p ium e ft, fac rilegum eft quodcunque humano furore inftituitur u t difpofi--
tio d ivina v io le tu r . P ro c u l ab h ujufmod i h omin um e on ta g ion e d ifc e d i te * .
2. Tm. 2. & fi n n on e s co rum v e lu t cancer & peftem fiig ien d o vitate, præmonente D o -
Mauh. ,s. m in o 8c <Iicentc : Coeci fia it duces cacorum. C am s üutem cæcum ducms fa n d
in foveam cadent. Intercedunt precibus veftris, quas nobifcum: diebus ac n o ä i -
bus D e o funditis ut eum jufta fa tis fa ä ion e placetis. Intercedunt lacrymis veftr
is , quibus com m iflî delidli cr imen abluitis. Intercedunt paci quam v e r è
& fideliter de D om in i mifericordia p o ftu la tis , itec fc iunt fcriptum effe :
Veui.i}. E t prophet a Ule aut f omnium fom nians, ille qui locutus eft u t errare te faceret a
Domino Deo tuo, interßcietur. N em o v o s , fratres ca riffimi, errare a D om in i
viis fac ia t. N em o v o s Chriftian o s ab e v an g e lio C h r ifti rapiat. N em o filios
e cd e fiæ de ec clefia to llat. P e re an t fibi foli qui perire voluerunt. Extra ec-,
d e fiant fo li remaneant qui de ec clefia recelferunt, Soli cum epifcopis n o n
fint qui contra ep ilcop os rebellarunt. Cionjurationis fiuc pocnas foli fubeant
qui o lim le cu n d ùm veftra lu d ra g ia , n unc le cund um D e i judicia, lentehtiam
conjurationis & malignitatis fuæ fubire meruerunt. M o n e t nös -D om in u s in
Marc. 7, e v an g e lio fu o dicens : R ejidtis mandamm D ei u t traditionem veftram ftd tm tisi.
Q u i mandatum D e i rejiciünt & traditionem fuam ftatuere con antu r fortiter
à vobis & firmiter refpuantur. Sufficiat lapfîs ruina u n a . -N em o volentes
furge re lua circum v en tion e p ra c ip ite t: N em o ja cen te s , p ro quibus nos ro-
gamus u tD e i manu ö cbrachio fub le ven tur, proflernat gravius & déprimât.
N em o femianimes- 6c u t lalutem fuam priffcinam recipiant tlcjirecant.es ab
om n i Ipe falutis avertat. N em o nutantibus laplus Eli ca lig ine om n e itineris
1. Tim. 6. fàlutaris lumen ex tin gua t. Inftruit apoftoius d ic en s : S i quis a lite rdocet,
non acquiefcit fin is verbis Domini noftri Jeju Chrifti , cP doCtrtnce ejus, ftupore
elatus, difcede ab hujufmodi. E t iterum dic it ipfe : Nemo vos decipiat inanibus
SW -f. verbis. Tropterea enim venii ira D ei fuper filio s contwnaäce. No/ite ergo, eftè participes
eorum. N o n eft q u o d , d eeepti inanibus v e rb is , pravitatis e o rum in e»
piatis e lfe participes. D ifc e d ite à talibus, quæfo v o s , & acquiefcite confiliis
noftris , qui p ro vobis q u o d d ie continuas D om in o preces fund imus, q ui vos
ad ecclefiam x evocari p e r D om in i clementiam cu p im u s , qui d e D e o p a-
e em pleniffimam priits matri, tum & liliis ejus oramus. C um precibus at-
q u e orationibus noftris veftras qu o q u e o ra tione s & p reces ju n g ite , cum fle:-
tibus noftris veftras lacrymas co p u la te . V ita te lu p o s , qui o ve s a paftore fe -
ce rnunt. V ita te linguam diaboli v enena tam , ejui ab in itio mundi fallax fem-
p e r & mendax mentitur u t fallat, blanditur u t n o c e a t, b o n a promittit u t ma-
liim tribuat, vitam p ollic e tu r u t périmât.: L u c e n t n unc qu o q u e verba e ju s ,
& v enena manifefta funt. P a c em p o llic e tu r , n e pervenir i p offit ad p a c em .
