vicum Csliurn Rhodiginum lib. ». rap. 5. Quamquam verum eft fcriptores ecdefiafth
cos fepe ufurpare feculum pre» mundo. i
T i n g i n t e s ] Quinque libriyeteres & Affligemeijfis a Pamelio iandatus habent
baptiiantes , eodem fenfu. Sic placuit librariis mutare pro arbitrio /uo-dietiones fandli
Cypriani. - . l .
O p T o t e ] Vetus. Remigianus : Semper vale in Deo Domino fiater>carlßime.
E P I S T O L A L X t V .
EP I C T E T O ] epifcopo Afluritano in provincia proconfulari. Uli in ea cathedra
fucceffifle Vidorem iiquet ex concilio Carthaginenfi fandi Cypriani: In conciiio
Bagaienfi damnatus eft Prætextatus epifcopus Afliiritanus, in cujus loco Donatiftæ po-
fiierunt Rogatum. In collatione Carthaginenfi inter catholicos 6c Donatiftas adfuit Evan-
gelus epifcopus ecclefiæ Afluritanæ catholicus.
F r a t r e s c a r i s s i m i ] Très libri vetcres præferunt fia ter carßme, Quæ ledio
poteft efle hona. Quippe epiftola fcripta eft ad epifcopum 6c plcbem, 6c potuit Cypria-
nus eo modo fcnbere quo fcripfiffe reperitur epift. jy . ad Cornelium : quae cum fcripta
fit ex aequo ad Cornelium 6c ad omnem ecclefiam Romanam, tarnen inquit Cognovhnus
fiater. carßtne, Sc mox ftylum convertit Cyprianus ad omnes, qui propterea fratres car
riffimi vocantur paulo pöft. Ea difcrepantia ledionum in Cypriano videtur orta elle ex
notis. Näm animadverti/tf/^” carßme Sc fiatres canßimi quandöque itä fcribi in antiquis
codicibus F. K. Sc FF. C C . eo modo quo dileäißmi vidi fcepe fcriptum D D .
F o r t u n a t i a n u m ] quem apoftafia dejecerat ab epifcopatu , cùm fàcrificaflèt
idolis. Unde in- codice fandi Arnulphi, cùm fcriptum fuiffet apepifcopum> fcriptum eft
fupra lineam apofiatam eadem, ut videtur , manu. Propterea ergo Cyprianus eum ait
quondam epifcopum fuifle, nunc non efle. Similem loquendi modern adnotavimus in
epiftola 59. pag. 97. de Vid ore quondam presbytero.
Q u o d p r o d i d i t ] Codex fandi Arnulphiperdidit.
F i d e i e t v i r t u t i s ] Quamvis haecledio, quam Sc veteres editionesSc duo-
decim libri veteres præferunt, fit optima, filere tarnen non debeo editionem Moreliia-
nam Sc quinque libros veteres habere virtutis & fid ei.
DiABOLl SACERD.] Codex Fuxenfis ; diabolo aut facerdotibus ejus.
S a c r i l e g i q e t c r i m i n i ] Codex Gratianopolitanus, qua capta fuerat facri-
legio & crimine. Corbeienfis ßamlegiorum & criminum. Quæ ledio videtur eflemeliorj
fi vox captiva retineatur. Hieremiæ cap. 4.9. captivosfiliorum Anmon. Neque enim dici-
tur fervus domino, fed fervus domini. Hinc apud Ciceronem fèrvi legum, feditionum,
cupiditatum. Idem dicendum de captivis, qui fui juris non funt.
A d . a l t a r e s a n c t i ] Ita omnes ferè libri veteres, etiam Anglicani, Sc editiones
omnes ante Erafmicam, in qua legitur ad altare fianftum. Quamquam hanc quoque
iedionem præferunt duo libri veteres. Rigaltius, omifla voce altare-, pofuit ad fandiim ,
audoritate, ut ipfe ait, codicis Veronenfis, quod ego tarnen non inveni in margine exem-
plaris mei editionisManutianæ, Sc Iedionem illam ait efle rediflimam, non animadvertens
hunc eun.dem locum infra epift. 68. pag. 117. «Sc epift. 72. pag. 129. editum à femetipfb
fuifle eodem omnino modo quo ego iftic reftitui. Is qui feripfit codicem Fuxenfem pofuit
ad altare Domini. Quod confirmât emendationem nöftram. A it autem Pamelius
reperire fe non potuftfe quern feripturæ locum eitet Cyprianus.. Goulartius verô aitaliu-
dere eum ad vari^ Mofis dida in Exodo, præfertim de facerdotum altari Jehovæ infer-
vientium officio. Rede profedö. Nam locus ifte fumptus eft ex capite 28. Exodifecun-
dtim veriionem feptuaginta interpretum. In editione noftra vulgata fàcræ feripturæ legitur,
vc l quando appropinquant ad altare ut miniftrent in fanduario , ne ini quit aits ret mo-
riantur. Verfio qua fandus martyr ufus eft dilucidior eft Sc faeiiior ad intelligendum fen-
fum hujus loci. Hieronymus in dialogo adversùs Luciferianos legebat, dim accedunt mi-
tiiflrare femda. Quæ ledio multùm accedit ad earn quæ citatur ex codicç Veronenfi.
