Chtyfi.
G
lohan. 10.
Matth, 7.
. C A P V T CXXI I I .
M 7 : R . U7' L .
ET cum veniffetintemplum ,faftumeß, docente iüopopülum &
euangelizante, accejferuntad eut»principes facerdotum & ferions
populi , dûmes: In quapoteßate hoc facit i & quit tibi dédit
banc poteflatem 1
Diuerfisverbiseandemquamfupra calumniam ftru-
unt, quando dixerunt, in Beelzebub principe dmoniorum eijcit
damoria, fubintelligunccnimeum operari per diabolum,
Omnis homolccundum feæftitnatalium.Fornicarius ne*
minem exiftimatçaftum : caftus non facile de fornicario
ludxosjfcd tergiuerfari & nolle dicere quod ftntiunt, ficut
& baptifmum lohan nis feientes efle de cselo, dicere no-
luerunt. Vinea eft iufticia, fupra quam naturam horai-
num Deus plantauit, (pecialiter autem dediream in libro
Iuckeis. Gum diuerftefintvitcsj diuerfiefunt fpecies iufti-
ti*. 'In qua vinea vnufquifquc fecundum vires operatur
paucas vites am m ultas, neftioautéfi to tam vineamquis
hominum fufficiat operari. Nolo, dixit in cogitatu. Puco
quod ex perfona omnium peccatorum publicanus poni-
tur, & ex perlbnaómnium peccatricum meretrix. Et qua-
uis fint multa peccata in veroqj ftx u , tarnen auaritia prae-
cipue abundatin viris.fornicatio in mulieribus. In publi-
canis & in meretricibuspoteft intelligi gentiumpopulus.
Quaii dicacur: Gentium populus eft magis Deo placens
fufpicatur. Superbusneminemputathumilem; humilis quamvos. La icietiam&faccrdotcs.duofilijpofluntin-
neminemfuperbum.SicquinoneftexDeofacerdos.nuL tclligi, & populus prior , filius eft, deinde, iaeerdotcsre-
lius facerdotium putat elft ex Deo. Inde eft vt contemna1 1 genres ilium. Deniq; populus Dei ex tempore Abrate coe-
alteros. j p it, facerdotes autem ex tempore Aaron. S a c e rd o s& o -
Refpondens autem Iefus, dixitiUit: Interrogo &egovos vnum mnis clericus & fi fpecialiter non promittatfe obauditu-
femonem.quem ft dixeritismihi,&ego vobis dicam in quapotefia- rum D e o , tamen per hoc quod d o d o r conftituitur alio-
tebacfacio. Bapttfmuntlohannisvndetradècalo, anex bomini- rum, videtur hominibustacitcpromittere Deo. A c per
bus ? Attllicogttabantinterfe,dicentes:Sidsxerimus,ccalo, duet. ho cme liore ftlaicu s , quiinprimafaciefecularemvitam
nobit: Quart ergo non credidijlü illiï Si autem dixerimus, ex bomi- j ptofiterur, reuera autem ftudet in fpirituali: quam facer-
nibus,ttmemus turbam. Omnesenim habebant lohannemfuut pro- j dós, qui in prima facie profitetur vitam fpiritualem,reue-
phetam. Etrejpondentes lefu,dixerunt: Nefcimus. ra autem compleditur vitam carnalem. Et melior eftlai-
Poteratdomihusapertarefponfioneeosconfutare:fed cusante Deum peenitentiam agens , quam clericus perprudenterinterrogat
, vtipfi yelfuofilentio vet f u a f e n - ------------------- *“ • T ' . . . . . ... . - .
ten tia condemnentur.
Aitillit&ipfe: Nec ego dicovobis,inquapeteftatebacfaciam.
N o n d ixit,nec ego fcio, quod confequens eratrefpon-
fionieorum, quia mentiri verkas non poteft, ficut illi merit*
lunr,dicentes f t nefeire. N o n vobis,inquit,dico quod
fc io , quia non vultisfateri quod feitis , videlicet lohannem
decado habuifleprophetiam , vndqmihi teftimo-
, nium perhibuit,& in qua poteftate h x c facio,demonftra-
uit. Norandum autem quia duas ob caufas feientia veti-
ratis eft occultanda quasrentibus; cum aut is qui quxrit,
minuscapaxeftad intelligendum: au to diov el concem-
ptuveritatis,indignuseftcuraperiatur. De vn oa it domi-
nus: Adbuc multa babeo vobis dicere, fed non potejlis portare modo,
dealtero; Nolite fan ftum dare caribus, neq3 mittatitmargaritas
anteporcos.
