S t e p h a n i B a l u z i i
tM tro fm ah ectkjta m d tm e s, lingua, mann, ,-merilms inquinatos. Hune porro Evarif-
turn fuiflfe UftUm ejf Wdiaatoribus Novatiaili collegit ex epiftoia ifta HeliricUs Valefuis
in aphotatiemibus ad iibrum 6. cap. hiltoris; ccciefiallica; Eufebii.
S Uc t t '^ s oR E M ] Itt omnes libri veteres & editiones. Angli., nefcio qua audtorh
la te , pofuerufit Jiit'cffiJbr^tn, nuilo t ut arbitcor, lenlu, monentes interim legentlurn forte
eflv ’fuchilfircih; Sec! ego nefcio ubi.iitvenerint yocem fuccurforem, alioqui valde inutilerti
in hoc loco. A it enim Cyprianus Zetum in focuhi Evarifti epifeopum effe conftitutum
& fucceflol'em plebi datum £ui is ante prtefuerat.
Z e t u m ] Hoc iiomcn dceft in antiquis cditionibus 6c in quibufdam vetcnbus libus.
Habetur tamen in mk) meo 6c in editione Manutiana. In Fuxenfi fcriptum eft Gefhnn.
Corbeienfis, in quo primo fcriptum fitit Zetiim , habet ex emendationv Zenum. Quo
etiam modo fcriptum fuifle in Camberonenfi teftatur Pamclius. Zeti cujufdam, fedanti-
quiorisV mentio eft apud Propertium lib. 3. eleg. 3. 6c apud Horatium iibv -1. epift. 18.
item in quadam tragcedia Senecse. N
O p t o t e p r a t e r ] Iftud addidimus' ex fide codic'is Remcnfis fancti Dionyni.
In Fuxenfi fcriptum eft bene valere femperfrater carifjime. In uno meo fimpliciter . Bene
vale frdter cariffime.
E P I S T O L A X L IX.
JN vetufto codice Remigiano fie legitur in fronte iftius epiftolee: Cypnani adCornelhim
epiftoia quarta, u b ide vita Noyari queedam interfent, his cxceptis dnabus de otto qttas
ad eundein jeripftt. G a t era non habeiitur. :
I s t i c ] pro illuc} ut infra illic pro ithic. Sic enim fcriptum eft iii veteribus libris 6c
in editione Spirenfi , turn etiam in Vencta veteri* 6c in Maiiutiana. Sic apud famflum Gre-
goriurn lib. y. indicfl. 2. epift. 11 8. 6c lib. 9. epift. 1 o. ac fortaflis alibi fcriptum eft in codice
Floriacenfi illic pro illu c. . ^
D e p o s i t i s d e n e g a t i s ] Supra epift. 4.8. ecclefta depofita non modica abftulifte.
Vide paulö infra in verbo uterus uxoris.
IL LI c ] id eft in Africa. Quare falfa eft le&io qu<e habet iliin c, tanquam fi vox ilia
referenda eflet ad urbem Romam, unde Evariftus 6c Nicoftratus fligiflent in Africam.
Quod fatis evincitur dum feribitur illos ab urbe fugifle, ut neceflaria non fit vox illinc.
Itaque vox illic refertur, ut dixi, ad Africam. Quamquam fatenclum eft qusedam vetera
exemplaria przeferre illinc. Sed major numerus habet aliam ledtionem. Vide quae ad vo-
cem iftinc diximus ad epiftolam 4.1. pag. 430.
E i A D H. u x . s u JE ] Hoc fegmentum nos addidimus, non foluni quia habetur in
epiftoia Pauli ad Ephefips, ex qua fumptus eft hie locus, fed in primis quia ita fcriptum
vidi in quatuor antiquis codicibus 6c in libro Flori. Defimt tamen in tribus antiquis codicibus..
C h r i s t i p a r i t e r ] Quidam codices praeferunt Chriftum.
H o s t i s q u i e t i s ] Ifta non habentur in quatuör libris veteribus 6c in antiquis
editionibus. Extant tamen in decern codicibus antiquis.
P E R s E c u T I o NÖ S T R i s ] In codice Divionenfi legiturperfetutiofois materia,
in Monäfterienfi perfecutione ferias-.
R o m am ] Plerique codices habeiit Roma. Quam ledlionem ego puto efle bonam.
Nihil tariien mutare volui. Sufiicit tnihi ita ntonuifte.
R oma C a r t h a g . ] Carthago aemula Romce apud Pliniitm, Velleium Patercu-
lum, 6c Florum, dives opiirri, ut ait Virgilius.. Herodiänus lib.y. äit illam opibus* po-
puli frequentia, vel magnitudine tantüm Rofnae concedere. Tranfmarinis vicina regio1
nibus apttd A . Gellium lib. iö . cap. i y . 6c apud Auguftirium in capite tertiopriorisepif-
tolae ad Eleufuim, Gloriutn, 6c Felices. Vide Salvianum lib. y . cap. 16.
