xviij P R Æ F A T 1 0 .
Cyprianum hase ipfius teftimonia. Q u o d fi feewidum pravam fidem , inquit in epift. ad Jubaianum,
pag. 13 i . baptiiari aliquis fo ris & reniflant peccatorum confequt potuit ; fecundum eamdem fidem con- .
fequi Spirit um fandutn potuit ; & non efl neceflè venienti rnanum imponi, ut Spiritum fandutn confe-
quatur & fignetur. Am utrumque enim fid esfo ris potuit, aut neutrum eorum qui forisfuerat accepit. Et
p. 136. Baptiiari eos oportet qui de hcerefi ad Ecclefiam veniunt, ut qui legitimo & unico fanätz E cole
fia baptifmo ad regnum D ei regeneratione divina preeparantur, facramento utroque nafeantur, quia
feriptum efl: Nifi quis renatus fuerit ex aqua 6c Spiritu, non poteft introire in regnum Dei. Et in ep.
ad Stephanum pag. 128. Tune enim demum plene fandificati & ejfe fila D ei poÿiint, f i facramento
utroque nafeantur, aim feriptum f it , Nifi quis renatus 6cc. In eamdem fèntcntiam loquitur Nemefianus
a Tuhulis in concilio Carthaginenfi : Male ergo fib i quidam interpretantur, inquit, ut dicant quod per
rnanus impofitionem Spiritum fiandum accipiant à ' fie recipiantur ; cum manifeftum fit utroque facramento
debere eos rsnafci in Ecclefia catholica.
Sed hæc teftimonia videntur explicari polie, nec mihi perliiadent Cyprianum in re ante oculos
pofita olcitantem erraffe, ac res natura 6c ufti Eçcleliæ adeo diftinélas opinione confudiflè. Illius
autem fententiam certiffimis veftigiis indagare licet in epift. ad Quintum p. 127. ubi fie loquitur :
E t dicunt fe in hoc veterem confie tudinem fequi ; quando apud veteres harefeos prima adhuc fuerint
initia, ut lit illic effent, qui de Ecclefia recede baut & hic bapttyati prius fuerant ; quos tarnen ad Ecclefiam
revert ente s & poenitentiam agentes neceffe non er at bapti^are. Quod nos quoque hodie obferva-
mus, ut quos confiet hic baptiiatos eflè, & a nobis ad hareticos tranfiffe, f i poftmodumpeccato fuo co-
griito & errore digefio ad verhatem & matricem redeant, fiatis fit in poenitentiam rnanum imponere; ut
quia ovis fuerat, hanc ovem abalienatam Ö“ errabundam in ovile fiium pafior recipiat. Non id agitur
quam reefte Cyprianus adverlàriis relpondeat, lèd quid relpondeat. Cum ifti contenderent tradi-
tum ab Apoftolis, ac lèmper in Ecclefia oblèrvatum fuiflè, ut acceptum in hærefi baptilma non
iteretur, fed redeuntibus cum hoc baptilmate hæreticis manus tantum in poenitentiam imponatur;
refpondet Cyprianus non immerito olim hæreticos fine baptifmo fiifceptos fuiflè, quia prius ba-
ptizati in Ecclefia fuerant ; lèque idem facere profitetur ; ut fi quos ex hæreticis in Ecclefia baptiza-
tis fufeipiat, manum tantum in poenitentiam imponat. Uno verbo concedit adverlàriis hanc hære-
ticorum recipiendorum confiietudinem, quam tanto Audio defendebant, 6c olim ufiirpatam fiiiflè,
6c a feipfo, ubi quid firnile incident, uftirpari. At nemo dixerit Cyprianum Confirmationem aut in
Ecclefiæ primordiis iteratam credidiflè, aut iterate voluiflè, quoties hæreticis in Ecclefia antehære-,
fim baptizatis manus in poenitentiam eilet imponenda. Immerito ergo manuum in hæreticos re-
deuntes impofitionem cum facramento Confirmations confudilTe acculàtur. Sententiam Cypriani
confirmât in concilio Carthaginenfi Crefcens a Cirtha, qui baptizandos cenlèt omnes ab hærefi 6c
fehifmate redeuntes, exceptis his fane qui in Ecclefia catholica fuerint ante baptisati, ita tarnen ut per
manus impofitionem in poenitentiam Ecclefia reconcilientur.