M. f-
I D
I Zach«. n,
Tob. 4.
TLxod. 2.4.
Quid autem vobit videtur ? Homo quidam babebat duos filios,
& accedens aipnmum, dixit: Fils, vadebodieoperari in vineam
mearn. Ille autem rejpondens, ait: Nolo. Poftea autempcenttentia
motus,abijt. Accedens autem ad alterum,dixitfimiltter. At ille respondent,
ait:Eo domine, &noniuit. Quit ex duobus fecit voluntf-
, tempatris ? Dicunt: * Nouißimus. tucitillislefts: Amen dico vo-
I bit, quiapublicani & meretricespracedunt vos in regno Dei. Venit
enim ad voslohannesin via iußitia, & non credidtßitei. Publicani
' autem & meretrices crediderutÿ ei. Vos autem videntes, necpeenitentiam
babuißupoßea vt crederetis ei.
Hi duo filij (un t,qui Sc in Lucæ parabola deferibuntur,
frugi&luxuriofus, & d eq u ib u sZacharias propheta lo quitur:
Ajfumpfi mihi duos virgas, vnam vocauidecorem, & alteram
vocaut funiculum,drpauigregem. Primumdicitur gen-
tilium populo per naturalis legis notiriam : Vade operari
in vineam meam, hoc eft, quod ttbi non.viffieri, alters nefeceris.
Quifuperberefpondir, Nolo. Poftea vero in aduentufal-
uatorisadla pcenitentia, operatus eft in vinea D e i, & fer-
monis contumaciam labore correxir.
Alter autem filius, eft populus Iudæorum, quirelpon-
dit Moyfi; OtMiapracepta dominifaciemus. Et non iuit in vineam,
quia interfedo patrisfamiliae filio, f t putauir hære-
dem. Alijparabolamreferontadpeccatores & iu fto s ,i-
pfo domino diftèrente: Amen dico vobit, quia publicani & meretrices
(ided, peccatores) perpoenitenriampraceduntvosin
regnum Dei. Pharifæi qui ia&abant ft legem Dei facere,
contempftrunt baptifinalohannis.Porro quodftriptum
eft,dicunt ei,Nouißimus: feiendum eft,in verisexemplaribus
non haberi, nouißimus, fedprimtu, vt proprioiudiciocon-'
demnentur.'Si autem nouiftimus voluerimuslegere,ma-
nireftaeftinterpretatio, vtdic^mus veritatemintelligere
manens in peccatis. Laicus enim in die iudicij ftolam fa-,
cerdotum accipiet,ideo enim in chrifinate omnes vngun-
tur in iacerdotio, (âcerdos autem peccator fpoliabitur ft-
cerdotij dignitarequamhabuit, deerit inter infidèles &
hypochtas. Quis aliquando videt clericu^i cito poeniten-
tiamagenrem.3 Etfi déprehenfushumiliaueritft, nonid-
eod olet quiapeccauit , fed confunditur quia perdidit
gloriam fuam. Ciriusfiepeconûertunrur, qui defiderijs
mundialibus& voluptatibus carnalibus feipfos mandpa-
uerunt. Vide quia depræftnti dixit ,praceduntvos: & vide
quia vbi aliquis præcedit, elfe videtur qui fequatur. H o c
igitur verbo & fignificabantur facerdotes ingrefluri in re-
grium Dei, ideft,crcdituriin Chriftum. Sed quiacreden-
tibus publicanis & meretricibus,Iohanni & baptizatisab
eo facerdotes non crediderunr, poftpublicanos&piere-
trices intraturiannunciantur,ficut &fa(ftum eft.na^n poft
afeenfionem domini multi credidemnt. Publicani pre cedentes,
funt Matthæus publicanus& Zachæus princeps
publicanorum. Meretricesintellige,per beatam Miriam
Magdalenam.
C A P V T CXXIV.
