* 'J | S t e p h a n i B a l u z i i 54.6
Cypriano, qiiam vanas illas &.cletortas theologorum fcholafticorum interpretationes fequi
quæ antiquitati ignotæ fuere. ......................"
L oquitur D ominus] Quoniam locus ifte, ut interpolate eft, fiindamentum
eft maximæ inter nos & aclverfarios noftros controverfiæ, neceflàrium mihi videtur ut
cum ilium fie interpolatum non poftierim in contextu ubi eflè non debet, référant uti dt
in editione M anutiana & in Rigaltiana. Sic ergo habet :
Loquitur Dominus ad Petrum. Ego tibi dico, inquit, quia tu es Petrus, fr fuper iftam
petram adificabo ecclefiam me am, fr portee infe ri non vincent earn. E t tibi dabo claves
regnï coelorum, fr quee ligaveris fuper terrain erirnt ligatd fr in coelis, fr quacumque fei-
veris fuper terram erirnt foluta fr in coelis. E t eklem poft rcfurre<flionem fuam dicit :
Pafce oves meas. E t quamvis apoftolis omnibus poft refurredionem parem poteftatem
tribua t& dicat, fern mißt me pater fr ego mir to vos, accipite fpiritum fanäum,fi cui re-
. miferitis peccata remittentur Uli, fi cujus tenueritis tenebuntur, tarnen ut unitatem ma-
nifeftaret, unam cathedram conftituit, & unitatis ejufdem originem .ab uno incipien-
tem fua aiufloritate difpofuit. H o c erant utique & cæteri apoftoli quod fuit Petrus pari
cönfbrtio præditi 6c honoris 6c poteftatis. Sed exordium ab imitate proficiYcitur, 6c pri-
matus Petro datur ut una Chrifti ecclefia 6c cathedra una monftretur. E t paftores fünt
omnes, 6c grex unus oftenditur, qui ab apoftolis omnibus unanimi confènfione pafea-
tur, ut ecclefia Chrifti una monftretur 6cc. Etpaulopoft: Hancecclefiæ unitatem qui
non tenet, tenere fe frdcin credit! Q u i ecclefiæ renititur 6c refiftit, qui cathedram Pétri,
hiper quern fundata eft ecclefia, defèrit, in ecclefia fe efle confidit !
Fatendum eft hunc locum fic exftare non folum in antiquo codice Marcelli II. quo
ufus eft Onuphrius Panvinius, fed etiam, quod eft majoris audoritatis, 6c momenti, in
epiftola.fecunda Pelagii papæ II. ad epifeopos Iftriæ : ut meritohinc colligi debere videa-
tur hæc quæ mihi videntur hodie non eflè Cypriani, efle antiqua 6c ea veie eflè Cy -
priani creditum èflè ævo Pelagii, id eft, ante mille annos. Sed tarnen feriptura quam in
contextu fequimur, non folum editionibus Manutiana antiquioribus, fed etiam codicum
manu feriptorum audoritate. D u o imprimis memorabiles Veronenfis 6c Seguierianus.
D e Veronenfi teftati funt jamdudum Latinius 6c Aldus Manutius Pauli Alius, feriptum
fuiflè ante mille annos : Seguierianum quoque, quo ego u to r , confiât omnium qui eum
viderunt iudicio 6c confènfu feriptum quoque eflè ante mille annos. Latinius ait h o c ad-
ditamentum, quod e textu expunximus, non reperiri in feptem codicibus Vaticanis.