Sed cur Cyprianus poftulat, ut qui in hærefi baptizati flint, redeuntes ad Ecclefiam utroque facramento
nafeantur! Quid aliud eflè poteft utrumque illud facramentum, nifi baptifmus 6c confirmation
Hæc difficultasfolvi poteft; neque enim répugnât ut Cyprianus anfa ab adverlàriis accepta làcramen-
tum Confirmations iterandum eflè concluderet, quamvis illud ab adverlàriis iterari minime liilpicare-
tur. S. Stephanus 6c qui ab illo ftabant., etfi baptilma hæreticorum ratum habebant, fatebantur tarnen
Spiritum iancfturn in ejufmodi baptilmo non conferri; ac proinde redeuntibus ab hærefi neceflàrium
eflè aliud làcramentum, ut Spiritum fan (ft um acciperent, quem in hærefi confequi non potuerant.
Hoc autem facramentum erat manus impofitio in poenitentiam, five làcramentum poenitentiæ, quod,
telle Cypriano, Spiritum fan<ftum poenitentibus confert. Nam inter alias caufas, quibus addueftus C y prianus
pacem poenitentibus conceflèrat, hanc recenfet ; quod neceflè eflè duxerit poenitentes ad perlè-
quutionem fûftinendam præparare, 6c Spiritus fan (ft i donis. inftruere. Quando autem (Dominus) di-
cat, inquit, in traditis atque in confeflîone nominis confikutis fpiritum Patris loqui, quomodo pot efl: ad
confeffionem paratus aut idoneus inveniri, qui non prius pace accepta receperit fpiritum Patris, qui corrobo-
rans fervos fiios ipfe loquitur 6? confitetur in nobis, ep. Liv.Quamobrem Cyprianus cum videret adverfa-
rios negare opus eflè baptifmo hæreticis redeuntibus, fed tantum manus impofitione ut acciperent Spiritum
làn(ftum; inde anfam arripiebat, ut duplex facramenti genus hæreticis redeuntibus opus eflè
llatueretralterum adpeccatorum remiflionem, alterum adaccipiendum Spiritum fanélum. In quo qui-
dem generatim Cyprianum inter 6c adverfarios conveniebat, neceflàrium eflè hæreticis redeuntibus
aliquod facramentum, ut acciperent Spiritum làn(ftum; fed neceflè non erat hoc làcramentum nomi-
natim defignare. Non abfimili modo Vincentius àThiburi in concilio Carthaginenfi alfentitur adverfàriis
neceflàriam eflè manuum impofitionem, fed eani aliter ac illi interpretatur. Hareticos feimus,
P R Æ F A T 1 O. xix
inquit, pejores eflè quam ethnicos. . . Ergo primo per manus impofitionem in exorcifino, fecundoper bapti-
fin i regeneratwnem tune poffunt ad Chrifli pollicitationem venire. Alfentitur adverlàriis Vincentius de
manus impofitione; fed illi manus impofitionem in poenitentiam intelligebant, iftein exorcifino. Minime
ergo mirum fi Cypriano cum adverlàriis convenit de làcramento ad Spiritum fan<ftum conferen-
dum neceflàrio; quamvis utrique illud làcramentum aliter interpretentur.
Ex his autem perfpicitur Confirmationem lèmper in Ecclefia diftin(ftum à baptifmo facramentum
fuiflè. Utrumque vocatur làcramentum 6c diverfos fortitur effedlus : etfi enim in baptifmo accipitur
Spiritus làn(ftus, ut tôt locis Cyprianus oblèrvat, tamen præcipue Confirmationi attribuitur, quæ
novis præfidiis<Sc Spiritus làn(fti donis corroborât eos qui jam in baptifmo Chriftum induerunt. Hinc
idem Cyprianus cum ei objiceretur eis qui in Samaria baptizati fuerant, advenientibus Apofiolis
Petro & Joanne, tantum manum impofitam ejfe, ut acciperent Spiritum fanélum; fie relpondet in epi-
ftola ad Jubaianum : E t idcirco, inquit pag. 132. quia legitimum & ecclefiaflicum baptifmum confie-
quutifuerant, baptiiari eos ultra non oportebat, fe d tantummodo quod de erat, id a Petro & Joanne
fadum e fl, ut orations pro eis habita & manu impofita invocaretur & infunderetur fuper eos Spiritus
fandtis. Quod nunc quoque in Ecclefia geritur, ut qui in Ecclefia bapti^antur, prapofitis Ecclefia of-
ferantur, & per nofiram orationem ac manus impofitionem Spiritum fiandum confiequantur, & fignacu*
