S - TEPH AN I B A L U Z'J I
profeflis virginitatem. Nam fefcennina quæ cantabantur in nuptiis maximam Iicentiam
& lafciviam exhibebant. Ifta fortiter in hoc loco exequitur fandus martyr. Hieronymus
in epiftoiaad D.emetriadem de virginitate fervanda. : Stridor 'fiutpca-Hn^ta:pmacia"tibi
fefcenwna-eamabin Sed .de fefeenninis vide Muretum ad Catullum. Immo fandus Gregorius
Naz'iapzenus hqrtatur Olympiadem, quæ maritata erat , i\e ad nuptiale convivium
jeat, ubi &.perpptaturj & denique, infacetis facetiis indulgetur. Omne enim conyivium,
ut lib. i . c^p. 2: ait Quintilianusobfccenis cantibqsilrep^;,pudenda didufpedantur.
X t Prudentius in hamartigenia dixit convivale calentis carmen ncquiiia.
I n I L L A LA s : ç i v . J Ita habent undecim libri veteres &, editio Manutii.. Non dift
plicet tarnen lediq veter um editionum, in quibus feriptum eft inter Main lafeivientem li~
.bertatein. Habetur an tern ilia in quinque libris veteribus. Codex Beccenlis habet in ilia
libertate conyjvantiupi. Lafcivam Iicentiam dixit Horatius lib. 1. od. 19. ! _,
A d a u d a c i am s p o n s u s ] Hildebertus epift. 3 6. Nefchmt virgines quid ex mo?
lita li licentiarmuliebris fuftineat infimiitas. Defcriptio iicentiæ maritalis extat in yeteri epi-
grammate quod extat inter notas Salmafii ad fcriptorcs hiftoriæ auguftæpag. 285.
Q uand o p u d i c a ] Hic locus in exemplaribus manuferiptis & in, vulgatis edi-
tionibus diverfo modo legitur. Etenim nonnulla eorum habent quomodo pudica qua venerat
impudica difeedit. Alia contrario fènfii, quando impudicior qua veneratimpudica d if
jCedit. Ego præfero priorem ledionem, earn etiam ob caufam quod Cyprianus infimili
argumento feribit ad Donatum pag. 4. qua pudica fonajje ad fpeâaculum matrona pro-
cejferat de fpeäaculo rev enitur impudica. Sic Martialis lib. 1. epigr. 30. loquens de Levina
cafta & ad balneas adultéra ait : Penelope venit ,a b it Helena. Alia Rigaltio mens fuit. Nam
tamenetfi in contextu pofuerit ledionem quam ego præfero, in obfervati on ibus ftiis earn
magis probat quæ habet impudicior qua venerat pudica difeedit. Hieronymus in epiftola
ad Salvinam de fervanda viduitate : Tenera res in feminis fatnapudicitia'eß. In epiftola
Qenonis ad Paridem apud Ovidium :
Nulla reparabilis arte 1 '
Lafa pudicitia eß. Dépérit ilia femel.