M. T R. ,2t L. 24K
Aliamparabolam audite: Homo eratpaterfamilias,quiplan-
tauit vineam, fa fepemcircundeditei, &fodtt in ea torn-
lar,&adificauit turrim, & locautt earn agricoles, & peregreprqffl
ft us eft.
Deus paterne diligens omnes quos creauit populos,in
alia parabola paftor, in aliapaterfamilias uuncupatur : in
alia vineam locat, in aliainuitatadnuptias, &diuerfisfi-
militudinibus rem fignificat eandem,vt Iudeorum (uper-
biam reprober, & in clmmune omnium peccatorum, fi-
uegentiliumfiue Ifraeoitarum, peenitentiam probet.Itaq;
ifte paterfamilias, homo dicitut fimilitudine, non verita-
te. Nullusexiftimet Chriftum ideo habuifle humanam
animam, quia di<ftus eft homo, nam & Deus pater diiftus
eft homo. Q u ia ergo heretici Chriftum erant blafphe-
maturi, propterappellationemhumaninominis, quafi
purus homo fuiflèt: appellatuseftctiam Deus paterho-
mo,vt ficDeus filius liberareturab here ti corum blalfphe-
mijs. Vin eae ftd om us Ifrael,cu icircund editftpem1,id
eft.murumyrbis, vclangelorumauxilia.- Au tira :Sepi-
mentum dedit eis cuftodiam iuftorum patrum, quia tan- !
quam m urusfada eft eis. Nam propter promilfionemfa-
ciaiTxad e os , poflîdebanturà D eo contra meritumfuum
Cfyfo.
fepimentis patrum fiiofum. Torculareftecdefia , m qua
frudus yineae(id eft,opera feruorum D ei,&fides probata)
ad De i
Hitron.
fait t-
Chryfo-
In'ûnum e x JpuatuorjLiber te r tins,
ad Dei glorianvtr,anfiuittitur. Ecclelia {('utem tórcular fit,
habensinft vcrbum.pei:v’t non tantum jplàEçclefia tor-
ciilarvideat^r,quai)'tüm;verbum ip fum. quod traditum
eftinea foflum. Sieiiim veibumaioui Teftamèntiqu'od
leue e ft, cruciat hominem contradicentem nattuaecar-
nis:quanto magis verbum veteris, quod inipoitabile e-
rat? y b i ergo verbum Dei pofitumerat in le g e , modum
■ viuendicöqftituenSjtorculärerat foflum., V b i autem de
fide prophçtabatuç,, eratturris ædificara. Nam ficut in
tiuri conliftcntes fichoftium irruptiqnem non facilepa-
tiyntpr,,&:ipioshoftesdc turri facile contcruntrficconfi*
ftentc,sin.fide, & hóhfuperanturadsemonibus•, &c ip fos'1
dxmones fagittis bonortim operum vulnerant. Agricolae
flin t, (fubsalibi opcranosappcllauit ,-.condudtos hpra I
prima,tertia,ftxta,nona,ifl eft,vo,cationibusvarijsmiflos
ad vineam. Alite ï^Torcularfiodit i»ffrf,prophôtaslcilicet,cx
quibusgratia(àtnftifpiritus decurrebat vzma&û.Aedifica- j
uttautem t«mw,legis'(cilicet fidutiam,ex qua facerdotes
Chriftum (pecularentur venturum. ’C o lo u i funt facet-
dotes I quibus ioeatus eft populus , "qui planta tus fuit
in Abraham.Peregre profeftutefi,non loci m utatione, cum
vbiqu cfit;ftdabire v id etu r, cumvinitoribus-liberumo-
perandi arbirrium dat.
Cum autem tempus fruftuum appropinquaffet, mißt ferüos fuos
ad agricoLtSyVtacciperentfruftus eius.Et agricole àpprehenfis[eruit
eiusydlium cetiderunt,alium occiderunt , alium vero lapida-
uerunt.'