lo Dominico confummentur. Quis ex his non perlpiciat Confirmationem non eflè appendiculam quam-
dam baptifmi, led verum 6c diftindlum a baptilmo làcramentum, quod a diaconis omnino adrni-
niftrari non poflit, quodque non ad exteriora tantum dona pertineat, fed maxime ad augepdam 6c
intentius roborandam baptilmi gratiam, ita ut utroque làcramento renafei dicamur. Atque id qui-
dem mirifice confirmant Cyprianus 6c alii Africæ epifeopi in epiftola ad Numidas. Ungi quoque neceffe
e fl, inquiunt, eum qui baptisants f i t , ut accepto chrifmate, id e fl, undione, effe unâus D ei &
habere in fe gratiam C h rfii poflit. Quæ lèquuntur obiter explicare conabor. Ponv autem Euchariflia
e fl, inquiunt iidem epilcopi, unde baptizati unguntur oleo in altari fandificato. Sandificare autem non
potuit olei creaturam qui nec altare habuit nec ecclefiam. Unde nec undio fpiritalis apud hareticos poteft
effe, quando confie t oleum fandificari & Euchariftiam fie ri apud illo s omnino non poffe. Optime
hune locum emendavit Baluzius pro eo quod legebatur in antiquis editionibus, oleum in altari fan-
dificatum ; vel apud Erafinum 6c Pamelium liberiori conje(ftura, Euchariflia & unde baptizati un-
guntur oleum in altari fandifiçatur. Porro non id dicit Cyprianus, quod ab eo per metaphoram di-
<ftum exiftimant Rigaltius 6c Fellus, Euchariftiam eflè oleum quo ungimur, fed potius Euchariftiam
tflè id unde oleum, quo baptizati unguntur, làn(ftificationem deducit; quia videlicet oleum in altari
lànètificabatur inter ipfas facrifiçii preces.
V I I I . Poenitentiæ facramentum ex S . Cypriani tefiim oniis defenditur. Quam neceffarium
ju d ica v erit, quam fa n fie adminiftrari voluerit oftenditur. N onnulla
illiu s d ifta explicantur.
Illud etiam ex teftimoniis ailatis facile perfpicitur poenitentiam inter Ecclefiæ làcramenta numera-
tam fuiflè, fiquidem generatim, ut diximus, inter Cyprianum ejufque adverlàrios conveniebat Poenitentiam
6c Confirmationem eflè làcramenta: unde conceptis verbis déclarât Cyprianus, ut modo
vidimus, fpiritum Patris in Poenitentiæ facramento donari. Utbaptilmum catechumenis, fie lapfis ab-
jfolutionem 6c pacem neceflàriam judicabat Cyprianus. Nam cum latens in lèceflu videret le non
tam cito rediturum, 6c jamæftatem coepiflè, quod tempus infirmitatibus afliduis 6c gravibus infeftatur;
tam audientibus quam lapfis providendum exiftimavit, ut nec primi fine baptifmo, nec lapfi fine
pace morerentur. Tanti faciebat Cyprianus hanc remiflionem delidli per làcerdotes fà(ftam, (fie enim
iplè appellat lib. de Lapf. pag. 191. ) ut grande piaculum à Marciano Arelatenfi admifliim putaret,
quod ipfius culpa 6c crudelitate multi ex fratribus fine pace annis liiperioribus obiiflènt, ep. lxvii.
Atque hæc caufalàn(ftum Martyremadduxit,ut inftanteperlèquutioneGalli 6c Volufiani, lapfos fub
D e c io , qui poenitentiam agere a primo lapfus die non deftiterant, ad pacem admitteret. Eum enim
idoneum ad confeflionem Chrifti futurum non putabat, qui non prius pace à facerdotibus accepta
fpiritum Patris recepiflèt; turn vero metuebat ne fi quis relieftis omnibus fugiens 6c in tenebris atque
in folitudine conftitutus in latrones forte incurriflèt,aut infebribus6c in languore decelfiflèt, fibi im-
putaretur, quod tam bonus miles fine pace 6c fine communicatione decelfiflèt, ep. l iv . Ex his patet
quam parum eos falutiscuralollicitet, qui hoc làcramentum floccifaciunt, 6c ex làcramdhtorum albo
expungunt, quo fi quis ex lapfis olim caruiflèt, non ex iis folum quorum adhuc infirma virtus erat,
fed ex iis etiam quorum perfeèla caritas omnibus rebus pro Chrifto abjiciendis elucebat, damnum
grande vifum fuiflèt.
e ij