Q u o r u m p e c t o r a ] , Codex Gratianopolitanus, quofdajnpeccatores, ;
C r üDIT AT e ] Hieronymus in epiftola ad Rufticum monachum > emmpehtem cmdi-
ditatem> qua parens lih 'tdinum eft. Salvianus lib. 4. Cap. 3. cruditate diftenderis, ubi codex
Corbeienfis habet crude lit ate. lib» 7. cap. 16. alios cruditate dftentos ,ubi codex Cor-
bertinus habet crudelitate. Et apud Avitum Viennenfem epift. 8 5. gentium Sftantia cru-
ditatem. Pro quo in codice Viennenfi Marnæfii fcriptum eft crudelitate. Crudelitatem
itaque <Sc cruditatem antiqui librarii quandoque commutabant.
A d a l t a r i s i m p i a m e n t a ] Hie in primis locus oftendit audaciam <Sc infei-
tiam veterum librariorum. Codices enim Fuxenfis, Metenfis fandi Arnulphi, <Sc Gratia-
nopplitanus habent impia mente, Monafterienfis amplas mentes, Divionenfis 6c unus Re-
pîigianus per ftmplas m en te sunus meus vetus perfimplicia mérita. Quarum ledionum
nulla bona eft. Sex Anglicani habent ad altaris fanäificationem impia mente accedunt.
ubi vox fanäificationem addita videtur à librario non intelligente quod feribebat.
I m p I a m e n t a ]- Feftus Pompeius : Impiatus, fceleratus. Vocabulum dedudum a
verbo impio, quod fignificat committere crimen adversùspietatem. Unde apud Plautum
Rüdentg legitur : S i ergaparentem aut deos me impiavi. Quod interprètes exponunt ac
fi Plautus dixiflet, fi impius fui erga parentes. Apuleius lib. 1. metamorphofeon , ut ad-
hue me eredam cruore me efte humano afperfum atque impiatum. Sc lib. 2. Habetis itaque
reum tot cadihus impiatum* Contra dicebant etiam piaiiientum. Plinius lib. 2 5. cap. 4-
Hac evulfa firobem repleri vario genere frugum religio eft ad terree piamentum. Sç cap. 9.
favis ante & melle terra ad piamentum dads. lib. 37. cap.. 1. fa tis piamenti in unius gemma
voluntario damno videretur. Piare vetus verbum eft quod invenitur apud Plautum, Hora*
tium, Sene.cam, alios. Significat autem purgare vel expiare.
Ë t o m . v i g o r e n i t e n d u m ] Cùm ifta extent in omnibus antiquis editioni-
nibus, in omnibus codicibus noftris Sc in Anglicanis, mirum eft excidifle in Rigaltiana.
Rejnhartus $c Angli repofuerunt.
S e d t e n e a n t ] In uno codice regio legitur, fe d teneant integrifalutis feta teno-
rem & integritatis confervent & cuftodiant perpetuum vigorem. Melius in codice fandi Ar-
pulphi, falutis fu a tenprem & integritatis confervata à fe & cuftoditceperpetuum vigorem.
Atque ita reponendum efle puto. In Gratianopolitano defiint haec, integri fa lu tis fu a
tenorem.
F AI* D A C I e t MORTAL i ] Ita Erafmus 6c quatuor libri veteres. A t vetuftiores
editiones Sc quatuor item libri veteres habent fa lfa & mortali fedudione.
S eDUCTIONe ] Ita reponendum efle permotus fum audoritate veterum editionum
6c omnium ferè veterum librorum. Nam vocem circumventione, quam Erafmus invexit,
pon reperi nifi in tribus antiquis codicibus. Angli teftantur illam pon fuifle in fuis.
D e s i d e r a n t i s s i m e ] Ifta , quæ extant jn undecim codicibus antiquis 6c in
antiquis editionibus, quæ vero Erafmus expunxit, ac poftea alii omifèrunt, ego reftitui ,
earn etiam ob eaufàm quod fcio Cyprianum frequenter ea formula ufiim efle in fcri-
bendo* Præter audoritatem veterum exemplarium fandi Cypriani, in qui bits femper
vidi fcriptum defiderantijjimi, extat apud Sponium pag. 208. inferiptio vetus quæ fie etiam
habet. Item apud Julium Capitolinum in Albino ,fia tr i amamijfimo & depderantijfimo.
In editionibus epiftolarum fandi Leonis Papæ ad Eutychem legitur Dileäißmo filio
Eutycheti. A t in codicibus Ruftici diaconi legitur Defiderant 'ßmo filio Eutychi ; Sc in
calce pro dileäßm e f ill legitur/// defiderantßme , ut monui in mea conciliorum editione
pag. 1011. Ibidem pag. 1514- legi defiderantßmis in epiftola Cyrilli ad monachos
édita in adis concilii quinti, ubi vulgo fcriptum eft defideratifimis. Et fane cum ifta vox
defeendat à participio defiderans, necefle eft ut feribamus defiderantiffimus. Benedidmi
noftri ita interdum feripferunt in fua editione operum fandi Auguftini.
E P I S T O L A L X V.
HA N C epiftolam ferè totam integram exferipfit 6c fiiam fecit Goffridus abbas Vin-
docinenfis lib. 4. epift. 22. feribens ad Amblardum abbatem fandi Martialis Le-
movicenfis , mutatis mutandis. Nam quæ iftic de diacono fiiperbo dicuntur, eaGoffri-
O o o o ij