S t e p h a n i B a l u z i
fiotæ fi Centura à fanéto Auguftino lata adversùs hanc Cypnam epiltolam jufta ell ac
légitima. Quare ampleHenda onmino mihi videtur LaHantu fentent.a, qui hb. 5. cap. 1.
ait fcientiam literarum non modo nihil nocere religion! atque juftmæ, fed etiam pro-
deffe quamplurirtùm, fi is qui eas didicerit fit virtutibus mftrutfior & ventate fap.entior,
Etiam is qui anno 1483. procurat'it editionem Venetam opeWm fanai CypnaiU italo-
miitur in præfatione fua : Æquo enim fa tis animo'fin e mquaquam pojfumrecentwrum.
quomndam novum kartfo», expoluo à-
■ maroaue traâamr eloquio rei fiefâ'ufaw duin office*. Et pauk. poft. : N asn ß cloqucntiam
rem medium agnofamt, qua & reâè mi & malepoJumus_,juts mentis compfs dicere
■ audet non M ere domam châflim flyrofiffires in defendenda n r n a te ja sm qua m ex-
tôllenda fâlfitatè oÀm Jalkfi,ffint gehileA! Ita etiam fenfit Joannes Maldonatus fcnbens
ad Petrum Madürum. B M Ü K ïÜ B — non habeat tmbores omtoresquam diabolus
' In eadem quoque fententia fuiffe Joannem Sichardum liquet ex pra&t.one e,us
ad fibrös recognitionum faitHi Cjementis. Extat in volumme orafionum M. Antonu
Maioragii oratio adversùs eos quiiornandse oratiönis ftudium Si dicendi elegantiam vitupérant,
eorumque opinionem vocat hærefim. Paulus quoque Cortefms.n prooemio
libri fui fententiarum damnat eos theologes qui diîferendi elegantiam a theologia fejun-
gunt. Et nihilominus verum ell quod ait fanHus Hieronymus in ep.ftola de filio prod
ige ad Papam Damafum I in ecqlefiafticis rebus non quæri verba led fenfusmlta etiam
fenfit Faulluius epifeopus in præfatione libri de fide contra Arrianos. h cmifa, mquit,
ffidei non ffirmomm fublimitaS requirenda e ß , quando, ip fa fik teßmontafuffiemnt.
B e n e a ï>m ó n E s f l n libro. Fuxenfi feriptum ell Ven admettes, & in margine;
A lii deunt Bene. Hanc porto leaionem elfe meliorem, præter auHontatem veterum-
exemplar!um j probatur etiam auéloritate Rufini in prologo^homiliarum Ongems m Numeros
apud Henricum Valefium in annotatiombus ad hiftormm ecdefiafticam Eufebu
pag ia o ubi fie habetur : V tor verbis tibi , fla ter , beau manyrts. Bene admones Donate
can/Time. Nam & H W metnini. Et pauló póft ; S ed reJdenda polltcimmm non
tempeflivum , ut Uk a it, fe d tempeßuofiim nobis tempus ac mrbidum fia t. E xhis interim,
beati Cypriani verbis colligi polTevieetur ilium in hac epillola refpondere ei qua Donatus
eum admonuetat uti promiffis ac recepto fuo fatisfaceret. Non inde tarnen colligi
debet epillolium quod Pamelius invenit in codice Camberonenfi, quodque nosinvem*
mus etiam in veteri libro qui fuit Francifci Pithoei, inde inquam colligi non debet epif-
tolium illud, in cujus fronte pofitum eil nomen Donati ad Oypr.anum fcribentis -, eile
admonitionem qua permotus Cyprianus hanc eptftolam ad eumded«. Non dubitabat
Pamelius quin legitimus Donati foetus effet I eamque fententiam facile amplexus eit iff
luftriffimus Cardinalis Baronius in annalibus ecclefiailicis.; A ln illud ut fpurmrn rejece-
runt quorum ego opinioni lubenter accedo. Et tarnen .arbitrer lftic, uti fecere Krgal-
tius &epifcopus O xW en fis , effe pdnendum, ne quam mihi neghgentiam cunofus ledlor
imputare poffit. Sic ergo, habet. \ îii. ii’ . . ■
Donatus Cymiano. Credo te retinere, fanäißm e Cypriane, qua nobts fluent apud ora-
tores karrulitas , tmus fenfus, una coffitatio, individua dileäio. Qttare\non & ln dtvtna
käione ita animis roboramur, aut non ea femper nobis fa il cogitätio , ficu i promtttebamus,
ut (imul crederemus ! . . r . „ .
