imlieavit locum unde accepit hanc ledlioncm. A t ego inveni itafcriptum fuiffe In iibro
Vcronenfi Vocem verb beflia, qüæ certè inutiiis eft in hoc lo c o , neque in alus itbris
antiquis inveni neque in antiquis. editionibus. Et hunc quoque locum infelicitër vertit
Lombcrtus, non fua culpa, fid quia exprimere Voluit id quod legebat in ediuone^Ri-
2âltii Sic ergo vertit D es beflcs combattent a in ficontre les beßes , non,pour expier letirs
crimes I mois voue H B leur fureur, Verusfenfus eft ifte. Pugnant gladiatores ad beft
tiâs id eft aM béftiis! non crimine, id eft, non ad beftias damnati pro fins chminibus,
fid 'furore üt videlicet fe fortes oftendant & peritos in arte gladiatöriä, Red è igitür
Angli fiiftulefünE vocem W M ab hoc loco , quoniam, ut ipfi aiunt, cùm de hommi-
bus agat atuftOr ! minime putandus eftiilos frigido & popular, convicio beftias appellalle.
Ludum beftiarium & beftiariorium dixit Seneca epift. 66. & 70. Vide eundem hb. 2, de
ira Dei câp 8 & Syfflmachum lib. 2. epift. 46. cum notis Jurèti. Cæterum admoneo
Bigaltium in addéndis ad obfervationes fuas dicere fcriptum effe errore prófurôre in libro
Nicolai Fabri. Quod verum non eft. I . .
N O n c r im in e ] Arnobius lib. 2. interficerefe a lio snull,us ob menu H H
in grata,n voluptatom confeffomm. Rufinus lib. 11. cap. 18 ; vind,Sam dan non cnmini fe d
^ D iv e r s i sp E G T A C U L i] Ita veteres libri ferè omnes & veteres editiönes; Pro
quo Pamelius & alii poft eum pofuerunt divérfa. Quam ledtonem, ne quid diflimülem,
repbri IH düobüsantiquiscodicibus. I ■
skïG o n t a g i a I Lubenter arripio occafiones quæ fe öfferunt emendandl loCa. yçfe-
rum fcriptorum quæ mihi videntur effe depravata. In epiftola quintà Horimfdæ Papa:
âc( eptfcopos pCr Hifpaniam conftitutos ita vulgo fcriptum eft, ahomnivoserranttum
comtriunioiie feparetis, & in margine contagione. At in vetuftifljmo & optimo codice bi-
biiothecce Colbertinæ iegitur cognatione, & in alio item vetuftinimo monalterii làncti
Rernigii Remenfiscp£»iflOT«. Quæduæ lediones, quamvis 611*. oftenduntiegertdum elfe
contagione. Confirmant autem hanc ledionemea quæ præcedunt. . . . .
P A R R ic iD i is 1 Ita fcriptum vidi in editione Morelliana & m tredecim codicibUs
antiquis Sic etiam in fuo fe iegiffe teftatur Gronovius cap. 3. ôbfervationum luaruril m
fcriptoribus ecclefiafticis. Aliæeditiones & decem libri vetereshabeWywmq,*-.. Illud quo-
que addam , quamvis fortaffe fit extra rem, Hieronymum in dialogo adversùs, Pela-
gianos parricidam vocare eum qui cùm poffit hominem de morte liberal e non libérât,
& in libro fecundo adversùs Jovinianum parricidas ex fenten'tia Pythagoreoriim
qui” abietem quemcunque fucciderint. Optatus autem in libre feptimo adversùs Dona-
tiftas ait ilium elfe homicidam qui nulla neceffitate cogente , nulla juflione , nulla po-
teftaté, fed furore adaétus, de- voluntàte fuafe'eerît quod prohibent leges, l^gdus mona-
chits in epiftola ad Heribertum archiepifcopum in libro primo mifcellanqorum npftrorum
pag. 4.1.2.. Fratemæ mortis crimen incwrrit quifquis, Minipotefl,frairema. morte mininté’ défen
d it. Apuleius lib. 7. metamorphofeon : A n ignoras cos, etiam qui moflturflquxiliiitq.
falutäre daiegarim, quin contra bonos motes id ipfùmfieermfj fqlere pumri ! .... ..
