àdificemt Ecclefiam, & wide unitatis originem inftituit & oflendit,poteflatem flàm d éd it ut id folveretur
in cadis quod die folviflet in terris. E t pofl refurredionem quoque ad Apoflolos loquitur, dicens : Sieut
milk me Pater, 6c ego mitto vos, Ôlc. epift. lxxiii. p. 13 1. viel. pag. 14.8.6c 250. Sed præcipue çonfi-
derandus nobis eft iiifignis locus ex libro.de Unitate Ecclefiæ pag. 195. Loquitur Dominus ad Petrum :
E go tibidieo, inquit, quia tu es Petrus, 6c fuper hanc petram ædificabo Ecclefiam meam, 6c portæ in-*
ferorum non Vincent earn, 6c tibi dabo claves regni coelorum : 6c quæ iigaveris liiper terrain, erunt liga-
ta 6c in ccelis; 6c qusecumque folveris fiiper terram, enuit foluta 6c in ccelis. E t iterum eidem pofl refurreâionemfuam
dieu: Pafce oves meas; fuper ilium unum adificat Ecclefiamfiiam, èc illipafeendas mandat;
eves fu a s, qaamvis Apoflotis pofl refurreâionem fuam parem poteflatem irïbuat & dicat: Sicut mißt me
Pater, 6c ego mitto vos : accipite Spiritum làndum, fi cujus remiferitis peccata, remittentur illi; fi
cujus tenueritis , tenebuntur; tarnen ut unitatem manifeflaret, unitatis ejufdem originem ab uno incipientern
fu a audoritate difpofiùt. Hoc erant utique & cceteri Apofloli quodfuit. Petrus ,pari conform praditi
i f honoris i f poteflatis; fe d exordium ab win ate proficifcitur, ut Ecclefla Chrifli una monflretur;
Hoc teftimonium ita protuli, ut habetur in hac Baluzii editione, led Cypriani verba aliter legun-
ttir in editionibus Manutii ac Pämelii, in quibus poft hæc verba, ut imitât ein manifeflaret, additur,
imam cathedram conflituit: fie etiam poft hæc verba, exordium ab unitate proficifcitur, habent editio-.
nés illae, E t prtmatus Petra datur, ut una Chrifli Ecclefla i f cathedra una monflretur. E t paflores. fun t
cmnes i f grex units oflenditur qui ab Apoflolis omnibus unanimi confenflone pafcatur,ut Ecclefla Chrifli
una monflretur. . . qui cathedram Petri, fuper quern fundata efl Ecclefla deferit, in Ecclefla fe efle confiditl
Hæc in contextum irrepfifle Bafilius exiftimavit, cujus de fententia ac rationibus eruditorum erit
judicium; led obfervatum velim, fi ea retineantur,quæ Oxonienfis editor6c Baluzius expunxerunt,
nihil adfuturum quod non cum Cypriani dodrina optime quadret ; fin autemrecidantur, reliquas te-
ftimonii hujus partes fatis per le habituras momenti ad primatum ecclefiæ Romanæ. Holpes làne &
peregrinus fit in Cypriani dodrina, fi quis miretur Petro primatum ab eo attribui, 6c unum gregem,
ac unam cathedram adftrui, cum tot locis eumdem primatum defendat, ac unum gregem, unum
epilcopatum, 6c nominatim in epift. xl. unam cathedram commendet. Non magis mirandum quod
in Ecclefianon éflè pronuntiet nefarios illos fchilmaticos, qui hoc uno epilcopatu conculcato, hac
una cathedra, quæ liiper Petrum fundata eft, deferta, humanam prorliis ecclefiam inftituere tenta-
bant. Non erat ergo cur Cypriani teftimonium ab his verbis editor Oxonienfis, velut à quodam,
ut ipfe appellat, veneno purgafle fibi videretur. Quinetiam quæ ab illo editore in hoc teftimonio
6c ab omnibus admittuntur, fads per le valent ad primatum demonftrandum. Illud 1.° perlpicitur
in hoc Cypriani loco 6c in pluribus aliis, principium unitatis fine primatu efle non pofle. Quis enim
ei primatum deneget,àquoincipit imitas, 6c per quern Ecclefiauna monftratur! 2.0 Quemadmodum
poft Petrum non defiit unitas, ita nee primatus & principium unitatis, quod Chriftus audoritate liia
dilpofuit, quod eo confilio inftituit, ut Ecclefia una monftretur. Necefle eft igitur, ut unitatem,
ita principium 6c vinculum unitatis in ecclefia perl’everare : unde exiftimari poteft quanti fecerit cc-
