S i d o n i u s ] Pamelius addidit & Macarius, ex conjectura tantum, ut ipfemet fate-
tur, quia ilium cum cæteris rediifle ad ecclefiam patet ex tribus fèquentibus epiftolis. Nos
expunximus, quia Macarii nomen in nullo eorum veterum exemplarium reperimus qui-
bus ufi fumus, neque in.editionibus quæ Pamelianam anteceflerünt.
Imp o s t u r am passi s umu s ] Trebellius Pollio in Gallieno : Idem cum quidam
gemmas vitreas pro veris vcndidißci ejus uxori at que ilia , re pro dit a f vindican .vellet, fumpi
quafi ad leonem jufiit. Deinde è cavea caponem cmittit : mirantibufque cunâis rem ridiculam,
per curionem did jujfit. : Impofiuramfecit & pafiusefi. Ælius Lampridius tradit Vetronium
Turinum impoftorem, qui multa fallendo promiferat, & pró vanis promiflis ingentia
præmia perceperat, Alexandri Severi juflii accufatum fuifle, & convictum, juflu illiusal-
ligatum ad ftipitem, & fumo appofito, quern ex ftipulis atque humidis lignis lieri juflerat,
necavifle , præcone dicente : Fumo punitur qui vendidit fumum. D. Neroclementior fuit
erga Cæfêllium Baflum. Vide Taciturn lib. 16. annalium.
P e r f i d iæ l o q u a c i t a t e ] Ita veteres editiones 6c quinque vetera exempla-
ria. Manutius pofuit, perfidia & loquacitate captiofa. Quatuor libri veteres pro captiofa
habent fadiofa, d in fa d i Jetifu amentes videbamur. Rcmenfis fancti Dionynifii, loquacitate
capti. Nam amentes videbamur.
U num e p i s c o p u m ] Hinc Baronius collegit Romani turn epifeopi titulum fuifle
ut nominaretur fandliflîmæcatholicæ ecclefiæepifcopus,adeoque uniiifi cpifcopum, id eft
Romanum, in ecclefia efle debere. Verum hie non eft verus fènfiis verborum Cypriani.
Illud tantum vult, ut ficut credimus unum Chriftum, unum fpiritum faneftum, ita credere
debemus unum epifeopum tantum in unaquaque ecclefia, cum fit epifeopatus unus
6c indiviftis epifeoporum multorum concordi numerofitate diffufüs, cujus a fingulis info-
lidum pars tenetur, ut ille ait in epiftola 52. pag. 73 . 6c in libro de unitate ecciefiæ pag.-
195. Vide notas noftras ad Iibrum Agobardi de privilegio 6c jure facerdotii cap. 2.
Q u o n i am i p s i ] Veteres editiones & quinque libri veteres habent, quodjamfpe-
rent Dominum. Remenfis fànéti Dionyfii, quoniatn ipfi fperent in Deum.
E t h æ r e t i c o ] Ifta defiint in antiquioribus editionibus 6c in quatuor antiquis co-
dicibus. Habentur tarnen in editione Manutiana 6c in duobus codicibus manuferiptis.
Retinenda autem efle liquet ex iis quæ fèquuntur. In uno libro meo vetere legitur hare-
fiarcha, 6c in Gratianopolitano harefiarcho.
In c a t h o l i c a e c c l e s i a ] id eft Romana. V ox ecclefia deeft in tribus vetuftis
exemplaribus. Notum autem eft. veteres fepe ita fimpliciter locutos efle cùm de ecclefia
catholica ioquerentur ut omitterent nomen ecclefiæ, nimirum quia vox catholica
importabat ecclefiam. Ea quippe fècfta quæ non eft catholica non eft ecclefia, cum fit
foris, id eft extra ecclefiam, ut ftepe loqui amat faneftiflimus aueftor nofter. Vide Quef-
nellum ad epiftolam 26. fàncfti Leonis 6c notas noftras ad diflertationem Marcæ de epiftola
Papæ Vigilii.
D e s t i n a n t e m ] Revocavimus leeftionem veterum editionum, quæ fola bona
e ft, quam præterea confirmant aliquot vetera exemplaria. Primus Erafmus earn tantifper
mutavit fefiinantem ponens pro defiinantem. Sed tarnen Erafmus non videtur fecifle
abfque aueftoritate. Nam ita ego inveni feriptum in libro Corbeienfi, non eo modo quo
refertur in editione Rigaltii 6c in Anglicana, fèdeo modo quo legitur in illo veteri libro,
in quo ipfiffimis verbis legitur defeenderead navigandum fefiinantem ad vos fiatim dimifi.
