clxiij D E S I N G U L A R I T Y
omne quidquidpollicelur, non poteftfallcre, di-
JLuc.i6.i7' cente Domino : Facilius efl, inquit, cahitn &
terrain prater-ire, quam de lege unum -apicem ca~
Matth. 24. (Jere. Et itérant : Citium & terra tranflbunt, vcr-
35' la alitent men non prateribunt. Ipfi ergo nos fallimus,
quoties’ifiordinalitcr credimus, aeftiman-
a tes per fidem noftram legis præceptaa polîc mu-
tari : ut inter mafculos 8c feminas fperemus pafi-
fun caftitatem immobilem cuflodiri.
3 .Difficileqtiis venenum:bibet & vivet.Veren-
dum eft dormienti in ripa, ne cadat, cum dicat
/ .Cor,10.12. Apoftoltis:Qnifeputat flare, videat tie cadat. In.
hac parte'cxpedit bene timere,quam male fiderew
Et utilius eft infirmum fe homo cognofcat, ut for-
tis exiftat, quam fortis videri velit, 8c infinnus
emergat. De qua re præftimtores objurgat Apo-
Gul. 6. j . -ftoius, dicens : Si quis putat fe aliquid cjfe, cum nihil
fit, feipfum iniplanat. Procerto implanator pro-
prius fuam animant decipit/qui non cavendo contraria,
noxiis rebus femetipfeoommifèrit. Ille au-
■ tem tutius fibi confulit, qui circa malos femper
infklus fpecies quafcumque noxias extimefeit.
Quorum diftantiam Salomon différait, dicens :
P ro v .r4 .16 . Sapiens timen do declinabit ab omni malo : infi-
pieirs au tern confident fu i, mifeetur iniquo. Magnum
fapientiæ divinæ confilium inventum eft,
ubi timoris auxilio liberemur. Magna compendia
providentiæ, ut aliquando fiat virtus & victoria
per timorem. Magna remedia Dominus
contulit ad fàlutem, ut habeat 8c timidus laudem,
Eccli2$.r$. ficut Salomon repetit, dicens : Beatus vir qui ve-
retur omnia per metum. Inseftimabilis Domini
b mifericordia, quæ b undiquehomini fiio contulit
gloriam: 8c incomprehenfibilis pietas, quæ fè-
c cundum pugnas dedit 8c palmas : ut c confiden-
do mafctilorum fievitiam fuperemus, 8c timen-
do feminaruin blandimenta vincamus ; dummo-.
do 8c de virtute 8c de infirmitate fuper nos Do-
minus glorias operetur : ut in omnibus 8c per
omnia omnipotentem fèmetipfè teftetur, divi-
dens difFerentias triumphoruin; ut tarn confiliis
d <ruam viribus à nobis bella vincantur, ne fi d vin-
ceremus foliusfidei fortitudine, contra Salomo-
nem vacua eflent opera lîipicntiæ. Nunc igitur
fapientiæ -arma geftanda, ubi feminei 8c virilis
fexus certamen indicitur. Unde Salomon fic in-
Prov. 2.16. {fruit, dicens, Prudentiam, inqliit, fac notant tibi,
ut te fervet à midiere aliéna & pejfinui. Videte
nunc prudentiam in ifto bello, non fidem no-
bis datant eftè viCtricem, quæ nos timiditatis
‘ * PoJJe 1 Hanc vocem addidimus ex duobus mff Sanccrm.
Paulo polt legitur in tribus codicibus niff. & Remb.
~ctnn dicit Apoftolus § quæ loquendi ratio familiaris huic
ferbip tori. Undique] Lcftionem Erafmi & Morel, revocavimus
quæ & in quatuor vetuftis exilât codicibus & fententiæ
lcriptoris congruit. Probat enim & de virtute <ÙT de infirmitate
fuper nos gloriam Dominum operari. Remboltus &
editio Spirenfis nabent unicuique komini f in : Pamelius
tmicuinue hominifuam. Paulo ante legitur in vetultilîimo
cod. Sangerm. tutius confulit. Duo alii & Remb. ac Spir.
tfirius f e confulit.