D O N at e ! Donati nomen vulgatilfimum erat in Africa , ut etiam. fcriptum eit in
capite tertio epiftolæ fecundæ fandi Auguftini ad Eleuf.um, Glonum , & Felices. Se-
quenti feculo La(5lantius librum de mortibus per/ecutorum fenpfit ad Donatum con-
feflbrem, ilium ipfum, ut opinari licet, cui dicavit etiam librum de ira Dei. Fedto enim
in ea fententia quam prompfi cùm ederem librum de mortibus perfecutorum. Scio virum
optimum 6c mihi reverendum Nicolaum L e Nourry aliter lènfiffe & Donatum cui inf-
oriptus eft liber de ira Dei putafle fuifle diverfum ab eo cujus nomen extat in initio libri a
me editi. Diverfos autem fuiffe hinc fe probare putavit vir optimus quöd exlibro de iraDei
manifeftum fit Donatum cui dicatus eft fuiffe recenter converfum ad religjonem Lnnlti.
quod; de alio dici non poffe ait. Erravit in nomine vir clariffimus. Tranftulit ad D o natum
ea quæ pertinebant ad Demetrianum, cui dicatus eft liber de opincio D e i, ex
quo confiât Dêmetrianum rudern adhuc fuiffe noftrorum myfteriorum.
N O T Æ A î> C Y IP R I A N Ü M.
D o n a t e ] In codice fàndi Arnulphi Metenfis feriptum eft : Bene admóves frater
tarijfime Donate* . . . .
IN d u LG. v i n d e m i a ] Eimodius lib. 9. epift. 1. S it inter nosfelïcium vmdemiasi
mill vice colloquium. . ^ •. i ::; .
S o l e n n e s a c 5 t a t a s ] Multiinl variant in hoc Iocô libri. veteres. Quidam
enim habent jlatutas pro ratas, alii ratas tutajque, vél ratas tantum. Unus ver6 habet
folennes ae ratas, & fupra lineam vdJlatutas. Ego præferô leeftionem vulgatam, quaê
mihi videtur optima 6c certiffima. Nam Cicero dixit alicubi folenne óc ftatum facriftcium»
In lege 3. Cod. de dilationïb. legitur : Ferice Jirnt vel repentince vel folennes. Solennes
autem jurifconfulti eas effe aiunt quæ flint anniverfariæ ac Iegitimæ. Re<5lè igitur Cy-
prianus dixit inducias five ferias folennes ac ftatas, quas ideo ftatas appellari ait Feftus
quia certo ftatutoque die obfèrvantur. Vide Macrobium lib. 1. fatiirn. capi 16. de Jure
tum ad Symmachum lib. 3. epift. 2 1 . ad ilium locum, & feriamn rdïquïa.
L o c u s e t i a m ] Cicero in libro de claris oratoribus : S ed quo facihiis Jermo ex~
vlïcetur, fe dentes, J i videtur, agamus. Cùm idem placuijjet illis , tum in propatulo propter
Platonis Jlatuaiiï conjèdimus. Hieronymus lib. 2. adversùs Joviniânum : P.laionici quoique
& Stoici in temp lorum locis & porticibus verfabantur. Rufticus diaconus in præfatione
dialogi adversùs acephalos : Silentium loci& temporis commoditas ér commune conjlituiunt
ér ab aliis rebus jèrice nobifciim interim concurrmt Jimul.
