_I0 S t e p h a n i B a l u z i i
N omi n um d i v e r s i t a t e ] Quamvis hæc ledio conftans fit in omnibus antiques
exemplaribus, puto tamen legendum elle hominum.
S p i r i t u m s a n c t u m ] Certum eft hæc duo vpcabula non extare in libris noftris
nec in quatuor Anglicanis. Ita etiara de uno fuo teftatur Pamelius, qui tamen dla addi-
dit ex codice edito, in cujusmarginibus Joannes Cauchius Ultrajedinus appofuerat caf-
tigationes ex variis codicibus manufcriptis. Remanet tamen adhuc dubium an hæc duo
vocabula addita fuerint ex libro veteri I an verb ex conjedura Cauchii tantum. Nam
quia in veteribus iibris poll vocem filium additur nec, ita ut videantur aliqua deeffe I conj
e e s Pamelius addenda effe duo ilia vocabula, & addidit videns conjeduram fuam con-
firmatam audoritate iibri Cauchiani. In codice porro Cauchii annotatas fuiffe, non folùm
varias lediones veterum librorum, fed etiam conjeduras ejus, monet ipfe Pamelius in
annotationibus fuis. Itaque nos hæc duo vocabula, quæ pofita funt fine audoritate, ex
conjedura tantùm, uncis conclufimus. r i rr
P o t e s t a t e m ] Codex Lætienfis ,facultatem. Sic etiam le legilie in codice Mar-
chianenfi teftatur Pamelius. I n l c o n i o ] Vide annales Cyprianicos adannum 250,
D e q u i b u s n u n c ] Præpofitio deeft in omnibus exemplaribus antiquis & in edi-
tione Morelliana. Illam Pamelius adjccit ex conjedura, quia exiftimabat fenfum abfque
ea non poffe conftare. .. . . .. Jg
A t q u i s e s t ] Ita emendavit Pamelius ex libro Cauchii. Nam in editione Mo-
relliana, quæ prima eft, legitur , perfedi fu n t, ut qui ejl in ccclefia perfedus & fapicns.
Hoc aiucm defendat & credat & c . In tribus antiquis codicibus fcriptum eft perfedi fu n t,
ut qui eft in ecclefta perfedus & fapiens hoc autem dcfendat. Sic etiam alii libri veteres,
nifi quod pro & fapicns habent aut fapiens.
A n t e v i g i n t i a n n o s ] Vide annales Cyprianicos ad annum 2^6.
Q u æ d am m u l i e r ] Vide Reginonem lib. 2. cap. 3 64.. & notas noftras pag. 592.
T e r r am m o v e r e ] Du o libri veteres,etiam movere fe terrantpollicemur. Quatuor
Anglicani, petficiens tenant fe movere. . _
A c er bu s e t d i r u s ] Sic Ladantius cap. 13. de mortibus perlecutorum Flac-
cillum vocat non pufillum homicidam.
R u s t i c u m ] Morellius edidit rufticum, tanquam non eflet nomen hominis, led
vocabulum quo fimplex homo fignificaretur. Pamelius & poll eum Rigaltius fcripferunt
Rufticum, putantes nomen effe presbyteri de quo iftic loquitur Firmilianus, Angli aliter
cenfiierunt & repofuerunt ledionem quæ eft in editione Morellii, argumento d ud o ex
epiftola Cornelii ad Fabium Antiochenum apud Eufebium, in qua Cornelius ait Nova-
tum acciviffe ex Italia très epifcopos fimpliciflimos & omnium ignaros, ut.vertit Rufinus,
à quibus fieret epifeopus. Ego in ea opinionum diverfitate, cum viderem ledionem Pa-
melii & Rigaltii poffe effe bonam &. nihil adversùseam confici ex comparatione horum
epifcoporum Italorum, retinui quod magis placuiffe videbam Pameiio & Rigaltio. D e
Urficino, qui fedem apoftolicam invalit poll eledionem Damafi, teftatur Rufinus lib.
1 1 . cap. 1 o. ilium epifcopum fadum fuifle à quodam fa tis imperito agrefti epifcopo.
V I su a ] Ita unus codex regius & Beccenfis. Quæ eft vera ledio. Quatuor libri ye-
teres habent viftt. Ita etiam Divionenfis, nifi quod lupra lineamhabetferiptumvelnji«.
Morellius edidit nifu, Pamelius & alii ju jju .
Q u i prius s a n c t u s ] Frequenter accidit ut hypocritæ imponerent ecclefiæ, id
eft ut multi poll mortem fuam crederentur effe fandi quorum mores non refponderant
tam bonæ famæ, uti plurihus exemplis oftenfum à nobis eft in oratione quant Parifiis in
collegio regio habuimus die 15. Aprilis 1692. cùm illic interpretaremur titulum decre-
talium de reliquiis & veneratione fiindorum.
P a n e m ] Quatuor libri noftri & quatuor item Anglicani prseferunt pacem. In Divio-
nenfi quoque fcriptum eft pacem, & f hpra I ineam vet panem. Certum eft heic agi de pane
euchariftiæ. In comoedia Queroli legitur ; Solum hoc eft quod fequuniur atque obfervam
unicè panem domini. Ubi quidam vir eruditus, cujus manum non bene novi, fed puto
effe Petri Danielis aut Defiderii Heraldi, in fuo exemplari edito feripfit in margine panem
Deum id eft euchanft'iam. Examinabunt theologi an hæc interpretatio fit bona.