T E C L E R I C O R U J t f . dxlv
remedio liberaflet : 8c contcmplamini quæ funt
modo arma Iùmenda , fi vullis habere legis an-
xilia. Eftote timidi, ut litis intrcpicli : 8c licetti-
njor in certamineinfirmitas. elle vjdeatpr ; tamen
fècundum verbum Apoftoli, Virtus in infirmi- 2,Cor.i2
tate peificitur. Separamini deprecor, fèparamiiû
a contagione peftifera.
4. Quantumcumque fuerit unufquifque longius
ab adverfis, tantum non fèntit adverfâ. Minus
voiuptatibusftimulatur, qui non cft ubifrequen-
tia eft voluptatum. Et minus avaritiæ moleftias
patitur, qui divitias non videt, fi admittimus
Apoftolum pollicentem : Qui voluut, inquit, di- 1. mit,
vîtes fieri, inti dunt in tentationem & in c mufti- c
pulam, & defideria milita & înutilia & noxia,
quæ mergunt hominem in perditionem & in intent
um. Non aliter tentationibus fubjacet, qui
junClus eft feminæ, in qua nihil eft aliud nifi
quod feriat proximantem. Aculeus peccati faCta
eft forma fèminea; Sc mortis conditio non aliunde
furrexit, nifi de muliebri fubftantia. Quod
Salomon ad noftram folicitudinem memorat,
dicens : A muliere faélum efl initium peccati, Ecclh
propter hanc omnes tnorimur. Inde mortales te-
nemur, nec timemus. Quid fi jam immortales
eftèmus! Per mulierem liberavit nos equidem
Chriftus, fed unde adhuc morimur formidare
debemus. Tune liberatio ipfà conftabitin fèmi-
na, fi à nobis mors revincatur, quæ per femi-
nam venerat. Cæteruin fi adhuc per mulierem
■ circa nos fcandala dominantur;liberationis Chri-
ftifècimus pro certo difpendium. Siquidem in
futurum fpes ifta libertatis manet, quam fidei
noftræ Chriftum credimus contuliftè : ut tune
nobis omnino mulier non noceat, cum 8c ipfà
mors fuerit evacuata. Nam fi modo putamus nos
intentabiles eftè muliebribus jaculis, ^ quid ergo f
reftat cceleftibus regnislNon immerito taies fèn-
fus Apoftolus increpat, dicens : Jamfatiati eflis, r . Cor. 4!
jam divites faéli eflis : fine nobis regnatis, &
utinam regnelis. Tempus ergo luChminis adhuc
geritur, 8c mors perfeminam adhuc ufque graf
fàtur. Mentior, fi non videmus exinde interitus
plurimorum. Quanti 8c quales epifeopi 8c clerici
fimul 8c laici, poft confeffionum vi8loria-
runique calcata certamina, poft magnalia 8c fi-
gna vei mirabilia ufquequaque monftrata, nojf
cuntur cum his omnibus naufragafîè, cum volunt
in navifragili navigare? Quantos leones domuit
a una infirmitas delicata, quæ cum fit vilis 8c g
c Confidendo ] Sic emendavimus ex duobus codicibus
mff. editi confitendo. J Vinceremus] Sic Morel. Óctresvetufti codices : alii v/-
cerimus. Paulo poll Iegimus, feparamini a contagione. Dcdl
præpofitio apud Paine), exilai in vetuftis codicibus (Sc editis.
e Miifcipulam 1 Sic tres vetufli codices & editi. Mufci-
pulas Pamel. Acldunt diaboli Erafmus & Morel.
f Quid ergo ] Nihil ergo in tribus mff. Remb. Morel.
s Una infirmitas] Legit Pamelius, una muliebris infirmitas
ex uiio cod. fed repugnant alii omnes. Paulo poft
« vmy* ">?• H B S J“ànwm ,fl mills panis , fic ctiam editio Spir. & Rembçltus, alii tantum.
mifèra;
cïxv D E S I N G U L A R I T A
mifèra, de magiiis efficit prædam? Quod Salo-
26. mon loquitur, diceiis : Pretium meretricis quantum
efl: unius panis, mulier autem pretiofas animas
capit.