D i a c d Num Pec e Ra t ] Hinc collegit Baronius Novatum fuifle epifeopum in
Africa. Quam opinionem ampleitüs eft Petavius ad Epiphanium. Et tanien ilia vera non
eft. puiffe enim presbyterum tantüm liquet ex chronico Eufebii, ex libr® Hierohymi de
NOTiÉ A 3) C t P R l A N U M . 439
viris Hluftribus > ex libro geftorum pontificalium , Si. ex epiftoia tettia Paciani ad Sym-
phronianum. Immo ex ifta qiioque Cypriani epiftoia coiligitur ilium fuifle tantùm pres^»
pyterum. Fuit autem presbyter ecclefiæ Africanæ. Quôd autem ait Cyprianus ilium fua
fadlione Si ambitione diaconum fecifle Feliciflimum, iftud non eft ita intelligendum ut
ordinatus diaconus cenfeatiir à Novato > fed quia fadlione perditiflimi hominis conftitu-
tus fuit in gradu diaconii, uti jam diximus ad epiftolam 41. pag. 430.
Hippolytum martyrem invenio adjunxifle fe Novato, fed poftea ab codem tranfiiflc
ad ecclefiam. Sic enim de eo feribit Prudentius :
Invenio Hippolytum , qui quondam fchifma Novad
Presbyter at tigerat, imftra feqhendo negans ,
Ufque ad martyr 'd provettum inftgfie tulijfè
Lticida fanguinei premia Jupplicii.
D e Hippolyto vide Baronium ad diem 30. Januarii 6c in annalibus ecclefiafticis.
C o n s g i e n t i a i p s a ] Seneca epift.py. Propnum nocentium efttrepidaix. TacitUS
lib. 5. annalium feribit Neronem cundos per artus trementem , fèit numine exterrênte»
feu facinorum recordatione, nunquam timoré vacuum fuifle. Audlor epiftolse ad Deme-
triadem inter opera Hieronymi : Hinc eft illu d quodfrequenter camifice occulw in audo-
rem fceleris confciemia tomenta defeevium & latentem reum fecreta mentis poena perfêquitur,
Rufinus in pfàimum 25. Q_ui adpam habet judicium timet. Petronius c DU deceque, quàin
malè eft extra legem agentibus. Qüicquid memere femper expedant. Hildebertus epift. 16,
Confuetudinis enim eft reos fonnidare fupplicia qua vèrèntur. Cicero in oratione pro Mi-
lone : Magna vis eft confcientid in utramque partem, ut neque timeant qui nihil coinmife-
runt, & pcenam femper ante oculos verfariputent qui peccarint. MiiretUs in Iibrum primiini
Platonis de republica : S ed illu d quoque nobis accurate hotandum eft quod hoc loco à Platane
vertjjîmè didtur, homines ntultorum fib i injufte fadohim confcios nunquam quiefcerCj fed
horrore pcenarunl quas fe promeritos feiunt identidem concuti , ita ut etiam ftczpe eX fomno
excitentur. Vide fcholia Jacobi Billii in orationem Gregorii Nazianzeni de plaga grail-
U t e r u s u x o r i s ] Pacianus in epiftoia fecunda ad Symphronianum 1 Novatus
inquam patre prodito, ecclefta derelida, partu uxoris effufo. Idem in epiftoia tertia five in
tradlatu adversùs Novatianos : Novatus ex Africafraudatis in Carthaginenfi ecclèfia viduis #
fpoliatis pûpillis, pecunià eccleftàdenegata, projette extradomumpatre, & eodemfamemor-
tuo nec fepulto, uxoris gravida utero cake percuffb, partuque cjus effufo. Habebât Novatus
exemplum egregii viri D. Neronis, cujus uxor Poppsea, ut feribit Tacitus in libro 10*
annalium > mortem ob iit, fortuita mariti iracundia, a quo gravi i<5lu çalcis afRidla eft.
C ommu n, p r o h i b e r i ] id eft ad communioiiemiaicam rédigi, vel pêlJi ab ec-
clefia. Quod potius crediderim. P •
I n p r æ c e p t i s ] Omnes libri noftri veteres 6c Anglicani 6c omnes editiones ante
Pameliaiiam non hahent in. Pamelius adjecitex codice Camberonenfi.
E P I S T O L A L.
QU O D N O S H A B I T O ] Certumeftconftruaioriemhüjusperiödirtóii coil- A
gruere. Earn tamen talem exhibent omnes libri veteres 6c omnes editiones ante Pa-
melianam. Pamelius expunxit vocem quod abfque audloritate, ea opinor de caufa quöd
Conftrudlio peccabat adversiis regulas grammatic«e. Sed ifta ratio non fufficit. Extant
enim quandoque in melioribus audtöribüs, etiam in Cicerone * paria peccata. Exemp urn
infigne refertfandlus Auguftinus lib. 2 .d c docflrina chriftiana cap. 13* ubi fic legitur.
Illu d etiam quod jam auferre non poffilm de ore edntantium popidorwn, fupêr ipfum autem
floriet fandiificatio mea, n ih il profettofin tent ia detrahit. Auditortantèti fe^kiorma el toe
corrigi, ut non floriet, fe d florebit, diceretur. Nee quicquam impèdit
fuetudo cantantium. Sanè Hieronymus in quadam epiftoia ad Angiiftiniim de le tCltatur
incurrifle fc ingrayem reprehenfionemquia in capite quarto Jonaë emêndaVerat löCum ?
C c c c ij