ipqrix ARNOLDI ABBATI S :
lata eft, ut quafi pi# hæ.re.clitatis Teftamentum
ftlii fuperftites eo devotius ample&erentur, quo
ÇJirlfti iànguiiie conicripta privilégia fua vidèrent
, & impreflàm obedieiitiæ ejus imaginent
Bulla imputribilis exhiberet. Ideoque ex ilia cathedra
Crucis quoddam Deuteronomium di&a-
tum eft, in qua recapitulatis breviter qua: multa
prpjixjlate diffufa çrant;. jfîitagit fijml Magitier
bonus fecere ac docere & exempio confummare
dotirinam ; nec tarn veritatis præceptor efte
quam tcftis.
Deus meus, 6cc. Modo ultro eloquitur qui
paulo ante ad Herodis 6c Pilati inqujfitipnes con-
ticuit, curiofitatem & faftum tumentium homi-
num afpernatus , pauperes fpiritu de patibglo
edocet : ibique Ichplam religionis herum infti-
tucns, pauca proponit capitula in qujbus ßc af-
fe&um caritatis intimât, 6$. zcli fandi infttatip-
nem comrnendat. Non poflhnt impedire tpr-
jnenta dodrinam, fed qnafi htbcs contemnitur
ferrum; ßc providit foilicjta pietas ut ad régulant
ftdei, di|cipulprum mores æquentur; ßcconqua-
drato fundamento ædifieatio firma ftabijiter inni-
tatur. S,e .igitur ipfujn modo hominem exhibet,
modo Deum ; modo otnrtipotcnt;em, & modo
mfirmum : ut inter fe fubfimhas &. humiljtas,
vices negotip eongrpas parti.antur. Modo fjippli-
cat, mpdo imperat; modo fe dich derelidum ,
modo JLatrpni promittit Paracjifum. Agit fe.cijn-
dum utramque naturam quod exigit caufa. ln
hac contemnitur, in illa glorjam regniimque lar-
gitur. Perftrepebant ante crucem clamPi'.es irri-
forii ; ßc ad dolorem vulnerum , cruenta plebs
addebat copvitia : ringebat, ßc toj'vi? aljsedibus
in façiem quam confpuerat inlendebat,. ßc una-
nimi claffico acclamabat ; Vah qui deflruis Tem-
vlum D ei, fr in triduo ilhnl reoedifiç<ts..
• Vide quantum mali, error ßc perfidia Princi-
pum adliniverat plebi ; quantum mbiginh fuæ
afFrreuerat populo imprudenti audoritas facer-
dotum, quantum cpnyalueratconjuratip fada in
Chriftum , cum occiderent eum, ßc nonien ejus
cjelerent è medio- Non vejre.bantur omnes, ho-
micidii titulo in perpetuum ehe notabiles, una in
fe ßc in paryulos fuos tapti fçeiçris reliquias con-
gerebant, ßc ultro damnatipnis fuæ chirpgrapho
fubtiribebant. Nondum expiraverat Chriftus,
fed foffis manibus pedjbufque ßc fciflo vepribus
capite vivebat in cruce ; & parricidalium men-
tium intuens vpta, non tarn clavorum acumine
quam illorum crimjne pungebatur. Pro his igitur
ad Patrem convertitur, & caritatis argumen-
to prolato in medium, inauditum dicendi genus
novus orator aflumit : & inimicorum in caufà
àllegans, ipfis invitjs atque negiigentibus parti
contrarias fiiffrägatur : & utrum plus poflit pec-
catum quam juftitia, Deo patri quæftionem proponit
, & edhlèrit eftè incpnveniens ut amplioris
fit virtutis delidum quam d°num J & præva-
icat malitia bonitati, & perditio faluti. Cum
ON^E-VALLIS OPERA. xl
enim ipfe ad hoc nitatur ut falventur; & Judasi,
ad hoc ut damnentur; plus debet apud Deuni
pofle Filii caritas, quam populi caecitas : ^uia &
hoc non minimum habet pondus quod caufe
huicnon patrocinatur alienus, fed Filiiis; neque
Reipubiica; commodum ex hac indulgentia mi-
nuitur, fed augetur : ideoque nec Legibus nec
Judici derogat , fi temperatur- fententia; quia
cum communibus utilitatibus tribunalia deler-
viant, non eft fibi contraria inftitutio quas quo-
cumque tramite ad propofiturh iedit; qiue quod
a ftatu integritatis fua: elaplum erat, reftituit.
Alipqui fhbtra&a fibi agonum fuorum ftipendia
Chriftus queritur : proteftans non efte quifftno-
fos tanti dilcriminis fudoreS,„ft hi quibus tariti
lahoris opera impenfa eft fic rclinquantur, & ad
jalutemeorum inefficax fit hasc humilitas, & ita
fanguis Filii in confpeftu patris vilefcat * ut lion
omnia poftuiata obtineat.
