xliij ARNOLDÏ ABB AT IS
I I.
Amen dico t'ibi, hodie mecum erts
in Paradifo.
BON^E-VALLTS OPERA. xliv
J f\ Online Dominus nofler, quam admirabile
1 S efl nomen tuum in univerfa terra, qui & ex
ïmpiorum ore perficis laudem ! Ecce unus de
derelidis affumitur; Latro ille collateral tuus,
damnatus ob feelera: ilium vidoriae tiue praecur-
forem conftituis, 8c juftificatum ex gratia, in
Parad ifum pnemittis; in quo confufus eft mimicus
8c ui tor, hasreticus 8c proditor, perverfiis
difcipulus 8c detrador Judaeus. Opponebatur a
Pharifeis, Chrifto pro crimine; quod cum pec-
catoribus quos Lex abdicabat, ad Legis injuriam
non tantum verbo , fed etiam communicaret
convivio. Cum enim leprofos 8c immundos, ex
ritu 8c decreto extra caftra depellerent, abrafif-
que parietibus earum domorum in quibus fue-
rant converfeti, ipfis quoque in quibus confedifi
fent fubfelliis, propria mandaretur purgatio: hoe
arguebant in Chrifto quod hujufmodi perfbna-
rum nee menfem vitaret necdomum, fed fufei-
peret 8c fanaret. Inoleverat fliperflitio; 8c occa-
fione Legis inteiledas carnaliter, perfequebantur
quidem Miniftri Legis peccatum . cum tarnen
nee ipfi effent äpeccato immunes: fubferibebant-
que damnationibüs propriis, nullum locum mi-
fericordias refervantes. Nefas putabant , quod
Chriftus curabat in febbato, quod mifericordiam
praeponendam docebat judicio. Ita & quidam
haeretici ( in quibus funt Novatiani) qui volunt
videri defenfores Ecclefiae: eos qui in quocumque
crimine poft baptifmum lapfi funt, poenitentia
cenfent indignos; & omnino non poffe reftitui
dogmatizat ilia impietas , quern in aliquod crimen
humana impegit infirmitas. Verum Chrift-
tus 8c falfos defenfores fidei haereticos, inimi-
cos gratiae Judaeos praefente judicio deftruit &
convincit; mutans Legem in gratiam, terrorem
in manfuetudinem , afperitatem in lenitatem,
umbram in veritatem , judicium in mifericordiam.
Novus rex, nova lex; novus dux, nova
lux. Fradis prioribusTabulis, & filice ad fili-
cem comminuto, novis fubferiptionibus figit ti-
tulum : 8c didat pietas, 8c difeernit omnia caritas.
Scribitur tribus Linguis infignibus, Hebrai-
ca, Latina, 8c Graeca regnum Chrifti; & do-
mfnatio ejus emanatura in Gentes , cruciinfeul-
pitur , nec corrumpere Pilatus quod feripferat
voluit. Et licet tam infignem titulum deleri per-
fidia Judaeorum clamofe expeteret , obtinere
nullo modo pnevaluit. Jam ad hanc feulpturam
Latro concrucifixus pertinebat, 8c eum intra. fe
illae liters colligebant: jam fpes fubintrabat con-
verfo, quia crucifixo fibi mundo, inhiabat coe-
ieftibus; dilatatufque caritate, quafi confputisre-
pudiatifque quse infra funt, cum Chrifto trada-*
bat de regno , affedabat fuperiora: 8c cum jam
anima egreffum accelerans in primis labris effet f
& horaultima adventaret, squo animo ibat; nec
urgebat formido poenarum confeientiam, qus fe
fanguine Chrifti prsterfluente fentiebat ablutam.
Exacuebant Iinguas venenatas , blafphemantes
Chriftum Judaei , & conclamabant 8c evome-
bant convitia, & quafi vidores infultabant pen-
denti: fugerant Apoftoli; fola plebs maledica, fir-
matis nequam fermonibus, celebrabat iudibrium;
Romanis militibus , feditionibus tumultuofis,
cedentibus ; pro poteftate minifterium . potius
exhibentibus, quam confenfum.