H o r r o r ! Retinui hanc vocem', quamvis A n g li, audloritate fumpta ex coqice
Gronovii, illam exptinxerint dt ejus loco fcriplèrint error, quam ledionem rcperi etjam
in libre Fuxenfi. Sed in omnibus aliis antiquis ...qui funt numero duo & viginti, & in
antiquis editionibus fcripmm <& horror, Itaque non audeo mutare contra tot auäppigr
tes, prtelertim cùm certumfit hanc'ledionem eônftituére bonum fenfiim.- Sic apudCi-
Uèroimm. in oratioite pro Mifone fcribi debere offerimt tarnen oratori honoris aliquid, non
vt r<> ternris, obfervat Dionyfius Lambinu's. Apud Avitam Viennenfem epift. 6..1egitur:
Quis ergo mihi perfuadere coneturpofl errores funerum fepulehrum poße mundan ! Prqquo
fcripmm eSthorrores -m codice Mamaefii. Contra in tibello precum Marcellim & Fauft
tini, cùm in editione vulgata legatin’ quodmoveat ad honorem, in quibuldam vetuftis codicillus
fcriptum eik quod moveat ab errore. Flic interim locus utilis efle pOteritademenT
dandos fimiies errores ubi d'efoerit audloritas veterum exémplarium.
M a g i s t e r io ] Prima fronte mibi videbUtu-r menduni elfe in hoc loco & cmen-
dandum ita eile ut legeretur magißerium. Nam ità fcriptum vidi in duobus- antiquis ,co-
dicibus. Yerùm omries alir répugnant, itemque oibms editiönes, Denkpippeôtoùftiflf-
picieriti quid dicere voluerit Gyprianusperftvafiim mihi fuit ilium, (cripüffe ttlag/ßerie j iu
ut dicere voluerit deledlari muititudinem cùm videt mimos aélitare turpitudines, & hi-
ftriones flagitia repræfentarc. Id quod fieri ait turpimdinum magflerio, id eft, magßeno
immtAca m tis, ut in epiftola 61. ad Euchratium, arte quæ magiftra eft turpitudmum
docendarum, quöd mimi magiftri fint oftendendarum turpitudmum. Nam ætas ialciva
magnani voluptatcm capiebat ex lila iicentia theatrorum. Inde eft quod cum caftiores
efle’ oporteat ludos fpea-uite cenfore, ut ait Flavius Vopifcus in Carino, cum M. Porcius
Cato, ut lib. 2. cap. IQ. teftatur Valerius Maximus, ludos florales.fpedaret, popù-
lus ut mimæ nudarentur poftulare erubuit, & eo difcedente, mox iætitia publica lubfe-
cuta eft. In celebràtione enim ludorumfloi-alium, ut traclit Laiflantius, feminæ nudaban-
tur ad lafciviam juvenum bominum oculis explendam. Quod etiam in epiftola 79. teftatur
Seneca. Hinc ergo illuftratur locus Cypriani paulô oWciiridr, .
A d u l t e r iu m d i s c ït u r ] , Seneca epift ,7. Hommes àtm docent dtfeunt. Certum Pop.
eft ludos florales fuilfe ludos impudentiæ, & licentiam theatralem fuilfe immoderatam
& infinitam apud Romanos, multas illic turpitudinés. criminofas, multas in Ipedlaculis
impuritates J ut Saiviani verbis iitar , committi conliievilfe. In theatrorum impudicitiam
fie mveiiitur Tertullianus lib. de Spedac. cap. 17, Similiter impitdicitiam omnem, inquit,
amolin tubemur. Hoc igitur ntpdo etiam a theatro fepatamur, quod eflpnvapqn conßßonw»
■ H l ubi nihil pr&mer, quam quod alibi non probante. Ita fumma gratta equs de
fmrcitia plurimum concimmta e fl, quam A tellatm gcfiçulator, quampttrpus enam permu-
liercs rcpmflentat fexum pildoris exterminons, ut faàlms domi quam in fecena enwefcant.