Clamat igitur; Hejoi, Helot, qudre me Aem
liquifli l Non improperat Patri , nec derelidum
fe «licit quafi contumelia Crucis contra propoft-
tum yideatur appofita; ultro enim & ulnas pati-
bulo 6c palmas ferro expoluit : fed quantum fit
obeclientias fundamentum 6c culmeii, inteno-.
gans innuit, cum fe 6c minorem & aeqg'alem
oftendit. Deleritur humjlitas , adeft majeftas j
fortius eft 6c fipientius omni virtute'6c fenlu ho-
minum ; quod in Chrifto Juda:us 6c Gnecus
ftultum asftimat 6c infirmum. Secundum foi-
mam lervi, legationis ftias minifterium non eru-
befcit, non diffitetur cajmis naturam paftibilem
6c mortalem. In hac forma Patri blanditur mediator
attcntus, nec abnegat quod videtur , nec
rapinam arbitratur ft aliquid pro poteftale loqub
tur , 6c Patrem aliquando ex icquali aftalun
Deum igitur fuum vocat, ne quis quod pro-
prium eft alterius ad alterum, exiftimet alienum;
6c quod commune videtur , fecare praefumat
quaft divifum. Naturae divinas communio inter
Patrem 6c Filiurn, non admittit fciftiiram : 6c
licet fit ibi difcretio Perfonalis, una tamen eft di-
vinitas 6c ellentia naturalis. Suum dicit, ut ma-
nifeftum fiat quod ilie qui fuus eft, in nullo, ei
contradicere pofftt. Deum fuum dicit, ut nobis
minime formidandum Judicem intimet, quern
ftcut fuum fleflere pofftt; 6c ad eum tutum efte
acceftum, quenppon ut alienum appellat, fed
fuum. Nec parvam confidential!! hujus familia-
ritatis germanitas exigit, quae in confpe<ftu Patris
tantam dereli<5torum follicitudinem gerft, ut
fe quoque in eo quod conftat voluntarium efte 6c
fpontaneum, dicerenon dubitet dereliftum. Im-
poffibikfane eft, ut in Patrem bonum, bonae voluntatis
cadat ingratitudo; 6c non magis in tarn be-
nignodiie<fti fibi Fijii afFeiftu complaceat. Quod
autem derelidlum fe Filiuscommemorat, merce-
dem obedientiae poftulare videtur; nec diu benefi-
cium differri tolerat, quod deberi fibi obedientia
morti obviamprocedens, confidenter proclamat;
H
Qiiare (inquit) me dereliqtiifii! Hujiis myft-
terii rationem nondum intellexeratmundus, nec-
duni tanti facramenti effe6lus palam advenerat;
& necefle erat, ut tarn opus quam virtus hujus
Holocaufti innotefceret, 6c auditoribus Evange-
lii imprimeretur hasc forma, 6c different ex pr«e-
jenti regula, unumquemque oportere cleinceps
jntroire in San<5la in fanguine proprio; 6c finem
advenifte earum expiationum, quae fatflae erant
catcnus in ftmguine alieno. Periret enim 6c pror-
fus dilueretur religionis ainftoritas, ft iterum circa
imagines 6c umbras veritatis occuparetur; 6c
non magis ipfam veritatem apprehendens, mores
in fe Taurinos, vel Hircinos ma6laret, 6c
in aitari intrinfeco purae devotionis , adoleret
fragrantiam : pro turture 6c columba pietatis 6c
faniftimoniae intendens afFeihum.
Deferitur Chriftus, 6c ad modum Jonae Pro-
phetie, proje&um in mare, venter beiluae fufci-
pit : fed prope erat fufceptio matutina , de qua
Pater praedixerat dicens ad Filiurn; Exurge gloria
mea ; 6c Filius ad Patrem; Exurgam diluculo.
Exarmata erat navis, fra<5tunique remigium: fed
recol!e<5lis reliquis , iterum navigii fupelle<5lilein
gubernator magnus aptat ad curfum : 6c cujus
res deploratae efte videbantur, dum clauderetur
intra fepidcrum, devicfta morte vi<5lor egrediens,
imperavit vends 6c mari: Et infernus obftupuit
Judicem, quern quafi praedam peculiarem un-
guibus carni infixis pro conftietudine indifferenti
attraxerat.
