cæteris antiquis codicibus. Angli fcripferunt Sunamitidis. Egofuftulihanc vocem, quam
lion dubito efle ex gloflemate. Admoneo tarnen me illam reperifle in quinque librisve-
tcribus.
D is c r im e n Très libri veteres habent differentiam vel difcrimen, alius difcrimen.
E x fimilibus fontibus, ut fcepe monuimus, orta funt tot vocabuia fynonyma apud Cy-
prianum.
P r æ p e a t p a T r em ] Ita omnes ferè libri veteres 6c omnes editiones. Atque ea
ledtio e(l optima. Nam certum eft Deum fe omnibus hominibus æqualiter præftare pa-
trem. Eft enim pater nofter, in primis vero eorum qui credunt in eum, eorum qui per
*eum fàndtificati 6c gratiæ fpiritalis nativitate reparati filii ejus efle coeperunt, ut ait fandlus
martyr in libro de oratione dominica pag. 206.. Et tarnen Pamelius magis probat con-
jedturam Cofterii exiftimantis legendum efleparent; eamque con jedturam Pamelius, ut
ipfe ait, in fua editione pofuiflet nifi contradicentes habuiflet omnes libros manufcriptos
& omnes editiones. Ego tarnen vocem parent reperi in duobus codicibus antiquis.
V e r it a t e c o m p l e t u m ] Quidam libri veteres & editio Morellii habent in
yeritate. Quod poteft efle melius.
P o s t s a b b . p r . e t d o m . ] Magnum ante hos ducentos annos bellum cum
maxima utrinque acerbjtate geftum 6c pugnatum eft inter Paulum de Middelburgo, qui
poftea fuit epifcopus Forofempronienfis, Petrum de Rivo fàcræ paginæ profeflbrem in
academia Epvanienß, & Thomam Bazin epifcopum Lexovienfem 6c dein archiepifco-
pum Çæfàrienfèm , an die odtava fabbati , id eft die dominica, Chriftus refurrexiflet.
Tradtatus Petri de Rivo editus fuit anno 1492. in urbe Lovanienfi, 6c Pauli adversùs
Petrum in libro fèxto de redta pafchæ celebratione. A t tradtatus Thomæ nondum editus
habetur in bibliotheca regia.
P r o p t e r q u o d ] Refert hunc locum fàndtus Auguftinus fèrmone* 294. pag.
1193. novæ editionis.
A G R A T I A CONS.] Très libri veteres præferunt a d gratiam confequendam. '
P o r r o a u t e m ] Totum hunc locum defcripfit fàndtus Hieronymus in fine libri
tertii adversùs Pelagianos. Sed apud Hieronymum legitur rcmiffio pro remijfa ; 6c pro eo
quod apud Cyprianum redtè fcriptum eft de ope nofira ac divitia mifericordia, in Hiero-
nymp habet de ope noßra a d divinam tnifericordiam.
E P I S T O L A L X.
AN G L I aiunt hanc epiftolam rariflimè occurrere in antiquis exemplaribus 6c fe
nullum vidifle in quo ea reperiretur. Ego unum habui ex monafterio fandti Dio-
nyfii Remenfis. Caeterùm, quamquam nulla epifcoporum Numidiæ neque rerum Nu-
midicarum mentio extet in haç epiftola, tamen fcriptam efle ad epifcopos Numidas, ut
redtè çenfijit audlor annalium Cyprianicorum, fatis conftat ex infcriptione quæ extat in
editione Manutiana, ubi primùm prodiit, 6c in codice Remenfi, turn etiam ex eo quod
in epiftola 72. pag. \ 28. iftius mentio fieri videtur his verbis : Item in litteris quas collega
iiojlri ad epifcopos in Numidia preejidentes ante fecerunt. Eifdem quoque infcripta eft epif-
tola jfeptuagefima. Scriptam efle nihilominus ad epifcopos Mauritania putavit Hadrianus
Saravia in capite undecimo tra(5latus de honore præfulibus 6c presbyteris debito.
C a p t i v i t a t e ] Vide annales Cyprianicos ad annum 253.
P u D o RE jLCodex Remenfis, ac vinculi maritales amore.
S e s t e r t ia ] Secuti fumus heic editionem Manutii, Pamelii , 6c Rigaltii. Angli
pofuerunt fejlertium, fed abfque ullius vetufti codicis mentione, tantum quia Rigaltius
monuerat ita fcribendum efle, 6c propter analogiam fèrmonis, cùm fcirent veteres audio-
res lingua Latina fcribere fejlertium in numéro plurali. Quod tamen non efle femper
verum probant hac verba Sofipatris Charifii : Nec Jlatim centies nummum dicere pojfumus,
fe d centies fejlertium : nec tamen quinquaginta fejlertium, fe d quinquaginta [ejlcrtia dicimus.
J uvenalis fàtyra prima : Simplexne furor fjler tia centum perdere. 6c fatyra quarta :
---------mullum fex tnillibus emit
Æquantem fane paribus fejlcrtia libris.