CecideruntjVt Iere m ia m ; occiderunt, v tlftiam ; lapidaue-
runt,vx Nab oth & Zacfamm,quem:interfecerurit inter tem-
plum&altare.’ Nab oth legimus non modo vulneiarum,
ftdetiàmab eisfxtimftum. Bene tempus frubtuum po-
fuit,rion proucntumjnullusenim frmftus vineæ legis in-
uentusellinmultislûdæis. Seruusprimo miflus, xntel-
ligiturlegiferMoyfes,quiper quadraginraanhosiculto-
ribus vineæfnnftüm in qiü fiu it,& non imienit, f t d cæfus
corum afperis verbis,dim iflus eft mznis.Irntauerunt enim
Moyfeti incaßris,& Aaron fanftumDomini.Etvexatus efiMoyfes
I propter eos quia exacerbaueruntjpiritum élus. Hic feru us quid
I de fru d u vineæ fentiac,itadéclarât: Vuaeorum vuafeUis,&
, botrus a/iiarißimiis.Feldraconum vinum eorum, & venen uni af-
ptdum infariabtle. .
Iter um mißt aliosferuospluresprioribus, érfcccrunt illit[militer.
Patiemiamoftendiçftqucntis miflionis, vradjpeeni-
tentiam prouocarentut*. Alter feruusfuit Dau id , quit poft
Moyfcn.cumalijspfalmographiscolonospfalmodiaconatus
eft e x c i t a iy d bonum opus. Ipfe ctiam afFeftus
contumelia ,dimiflus eftinanisjdicentibpscolonis : Qua
nobis pars in Dauid\aut qua hareditas infilio ifaiî Q u i quamuis
tælus fitvenenofis^orum linguis , tamen ita e x o n u it :
Deus virtutum conuertere,refpict decalo & vide,& vifitav néant
ifiam.Etperßceeam quam plantauit dextera tua. T ertiumftr-
Uum intelligeprophetarum chorum, quiannunciauerut
ae aduentu faluatoris. Quorum vnus Iercmias ait: Ego
j plantaui te vineam eleftam ,, quomodo cornier fa es in vineam
• alienann His tribus ftruorum gradibus aperte in Mar-
l r ° & LuCa > omnes dodOrcs qui fub lege
j fuerunt, intelligimus. V n d e a lib i: Neccfie eft intplcri om-
i nia qua feripta funt in lege Moyfi & pfalmis & prophetic de
1 me.
Nouißime autem mifitad eos[ilium fuum,diems: Forfitanvere-
bunturfilium meum.
Q u id nefeiatpaterfamilias, qui Deus pater hic intelli-
gitur î Sed id to ambigere d icitur,ytliberavoluntas ho-
nunireftruetur.OpponamusArrio&Eunomio.Ecce pater
(licitur ignorarejv.& quicquidpró pâtre refponderint,
hoc intelligantprofilio,qui (e dicit ignorare coiifummà- !
tionis diem.
Agricola autem videntesfilium,dixerunt intra fe:Hic eß bares,
V entte,occidamus eum,&habebimus hareditatem eins,
Iudæorum principes per inuidentiam crucifixerunt
j P f De^cui didUtn cft:Pop(a à me, &dabo tibigentes ba-
reattatem tuam. Hæreditas ergo fiîij, Ecclcfia e(l dégen-
j t,bas:- Hane autem, öccifodomino^ mali coloni praüri-
j Pere(ibimoliebanrur,quando redam fidein extinguere,
i i
& fuanvuftitiam q.uæ cx lege eft,, conabantur fidei'de
C h nfto præferre,&genres hbi inftrcrc.
- . Et apprehertfum eum eiecerunt extra vineam , & occiderunt.
Q u o d Iefusextraportam pafliiseft, figurauit Moyfes
pcraltarcholocaufti, in quo vidimarum languis funde-
r a-tlS ’j P jr i lo c ^uocinon in* a tabernaculum illud po-
luitjted ad oftium. Q u od vero ftcündum Marcum mu-
t-ztooxdincdichm.&appnhcndenteseum occiderunt, & eiecerunt
extra vineant,notzte ospertinaciæ, quince crucifi-
x o & relu (citato âmortuis d omino , prædicantibus apo-
ftolis credere voluerunt , ftd quafi cadauer vile proiece-
runr : qu if quantum in fe era t, ifu is eum finibusexclu-
dcnres ^gcntibusfpfcipicndum dederunt. Vriqueinui-
d iao c c^ it, quern in nulla culpadeprèhendit Filium Dei,
led/t definite cognouiffmt quod elfec filius D e i , nunquam
Dominant gloria cructfixiffent. Sicutenim fummum bonum
mhiiodir eorum quæ fecit,icaidipfum Secundum f t nul-
lius conlcientia videtur pofleodio habeie.HincPetrus Apoftolus
| | | illos: Scio fratres quia per ignorantiam feefiis hoc
malum , ficut & principes vefin. Rem tamen impiam efle
quam faciebant,non nefcierunr,nec cafnem tantum pér-
ftquebantur,ftdeum qui percarnem operabatur. Q o o d
ergo intra f t dicunt, hie eft iures-.cætevonim comparafionc-
fando rumdicunt,&(qiuaïammulti credebant ipfum efi-
le qui in lege promiflus erat. Quare autem pehierfi no-
lucrunt credere, c|uod ratione non poterantcontradice-
reîî^on eflèt v|tium,fi non ratione careret.