Sed 8c alter Latro oblatranti plebi affentiens,
quod nec fe nec alios falvos poflet facere, tefla-
batur; irridebatque conparticipem fuum qui in
eum quern in eadem fecum damnatione videret,
fpem poneret; & nugatorium omnino videba-
tur, ilium credere regem vel Deum, quern fecum
oppreflerat idem opprobriijm 8c fimile tor-
mentum. Erat itaque unus irrifor, alter confef-
for; unus exprobrator, alter venerator; hie fpe-
rans, ille defperans : hie diligens, ille negligens:
aderatque illi controverfis judex, qui data fen-
tententia, blafphemum ad tartara, confitentem
prsmifit ad regna. Sane hie de quo agimus Latro
, manfueti animi; 8c ficut teftem Chrifti cle-
cebat, in Auditorio publico, fidei protulerat ar-
gumenta; 8c novo Philofophandi genere, fup-
plicii tanti immemor, cum blafphemo illo de
timore Dei 8c juftitiadifputabat. Akque (inquit)
tu times Deum, (pit in eadem damnatione es ; &
nos quidem ju fle, non digna fa flis recipimus ; hie
vero nihil mali gejjit. Credit & confitetur, tef-
tis eft innocentis Chrifti; increpat maledicum,
nec fibi parcit; fed tantum accufator fui, feipfum
( adverfum fe fententis veritate prolata ) perfe-
quitur. Damnatio (inquit) fimilis quidem eft,
• fed caufa differens : cum hie ad hoc deftinatus
fit ex obedientia, nos ob flagitia. Caufam ac-
cufat , non arguit poenam , execratur fcelus
fuum, non detre<ftatjudicium. Neque (inquit)
tu times Deum : Deum fateri non erubefeit,
quern ex invidia, viion ex merito, noverat cru-
cifigi. Intelligere enim, revelante non came &
fanguine, fed ipfo.cui atteftabatur, jam poterat;
quia quodfiebat voluntarium erat, non neceffa-
rium ; nifi ideo neceffarium quia ut fic fieret,
voluntarie fuerat definitum. Ibi igitur philofo-
phatur & praedicat & fatetur, ubi non tantum
diflugiunt & tremunt Apoftoli, fed 8c ipfi ma-
iigni Spiritus jamjam impofiti fibi fneni faiiva-
ria mafticantes , per antiquum organum fuum
( linguam foemineam) nitebantur colligationes
illas impietatis diffolvere; feientes quia fortis ar-
matus hoc ancipiti gladio erat, eos de diu pof-
feflo hujus mundi atrio ejedlurus.
Itaque concionator illuftris , oblato confef-
fionis & fidei audloramento , impofitoque la-
troni blafphemanti filentio ; yi<ftoris fus pal-
mam
xlv ARNOLDE ABBATIS B
mam & au<5loramentum à Judicc exigens, ad
Chriftum corivertitur, & dicit : Memento, mei
Domine, dum veneris in regnum tuum. Confide-
rare neceffe eft , quern locuiii , quern modum,
quod tempus hæc caufa habuerit, & quam cele-
rem auditum confeffio meruerit ; quid poffit pce-
nitentia, quando bonus Dominus, tribulato corde
clamantem ad fe fervum fuum , etiam in ultimo
peccati pun<fto non negligat. Hora mortis
erat, jamque confitentis anima faucibus hærebat,
jamque linguam ejus alligabat anguftia, illoque
articulo temporis, fere ab ipfis Apoftolis fàlus
defperabatur. Modus paffionis, Crux inter omnia
fupplicia turpiffimum & atrociffimum. Quibus
poftpofitis, quafi plagarum & fanguinis immemor
, dictator Evangelii Latro efficitur ; &
( quod perfuaderi ilia hora difficile erat ) Chriftum
Deum in cruce fatetur : ibi orat, ibi ado-
rat ; multa fimul pietatis officia comple&itur.
Credit & timet-, compungitur 8c pcenitet, confitetur
8c prædicat, amat, confidit, 8c orat. Fide
illuminatur, timore fubditur , compun<ftione
mollitur , poenitentia concutitur , confeffione
purgatur, prædicatione zelatur, dileélione dilata
tur ; conndentia fperat, oratione impetrat.
Ne irafearis, princeps Apoftolorum ; tibi dico
Petre, cui claves regni calorum commifîæ funt :
Et te amare fîentem Chriftus refpexerat, 8c do-
naverat negationis reatum ; quia non ex fenten-
tia , fed ex infirmitate defeiveras : Te tarnen
juxta crucem non video ; territus lates, nec fettem
matrem Chrifti feeminafque femftas profe-
queris, quæ fpeiftaculo lugubri aftabant immobiles.