•5. Ante nos iftatraélantur, 8c nullis terroribus
coercemur; quid facercmus, fi opinionibus tan-
tummodo geftas hiftorias aucîircmus? Sed hæc
eft Temper incredulitas hunianæ duritiæ, ut non
folum audiendo, fed etiam videndo non credat
alteros interiftê, nifi 8c feipfâm viderit interire;
nec fociorum mortibus quatitur, dum illos pro-
meritos aut invalidos opinatur. Se autem mul-
tum mereri, aut multum valere fiducialiter putat,
nefeiens præberi cuntftis cxempla, cumfue-
rint quibufilani irrogata fupplicia, ficut Domi-
, 2. nus in Evangelio proponit 8c dicit : Putatis quod
hi G aillai præ omnibus Galilæis fuerint pecca-
tores, qui talia p aß funt! Non. Dicovobis; nifi
poenitentiant habueritis, fimiliter perietis, ficut
illi fupra quos cecidit turris in Siloa, & occidit
eos. Putatis quoniam & ipfi debitores fuerunt
* præ omnibus hominibiis habitantibus in a Hieru-
{aient ! Dico vobis : f i non poenitueritis, fimiliter
perietis.
6. Miramur fi Adam per Evam fèdutftus cft,
quern nulla morientium exempla præceftèrant,
8c nifi juftio una conftrinxerat, cum modo nos
nec innimierabilcs mortes , nec infinita jufià
b b compefcunt. Quibus convenienter dicitur fe-
cundum increpatiönem Domini : Si Adam vi-
difTet mortes, quæ fa<5tæ in vobis ; oiim in ci-
iicio 8c cinere poenitentiam egiftet. Dico autem
vobis, quoniam Adæ tolerabilius eritindieju-
c dicii, quam vobis.c Longefîitis longe fit peftis ilia,
d 8clues, 8c clandeftina pernicies. O quam d inordi-
nalis feminæ propinquitas. Jaculatur cujus vici-
na eft deliélorum iatrocinium. Non eft in hac
focietate finccritas approbabilis, quæ collifiones
habet velut quibufdam flutftibus turbulentas. In
hac familiaritate non habitat arnica concordia :
quoniam non nifi difeordantes inimicitias créât.
Fecit equidem viro Dominus mulierem adjutri-
cem, fed fèrpentis invidia perfonam fumfit ho-
ftilem. Quod fi iila de viro fuo nata, ufque ho-
die ipfum cui jungitur, tentât : quanto magis ilia
quæ copulatur nulla lege conjun8ta î Et fi illi
qui duo funt in carne una concreti, tentationibus
niutuis invieem pungunt; quid facient hi
qui in una carne nec nati nec juntfli fimtï Præ-
fertim quia nec Deum jam invocare permittitur,
qui caritate alterius: avocatur ; nec finitur cogita-
re divina, qui fibi quæfivit cui exhiberet dome-
0 Hierufalcm] Poft hanc vocem in multis editionibus
additur non, quæ conjunflio deeft in edit. Spir. & Remb.