Sane file Pfalmus aii titulus eft; Infinem,pro
fufceptione matutina ; ex perfona Chrifti fic inci-
pit: Deus Deus mens, ref pice in me, quareme de-
reliquifli! Sed hasc erant verba derelitftorum, id
eft, in perfona corum quibus ipfe fe unierat, qui-
bus per omnia abfque peccato fimilis erat, Suos
dicit peccatores propter quos venerat, quorum
caput erat; neque membra fua a fe abfcindi, conveniens
ARNOLD! AÈBATIS BÔNÆ-VALLtS OPÉRA.
judicabat: Alioquin abfque nota 6c labe
pcccati ft corpus inquiras, caput fine corpore
conftituas, nec crit cui proficiat bonitas, ft non
lit infra qua? regatur infirmitas. Agit igitur caput
caufani corporis fui; 6c pro inftrmis fuisfol-
iicitus medicus, in tantum compatitur, utetiam
ex parte fe infirmari non cledignetur; 6c ( ut am-
plius dicam) fit peccatum, qui abradebat pecca-
tum. In qua parte patitur, derelinquitur ; quia
naturae impafftbili, in nullo congruit injuriari
vel pati.
Abfentat fe pafftoni divinitas : hoc folius car-
nis eft, in hoc lolo fe defdri Filius innuit, ut un-
dique fanae Fidei verjtas elucefcat, 6c palam fit
quiafecundumquod Deus eft, omnino non mo-
ritur; fecundum quod homo, dilpenfatoria ra-
tione ad tempus moriturus deferitur* Deleritur
itaquc eum derelidlis; 6c pro natura quam aftiim-
lerat, tributum foivit; 6c eve&urus fecum genus
fuum ultra hujus feculi pelagus, Piratis rapacibus
haulum carnis fuse protulit > invifcatifque dentiklij
bus, eorum illufit voracibus, 6c tarn fe qiiahi
pra?dani fuarii abftraxit 6c evexit. Pro debitori-
bus debitorem fe objecit, 6c quod ex fe non de-
bebat, ultro deberc nOn abnuit; ideoque totius
debiti fummam ab eo qui pro omnibus fe trade-
bat, exa<5lor exegit. Reli<5lum vidit ad tempus,
6c penitus pofle extingui arbitratus eft : fed ab~
jedlio voluntaria non expers erat omnipotentiae;
6c calix ilie amaritudinis eoncupifcentise venena
infufa antiquitus, ab imo avulftt, 6c vomitu re-
pentino tota veteris fermenti confperfto ejeila
eft. Extenfis igitur brachiis Chriftus in cruce,
totum corpus fuum infra fe pofitum complexus
eft : 6c fub aiis crucis aggregato genere noftro,
ibi 6c protexit 6c fovit ubi nihil pofle putabatur;
6c in quo vi<5lus leftimatus eft, maxima? vi<5loria*
vexilla erexit : quia neque mors in eum ufque-*
quaque prsevaluit, neque Pater ullo modo ne-
gare Filio indulgentia? privilegium potuit, quod
ad pedes ejus proftrata caritas poftulavit. Obti-
nuit itaque deje<5lio capitis veniam corpori; 6c
percufTo vertice, folidata funt membra : ut noil
fegnis fit recompenfatio; 6c femper quid debeat
homo Chrifto pro quo ilie mortuus eft, in hac
forma meditetur 6c relegat; fixuinque pra? oculis
fit hoc caritatis argumentum, maneatque hoc.
vivum documentuni 6c continuse perluaftonis
exemplum.
Sed 6c nobis qui toties derelinquimur, quo-
ties nos tentamina colaphizant, non negligenda
qua?ftio eft, inquirere cur derelinquimur, 6c in--
telle^lis caufis, indigare remedia; quia non potent
in ilia mente diu labes obrepere, qua? fe pro-
vida ftuduerit circumfpe<5lione munire. Deferi-
mur nonnunquam cum hanc curam negligimus,
6c commonent nos contumelia? propullantes ut
foliciti ftmus, 6c medetur quandoque negligen-
tia? confufio; compelluntque ad remedia confef-
-ftonum nonnullos (cum fe erubuerint aberrafte )
ipfa tentationum ludibria. Caftigatur ftepe ex
cafti fiiperbia, 6c praefumtio ex ruina. Pulfatur
fantftitas, ne extollatur; 6c ut exerceatur, vexa*
tur ad tempus ; in modico derelinquitur, 6c in
magnis miferationibus denuo congregatur. La-
bitur, 6c erigitur; deficit, nec flifficit ex fe, ut
ad medicum recurrat. Ad hanc inquifttionis for-
mam propoftta a Chrifto in cruce qua?ftio nos
invitat , quotidie nos pungit ftimulus carnis ,
vel rapit in mirabilibus fupra nos elatio mentis.
Nec tamen peremtorius aeftimandus eft re-
crudefcentis peccati pruritus , cui obviam pergit
ratio, 6c ferpenti fcabiei opponit eauterium.
Licet enim fubfumigent afflata incendia, 6c flam-
ma vorax jam te<florum elambat faftigia ; una
gratise ftilla flibitufque refpe<flus dementia?, uno
ftatu ea in cineres rediget : fedataque procella
divinitus, quod putabatur detrimentum, inve-
nitur folatium; 6c quod reli<5lum 6c oblitum,
aflumtum & reftitutum.
fîj