Vide Lambini annotations in orationem Ciceronispro Sex. Rofcio Amerino 6c Joan-
nem Triftanum à fando Amantio to. 2. commentariorum fuorum pag. 576. Vide etiam
Baronium an. 254“* ^ _ P ro c e r t o h a b e n t e s ] Codex Remenfis addit & fcientes.
E P I S T O L A L X I.
HA N C epiftolam inveni in XXI I I . exemplaribus antiquis. Sunt vero nonnulla
ex iis qua nomen Euchratii varié referunt. Verùm fere omnia habent uti nos edi-
dimus. Euchratius epifcopus à Thenis interfuit concilio Carthaginenfi fub Cypriano.
Thenis autem vel Thenarum colonia erat in provincia Byzacena haud procul ab Ufula,
uti didlum eft alias à nobis.
P ro d il e c t io n e ] Codex Carnotenfis itemque Beccenfis 6c editio Morellii
praferunt : Pro diledione tua & verecundia mutua .
H i s t r i o n e ] Quarit Plutarchus in libro de quaftionibus Romanis cur fcenici
artifices Baccho fieri hiftriones dicantur.
M a g is t e r e t d o c t o r ] id eft dodlor artium ludicrarum, ut in libro 14.
loquitur Ammianus Marcellinus. Ladlantius in epitome divinarum inftitutionum cap.
63. Hijlrionici etiam impudicigejlus, quibus infames feminas imitantur, libidines quas fa l-
tando exprimunt docent. Vide etiam lib. 6. cap. 20. Tacitus in libro primo annalium.
Erat in cajlris Percennius quidam, dux olim theatralium operarum , dein gregarius miles,
proeax lingua, & mifeere ccetus hijlrionali jlu d io dodus. Idem in libro fecundo hiftoria-
rum feribit habuifle Vitellium apud fe feurras, hiftriones, 6c aurigas, quibus ille ami-
citiarum dehoneflamentis mire gaudebat.
G e stu s t u r p e s ] VideTheodoretum lib. 4. cap. 22. hiftoria religiofa.
Q u o d p u t o e g o ] Nefcio qua ratione motus Pamelius ex unico codice Cau-
chii mutavit ledlionem fliperiorum editionum, qua eft h ac noftra. Illam enim exhibent
omnia vetera exemplaria. Et probabile eft ita fadtum efle in libro Cauchii pei erroreni
librarii, ut feepe accidit in libris veterum , pracipuè vero in operibus fandli Cypriani,
quorum nulla reperiuntur antiqua exemplaria in quibus non extent iftiufmodi errores.
M a g i s t e r io im p . a r t is ] Apuleiusin apologiafua : Negaturenim quicquam
liiftrionis habuiffe prater impiidicitiain.
S u c c e d a n e o s ] Ita veteres editiones 6c undecim libri veteres. Hoc porro voca-
bulum extat apud Plautum, apud quern, prout variant interdum libri veteres, fciiptum
quandoque reperitur fuccidaneos. Q u a eft ledtio novem veterum exemplarium fandti C y priani.
Vide A . Gellium lib. 4. cap. 6. . . .
S exus a r t e m u t e t u r ] Conftitutio Confiant» 6c Conftantis in titulo Codi-
cjs Thcodofiani de adulteris, ubi fexus perdidit locum. Seneca epift 122. Non videtur
tibi contra naturam vivere qui commutavit cum feminis vejlem! Quintilianus lib. j.cap . 9.
ait fignum efle mollis 6c parum viri fi vir muliebrem veftem fumpferit. Portentofam hif-
toriam de exoleto Neronis narrat Dio Chryfoftomus orat. 20. Vide Guillelmi Beve-
regii annotationes in canonem 13. fynodi Gangrenfis.
Q u æ r a t ] Quatuor libri veteres habent acquirat. Caterùm omnes fere libri veteres
fequentia diftinguunt ab hoc verbo 6c alteram periodum inchoant. Quod nos exifi
timavimus efle fequendum. ,
V i t æ æ t e r n æ ] Sic emendavimusex codice Fuxenfi6c Gratianopolitano, cum
antea malè legeretur vita fu a . lnfrà epift. 7 1 . pag. 127. quando u n a fit ecclefa ,qu a
vita aterna gratiam confecuta. Et tamen quidam libri veteres habent vita fu a .
F r a t e r c a r is .s im e ] Hæc eft Vera ledtio, quam exhibent multa vetera exemplaria
manuferipta 6c antiquæ editiones, etiam Morelliana, 6c ea quoque quam S/mon
Goulartius emifit poll Pamelianam. A t Pamelius , qui f ill videbat fci iptum in Manutiana,
ita feripfit in fua. E t hinc ea prava ledtio derivata eft in editionem Riga tn in
Anglicanam. Quod ideo vifum eft.admonere ne quis deinceps in hoc faliatur. Nam is
qui nuper compofuit yitam fandti Cypriani, ea falfaferiptura deceptus, hmc cap1 polie