j§ 8 S t e p h a n i B a l u z i i
Q u o n ia m p e r d i t u m ] Hie locus Ezechielis, qui valde mutilus eft, multö in-
tegrior exftat in epiftola 54. Hsec verba & quse poftea fequuntur fandtus Hieronymus ilia
explicans tranftulit ad fiiperbiam epifcoporum, quos acriter perftringit. H s c funt ejus
verba: Quod proprie adfupercilium epifcoporum peri'met, inquit, eorum videlicet qui operi-
bus dedemratit notninis dignitatem., & pro humilitarc ajfimium fuperbiatn, ut honorem fe
patent confecutos, non onus , ir quofeunque in ecckfia viderint prapotentes ir D ei habere
fermonem' opprimere videntur. Ab his longe diftabat Valerii cum Auguftino humilis & a
propria: iaudis amor? aliena agendi ratio,,
L u pu m v e n i e n t e m ] Hieronymus ibidem. Mercenarii, qui lucrum iantitm de
gregibus confiderant , dr cum fuputn viderint, fu g im t, quorum negligentia grex Domini de-
yoratur a befliis ugri.
L a c e o r u m ] In uno veteri libro legitur laäem. Glpffie Philoxeni : Ladern,
FctAgt. Plautus Bacchidibus: quts nec laäem nee lanam ullam habent. Sic apud Apuleium
lib. 8. metamorphofeon. Nonius Marcellus adnotat antiques dixiffe lade in nomina-
tivo.
Q u o cf.s s i t ] Locus obfeurus. Latinius monuit in uno veteri codice legi gejjit,
in alio verb geflitm. Sed in meo & in editione Morellii legitur ceßt. Rigaltius ifta refert
ad tempus illud quo poll apprehenfum Chriftum ä Judaeis Petrus non proprie fugit, fed
ceffit live abfcefiit aut receflit. Nam, ut eft in evangelio, fequebatur quidem Chriftum,
Jed longo intervallo, quod fugae fpeciem prabuit; adeoque in evangelio legitur difeipu-
l(5s’ omnes relidlo grege fugiffe. Sed quod Rigaltii pace dixerim, & Anglorum, qui ejus
obfervationem adfcivere , hujus loci ea eft fententia: Verbum Chrifti, Pafce oves meäs
ex adtu ipfo quo ceflit, id eft, ex eo quem habiiit exitu impletum cpgnofeimus. Oppo-
nit enim clerus Romanus Chriftum & Apoftolos paftorihus Judaeorum, nec Petro exprobrat
fugam in paffione Chrifti, led iaudat ejus diligentiam in pafeendis ovibiis, quem-
admodum ei Chriftus poll reltirrcciioncm mandaverat.
E t c/Et e r i D i s c ip u L i ] Subjungit Rigaltius hanc cleri Romani epiftolam Petrum
magis onerare quod ait dr. cateri difcipuli funiluerfecemm, tanquam ad exemplum
Petri. Sed haec obfervatio falla eft, ut jam dixi; nec clerus Romanus his verbis, ir ca-,
teri difcipu/i firnißterfecenmr, indicat apoftölos.fugientem Petrum fequutos effe, fed po-
tius ejus exemplo in pafeendis ovjbus (itmrnum ftudium adhibuifle. Nihil magis alienum
a propofito cleri Romani, quam a Petro & aliis difeipulis exemplum ignaviie iii pafeendis
ovibus repetere. Praterea claudicat Rigaltii ratiocinatio. Petrus fugit. Fugerunt
etiam alii difcipuli. Fugerunt igitur ad exemplum Petri, qui dedit illis exemplum fu-
giendi. Matthasus enim & Marcus aiunt omnes difcipulos relidlo Chrifto fugiffe, nulla
Petri mentione.
A s c e n d e n t e s ] in :capitolium videlicet, ibi facrificaturi diis gentium. Sed de ea
re pluribus agemus ad epiftolam 5 ?,
'■ E c c l e s i a ] Romana, quam vocat fortem, quia firma & immobilis conftitit inter
auriffimas perfecutiones. Quamquam ne in hac quidem ecclefia lapfi defuerunt, fiqui-
dem eorum caufam clems integram fervavit ad eicdlioncm epifeopi. Sed hi pauciores
numero fuere quam Carthagine.
C l in o m e n i ] Codex meus habet domeni, Gratianopolitanus chlidomeni. Morel-
lius pofuit clydomeni, Latinius & Rigaltius clinomeni. Poftea fecuta eft editio Anglicana,
in qua, rejedlis cseteris ledltonibus, abfque ulla vetemm libromm audloritate, tantum ex
conjedlura fhmpta ex epiftola Papa; Cornelii ad Fabium epifeopum Antiochenum, qua
Grace exftat apud Eufebium, feriptum eft thlibomeni. Et quamquam ea emendatio v'idea-
tur effe bona, transferenda tarnen non erat in contextum abfque majori aubloritate. Nam
reliquas le&iones poffunt etiam effe bona;. Catterum ea emendatio, quarii Angli viden-
tur accepiffe ex annotationibus Henrici Valefii ad hiftoriam ecdefiafticam Eufebii ne-
que Valefii eft neque Anglorum, fed illuftriflrmi viri Francifci Bofqueti, qui earn primus
protulit anno 1633. in libro primo hiftoriarum Ecclefia; Gallicanse. Porroquos Gract
vocant thlibömenos Rufinus vertit indigentes, Baronius fltlh ta n tes, valde diverfo fenfu.
