ßuorundam t^ fc e tica ,
B
loan. 6 .
P R ÆF ATI O.
I V ifc Airtipulfi charicàte quæfiuiftisdnobis,
quorumnam tandé fîgna, o i argumenta fint,
qüæiff fanâafyhaxi-» flue Mlifla peçaguntur ;
& q u id fibifacraprnamenta velint. In chàii-
tate igitur yiciflim accipite,qu* fuper illis pro
noftro moduloSpiritus fônéiicharitate confifi fçribimusj
& inprimisdepræftanriffimôopere volufltariæ charitâtis.
D e i, qui nos ne dilexit, (eçundü fcriptutam,vtfiliumflium
Vnigenitumpro nobis daret. Venit ergo ad nos in chàritate,&
qui vbiquepræfens adcft, habirauit jntetr nos, ex yirgine
infans procreatus, & ab ætatçin ætatem gradatim proue-
â u s , v tego at> omni macula putgarer,eiusque d iâ i s , 6c
quoque in communionem mihi dédit. Quoniam enim
carneevirginefufeeptainihiynituseft,necellefuitvtique
Vnionëm quoque a& u , 8c.opere ipfo ad fideles vniüèrfos
dimanare. H * c eft epim reformatio> & v itamea .Nj/î
inanducaueritis, inquit, carnemfilij hominis,&bi\ffntis eiusfan-
guinem,non biïejittkvit4WtnvobUAtcjfrf fy9 viuo,érqtiim4H-
ducatmc,, & ipfe viuttpropter me. Hoc per myfterium béni-
gné prae^itit. Atque idëo b,aptifmatis lauacro nos régénérât,
fuamque generàtipnem ab omni affeâione fogrega-
tam nobis donat. Per manuum verôiropontionem,6cinfufflatidnemynguentigratiam
impertitur>quod nimirum
vnguentum ipfemet eft. Vaguent uni enim, inquit ,effufum
ttoifientuumi"Qui vnxit fometiplû quà Deusj & vn âu s e ftj
quà Homo. Proinde & nos exbonitate fua vngens, fua-
neolentem, & vitalem fpiritus gratiam nobis elargituri
Q u o d au,tem tcrtium, &fümmum.eft, nos foi participes
effîcit : & id in tradendis myfterijs oftendit. Accepit e-
nim panem, & focrificauit j çalicein fimiliter. Et hoc
quidem, ait, eft corpus meuniy hic verb fanguis meus. N e c fàcri-
ficauit m o do , verum etiam ad,eius nos communionem
vocauit, his verbis, Accipïte& comedite. E t , Bibite ex eo o-
mnes. Neç tan.tümbdo tuneiftucipfe fecit}fed per aptos,
& idoneos nihilominus omni tempore faciendum concédât.
Hocfacite,inquit, inwcamcommemorutionem. Haud
immerito. S i.n .& ip fe perindevtinoshumanosartusin-
d uit,& cùm effet Deusimmutäbilis , nihilominus homo
noftrûm fimilisapparuit, quo diuinitatiseiusconlortesac
focij fieremus, diuiniflimaiftud & inexplicabili ratione ateSjinterrogaftis,
cum chàcitate ■, magriam pàrtem.ex fan-
dlorum Patrum volùrhihibus coinparatà fuppcllechle
difleremusi ; , - . - ; . .
DÉ SACROSANCT O TEMP LO.
