44S S t e p h a n i B a l u z i i
Baron inm & Rigaltium. male 'exiftimafle edicftum Zephyrini ita conceptum fuiffe :
E p i SCO p u s e p j s ç o p o r u M E D i c iT . Ego & machice fr c . Epifcopi enim Romani
nunquam ufi funt ambitiofo il!p& invidiofo îoquendi modo, præfèrtimin ilia an-
tiquitate. Sua tantùm nomina præferebant, ut videre eft etiam in epiftolis Papæ Cornelii
ad Cyprianum,
A n t e c e s s o r e s n o s t r o s j id eft epifcopos qui ecclefiam Africanam rexerant
ante terrmom Cypriaßi. Ait ergo Cyprianus quofdam epifcopos Afros putafle pacem
non efle dandam mcechis. Hanc opinionem fuiffe in Africa ante tempora Cypriani liquet
etiam ex teftimonio Tertulliani, qui in libro mox laudato vehementer declamatad-
versus Papain Zephyrinum quod is moechiæ & fornicationis deli(5la pcenitentia fundtis
dimitteret. Manebat tarnen interim concordiæ vinculum inter epifcopos Afros > quam-
vis diversè nonnulli fèntirent de reconciliatione lapfbrum.
P e n d e r e in d i e m ] Ita invenifcripinm in quinque codicibus antiquis& in edi-
tione Manutii. Sic etiam fe fcriptum vidtëü in codice Germanenfi optimæ notæ tefta-
tur vir optimus Sc dodliffimus Domnus Petrus Couftant in præfationc ftia ad opera
fandli Hilarii §. 229. Pamelius in annotatione fua ad hunc locum exiftimat heic per
diem judicii intelligi diem particularis judicii uniufcujufque. Contrà Nicolaus Faber in
fuo Cypriano impreffo, qui nunc meus eft, putat intelligi debere de extremo judicio
ex opinione ea quæ fuit multorum Sc magnorum virorum tarn Græcorum quàm Lati-
norum in ecclefia primitiva , qui fblos martyres gloria divina perfrui ante illud extremum
judicium, cæteros verb in illud differri voluerunt, Sc hanc etiam fuiffe Tertulliani.
fêntentiam. Quem Nicolai Fabri locum defcripfit Rigaltius in addendis ad obfervatio-
nes flias in Cyprianum. Nota eft controYerfia quæ fuit ævo Joannis Papæ x x i i . circa
vifionem beatiftcam. Qua de re vide annotationes Erafmi in caput fêptimum epiftolæ
primæ Pauli ad Corinthios Sc notas noftras ad vitas Paparum Avenionenfium pag. 788.
Sc 798. itemque præfationem noftram ad hiftoriam Tutelenfem. Alii hunc Cypriani
locum intelligunt de igne purgatorio., Illos verb vehementer exagitat Joannes Dallæus
lib. 4.. de pcenis Sc fatisfadlionibus humanis cap. 10.
E t q u i d e m ] Refert hunc locum fandlus Auguftinus in epiftola ad Vincentium
Rogatiftam,
A c t u m s u uM d i s p o n i t ] Infrà epift 55. pag. 86. ait.fingulis paftoribus por-.
tionem gregis effe adferiptam, quam regat unufqitifque & gubernet, ratiônem fu i adus D o-
7nino redditurus. Et in concilio Carthaginenfi ait unumquemque epifcqpum pro been-
tia libertatis Sc poteftatis fùæ habere arbitrium proprium, Sc Chriftum unum Sc folum
habere poteftatem judicandi de adlib us epifeoporum. Vide etiam librum de imitate ec-
clefiæ pag. J95.
R a t i o n e m r e d d i t u r u s ] Vide epiftolas 5 y . ad Cornelium pag. 86. ad Ju-
baianum pag. 137. Sc ad Magnum pag. 158.
L a p s e s p o e n i t .] Codex Gratianopolitanus, indulgemiam non -putent lapfs.
Infra in calce hujus epiftolæ legitur pag. 75. & veniam & indulgemiam poenitemibus-
non denegafi.
G e s s e r i n t ] Hanc ledlionem inveni in decern codicibus antiquis. Angli vide-
runt fex in quibus etiam habetur. In quinque verb aliis à me vifis fcriptum eft egerint*
Quæ eft ledlio vulgatæ editionis apocalypfis.
S u p e r u n o p e c c a t o r e ] Nihil volui mutare, quamvisfeiam plurimos opti-
mos codices præferré fuper unum peccatorem. Nam editio quam retineo nititur etiam
audloritate plurimorum veterum librorum.
D e l e c t *a t u r ] Ita fcriptum vidi in multis antiquis codicibus Sc in vetuftioribus
editionibus. Manutius mutavit Sc feripfit Icetatur. Sane fateor ledlionem Manutianam
extare in multis codicibus antiquis Sc in editione vulgata fàcræ feripturæ. Sed ilia ufum
non effe Cyprianum confiât. Itaque prætuli ledlionem veterum editionum.
G a u d i u m ] Codex Fuxenfis, gaudium coram angelis D ei in ca lo , ex gloffemate,
ut opinor.
Pag. 72. M a l i t i a m ] Sic emendavi fecutusaudloritatem veterumeditionum& undecim veterum
exemplarium noftrorum Sc trium! Anglicanorum. Nam Sc textus prophetiæ Joël ha-
betpmßabilisfuper muHiia* Manutius pofuit malitias. Sed ego earn iedlionem non reperi
ni ft
N o t æ a d C y p r i a n u m . 449
ftifi in quinque libris veteribus. In Veronenfi legebatur injurias irrogatas.WdG Frontonis
Ducæi notas in homilias fandli Joannis Chryfoftomi pag. 14.