Q u id enhn, inquit Lucretia a p u d T .L iy ium , fa lv i.eß mulierj qmijfa pudicitia / Seneca
H ippoly to : :. Atens impudicam facere non cafus~ fo let
P r o m is c u a s bal ne as ] Olimfeminas lavari cumviris fignupnhçfte adulterae
putabànt, ut videre eft apud Quintjlijin’um lib,. 5. cap. 9. Hieronymus in epiftola ad Læ-
tam de inftitutione filiæ : Mihi qmtnno in adulta yirgine lavacya: difplicent ^ q u a ft ipfam
debet embefeere & niidam viderinon pofte. Et paulö poft ait illam è contrano-balnearum
fomentis fbpitos ignes fufeitare, Balnearum enim calor, ut idem (cribit in epiftola ad Fu-
riam dç Viduitate lèrvanda, novum adolelcei?tulæftinguinem incendit, Idem ip epiftola
ad Rufticum monachum : Balnearum.fppiejïpé^.np^qutprat^ qui cßorem fanguipis jejump*
ruin cfipit frigore extjngueïe. Æljus.Spartianus trafjit Adrianum Imperat(orem lavacra pro
fexibus leparavifte.; Et. JuIus ,Capitolin.us fçribit. M. Antqnipum philolqpjium' lavacra
mifta ftibmovifte. Ælius vero L^mpridius dqcet jA^n^uni^S^verugi .|>alnea mifta
Rbmæ exhiberi prohibuifte, <5ç eunuchos nijiil,,in,palatio curare voluiffe nift balneas ,fe-
minarum. \Concilium Laodicenum ;canone 30. Quod non-pporyeat faqris pfficiis deditos^
aut clericos mit continentes vel 'öfltneM-\Jaicutn. çk^i^nutpjâppcr^^pm midieribiis celebpqre^
quiadiàç.apudge?ites.:reprefienßo prima, eß. Rede p^ofedq.; J$am i ut ait Qvidius in libro
tertio.de artei-âtfiandi.,-calant fiirtivos. balnea\piûlta.focos. ubrpptp legendpii^ ntifia. yidp
Petaÿii animadverfiones ad Epiphanium in hærefi 30. quævçft Ebionitarurq? Çoteler^um
in noîis^ad conftitûtfones apöftölicas pag. 13 1. editionisArai:i^epfiS', Beyeregium in
annotatiouibus ad çanônem 771 Trullanum.,
. ^ JR .upiïQ R P o .N i T u u ] Quamvis ita fcriptum.ftt,in^ppinibus ferç, l^n&.manuicrip-
; tarnen feriptum; fuiffe çatfitur, ptjjégitur in uno. codice;Re-
migiano & in Beccenfi, <Sc uti fe legifle in veteribus aliquot libris teftantui; Morellips. &
Pameliös> jN.am p.auld ppft iftic video feriptum ^ßpnorcoiitiygntja aqpudor çafuur. Hanc
ledionem confirmare videtur etiam codex Camberoncnfis apud Pamelium, itepaque
aliUft'^apolitanus-jnT^^gine exemplaris ^eir^anutiap^reditionis qotatps, in quibus
feriptum erat lad'uur. Et tarnen > ftuamquam j^yera fj»iL>viio^ fum aufusj^utare contra
N o T/E a d C Y P R I A N U M. 53 t
tot veterum codicum <Sc editionum audoritatem. Gregorius Nazianzenus in carmine ad
Olympiadem ait pudoris jaduram flagitiofbrum omnium certiflimam effe parentem.
D e n o t a n d a ] id eft denudanda. Vide notas ad epiftolam 63. pag. 4 77.
C o n t r e c t a n d a ] Diftimulandum non eft coiifpeftanda feriptum efte in uno
pbro vetere laudato in margine editionis Lugdunenfis anni 1544. in quo deferiptse. fimt
varise lediones ex pluribus antiquis codicibus manuferiptis.
VERECUNDIA e x u i t .u r ] Herodotus lib. 1. Mulier exuta tunica verecundiam
exuit. Hieronymus, lib. 1. adyersus Jovinianum: Scribit Herodotus quod mulier cum vejle
deponit & verecundiam. Rufinus lib. 1. in Ofeam : a vultu fu o verecundiam, qua fo let oh-
fcotnitati impedimentum effey,depulerat. Plinius lib. 37. cap. 10. mentionem facit novae
nuptas verecundia notabilis.; JuftinusJib. 14. tradit Olympiadem matrem Alexandri M.