Vide primam differtationem Cyprianicam viri dariffimi Henrici Dodwelli.
C a t e c u m in i ] Sic feribere placuit, nonfolum quia ita invenimus feriptum in omnibus
antiquis codicibus, fed in primis propter audloritatem Commodiani, qui nos dubitare
bitare non finit quin hoc yocabulum vetuftis temporihus ita feriberetur. Sariè in veteri
gloffario bibliotheca; regiffi legi Catecuminus, inftrudus, audiens. In veteri item jgloffa-
rio meo : Catecuminus, inftrudus fiv e audiens, pro eb qitod adhuc dodrinam fid e i audiat,
tiecdum tarnen baptifmum recepit. Et in.libro Corbeienft & in Fuxenfr,.quando agitur de
hoc hominum genere legitur Caticuminos. quod idem eft. Notum quippe eft literas i& e
fiepe permutari fblitas apud. antiquos. Adnotat Holfleuius in notis ad ad a fanaarum
Perpetus & Felicitatis cathecumini feriptum effe in vetuftis membranis- Cafinenfibus &
apud Mombritium, exiftimare autem fe ita eo feculor-prolatas fuiffe hujufraodi.yOces.
HieronymuSJn epiftola ad Oceanum in caufa matrimonii: Audiant cathecumini'qui funt
fid e i catuiidati. Sic apud MariumMercatorem in editione noftrapag;: 347. .legitur cate*
cifmi pro cateclifini. V<de Ctelium Calcagninum lib. 1. epill. 9. &.ir0tas ad Capitularia
pag. 12 jo . - 4 4 4
C o r p o r a martyrum] Ut diverfa funt hominum ingema ", ita diverfe-funt
opiniones. Hunc iocum Rigaltius interpretätus eft de cura tantum fepeiiendorum martyrum.
Ego vero eo ufus fum ut oftenderem errare Vehementer eos qui contendunt ve-
teres chriftianos nullam curam habuifle reliquiarum hominum fanélorum. Id quod ä me
oftenfum eft in oratione quam habui publicè Lutetiae cüm in coliegió regio interpreta-
rer titulum decretalium de reliquiis <Sc veneratione fanölorum. Tanta enim tum cura erat
fepeiiendorum hominum fanótorum ut nihil omitterent eorum quae poterant demonf*
trare eorum memoriam Sc venerationem erga eos ; adeo ut TertuIIianus in apologetico
teftetur plurioris Sc cariorisfuas merces chriftianis fepeliendis profligafle quam diis fumi-
gandis. Ex quo colligi pofte videtur illos condidiffe etiam eorum corpora odoribus Ara-
hicis, quos in fepëliendis corporibus adhibitos fuifte eonftat. Sanè Piinius lib. 12. cap.
18. Icribit Neronem plus cynnamomi in funere Pöppaeae incendifle quam Arabia pro-
ducat in anno uno. Vide Baronium in notationibus ad martyrologium Romanum die
Augufti.
B a s s i a n u m ] Aftentior Pamelio exiftimanti ilium fuifte e clero Romano. Illius
mentio eft etiam in epiftola 22. quze eft Luciani ad Celerinum tum Romae confti-
tutum.
E P I S T O L A I I I .
BO N I V I R I ] Fabiani epifeopi Romani. Hoc epithetum tribuere confuevit Cy-
prianus epifcopis defundis, ut in epiftola 72 . Agrippino epifeopo Cärthaginenfn
Epiftolæ ab Origene feriptæ ad Fabianum Romanæ urbis epifcopum meminit Hieronymus
in epiftola ad Pammachium Sc Oceanum, itemque Rufinus in libro priore apo-,
logiarum Iliarum adversùs Hieronymum.
P r æ p o s i t i ] Baroniusloquens deexceftii Papæ Fabiani notat ilium a Cypriano
nominatum modo collegam, modö praepofitum, iitpotè qui cum coëpilcopüs eflèt, po-
teftate tarnen in hiérarchisé ecclefiafticæ ordine caeteris ille praepofitus eflet epifcopis.
Poterat Baronius fiiam illam opiiiionem confirmare audoritate epiftolae Bonifacii Pap^
II. ad Eulalium, in qua epilcopus Romanus dicitur eile unus ad quem poffit recurri pree-
pofitus. Verüm Baronius Iciebat epiftolam illam efle luppofititiam. Officii mei eft anno-
tare errores commiflbs in interpretatione eorum quæ leripta reperiuntur à Cypriano.
Baronii oblervatio poflet habere Ipeciem veri, fi Cyprianus fölum Papam nominaret
præpofitum. A t cùm certum fit ilium omnes epilcopos vulgo vocare præpofitos , ruit
omnino lententia Baronii. Itaque iftic Cyprianus Fabianum Paparh vocat præpofitum,
quia epilcopus erat Sc collega Cypriani epifeopi. Agendum eft in rebus biftoricis fimpli-.
citer, procul ab omni affedu. AJioqui périt fides rerum.
N e c q u i s s c r i p s e r i t ] Retinuimus iedionem quam veteres editiones præfè-
runt, quam omnes libri veteres confirmant. PrimusManutius pofuit, nec qui feripfermt.
Quæ iedio bona non eft. Nam epiftola quæ omnium nomine Icripfa èrat ab uno leripta
erat, ut incalce epiftolæ \ 6. Lucianus fcripßt, ut docet etiam epiftola 22. qüæ eft Cy-
priani ad presbyteros Sc diaconos Romæ confidentes. Sic in coriciliis unus pro omni-
, O 00