& quatuor vetuftis codicibus.
b Compefcunt1 Sic editio Spir.; & Remb. & très mff.
alii compefcant. Paulo poft Regius cod. fatin’ funt in nobis.
e Longe fatis ] Sic Morel. & quatuor mff. Editi : longe
f it jp ß
T E C L E E I C O R U M . cixvj
fticam curam. Propter quod fic Apoftolus con-
fulit, dicens : Volo vos fine folicitudine effe. Qui i.Cor.7.32.
fine uxore efl, fo/ititus efl quomodo placeat Deo:
qui autem habet uxorem, cogitat qua funt hujus
niutidi, quomodo placeat uxori. Quid eft nunc
quod in hac conjunétione deleélet, in qua funt
folæ pugnæ I aut quæ utilitas favet, ubi noil,
funt officia conjugalia, quando nec ipfa poffiint
eftè fècura î c Caufâfe eft omne quod feminæ eft ; 0
8c copulatio ejus femper infefta eft. Foedere flio
magnas moleftias præ (tat; Sc cui adhæfèrit contra
fas, in(iinabilcj|ii ingerit plagam. De carbonibus
fcintillæ diffiliunt, de Ferro rubigo nutritur, mor-
bos afpides fibilant, 8c mulier fundit concupif-
centiæ peftilentiam, quam Salomon lie comparât,
dicens : De veflimentis procedit tinea, & à Eccli. 42.
muliere iniquitas viri. /3'
y. Volo feire quæ fit affeSlio ifta communis,
quæ morbi diflènfio femper ambigua, quæ pro-
pofitum fuum nutantibus confiliis impugnando
conturbat. Ut quid fibi adhibuit mulierem qui
ducere conlemfituxorem? Omnis qui non man-
ducaverit carnem; ut quid habitationem fuam
caniis apparatibus replet! Et qui non biberit vi-
iuim, quid viui ^ obleSlalione perfruitur! quafi f
nonaliquotieshabendo, nec guftando copia efeu-
ientorum animus pafcilur, 8c vini odoriferi foia
fragrantiafufeitatur fæpius animus. Quid per hy-
pocrifin vult ab hominibus abftinens dici, 8c in
lecreto carnibus 8c ebrietate diftendi? Habent
multi divitias quas fins ufibus negant, fed pro cu-
piditate confervant; quibus fi nulla cupiditasin-
hæfiftèt, nec cupiditatis infignia poffiderent. At
vero quia cupiditate pofleffi funt, perfruuntur
animo quod ufu non tangunt. Ita is qui defpexit
vinculum nupliarum, 8c aliter vincuiis femineis
obligatur, quam vis nu Ho concubitu milceatur,
defiderio tamcn, vifu, colloquio , conjunStione
femper obleSLuur. Nam fi clefiderium feminæ
non haberet, numquam feminam fuis oblefla-
menlis afllimeret. lmo veroinfuper mihi fufpe-
ftum placitum dedit qui non legitimam duxit,
8c legitimam recufavit : nifi fallor, in publico ar-
gtimentatus eft hominibus promittcre findlita-
tem, 8c in occulto fine uxore non efle. Duo argumenta
fiimflitatis 8c libiclinis hinc 8c inde mi-
randafunt, quæutraque invicem tegunt, 8c utra-
que invicem produnt. Ingeniofus eunuchus 8c
moechus invidet fibi dum confulit, 8c dum quæ-
rit utrumque, S neutrum facit; ut fanélus mini- e
me deputetur, qui non vera conjundlione per-
fruatur, cum Paulus Apoftolus dicat \Alligatus 1,Cor.7.27.
in. Gravius legendum conjicit lenocinium. I B leflionem & proximam, habende, Erafm. & Morel. & tribus r ^ ' 1 ‘ ” 1
rU™ Caufale] — I
leélatione, & p
Inor din a/is cujus vicina eß] Sic
mff. Aliter Erafmus & alii eum lequuti
hilis feminæ propinquitas jaculatur, cuju
ditiones &
efl delidomm
: Quid obleéii
dome guftando. & bibendo nec in aliis, legitur,
guftando. Sic cod. Vi<ft. i
habendo nec guftando. s Neutrum facit] Duo vetufti codices, neutrum fecit.