PR im v m igitur de diuinoteraplo agemus.Nam chnl
templum & facërdosfoftrumenta tinr.facrineip defer-
uiehtia,ille operans,hoc,altare adidexhibens/de vcrqque
dicere cQnlentanëum eft. Ergo templum quamüis lapidi-
bus & iignis Cöfllfot, tame ccelefti gratia pradituffi eft. Ab
Epifcopo enim myftiris precationibus confocratur, oleol
facrd perüngitur.tötumq; Dei habitacülum redditur; nec
onmia omnib9 jfodalia facerdotibus, alia laicis nabet per-1
uia. Et quoniam in adyta^foaccefla,feu fecrëtiora) & ea
quseiunt extra adyta,bipartite diuiditur, Chriftum ipfum
nobis imagine quadam repraefentat, duplici .natuta fubfi J
ftentem,diuina & humana,quorum h s c fob afpeólum ca-
d itjilla minimè. Similiter hominem,ex anima Óc corpore
cohaerentem. Trinitatis item myfterium pfaeclare adum-
brat: quse cum pereflèntiam inaocefla fft,exprouidentia
qua rebus cófulit vniueriisj& poteftaté cognöfdtür. P r s |
terea'mundum hunc afpedtabilem, 8c illüalium, qui cerJ
nendi fenfum effugit.imitatur. Quiniramoafpedtabilem
folum. Coelum quidem per facrum tabcrnaculum fipe fa|
crarium: terreftria verb per templum reliqUum. Alip con |
filio facrum templum vt tripartitu, feu trifariam4 iuifum
confideratur,in locum inquam ante templum, feu,vefti|
bulum ^in ipfum templum, & in facrarium, quihbs partij
bus tribus TrinitaS j & cceieftes beatarum mentium o rd il
nes per tres ternarips d iftin^i, piorumitem populus fob
triplicidiforimine,i[acerdotum videlicet, fidélium perfe-'
d orum ,& publice pcenitentium fignificacur. Infupet qua:
in terris,quaein ccelis, Sc foper cceloSfont, focrae «dis con-
ftitutio,& habitus denotat. terrèna,me^ia tiernpli
;Ccelum,fanö:iflimu tabernaculum fiuéfaciarium, l$per-
cceleftia,feuqujeincaslisfun:.
! | DE SACRA MENSA.
J D c IK c b & in facrario. templum per tremendum ^
cum» _____________________ _________ tare, iàcrae menfe videlicet, cpslIDorpinum coucipien-1
«ftumeft, vt quibus alimur,&quæbibimus, ijs fè mifeeret dum proponit ,quæ & fan«fta fan^orum, cathedra, lpcus
qui vbiquè e ft, panemque & vinum in corpus & fangui-1 Dei,requies, propuiaconu,tnagRi^i^cii| o&eina,Chri-
nem diuina fua potentia tranfmutaret, qui eft omnipo- t fti m onumentum, & e iu sg lo n * tabernaculum vocatur.
tens. Per hæc nôbis inferitur-&immifeetur-,- çuroque fit Et quidem per velum altariscoeleftePer tabernaculum ifijl
__fpliuftitiæ, n obislucet, & pro portione puritatisilluftrat. gnificat, vbi angeloruagmina font, & lanclireguieicunt.
rMaUch.4 Ne c radijs duntaxat immiflisfîmplicitervtfôlagit ; fed | Per*«'V‘' ^ hoccft,Cancenos,differentiameorum ,q u*
infuper eximpuris pura reddit, luminiquerecipiendo ac- i fenfo,ab his.qu* fola intelligentia percipiuntur.Quatuor
comfoodat. Quando igitur huiufcemodi eft facrificij my- autem veli partes cum quatuor angulisnabet lacia men-
flerium , & hic finis human* naturae à Chrifto fofceptæ, fa,quoniamplenitudoEcelefiçe^quatuorraundt.nui,busi
(peream quippe confortes D e i, & dij per gratiam euadi-j contextaeft: & in quacuocilus angulisqiwtupr.Eua^ge-
mûsletiam EccleQàDçi maiorequodam âcdiuinioreftu- liftarum nomina.quandoquidero perillqsEçelelia.cpnio-
dio ïn eo traâando verfatur.quodquc ab initioaccepi;,Co i ciata & conftituraeft, & vniuerfom terrarum nrbem Eu-
afliduèbperatur,& perfacrafymbola,fiuë cærimonias do- angelij anpuntiatio peruagatâ efo Statim poft jpiam alla
cet, quæomnem cogitationemvincunt. Tamautem ma- m e n fa v i f itu r .q p a e x ? fe c u n d um carnem dicitm.qiua
gnificafont, etiam qu * oculis inhac facra fondlione fob-
ijciuntur,vt nemo non ea admiretur. Verum pp omnium
mentcSad eorum qu»illieobeuntuf,epgnitipnem penetrant
*, multi haerent,hprumque rationes& cauflasexqui-
runr. Et fane vim ebrum nulla com men tatib aflequatur.