B a p t i z a r e t q u o q u e ] Vide concilium Carthaginenfeq.. can, 9 9 .& 100.
N o l l a d C t p r i a n u m . Jit
D E F è n d u n t ] Multa variant in hoc loco libri veteres. Quidam habent defendant,. p«g- ' 17-
alii afferimt, alii déférant vel défenmt. Nos retinuimus ledionem quam putavimus effe
meliórem. Nam paulo póft legitur, interrogandi funt à nobis qui hareticos defendunt.
Q u o d i n t e r r o g a n d i ] In quatuor codicibus antiquis fcriptum eft : Q u id interrogandi.
Ut hinc colligi debeat aut poflit ifta relpicere ad epiftolam quæ à Cypriano
miflà erat ad Firmilianum.
F i l i u s D e i ] Ego non. dubito quin hæc ledio bona fit. Et tamen in quinque libris
veteribus legitur fid e i, in meo fed fid e le s.
V l R G I N B I c a s t a m ] Morellius edidit virginem fanäam caßam. Pamelius ex-
punxit vocem fanüam, quia earn non inveniebat in manufcriptis, & quia non reperftur
apud apoftolum. Ego tamen illam inveni in fex manufcriptis. Sed deeft in aliis quatuor.
Tres verö qui habent vocem fandam non habent caftant. Alterutram autem oportet att-
ferri. Retinuimus earn quæ eft apud apoftolum. ■ .
F o n s s i g n a t u s ] Ifta habentur etiam in epiftola 74. pag. 142. & in epiftola 76,
pag. i j 2. -
E c c l e s i a s u p r a p e t r a m ] Paulo poft dieet fundamenta ecclefiæ fuper Pe- Pag.tfS.
trum collocata fuiffe. Vide librum de unitate ecclefiæ, ubi. ifta explicantur.
O r d i n a t i o n s v i c a r i a ] Vide notas noftras ad epiftolam 84. Lupi Ferra-
rfenfis. . . .
P a r i c u m e i s m o r t e ] Ita reftituimus e x fide unius codicis antiqui biblio-
thecæ regiæ. Flanc porro reftitutionem effe legitimam oftendere videntur etiam alia vetera
exemplaria , quæ. habent pari cum eisperierunt. Quinque & èditiones præferunt
pariter.
Q u i d a l i u d a g i t ] Et iftum quoque locum fiipplevimus ex fide quatuor veterum
exemplarium.
E t u b i c u n q u e ] Miror ifta excidiffe in editione Rigaltii, cum extent in Morelliana
& in Pameliana & in omnibus antiquis codicibus. Magis miror omiffa effe ab An-
glis, qui ignorare non poterant ilia haberi in duabus editionibus a me commemoratis &
in quinque codicibus fuis antiquis. Vide quæ notavi fimrà ad epiftolam 73 . pag. 502.
N o n u t n o s ] Flanc ledionem , quam puto effe .optimam, inveni in uno libro P«g. ‘ gereizo
vetere. Morellius poluit non vos ; eamque ledionem ego reperi in quatuor codicibus
antiquis. Pamelius emendavit ex conjedura & feripfit novos prophetas, turn quia con-
jeduram fuam confirmatam reperit audöritate codicis Anglican! quo ipfe utebatur, tum
quod antea Firmilianus novarum prophetiarum meminerit. Itaque ex editione Pamelii
emerfit vulgaris. Videtur autem Firmilianus relpexiffe ad hærefim Marcionitarum, quos
Epiphanius ait repudiaffe legem ac prophetas. Monet præterea Pamelius in codice fuq
Anglicano legi & fpiritum fandum poft patrem & filium . Quod ego in nulloeorum veterum
exemplarium reperi quibus uliis Ihm in hac epiftola recenfenda. Rejecit autem Pamelius
hoc additamentum, quia Cataphrygæ non eundem Ipiritum lândum cum ca-
tholicis agnofeebant, utpote qui non ilium fed Montanum elfe paracletum a Chrifto pro-
miffum dicerent. y J ÿ
P e r f i d e ] Ita Morellius & quatuor libri veteres, Alii quatuor habent perfidem.
I n e o r . n u m e r o h a b e n t u r ] Sic reftituimus hunç locum audoritate vc-
tufti codicis Compendienfis & Michaelini, in quibus vox habentur eft tranfpofita, fed tamen
çum nota veteri quæ oftendit ubi ponenda fit, nimirum poft vocem numéro. Itaque
cadit conjedura Rigaltii hune locum emendantist ; -
C o n t i n g a n t ] In editione Pameliana perperam, per errorem videlicet typogra-
phi , & dein in Rigaltiana & in Anglicana fcriptum eU continguant, fed non in editione
Goulartii. Sanè hanc pravam ledionem Angli feribunt fe inveniffe m quatuor codicibus
antiquis. Sed iftud non probat illam effe retinendam, cùm prava fiLommno & minime
LlätlAä. 1 - d~'\ Br P
D eum C h r i s t i } Ifta fie ponuntur tanquam fi Deus effet cônditc^ÇMtt ^ i;*.
totius mundi. Videndum igitur an lêdlio veteris libri Remigiani &, duoruni Ang icano
mm præferenda fit, qui pro Chrïfli habent Dominum noflrum. At fi eaiectio, plaçât, to
lenda eft conjundlio. In^^uno meo legitur Domini Chrïfli. ....
A b a q u a ALIE NAI Adnotat editio Anglicana texturtï hune fruftra- ahbi requin