Reservant is ] In uno vetere libro meo fcriptum eft cum correxerit ut mifereatur
refervantis, in Divionenfi & in recentiore Remigi'ano miferentis refervatis.
ViRGa] Codex Gratianopolitanus Sc monafterienfis addunt ferrea. Infra in hac ipfr
epiftola, fd ilia ab eo cut data eft ferrea virga frangentur. RufimiS in pfal. 2. Virga ferrea
accipitur inflexibilis juftitia.
B onitas] Angli monuerunt in codice Bodleiano fcriptum effe bonitatis & rniferi-
cordia & pietatis fin s . Ita etiam in Pithceano, nifi quod deeft vox fin s .
A sexdecim] Pacianus in trablatu contra Novatianos : Cornelius jam Roma epifeopus
a fcdecim epifeopis fa d u s locum cathedra vacantis acceperat.
Episcopatus unus] Locus infignis, inquit Pamelius, pro epifeopatu Romano. Sed
non cepit fenfum Cypriani, qui manifeftus eft. Sunt apud Cyprianum varia loca multo
favorabiliora epifeopo Romano, ut iftud in epiftola 55. pag. 86. Poft ifta adhuc infuper,
pfeudoepifeopo ftbi ab hareticis conftituto, navi gare audent & ad Petri cathedram at que ad
ecclefiam principalem, unde uniras facerdotalis exorta eft, a fchifmaticis & profanis lit teras
ferre. Etiam ea tempeftate qua theologi fcholaftici libere difputabant, inventus eft unus
qui diceretomnes fâcerdotes pofïe dici unum&eumdem facerdotem, ut videre eft apud
Ægilium Romanum in capite 21. libri de renuntiatione papæ.
Schism, in. ini. pervere] Heic, data occafione, emendabo locum ex ablis Ale- Pag. 74,
xandri papæ 1 1 1 . valde corruptum Sc depravatum in annalibus Baronii, anno videlicet
1159. §'74' Sic ergo reftituendus eft ex veteri codice MS. bibliothecae Regiæ. Tuncvero
non mediocriter eft elevatum cor ipftus harefiarcha, extollens fe fuper fe tanquam in f anus &
cam s, nefeiens quod fecundum beati Cypriani martyris didum fchifmatici ftmper inter initia
fervent, incrementa vero habere non poffunt nec augnentare valent quod illicite coepit, fe d flatim
cum prava f ia amulatione dejiciunt.
Q uantus arr. tum o r ] Hunc locum defcripfit fandlus Auguftinus lib. 4. de
baptifmo contra Donatiftas cap. 12. Sc Gratianus, fed non ita integrum ut apud Augu-
ftinum, 23. q. 4. cap. Quamvis ubi citatur ex Auguftino, non ex Cypriano. Salvianus
lib. 4. cap. 1 Maxima quippe accufatrix hominum noxiorum eft ufurpatrix mnocentia arro-
gantia. Idem in epiftola ad Eucherium : Pediffequa enim plerumque nov't honoris eft arro~
gantia. Honores enim perfæpe mutant mores.
Q u i moechatur] Multa de hoc argumento dici poffent > a quibus abftineo. Sedta-
men illud filere non poffum quod fcio emendandum effe apud Commodianum inftrubl.
jo. Sc fbquenti, ubi reponendum eft rnoechus Sc moechia pro eo quod Rigaltius pofiiit
Maius & Mata. Sic etiam reponendum in inftrudtione 12. ubi Rigaltius pofiiit Maria
pro madia. Ego enim affero ledliones libri veteris.
F r au DAT o r e s ] id eft idololatras. Nam dicet paulo poft, fraudator, quod eft
tdololatria. Hieronymus in epiftola ad Heliodorum de laude vitæ folitariæ : Omnis fornicator,
aut immundus, ant avants, out fraudator, quod eft idolortim fervitus, non habet
hereditatem in regno Chrifti & D ei. Iftud vero fiimptum eft ex epiftola Pauli ad Ephe-
fios.
I d o l o l a T ris] Omnes libri veteres 6c vetuftiores editiones & heic & paulo poft
habent fcriptum idolatris & idolâtriez. Nihil tamen mutare volui, quamvis feiam itayulgo
fcriptum efle in antiquis codicibus veterum feriptorum Latinorum, Sc quamvis exemplum
ita feribendi habeam Antonii de Albone archiepifcopi Lugdunenfis, qui ita feripfit in
editione fua commontariorum Rufini in pfalmos. Habendus efle videbatur honos anti-
quitàti. Sed etiam fàtisfaciendiim erat delicatis ingeniis ævi noftri.
L ib id in o u s ] Codex Fuxenfis, turpitudinibus. In epiftola ad Donatum pag. 4.
Turn deledat in mimis twpitudinum magtfterio, Salvianus lib. 6. cap. 8. loca & habitacula
turpitudinum.
N ec s ib i] Citât hunc locumfandlus Auguftinus lib. 4. de baptifmo adverfus Do-
natiftas cap. 5. itemque Hincmarus in opufculo LV capitulorum cap. 47. pag. 563.
I nQUINARI a l t .] Codex Fuxenfis, alterum inquinari dicunt. in Sorbonico Sc in Pag. 7/.
lino meo, excufari alterum dicunt.
I p s um t e n e r i ] Prastuli hanc ledtionem, quia illam inyeni in x v . libris yete-
F fff