Nec humanus folum, fed nee angelicus intelledus comprehended
ac docere queat.quo pa«ftoDeus homo fadlus
(it,& quomodofefohominibuscommunicet: auteorum
quippiam,qu^ab E cclefiapromulgantur,& adminiftran-
tur. Veruntamen non omni'no profanos, a c rerum ad fo
pertinentium ignaros D eusnos reliquir: led quantum de
iis fciri.&inuefogandb inueniri,atque in telligi poteft,tan-
tafo nobis feiendiy inueftigandi, 6c intelligendi occafipne
fuppeditauit j quando quidem noftra cauflaeaomniain-
ftituta,a6 perpetratafont. Quantum igitur ea nos cogno-
feerepotuimusi quantumque nobisminimis, abie<ftiffi-
mifque co nee dum e ft, de ijs i qu * nos effe aliquid putanfepulcrum
eft ôc thronus lefo. Et partim quidem eft vt
findon,quo mortui corpus inuolutum efti partim vtglo-i
rix amiäus} ficut etiam pfalmus dum imponuqtur-dici
fblitus, oftendir. Dominus regnauit,decorem induit,8çc. E lapide
porco eltaltarc, quia Chriftum çefert^, qui & petra I
nominatür, tan quam fundamentum noftrum, & caput
anguli, &lapis angularis j & quia petra, quae blfompro-
fluentibus ex fe aquis veterem Iftael potauit,buius,imago
fuir. Nune enim nos nouumlfraelpotatnonpetra aqual
fcaturiens: jëdaeternaeviraEfluentapræbéns, viuUm^in-
quam/Verbifanguinem. Per focram verôaflèflioné Verbum
incarnatum,& in çoelis ad dextram partis confidens :
per gradus, cuiufque fâmftorum virorum, & angelorum
ordo afeenfusque; & per Epifcopum I e s vs fignificatur.
Quetn & focrü Euangcli u m in altari confpi cuum jprux
iacrificium eiusindicat. Sub menfa deinde repolit* font
reliq u i*martyrum,vrpotèquorû,fpiritus Chrifto magno
pß r-
Matth:.
i.Petr.i
Num-21
martyr*
DéDiu in o Tetnplo. *77
mar ty rifem per adfin t. Pr*terea tanquam Ecclefi * fun -
damenta hos altare c on tin e t, , q u * primutp Ghriftt,pp-
ftea per ipfum etiam martyrum languirie condita eft;Vn-
gtiento dclibutpm eft, qupniamplenitudinem efficieni-
d x fpiritus, & vinum vnguentum qüod lacrificatnr ha-
bet.Palla autem eircumueftitur&brnatur,quoniam quç
fuper eo fiunti,confideiatu difficilia fo n t, rtecab omnibus
cpmprehendi queunt. Eft autem editum Iplendidif-
fimumque,vtTolium Dei. Per ordines verofocrarium in-
gredifolitorum, virtutes extramundum, fiuecceleftcs
nobis fuggeruntur. Et per fuffitionem ab altari inchoa-
tam çommunicans lefe,& fragrans fpiritus gratia. Per ac-
cenfalumina, ea qüæ in fondis inert perpétua ac indçfi-
cichs illumidâtio. Arque hæc abEcclelia per taberna-
culumfiue facrarium imaginandapfferuntur.
D E T E M Î l O , ,’ l i r F O T 1 V S
NaueTempli.
