edidit Genevæ anno 1 y93. opéra Cypriani, ordinem Pamelii St contextum
feqtiutus, fed de füo addens longas 6c operofàs ad legendum obfèrvatibnes, quibus Pamelium fe-
fellere 6c S. Cyprianum Câlviniftam fiiceré conatus eft. Prodiit Parifiis anno 1648; editio Rigaltii
aubta libro de Rebaptifmate,quamfequutacft in eadem urbe an. 1666. editio Priorii cum notis Rigaltii
6c aliorum, adjuiuftis Cypriano feriptis Minucii Felicis, Arnobii, Commodiani, neenon Julii Fir*
mici de erröre profanarum religionum. Nova editio epiftolarum Cypriani, prætermiflis aliis per-
trablationibus, prodiit anno 1681. cujus titulüs fie habet; T. Ccecilïi Cypriani Cärtliagih'enßs eprfcopl
ac tandem rnartyris ac aliorum quorumdam ad ipßim vel in fim ili caufa feripta epifiolà LXXXIII. ordine
Pamelianô lócata, ex editione Goulartiana in feâiones divifa, & cum S . Augußini àd Cypriani argumenta
de baptifmo hareticorum refponßonibus fuo loco fubjunftis, variis etiam Pamelii, Rigaltii, dliorïim-
que leéiionibus & conjeâuris, ut & Gratiani iiidècreto, Lonibardi in libris fententiarum, ac Thomæ Aqui-
natisin furnma tlieôlogia, allègationibüs in margins notatis} & aliquot deniqûe utilibus indicibus feorfum
édites,ßudio Friederici Reinhard theol. in univerßt. Altdoifna, P. P. & cccleßa ibid.miniflri. Altdorfi
typis & impehfis Henrici Meyeri univerßratis typographi.
Proxime fèquuta eft anno 1682. Oxonienfis editio è theatro Seldoniarto, cum codicibus m lf cof-
lata, notis Pamelii-, Rigaltii ac ipfius etiam editoris ill-uftrata, pluribus audla peitrablatronibus Àr-
noldi Bonæ-Vallis abbatis, Cypriani Antiocheni Confeflîone, 6c antiquô pafehafi coiuptito. In hac
adornanda editione duorum proteftantium epifeoporum enituit induftria, Joannis Felli Oxonienfis
epifeopi, 6c Joannis Pearfonii Ceftrienfis; quorum primus editionis flimmam in fè fufcepit, alter
annales Cyprianiebs, qui fanbti Martyris operibus præfiguntur, non fine multa eruditionis laude elu-
cubravit. Hæc. editio recula, eft Bremæ anno 1690. Amftelodami 1699. ita Fabricius; fed aliter vi-
fum Cafimiro Oudins, qui très editiones commémorât poft primam Oxonienfem.
Nec^tot Cypriani operum editiones, nec honorifica non paucorum hominum de noviffima Oxoa
ij