Cum ergo venerit dominus vinea,quidfaciet colonic iftisl Amnt
iUi:Malosmaleperdet,&vineam jiiam locabit alijs agrtcolis, qui
reddant eifruftum temporibus fuis.
Lucas refponfionem ftrmonis eorum ponit ciicen-
tium, abfit. Matthæus autem fecundum.refponfionem j
cordis eorum feribit. Iutord e enim 6c conlcientia dixe-
run t, malos male per det. Aliter: Incelligamus quofdam re-
fpondilft quod Matthæus commemorar, quofdam vero
quod Lucas. Tàcuicnamque Matthæus breuiratiscaula,
quod Lucas non tacec, parabolam feilicec non ad eos lo-
los d id am ,qui de pbteftare interrogauerunt, ftd ad pie
bem. Q u o d Matthæus ponit, aiuntilii: non eft aecipien-
dumilli pluraliter,tanquam eorum ficifta refponfîo, qui
dominumdefua poteftate dolofc intcrrogaUerunt led
quod in codicibusgiæcis line vlla ambiguitate apparet,
illi did um eft fingulariter.id e f t , ipfi domino talcs hoc a -
iu n t , qui iam membra dominierant. Iam.enim pluies
baptizauérat. Marcus ait,perdetcolonos, in.voce ipliusdo-
raini, poteft enim in tellig i, quodcum verum dixerint
illiprius,hoc,etiam poftea confirmauit dominus qui veritas
eft. •
Dicit illis Iefus : Nunquam legiftis in feripturis, lapident
quern reprobauerunt adificantes, bic fafttis eft in caput angu-
ii ? A domino factum eft iftud , eft mirabile in oculis no-
fins.
Quomodo,Inquitjimplebicurhæcprbphetia, quæla-
pidem ab ædificantibus reprobatum, in caputangulidi-
cit efle poncndum,nifiqifia Chriftus à vobis reprobatus,
credituris eftgentibus pcædicandus, v t quafi lapis angu-
laris,ex vtroquepopulo duosin f t parietes iungat,vnum-
que fibi tempftim ædificet3 D e hoc lapide ait Ilàias : Int- ^
mutant in fundamenta Sion lapident eleftum,preciofum, angula- J
rcm,&cjutcrediderit in eum non confundetur. Q u i autem fü-
pra c o lô n i, hic ædifieantes dicuntur : quia qui p le -
bem ad ferendos frudus excolere ,• hanc ipfi domino
inhabitare dignam quafi Domum conftruefe iubeban-
Num 19.
AElor.}.
F
Chryfoß.
Auguftin.
PfAm.m.
Beda.
Ifai.z%r
H
Bibhoth. Vetor.Parr.fom. ii.
Ideo dico vobis,quia auferetur a vobis Regnuni Dei, & dabitur
gentiftctehtifruftuseitu. "
Manifeftus'patrisfamiliar reditus,eritgIoriapatern^ riia-
ieftaris,allj ftens in filio tempore iudicij. Venit etiam qub-
tidiealijsper beneficium^ratite 1 alijsad.vindidam con-
ttimaci«,yeluti tunc cum a lud^isad gentes trai,iftulitr>-
gnum Dè i,id eft,in telligentiam fcripturarumi Vinea igi-
tui Ecclefiaèdatur alijs,ideft,ab oriénte & o ccidente, ab
au ftro&aquilone v eniencibus& récumbeniibus cumA-
braham & Ilaac Sc Iacob ih’ regno Dei:
M Ohinis