T 7 Niuersèautem per id quod extra lâcrariu m eft, fou
V pernauem templi,terreftrem hunc mundum,vtfu-
pràdiximus, âutetiam coelum,quodccrnimus, cogitation)
obijcit.Quando enim ante templum vota facimus,
coeliidiocohabemuSj¶difiin Eden hmilirudinem
gériti Q uapropter etiam quædam velain facrismonafte-
fijSjdum extra pfaliunt, in terijciunt, q u * ingredientes
abftrahunt, eo déclarantes, Chriftum ad nos yfque de-
fcëndiffe,mediumqueparietèmmaceri* diflbluifle, da-
taque pàcein ccelum nos fubuexifle. Quiheriam qui cri-
minibus fofofçedaruntjintrare non audént.Cumfollém-
ni ritu templum dedicamus, huius rei typum quendam
Nam hierarcha Appftolorum eft focceflor, Vnde etiam
tanquam Chrifti imago,remdiuinam fadlurus, làcra ver
ftimentaindqit, qu*omniafighificationcmVcbhlid'efà-
tionemque fpirituâlem compleÊtuntur : de Quibus pro
virili noftra dicemus. Paulo autem fu p cr ibréy i d e b i m us
ijs quîtaberriàculoconfecrantur,& intirès ordinesfocer-
nuntur,Epifcopi,inquam, presby teri j & d iaçoni.TQ u p -
rum Epifoppus d icitur ^«ôtooffiümfoàtiuùs, vtppte qui
diüini lùminis impertiendi auâorjtatë pollet} prunes é-
nim ab eo âccipiunt : iriaugùtaîionem & charâ(ftercs,là-
cerdôtes ^blérusydedibàtibntetntempiàsbapçifinütnyre-
miflionempeccatorUm,làh(5tifiCationem, mÿfteriorum-
què communipiië laici.Ômnia vt ex-lumine fontis grâtiç
Epifcopalis.Presbyter autemdicitür-rtAfîiJo'f’ focrificatiuuSjVtpotecuiranÈUmàdlacrà
peragenda facrificatoria,
non au tem commuhicatiuà gracia data fit. Baptizat enim
& lacris opefatur , non poteft autem initiare ordinibus,
•■ liée alium créârefo^erdbtem, aut qüicunque font de fa-
cro ordiné.Diacbrtus miniftratorius dicitur, vt
qui miniftri leeufn tençat, & citra facerdpcem facerc nihil
ppfliciquod eftylcimi ordinis angelici.
D E S A C R I S H O R V M
a Vifque horum trium ordinum pro ratiobe fui fta- .It us vMefÉtejsihÉdiuiit.'É, DMiafcolnus quidem, q u * angeli-
cum ordinemreferunt. Presbyter h*ceadem,quando-
quidem diaconi çhàrifmatefiue donoprius eft affetftus,
& gratia facrificatoria,quam indiçat.'Hiërar-
BmaaKMUK.. -s — ............H H I féha (8c h * e i& infoper, quo Dpi films hpmo.ngexpnmitnus.
Cùm in ëo preces concipimus, & làcra p r* | tusfignificatbr. Igitur ftola facra prius con teëtus
omnibus veneranda çonficimus , altare v elu t alterum | lucidi vëfotusangelôrum im itamen induit.Sæpius enim.
ccelum habemps. Terreltrium autem fignificationem invefte fülgentiàngëlosapparuiffe nouimus, v t& ilium
ideoc^ntinet , quod ib idem omnes fimulcôncurrunt,! inmonumentoSaluatoriscoopertumftolacadida. Ptæ- Muni 16
congtegantùrquë,5cDeumpariter comprecantur. Q iy tereapururà , & abomniinquinamento liberum faeër-
eft antëfocrariuiqàmbo fiue fuggeltus, lapidis à monu- dotalem ftâtum efleoportere docet}propter quam puri-
riicntodeuoluti nos admonet, vbi etiam angelicàm per-J tatem etiam làcérdos hacgràtia dignus iudicatur : quod
fonarnfuftinentes diaconiôdàcerdptes , illiquidemin ipfum tèftatur, ' cùm le in d u e n s ,h * c verbapronun'tiat,
Miflæofficiojhi in matutinisEuangelium in de cla ravo- Exultabtt anima me a. in Dominosquia induit me veftimento falu* Efai.6t.
ce recitant.Templi pulchritudo,creaturarumpulchritu-| rA.&quæ fëquùntur. Et Diaconus, angeliçum Ibrtitus . G
; dinem doçet.Lumina fublimèardentia,ftellarum f ulgo- j ordinem,vc dibtum eft,hocamicitur,.fertque in humeris
i resjcamera,feufornices firmarnentum imitantur.Oleum quod nominant,quod quafi alas habet,vtillorum
j aucëm,ceram,&thymiamaofferimüs. Iliad addiuini o- fpirituum quapræftant , intelligentiæ céleritatem de-
lei (hoccft,mifericordiæDci) ëxcicandam memoriam. ' monftret,Quare&Cherubim facies obuelantiaimicans, 13*
Hanc, vt quemadmodum ilia ex mille ffdtibus extitit,fic [ ipfe quoque dumicingitur, qüod.ammodo, yr rei diiiinæ
nosintegram, .&perfedamnoftrioblationé,omniUmé[; ! particeps &adminifterfuturus,Qperitur. In ipfo item p -
rerumnoftrarumIacrificium quoddam per iplam,'i.nfi-L rarip SÀNCTVS, S a n c t v s , S à n c t v s > foriptum eft,
nuemus.Hocautem thymiama,inquam,in lignum diui- quo miniftratorius landorum angelorumordo exprimi-
noe chantatrs,quæ fo in omneseffndit,&frageantiæ fpiri- ltur. Epifcopi autem vxct&e»defoper defoendenciahabet
tus.Acfacerdotes.quidem intralàcrariumdiuinoshym- flumina qu*dicütur,&graciadoeédiin ipifpreprçfonrât.