E g o vidi feptem 6c viginti in quibus pariter deeft. Verba Cypriani fine additamento relata
6c citata fuerunt a Callixto II. feribente ad Humbaldum archiepifcopum Lugdunen-
fem , a Cardinalibus in oppido Liburno congregatis anno 14.08. 6c a corredoribus R o manis,
qiii in fiia editione hunc locum ediderunt eo modo quo relatus eft a Gratiano,
quamvis feirent ilium aliter habere in editione Manutiana. His addendum puto codicem
epiftolarum Pelagii ad epifeopos Iftriæ, qui unictis eft, non eflè feriptum ævo Pelagii,
fed poft quingentos ad minus annos ab ejus exceflît. E x quo fèquitur codices operum
fan d i Cypriani, qui claufùlam illam non habent, ejufdemfaltem audoritatis eflè ac codicem
epiftolarum Pelagii. A d d o verifimile videri codices Germanorüm illàm non ha-
buiflè ævo Venerici Vercellenfis epifeopi.
[ Hcec rationnai momenta, de auibus Critici judicabunt, Bahifium adduxerant, ntnon-
milia ex hoc teftimonio expungeret. Sed repofita fuere in textu, propter ea quod fervatafiie-
runt in omnibus editionibus, quee in Gallia ab annis centum fr quinquaginta prodienmt,
etiam in Rigaltiana. Quinetiam neceftefuit in B alu f t Not is non pauca mut are, ac plura eJJ'ent
mutata, id f i commode fieri potuijfet. ]
Primatus P etro datur] A it Latinius quæcunque heic funt addita omnia eflè
ex marginalibus fummulis in contextum non femel, fed diverfis temporibus tandem
relata, apparere autem ex co varietatem quod quæ extant vetuftiflima exemplaria, ea
pauciflimas vel nullas ejufmodi fummulas infertas habent. quod facilè videtur ex codice
Veronenfi, quem Latinius contendebat ævo fuo feriptum fuiffe ante mille annos, cùm
in eo nihil iftiuflnodi appareat, 6c in fèptem aliis Vaticanis défait omnia. Ad dit fiimmu-
las illas marginales fuiflè & ex Cypriani verbis colledas eflè cuivis facile eflè intelligcre,
vel ex ea tantùm fummula quam in manuferipto codice Cardinalis Hofii fuiflè docet
Pamelius, in quo feriptum erat confèquenter in contextu : Hic Petro primatus datur.
. Qu od
547 N o t æ a d C y p r i a n ü m . 5+8
Q u o tl cnim ex Cyp rian o , fubdit Latinius, diligens & ftudiofus ledlor collegerat ad io-
cum ftatim faciiiùfque inveniendum, id in margine paucis verbis adnotarat, ut fortaflîs
etiam indicem eorum tanquam capitum & locorum communium texeret : Ex quibus colle
c t idem vir dodtiffimus & emundbe naris criticus retinendam in contextu fuifTe ledlio-
nem vetuftiorum & plurium codicum, & indicari tamen oportuiflê quæ in recentioribus
reperta erant , fed non ftatim in Cypriani contextum referri. Similem obfervationem re.
peri in annotationibus Dionyfii Lambïni in Cluentinam Ciceronis & in fecundam C a .
tilinariam.
Pastores sunt omnes] id eft epifeopi omnes iîint paftores'gregis Chrifti. Hinc
videmus apud Cyprianüm Sc alibi illos le invicem vocare fratres & collegas. Poftea hu-
militas, quæ præcipua debet elle in epilcopo virtUs, ut patet ex epiftoia 6<p, Cyp riani,
effecit ut epifeopi lé voearent fervos fervorum D e i , etiam làndlus Papa Gregorius &
alii aliquot epifeopi' Romani poft eum, fed non omnes donee ad ultima tempora ven-
turn eft. V ide Joannem Sarilberienfem lib. 8. policratici cap. 23.
Hanc eccl. unitatem ] Ivo par. 5. cap. 361. pofuit : Petri mitatem qui non tenet.