expirantem capillis & vefte crura contexifle ne quid poflet in corpore ejus indecorum vi-
deri. E tQ . Curtius lib. y ait feminarum Babyloniae convivia ineuntium in principio fuifle
jnodeftum habitum, deinde fumma quseque amicula exuifle paulatimque pudorem pro-
phanafle, ad ultimum ima corporum. Qua dere vide Ludovicum Caelium Rhodiginum
lib. 5. cap. 11. A Gellius lib. 1 5. cap. 10. feribit ex Plutarcho Milefios virgines Milefias
quae fine ulla evidenti caufa yitam fufpendio amitterent decrevifle utquae corporibus fuft
penfis demortuae forent, eae omnes nudaecum eodemlaqueo quo eftent prsecindlae effer-
rentur, & poft id decretum virgines voluntariam mortem non petifle pudore fblo deter-
ritas tarn, inhonefti funeris. Claudam notas iftas infigni loco Valerii Maximi, qui lib. 4.
cap. 5. ait verecundiam effeparentem omnis honefti confilii, tutelam folemnium officio-
rum , magiftram innocentiae, eamque omni tempore favorabilem prae fe ferre vultum.
Idem lib. 6. cap. 1. pudicitiam ait effe virorum pariter ac feminarum praecipuum firma-
mentum. A t nonfblum in feminis vituperabatur nuditas, fed etiam in viris. Narratenim
Maftiirius Sabinus apud A. Gelliumlib. 10. cap. 1 5. flaminem dialem non potuifle tunb
cam intimam exuere nift in locis tedlis, nefub caslo tanquam in oculis Jovisnudus eftet.
V ERECUNDA s i s ] CodexBurgundicus, verecundafit virginitas interviros.
E x p u g n a t o r ] Veteres editiones 6c quinque libri veteres habent expugnatus.
Quae Iedtio poteft efte bona. Ego tamen aliam prasfero, turn quia habetur in editionibus
Manutii 6c Morellii 6c in duodecim antiquis codicibus, turn etiam quia infra in lib rod e
lapfis legitur pag. 184. hofem nunc & expugnatorem domejlicum non haberent.
V I d u JE A N T. n u P;T je] Hieronymus in epiftola ad Euftochium de fervanda vir:
ginitate : Videos plerafque viduqs antequam nuptas infelieem confcientiam mentita tantum
vefte protegere. In apologia Apuleii ffortajfe adhuc vidua antequam nupta domi fedijfet.
Ovidius lib. z. faftorum, vidua ceffata puella.
T i m e n t e m ] Hanc ledtionem praeferunt omnes fere veteres libri 6c editiones. Pa-
melius pofuit docentem. quam ledionem ego reperi in fex codicibus antiquis, in qqprum
uno primo feriptum fuit timentem, fed poftea id deletum eft ut feriberetur docentem.
Alii numer,o ;viginti habent timentem. Ait ergo Cyprianus timere fe pro virginibus Deo
dicatis , ft non obfervaverint vitam propoftto fuo congruentem; adeoque illas admonet
ut in incepto perfeverent.
Q u i i v i r g o e S] Poftea fequitur in editione Erafmi, ex qua aliae acceperunt,
qua D eofervis. A t e g o , cum iftud noninvenerim nift in uno veteri libro, deftt autem
in omnibus,aliis, id eft .viginti, in primis vero in Seguieriano , exiftimavi non efte C y prian
i 6c additum fuifle a quodam ftudiofo, fortaflis in margine, per fpeciem interpreta-
tionis. Itaque expunxi.
C u M c ^N t e n o ] Retinui hanc ledionem, quia extat in omnibus antiquis codi-
cil^us, etian,i in, .Seguieriano , 6c in editionibus quse Manutianam antecefferupt. Pruden-
tius in carmine de fanda Agnete a it: .
Cingit coronis interea D e iis.
•..pniJoj;:;.; >■ . ■ JPrbntcm duabiis martyris'ihnubce:
Vnarn decemplex edi(a fepties
. ^ Merces perenhi lumine cdiijicjt.
. . pQpntenus extat frubius in, altera.
In codice Pithoeano Sc in Veronenft legitur iftic, primus cum centefmo. Hieronymus in
C c c c c ij