AtRigaltius ait in libro illo legi a d navigandum deflinatione ad vos fiatim dimijji. Poftea
introduéla eft leeflio quæ addit de fiatione. Du o ilia vocabula non funt fanefti C y priani
, fed imperiti cujufHam librarii. Quod fic evenifle uti didlurus fum puto non
pofle ambigi. Primo obfèrvandum eft ilia non extare in antiquis exemplaribus quæ
habent vocem fefiinantem, neque in antiquioribus editionibus. Morellius ilia primus
induxit, haud dubiè ex quodam veteri libro. Nam 6c ego tres vidi in quibus ea repe-
riuntur. Id vero vitiiim introdueflum eft, ut antea monui „ per imperitiam 6c ofeitän-
tiam cujufdam veteris librarii nefeientis litteras : qui cum incidiflet in exemplar male
feriptum, non poflet autem divinare quomodo feribendum effet vocabulum quod feque-
batur poft navigandum, earn vocem pofuit quæ fibi venit in mentem, 6c ex feflinantem
feu potiùs defiinantem fecit detefiationem, uti feriptum eft in uno codice Vaticano 6c in
Veronenfi, eo videlicet modo quo in veteri codicc Remenfi fàndli Dionyfii legitur in
epiftola
epiftola ■ infifiationem pro in jlatione. Hujufmodi errorum pleni funt libri veteres. In
codice igitur illo Vaticano & in Veronenfi fic feriptus erat hie locus J Nicephorum acoly-
thum defeendere ad navigandum deflinationem ad vos fiatim dimifi. Deinde alius librarius
nihilo peritior pro deflinationem pofuit deflatione unico vocabulo, quemadmodum legitur
in alio codice Vaticano & in uno meo. Atque haec eft ledio qua:, quamvis falia,
hodie obtinet in vulgatis editionibus. Porro etiam prava ledtio horum codicum often-
dit legendum efts defiinantem pro feflinantem. . . .
C o e t d ] Codex Corbeienfis, conventu. In uno codice Vaticano legitur in iflo po-
vuli ecetu nobtfeum pariter Deo omnipotenti i f Chriflo Domino tioflro gratias agere. ^
I n d i e m ] H a c defunt in quatuor antiquis exemplaribus. In uno Vaticano & in Re-
menli leriptum eft pravaricationem de D ei mifericordia evacuari.
e p i s t o l a x l v i i .
SA L V A T O R I ] Ita nos repofuimus fecuti audloritatem quorundam veterum pag. i t
exemplarium & editionis Anglicanæ, in qua adnotatum eft quatuor quoque codices
Anglicanos earn iedtionem præferre.-Alibi legitur falutari.
J u g i t e r ] Codex Lamonii dijungatur. Ita etiam editio Morellii.
V i t i e t u r ] Fatendum eft omnes ferè libros veteres habere videiur vel vitetuv. Editio
Morellii, codex Gratianopolitanus, & unus meus præferunt violetur. Ita etiam fe le-
giffe in quinque codicibus antiquis teftantur Angli. ' , > . '
F id e l i s a n i t a t e ] Antiqüæ editiones 8t duo libri vetereshabent Sed om -
nes alii habent fid eli. Quamvis ergo utraque lecftio confti tuat eundem fenfum, ego ta-
men earn præfero quse plurium veterum librorum auctoritate nititur.
N EC t e n t A re NT ] Undecim libri noftri 6c fèptcm Anglicani præferunt , nec
tentaretitur caritatis atque unitatis fid e . Liber meus vêtus, nec tentareeur in eis caritatis
atque unitatis fid e . Q u s e lectio Videtur efle melior. r , _
H u j u s r e i ] Quamvis Manutius dcMorelliuspoftierintifei^ quamviseadem le ilio
reperiatur in pierilque vetuftis exemplaribtis, ego tamen pnefero e a r n quam veteres editiones
exhibent, quam deprehendi in tribus optimis codicibus antiquis, quia paulo poll
iànélus martyr ait, illic ubi res ipfa Jub oculis omnium, gerebatur.Vbiprogerebatur quinque
libri veteres habent cclebratur. f - j - n r
E xemp l i s u i f i d e ] Codexfandti Arnulphi, exem plofuafidei. Carnotenhs-,
exemplo fu i fid e.
E P I S T O L A X L V I I I .
HÆ C epiftola in omnibus ferè codicibus antiquis dicitur efle Cypriani ad Corne-
lium. Ego efle Cornelii ad Cyprianum nufpiam reperiquàm in Corbeienfi & in uno
neo. In excerptis tamen ad me miflis ex codice 199. bibhothecæ Vaticana: lego eaqi
criptam elfe à Cornelio ad Cyprianum hoc modo : Epiftola Comeln a d Cyprianum de
■ Jione fchifmaticorum. Cornelius Cypriano falutem. Ne quid. Itaque ambigi non poteft
uin verè fit Cornelii. Putavit autem Pamelius illam non efle integrant & elle tantum irag-
aentum, Rigaltius efle lèquelam vel additamentum potiùs alicujus ex præcedentibus.
H u j u s s cE L E R A T l ] Novatiani. .
A u g e n d u m ] Hinc certö liquet ilium efle diverfum ab Augendo diacono partis
Novatiani cujus mentio extat in epiftola4.1. r
D i o n y s i u m ] In uno libro meo vetere feriptum eft Zoticum. Quo etiam mo o
;gi in uno Bodlèiano teftatur editio Anglicana. Sic etiam editio Morellii.
E vARISTUm] Pacianus in epiftola ad Symphronianum contra traeftatus Novatiano-
um : Ego nefcio quid Novatianus egerit, quid Novatus admiferit, quid Evanfius tumue-
it, quid Nicofiratus nuntiarit. Et infrà ait illos qui Evarifium, qui Nicofiramm receperunt 3
Psg. 62.