Imitatum ex gloffemate. »
R its 1ST 1T ] Pamelius addidit, qui cnthedrcitn Petri, jitper quetn fundtttà ejl ecclejîti>
quæ extant etiam in epiftoia fecundà Pelagii II. ad epifeopos Iftriæ & in adlis Alexandri
III. apud Baronium, turn etiam apud Ivonem in loco paulo ante laudato & apud Gra-
"M corredlorès Romani adnotant verba hæc quæ L clift. ■ à Gratiano & Ivone
referuntur extaré in uno codice Vaticano operum fandli Cypriani itemqué in altero mo-
nafterii fandli SalvaLoris Bononiæ. Verfim non habentur in antiquis editionibus neque
in librisnoftris antiquis. Sane adnotatum eft in editione Anglicana éxtarem quatuor ve-
tuftis codicibus Anglicanis. Pamelius teftatur fe inveniffe m Camberonenfi. Cyprianus
epift. 40 .pag.:y3* Cathedra una Jitper petram Domini voce fundata.
Unum corpus] Delcripfit hunc locum, citans Cyprianüm, Paulus Papa II. in epiftoia
feripta ad archiepifcopum Colocenlem anno 1460. 14. Kal. Augufti : quia unum
corpus unus fpintus onines futius, qut uttutti' Dovuttutti, unu/n P)eiwt, utiam fidetn pveedicamus
& eolimus. Unde & unitatemfirmiter mere & Vindictive dehmtis otiiAcs epifeopi,
tit epifeopatum quoque, ut beams itrquit Cyprianus, unum & individuum comproleitius. II-
lud interim heic admoneo, feriptum quoque eflè mdividmm cOtiipfob'emts in'codice Bur-
gundico. E x quo apparet Paulum Papam ufum elfe quodam fimilî éxemplàri.
N emo fraternitatem ] Iftis verbis, fed paululum mutatis & mutilatis, tanquam
litis ufus eft Pius Papa II. in conventu h/Iantuano, u t vidcrc eft in tomo nono fpicile-
. gii Daeheriani pag. 312.
Episcopates • unus est ] H an c pericopen omiftt Pius If. in conventu Mantuano.
Poterat tamen ea non inutiliter uti fecundum eorum fententiam qui epifeopum unum
J inteipretantur de epifeopo R om an o , qui ex iilorum opinione eft fpoolus ecciefiæ ca-
tholicæ id eft univerfalis, ut notavimus lliprà pag. 43 6. V ide Bellarminum lib. 2. de R o mano
pontifice cap. 16. & epiftolam 7 3 . Staniflai Hofii Cardinalis, qui unum facerdo-
tem interpretatur eum quern vocare Iblemus vicarium Chrilti.
Q-uomodo sou s ] Ifta & alia plura loca iftius operis Cyprianici Hildebertus epi-
fcopus Cenomanenfis tanquam fu a , nulla Cypriani mentione, pofuit in fermone de
pace in nova editione pag: 70 9 . . r
A b arbore frange] Citât hunc locum fltndlus Auguftinus lermone 2 0 1. cap. ,
20. & lib. 3. contra Crefconium cap. 33.
Præcisus arescit ] In tomo nono fpicilegii Daeheriani legitur decrefcit. A t in ve-
tuftis fchedis ex quibus édita eft hæc oratio Pii diferte feriptum ert arefeit, Sic etiam in
nova editione Hildeberti pag. 7 1 0 . ■
A d u l t e r a r i non p o t e s t ] Refert hunc locum fandtus Fulgentius lib. 1. reg-tps-
cap. j . de remifltone peccatomm. EgO cùm viderem in h o c Cypriani loco & .
rum veterum feriptorum Iucubrationibus ecclèfiam vocari Iponlam Ch rifti, Gin1 tm
vero fponfttm, & quidem unicum, legerem autem in eodem loco Cypriani lponlam
C h r ifti, quam ille non dereliquit, non derelinquit, neque derelinquet, aut a le abjiciet
vel alienabit, quam ci delponfàvit pater, ut in fibre 9. epift. 1 1. ait Petrus abbas C e l-
lenfis quam Innocentais Papa III. lib. 1. epift. 4. ait a Chrifto delponlàtam fuifle, cum
’ u - asEMBgs H ft ft h h
g g g i