Quam denique Paniorrmtm^ß'pueritia patitur in corpôrqqut artlfex effi p tflit. Ipfa etiam
proflibula publica libidims Jttfliee in fecena prcfenmtur, plus miferai m pmfemia femjnanim,
ambus (Mis latebant, perque ornais cetatis, omnis dignitatis ora tranfducunrur,. locus, fiip es,
elogitan, etiam quitus opus non efl, pradicatur. Taceo de reliquis, ea quæ, in tenebris &/pè-
hmcis fu is delitefcere decebat, ne diem contaminaient. Erubefeat fenams, erubefcant ordi:
nés omnes, Ipfæ ilia pudoris fu i interemptriçes de geflibus fu is ad Kaern & pofluhm expa-
veflentes fem el anno erubefcmt. Quod fe nobts opmts, tmpudtcitia execrmda efl , cur hccat
aildire quæ laqui non fleet ! Cum etiam feurrilitatm & opine vanum verbum judicatmn a
Dco feiamus, cur æque liceat videre, quæ facere flagif ium efl ! Infitus erat ethnicorum ani-
iriis tanttfr amor theatrorum, ut plures, telle Terlulliano, a chriftianorum ledïa mag«
periculum völuptatis, quamvitæ avocaret,- Nec deerant qui chriftianosexiftimarent, expedition
mont genus ad hanc obftmationem abdications voluptamm erudm, quofacilhs n -
tam contemnant, amputaiis quafl retinaadis ejus. Ibid, cap, 1. & 2. Quamvis autem im-
permiffa effent chriftianis fpedacula, nec hujus reiigionis hac in re feventas ethmeos ipfos
fateret; refidebant tarnen interdum in nonnullis chriftianis hujus yitii, id eft, fpedacu-
lorum amoris yeluti quædarn fibræ in quibus evellendis non fegniter fiindi patres elabo-
rarunt. Inter rationum moment?, qüibus utr foiebant, videtur illud memorabile quod ex
promiffionibus baptifini ducebant, ut ex duobus locupletibus teftibus perfpici poteft, Ter-
tulliano & Cyrillo Hierofolymitano, quorum primus fie loquitur in libre de Baptilmo
cap. 24. Quoi adhtc rhodisperordbimus, inquit, nihil ex his quæ fpeflaculis d ’eputanmr,
placitwn Deo effe, aut cangruens D ei fervis, quod Domina plaàtumnonflt ; f i omnia propter
diabolum inflituta , & ex diahoii rebus mflndla monflravimus : nihil enim non diaboh e fl,
'■ qmdquid D ei non e fl, vet Deo flÿp/icetiflqq erit pompa diaboli, adverfus quam mflgiaculo
fid ei ejeramus. Quad autem ej eramus, neque fa d o , neque M o , neque vifu , neque profp e-
(lu participate debemus. Cæterum nome ejeramus & rcfcmdhnus' fignaculum, refeindendo
teflationem ejus ! Numquid ergo fupitreft ut ab ipfls et/micis refponfwp flqgnemus ! IUi jam
nobis renuntient, an liceat Chriftianis fpeâaculo uti. Atqui hinc vel maxime intelligum fa~.
Oum chriflianum de repudio fpedaculonim. Itaque negat manifefte qui, per quod agnofeitur,
tollït. Q iùd autem fp ci fiiperefi in hupißnodi homme! Memo in cafira hoßtum tranfit, nifi
p r o je ts am is fu is , nifi deftitutis fignis b" facramentispripcipis fu i, nifipaâus fimulpertre.
A ji die recogitabit eo tempore de D eo , pofitns illic nhi nihil efi de Deo! Pacem opinor ha-
bebit in animo contendens pro auriga, pudieïtiam edifcet, at toni tus in mimos. lmo in omni
fpeâahilo nullum magis fcandalum occurret, quam ipfe ille muliemm & virorum acairattor.
cultus : ipfa confenfió’, ipfa in favoribus aut \confpiratio aut diffenfio inter f i de commercw fan-^
, tillas libidinum coiiflabeliant. Nemo denique in fpeâaculo ineundo prius cogitât, n ifi videri
fr yidere. S ed tragoedo vociférante exclamationes ille alicujus prophetee retraâabit. Inter
LU ij