Nec ibi Apoftolica aueftoritate uteris, ubi
ad invicem fixis juxta crucibus privata mifeent
colloquia Salvator 8c Peccator. Abfens eras, 8c
minifterii tui claves ( quod pace tua dixerim )
modo non profers. Supplet vicem tuam fum-
mus, Sacerdos, apertifque feris antiquis , Latrp
primitiæ dereIi<5torum introducitur ( aperiente
Chrifto) in regnumccelorum. Amovetur ab in-
troitu Paradifi cuftodia ab initio pervigil, 8c
verfefilis gladius ille minax, quem Cherubin ab
antiquo vibraverat. Ibi Latro locatur, unde Lu-
cifér corruit ; 8c cui tu forfitan ultra fepties ig-
nofeere nolles ; ultra feptuagies fepties reus fed
abfblutus à bono Jefu, modo cum Angelis con-
verfetur. Refurge, 8c difee ignofeere ; neque an-
numeres peccata, vel multiplices tempora. Non
arélatur numéro, non clauditur fine, nullasomnino
habet metas divina dementia. Sit qui in-
vocet, erit qui exaudiat ; fit qui poeniteat, non
décrit qui induIgeat. Non huie poenitenti mul-
torum annorum jejunia imponuntur ; non nudi-
pedalibus, vel fecco afficitur; fimul 8c confitetur
, 8c juftificatur, 8c glorificatur.
Vide horam, nota perfbnam. Ultima hora,'
pcccatrix perfbna. Multa antiquaque peccata il?
lico abolct gratia, nec proceflu moraque tempor
ris indulgentia limât corroditque culpæ rubigir
nem ; fed ubi repente, fado coelitus fono, Spiritus
fendus illabitur ; quicquid immaducrat
peccati tabe, ficcatur : nec fuperefî; ullum foedi-
tatis veftigium vulneri, quod mifericordiæ abluit
iavacrum. Foetebat jam quatriduanus in monu-
mento Lazarus, fiifeitatus non tabefeit languore ;
erigitur, fblvitur, 8c ftatim convefeitur. NuIIa
lepræ crepido, nullus finus in facie Simonis fu-
pereft. Hofpes incolumis curatori fuo hilarem
exhibet famulatum : nullum fignum horroris
comitantibus magiftrum ; idem conviva 8c mi-
nifter prætendit. Maria Magdalene ad pedes
Chrifti plorat 8c• orat, tergit 8c ungit; nec im-
properat Chriftus vitam infamem 8c inverecun-
dam, nec opponit quod diluit, nec exprobrat
quod ignofeit. Quicquid agit in hujufinodi, céleri
nutu Spiritus fendus confùmmat, nec emen-
dicat aliunde fuffragia; qui quod dicit, facit; 8c
quod illuminât , format, qui ftatim pifeatores
facit dodores , 8c idiotas prædicat ores. In hac
gratia uon affligitur expedatio dilatiorie, nec in-
tervallum eft inter optatum 8c datum. David
dicit, Peccavi; 8c Propheta, Tranjlatum efl peccatum
tuum. Ad Cain dicitur, Peccafli, quiefee:
8c ad inulierem in adulterio deprehenfein ; Non
te condemnabo : noli ultra peccare. Quid com-
memorem Ninivitas, quorum poenitentia fubito
Judicem amovet à fententiaî Quid Achab 8c
Manaffem reges impios ; quorum contritionem
in anguftiis non eft afpernata divina .dementia 2
Inter cetera pietatis exempla, Latro nofter no-
bis occurrit, poenitentiæ régula, confeffionis
forma, indulgentiæ præco , fpei exemplum ;
qui dum ingemit, fubito quod quærit invenit,
iquod petit, accipit, 8c illico audit : Hodie mecum
eris in Paradifo. Non ad loca purgatoria,
flammafque peecatorum ültrices, confitens def-
tinatur ; non ad loca tenebrofe 8c tormenta de-
ducitur ; nuilam pars adverfe gratiæ Dei præfû-
mit inferre calumniam : unâ Crucis poena, omnia
abolet crimina : imo non poena, fed gratia.
Præmittiturjgitur in Paradifum hic noftræ nun-
cius abfolutionis, 8c primitias libertatis. noftræ
.( teftis libertate. donatus ) fParadifi civibus id ex-
pedantibus Sc defiderantibus, primus invexit.
i n .
Millier, ecce filius tuus . .
T J P d funt mifericordice tua antiques , Do-
\ A . mine ! .
Quid differs! Jam venit hora ; mater tua coram
te eft , 8c Joannes quem diligis. Latroni
foqueris , 8c matri non loqueris ? Intuetur te ilia.
jn mulieribus benedidà ; 8c fixis in teoculis,
vulnera tua y materna pietate confîderat : 8c licet
non ignôret quid boni conférât mundo Paffio
tua , tameri Parentis-afîédu commoritur , 8c
pedus maternum immanitate doloris ardatur,
Sufpirat intriiifecus, 8c erumpentes revocat la