F a T i S c e N T i s ] id eft feffi 6c IabentisA, ut apud Virgil ium Sc Ovidium. Hanc ledtio-’
nem, quæ optima & veriffima eft, non inveni nifi in uno libro meo veteri optimo. Reliqui
omnes Sc omnes editiones habent fatigantis. Lucretius lib. 3. loqunns-de anima* cùm
dixiffeteaniceu fumum diffolvi in allasaëris auras, addit ^JimultzvafeJfa fatïfcit,Fx\'F>,
dicit omnia vinei ab ævo, etiam fàxa 6c allas turres, & delubradeum fimiilacraque fejfa fa -
tifci. Similem errorem in àëlis fàmftarum martyrum Perpetuæ dc Felicitatis annotavit Lucas
Holftenius, ubi pro eo quod legitur defatigationihus cenfèt legendum effe de fadionibiF.
S t u d , f a b u l i s ] Egofèmper exiftimavi locum hunc effe mendoftim Sc viros
doefliffimos fruftra haélenus laboraffe in eo emendando vel expliçando. Cùm verö ei
quærerem medicinam, occuFrit mihi commutanjam fortean efïe vocemJludeiitibus cum
Voce ludentibus, ut iftic legatur ludemibus fabulis it.apud Minucium fabulis fallen tibüsi
Nam fabulis ludere di-xit Aufonius in epiftola tertia adiibrum ut eat ad Probum : Suefi
ca tperitisfabulisfim uljocari & ludere. Ludentibus igitur fabulis, fed peritis Sc fèriis,
colloquium agebant Cyprianus Sc Donatus. Neque enim putandum eft eorum fèrmo->
nes fuiffe ludicros aut rerum colloquia leviorum, cùm de rebus maximi momenti ad
gloriam Sc religioneniflimmi Dei.pertinentibus traélaretur inter viros graves» Nifi ft,
qui mos eft dialogorum, Donatum 6c fè ipfum loçutos effe fuppofiiit Cyprianus quas
nunquam locuti erant, ut de fè ipfq Sc Varrone ait Cicero ininitió academkarum quæf-
tionum. Julius Firmicüs in præfatione hbrorum de inftitutione mathefèos/ • honefas ér
varias fermonutn fabulas ferebamus,.,
E ru D ir e ] Deeft heic aliquid. Senfus enim non eft integer. Sêd funt pleraque
iftiufinocii in Cypriano. Cùm videret autëm Lombertus fénflim non effe integrum,. fie
vertit hunc locum ac fi Cyprianus fcripfiffet, confcientiam pedpris prudire juvat.
F A m i L i Æ s t r e p e N T i s .] Sanëlus H ierony mus in epiftola ad Demetriadem de
virginitate fèryanda eamlaudat quod intergeitomps & fericutp ,.intex eunucjiorum & pueF
lorum catervas, ér adulationem J ? minifleria familice p e r f repentis. ,, ér exquiftus. jepulas >
quas ampler, domus prabebat abundantia, appetiffet- jejuniorum laborèm, afpenïatem. v e f
tium, vadus eqntinentiam. Item in epiftola ad Lætam de inftitutione filiæ monet n e in-
terfit nuptiis fervitorum, neque familiæ perftrepentis liifibus mifcëatur.Et in'cake libri
adversùs Helvidium inter incommoda, matrimonii rurfum numerat familiam. pei-ftre^
pentem.
. P e t a m u s h. s e d EM ] Citât hunc locum Abælàrdus in extremo libro fecundo
theologlæ chriftianæ.
-E r r â t .i e I p a l . Nje x u s | Ci^erp in libro de fèneëlute : Viiis.quidem, qua-nat*,
tura caduca efl', ér nifi fu it a f i t , qdterram fe r tar, eadem, ut fe erigat, clàvicUlisfuis qudfi.
manibus quiequid efl nada, complêditur, quam ferpèntem multipMci Japfa ■ & .errance ferro.
amputqps cçëfçet tirs.agriçolarum \, ne* filvefia i fem entis in - omnes parte,si fmdatur.
lip ij