Sa lutem promittit,, ne qui d eliquit v.eniat ad falutem. Ecclefiam ip o n d e t ,
q u ahd o id agat ut qui illi credit in totum ab e c cle fia pereat. N u n c e ft, fra-
tr e s .d iled iffim i, u t & ,q u i'fta tis fortiter p erfeveretis , 6c Habilitaient Veftram
g lo r io fam , quam in perfeeutione tenuiftis, perpétua firmitate fervetis, & fi
q ui circum v en ien te adverfario lapfi eftife. in fecünda hac tentatione fp ei 6c
p ac i yeftrae fideliter co n liila tis , 6c ut vobis D om in u s ign o fe a t, à facerdotibus
D om in i non re ced atis, cùm fcriptum fit : E t homo quicunque fecerit in fuper-
lia , iit non exaudiat facerdotem aut judicem quicunque fu erit in diebus illis, mo-
Vm . 7 .
rietur h om ille. Perfecutionis iftius n oviffimâ haie eft & extrenja ttn ta tio»
quæ & ipfa ç ito D om in o p ro te g e itte tranfibit j ut repræfenter vobis p o ft
Pafchæ diem cum coHegis meis ; quibus præfentibus, fecundum arbitrium
qu o q u e veftrum 6c omnium noftrum com m u n e co n filium , fient femel plaç
a it , ea quæ ag end a funt difponere pariter 6c limare poterimus. Si quis au-
tem poenitèritiam a g e r c & D e o fatisfacere detreclans ad Feliciffimi & fàtelli-
tum ejus partes co n c e fïè r it, & fe hæreticg: fà d io n i con jun x e rit, Iciat fê pofi-
tea ad ecclefiam redire & cum epifcopis fie p lebe C h r ifti co rnm uh ica te non
jto flè . O p to v o s , fratres Cariffimi, fem pe r b e iie valere, fie circa D om in i mi-
lèricordiam exorandam continuis nobifcum precibus infifterei
E P I S T O L A X L L
Ad Cornelium} qubd ordïncttionem Novatiani nm receperit.
CY p Ri a n u s C om e l io fratri falutem. V en e ru n t ad n o s, frater cariffi-
mCj miffi à N o v a tia n o Maximus p resbyter fie A u g en d u s diaconus fie
Machæus quidam fie L on g in u s* S e d enim cùm ex littetis quas fe cum.fê re -
bant fie ex eo rum fe rm o n e atque aflèveratione Novatianutn ep ifeop um factum
com pe r iflem us , illieitæ fie contra e cclefiam cathoftcam fàdæ o rd inatio-
nis pravitâte c om m o n , à com m u n ica tio tie eos noftra ftatite e o h ib eù d o s effe
cenfiiimus, refutatis inter im ac retufis quæ obftinatè a c pertinacjter a flèrere
tentabant. N am fie e g o & collegae p lurimi q ui âd m e co n v en e ran t eXp ed a-
Vimus ad v en tum co lleg a rum n o ftron im C a ld o n ii & F o r tu n a ti, quos aef t e
n u p e r & ad co ëp ifco p o s e o ftro s qu i ordinationi tùæ afiuerant lega to s mife -
ramus, u t eis adventàntibus fie rei g e ftæ v e r ita tem reportant.ibus, majo re auç-
toritate fie lucida p e r eo s p ro b à tion e partis adverfæ improbitas. frangeretu-r*
S u p e rv en e run t v e ro P om p e iu s 6c Stephanus co lle gæ noftri, qui fie ipfi quo que.
a d inftruendos iftinc nos manifèfta fècund ùm gra vitatem ac fidem fuam
ind ic ia ac te flim on ia p rotu le ru n t, u t n e c n e ce flê fuerit audiri ultra eos qui
à N o v a tia n o v éné rant miffi. Q u i cùm in ftatione invidiofis qù o q u e conviciis
& clamoribus turbulentis p roru e ren t 6c flagitarent ut eriraina quæ fe âffèrre
a c p rob are d icebant,. p u b lic è à nobis Sc à jtle.be- co gn o fè e ren tu r , gra vk a ti
îioftræ negav imus co n v en ire u t co lle gæ noftri jam- d e le d i & ordinati & lau-
dabili m ultorum fen ten tia com p rob a ti Ventilandam ultra fàmam o re male-
d ic o 6c æmulantium v o c e pateremùr . Ë t quia quibus reftitati & eom p re ffi
funt 6c illicitis conatibus hærefim feciftè nudati funt in epiftolam c o n g e re r e
lo n g um f u k , ex Primitive) com p re sb y te ro noftro pleniffimè fin g u la , quan-
d o ad v o s v erterit, audietis. A c ne e o rum fitrens audacia unquam defifte-
re t, h ic qu o qu e in fehifmatis partes, C h r ifti meinhra diftrahere 6c eatholicæ
ecclefiæ corpus, fcmdere ac laniare nituntur, u t ©ftiatim p e r multorum domos
v e l oppidatim p e r quafdam civitates difeurrentes obftinationis fitæ & e r rons
fui fibi quærant com ité s . Q u ib u s femel refpanfiim dedimus nec man-
dare defiftimus u t p erniciofa d iflèn fion e 6c conce rta tione depofita, impieta-
tem e lle feiant matrem d e lc r c r e , 6c agnofeanr atque intclligant ep ifeop o fe -