~ ' Nam & inter angclosnô omnibus eftidc ordo ôegradus}
fed ibi quoqj âlij irîferiprummagiftri font. Vocatur autc
flumina, propter y qcem Saluatoris in Ëuangelio dicen-
t is , Qui credit in me i flumina de ventre eïus fluent aqua viua. ioan^.
H o c idem pallip Epilcopali horatur. Flumina quidem
habet proprer eä q u * diximus. Pocula verb pro typo ve- 1
teris 6c npuæ.gratiæ : quæ etiam fluminibus quafi inna-
tantj quod non aliüd fibi vult, quàm magiftto, flue do-
6Iori exduobus teftaméntisaddoçendum hauriendum
efle.Et ha&enus deftichario. facrificalem,&
c ccelo defeenden tern fpiritus gratiam menti fubijcit.Ob
hoc enim &Épilçopus££ lacerdos à capite illud induens, jq
benediäus Deus, in qu it, qui effundit gratiam fuper facerdotes
fuos.Vnde eo>quihbet focerdosytitur, quötiefounque la-
crificac. Cingulum nbtaeftminifterij,a Saluatore hoftri
eau (Ta fufeep ti,quo 6c funblus eft in hoc læcu lo , & in fu-
B jO T y a .' _ tm*p'proptern^b^n6lurum^polIicetur. A it enim,Pra~ g *4*
C A cerdospræcipuèinlàcrislitterisàngelusDominib-cingetfe, &facietiUosdifcumberei &tranfiensmimßrabitiüis. Lhc* 12-
WvnfhipotentisaDDeljlätur .vt auidiuiriaoraecenf’aian- Pr*cereaeius^>otenti*magnitudineminfinuat : cuirei
tertimonio font,quæ tum verba proférantur, benediäus,
W(\uitiqUipraciHgitmevirtute.Cx\,ctù.m hierarcha infuper
à zona dépendons fupérgen uale/ert, quod yicloriam
aduerfos, morcein, noftræque nacuræimmpr-
talitatém , 6c vires Saluatoris contra maligni dæmonis
■ E ë e e tyrannos
ordientesv* primorum Prdinum iuxta D eùm imagi-
nemgerunt. Diaconicum leëlroribus 6c cantoribuspfal-l
moSj&Scripturas facrasordine excipientes,medios coe!
leftium coetus, liue choros fuboftendunc. Populusvni-
niuerfosde fide redtë fontiens , cantica modulannbus
prOpofitoacvoluncateconfociatur, Dëimiforicôrdiam
eliciens.Ad quem fo aggregare, aut maieficum, autnon
orthodoxum nefas efti Nuüaenïm focietaslucis adtenebras.
Si quis autem ad lucem cqnuérfus fucrit, turn ab his qui
lucis'funt non excludetur.Ëc hæc quidem diüinum tem-
plum,vc in quadani effigie nobis exhiber î taraetfi plura
his licet illis hincintelhgere, qui conflderandi faculta-
tem maiorem à Deo acceperunt.
D E E P I S Ç O P O , S A C E RD O TE,
&Diacono.
Mcerdospræcipuè in focris licteris ângelus Domini o-
* nïnipotencis appellacur , vc quidiuiriapræcepfaàn-'
nunciec,& diuinam ybluntatcmimpieat.C^jn & Iefum
repræfoncac. Eius enim poteftatem pet çon (eçra'tionem;
cftadeptuSj&præilloampiiushietarchafiueEpilcbp'us,
qui & in cathedra Chrifti fodèt^fcribftar ,y& 'poteft
cius diuitias obtinéciVt Deigratia ligare èc foluçre poflît. |
Biblioth.Vet.Pat.YomÀz.