clefiam Romanam Cyprianus, quam arde aflixus fiierit principio unitatis, qui tanto unitatis amore
accenfus erat. Hinc illius indignatio pag. 86. quod Ichilmatici aufi fuiflent ad Petri cathedram atque
ad ecclefiamprincipalem unde unitas facerdotalis exorta efl ,navigare. Dicftitant adverlarii noftri primatum
ecclefiæ Romanæ defendi à Cypriano, non quod juris quidquam in alias ecclefias haberet, fed
quia jedes erat 6c domicilium Imperii. Sed nihil abfurdius hoc commento, nec quifquam fibi perfua-
debit Cyprianum, cujus in omnibus leriptis 6c faeftis Ipirat unitatis amor, aut primatum illi ecclefiæ
denegaflè, ex qua làcerdotalem unitatem ortam fatebatur, aut propter urbis potentiam 6c magnitudi-
nem detulifle, non propter unitatis principium. Hunc primatum fibi ecclefia Romana, répugnante
nemine, vindicabat : quamvis clcrus Romanus, fede vacante, non omnemfibi audoritatem fumeret,
led difficiliora quæque, in his laplorum caulàm, ad eledlionem epilcopi integra lèrvaret, non tarnen
idcirco intermifliis erat primatus. Salut ant vos fratres, inquit ille clems epift. hi. inter Cyprianicas,
qui fa u t in vinculis, i f preflyteri i f to ta ecclefia, qua i f ipfa cumfitmma follicitudine excubat pro omnibus
qui invocant nomen Domini. Hinc litteræ ejulclem cleri, quæ delapfis agebant, in totum orbem
terrarum miflæ fuerunt, ut teftatur Cyprianus ep. lii.
Sed in hoc Cypriani loco Fellus 6c Simon Goulaitius contendunt par confortium honoris 6c po-
teftatis inter Apoftolos eommque liicceflores penitus pugnare cum primatu; obfervat Fellus in not.
ad epiftolam LV. beato illo martyre judice pro defperatis i f perditis habendos ejfe quibus minor videtur
audoritas epifeoporum in A fiica , quam vel Corne lii ipfius in Petri cathedra Roma fe dentis.
Si qua fieret præjudicatarum opinionum intermiflio, nihil facilius foret, quam Cypriani fenfum
callere 6c primatum cum pari confortio honoris & poteftatis conciliate. Nemo nefeit Cyprianum Alii-
P R jE F A T I O . x)
c x , 6c Numidice ac Mauritania preefuifle: parem tarnen poteftatem epifeopi ilfarum provinciarum a
Chrifto acceperant, hoc erant utique quod Cyprianus, pari conlbrtio prsediti 6c honoris 6c poteftatis.;
fed his praeerat Carthaginenfis epifeopus. Quod fi Cyprianus, dum par confortium honoris 6c poteftatis
inter epifeopos agnofeit, non idcirco delatam fibi jure ecclefiaftico aucfloritatem abjecit; cur Petrunt
ejulque liicceflores audtoritate ab ipfo Chrifto tradita Ipoliafle videatur! Luce clarior eft ejus lenten-
tia, demonftrat unitatem tanti vifam efle Chrifto, ut quamyis Apoftolis parem poteftatem attribueret,
unum tarnen aliis prseefle vellet: itaque hoc erant Apoftoli, quod fuit Petrus, fed excepto primatu. Jacobus
6c Joannes parem poteftatem acceperant ac Petrus, led Chriftus unitatem nec ä Jacobo nec a
Joanne incipere voluit; loli Petro hunc detulit honorem.
Ex his etiam illuftrari poteft alius Cypriani locus ab iildem adverfariis decantatus. Epifiopatus urns
efl cujus a fingulisin folidum pars tenetur, inquit ibidem Cyprianus in libro de Uni,t. Ecclef. Ssepe alias
dedarat Cyprianus etfi fmgulis paftoribus portio gregis adferipta e fl, etfipaflores multi flin t, unum ta?
men gregem eos palcere, & oves univerfas quas Chriflus fanguine fuo ifpajjione quaflvit, colligere & fo -
vere debere, i f idcirco copiofum corpus efle facerdotum concordia mufuce glutino atque. unitatis\ vinculo
copulatum, ut f i quis ex collegio eorum harefim facere & gregem Chrifli lacemre ifvaflare tentaverit ,fubr-
veniant cateri, i f quafi paflores utiles i f inifericordes oves dojninicas in gregem. colligant, p. 86. 6c 116.
Sed copioliis ille lacerdotum numerus in palcendis ovibus conlpirans non modo nihil detrahit prima-
tui, led etiam ducem 6c audlorem neceflario poftulat; alioqui fumma eflet futura omnium rerum perturbatio.
Debent epifeopi pro fuo unitatis Audio ip rebus majoris momenti mutuas fibi operas tradere.,
debent in damnandis hasrefibus aucfloritatem 6c confilia conlociare; led quis neget in ejufmodi rebus
praecipuas illius partes efle debere, a quo incipientem imitatis originem Chriftus fua audoritate difpofuit!
IV . D e diffenfione S . Cypriani cam S . Stephano. Nullum haptifma probatum^ Stephano,
n f i quod ex preeferipta d C h riflo form a datum eflet.
Cum S. Cyprianus in litteris, quae de baptilmo haereticorum feriptae funt, multa de adverlariis
fuis dicat, aut ab eis diefta referat; non parvi intereft ad ejus illuftranda teftimonia, quid S. Stephanus
6c alii Cypriani adverfarii fenierint, exponere. Stephanum erroris accularimt etiam e catholicis
plurimi, eumque omnium haereticorum baptifina comprobafle volunt, etiam eorum qui formam
a Chrifto praelcriptam non lervabant. Quin etiam Launoius Cyprianum fic defendit, ut ipft antr-
quitatem magis quam adverlariis favere exiftimet, rent iftam, ut illius verbis utar, non efle fid e i fe d
difeiplina pronuntians, tom. 8. p. 6y6. Demonftrareconabor Stephanum nihil aliud docuifle, quam
quod poftea omnium confenfu ftabilitum eft, atque hanc illius dodlrinam non ant-iquitati contra-
riam efle, fed e media Apoftolorum traditione dimanafle.
Amifimus leriptas a Stephano papa epiftolas de baptilmo haereticorum; led quae Cyprianus ex
epiftola ad fe feripta refert, ea omnem lancfli pontificis acailandi anfam praecidunt. Sic enim lo-
quebatur Stephanus in epiftola ad Cyprianum : S i quis ergo a quacumque harefivenent ad nos, nih
il innovetur, nifi quod traditum e fl, ut manus illi impouatur in panitentiam ; cum ipfi haretici proprie
alterutrum ad fe venientes non bapti^ent ,fe d communicent tantum. Perabliirde Rigaltius detorquet illud
proprie ad eos qui propne ob propriam aliquam caufam dicuntur haretici. Liquet hanc vocem re-
ferri ad ea quae fequuntur, ita ut haeretici dicantur proprie non baptizare, five proprio baptifmo
non imbuere alterutrum ad le venientes; quale eft illud Horatii, difficile efl propne communia dice-
re. Verborum autem Stephani duae tantum videntur afferri pofle lententise. Vel enim ait haereticos
fuum quemque proprium habere baptifina, led tarnen eo non imbuere alterutium ad fe venientes:
vel hoc ftatuit, haereticos proprium fibi non arrogare baptifina, quo venientes ad fe baptizent, fed
commune 6c in fua 6c in aliis feeftis revereri. Prima interpretatio flare non poteft, altera explorata 6c
perlpicua. i.° Repugnaret omnino ilia haereticorum in baptizando varietas, 6c in aliorum proban-
do ac retinendo baptifmate conlenfus. Curenim una quaeque fedla proprium fibi 6c ab aliis dilcie-
pantem baptilmum inftituiflet; nifi quia 6c Ecclefiae 6c fedarum baptilrnus parum ad lalutem ido-
neus videretur! Quamobrem novum baptifmum inftituentibus conlentaneum erat aliprum baptir
lina rejicere. 2.0 Haereticos hoc loco Stephanus Cypriano ad imitandum proponit. Etfi enim uter-
que de baptilmo magnifice lentiebat, uterque tarnen exiliter lentire alteri videbatur. De baptifmi
landitate 6c majeftate detrahi exiftimabat Cyprianus, fi datus ab haereticis valeret. Baptifmo inju-
riam Stephanus fieri putabat, fi vel in ipfis haereticis rejiceretur. Cum ergo haereticos ad imitanr
dum proponit, necelfe eft ut in eis aliquid laudet, quod ad baptifmi commendationem valeat. At
fi haeretici praelcriptam a Chrifto formam in baptizando violaflent, nec tarnen dubitaflent diflimi-
le aliorum baptilma comprobare; haec agendi ratio hominum fuiflet baptifina, ut inutiiem 6c exb