I
Homitiis
Ipfallicé
ióhfequc
&nobireUmcoalerceret.Qsqienim{ieripof[èt1vtquinul
lis nön ieculis §ffi| am fibipatcrnitateinprsdicabat j filius
hominisaüditet Tvel etianiSpiritusille coadiutór & pei>
fedor, eQrumquêconl|rmator,'qü® Filius ex nihilpad id
quodefl inreVum aiatura ^roduxit.^ro y t pleriq-, Ücriptis
ruisafferueruntiitno vel ipië SerUatorin EuagglijSjin qpj-
büs de rpirituian6bö.diilèrens difcipulos Kis verbis allp-
qui,tür,i. ParadetusautemJjtirißsfanftus ^quern nitttètpdter in
ttQtninemeó, ille vos doéebit omnia > & fuggeret vobft ^u&curiqtie
dm vobis.lzem,Cupi auiem vemtift^IfttisK^ tieg9.0imm
vobis> Spiritus vcntatis, quiApAtreprocedit, iÜeießimonitttnfe-
ret de me. Sed hoc a ratipne non abhorrebar,vt<jiii Dei filius
e f e , Hominis quö^ue filius euaderèr,& quëmadmoj!
dum vitam hominibus largitus erat, ita riobis quöque no
tantum vitam , fed bonam etiam vftamadüentu fuolar-
giretur, faluis amb abuSna c U pis :d i U iha, inquam, quae ea-
dem p rim a eAv&hcTmi nis cap tu m trap fee pdit, necnon
humana , quam propter nos-ad tempus ipeciali quadam
pcopHetate a(Tumpfit:prffertim quia hominis eu'lpa fadtü
FueratjVt homo ialute ^cluderetur,pui conCequendaenir
hil Mofaica lex, nihil prophetic* pr^diftiones prodeffe
potuerant,nihil teniqueAngèlócum quifpiam nobis hac
in re proforepoife videtetur; tatn,etü'hoc;Deó’lupra mog
quoque
p'itus im- rum pö«ntia. praefei
vnitatem v nirate ömnffuperiörem , V eigèh am quefcbcü- j
dkatéverelaiidemus,illamtrina& Vnadiuiniracisappel-
latiöne denominamus: cüm tarnen ömnia nöhiina rranfeendat.&
eörunvquxfuntefTentiam ëxuperer. ".Nulla
porrbvnitWaüt Trinitas, nullus numerus aut vriirasi aut
fecunditas, nuÜümdenique a 1 iudexijs.qnaë fuut p qüod
quidem cognitioni fcientiarque pateatjärcanii illud tfulja
oratio nên ulloqüe in’telledu explicabile | reregei'c poteft,
quodinea CdpIrdiuibitateihèft, qusfubftaötiaiuariulla
hö;nrubftantiammuicisparafangis,exuperat.Ipfavero ne-
que vllo nqmine, nèquc vliaratione , aut oratione éxpii-
mi pptëftded in ipfis adytorum penetiaUbuSjqiiafi de me-
dtofublatadelitefciti r V - u k
*Mdghi BafiïtiexEpißola adGregoriumfratremf quaDeejfentia
-4 ’ • & hypofiafeos dijfcrentia mfcribitur.'
C A P V T V I I . . .
Q Vicunq-, in fanda Trinitate Patrem im^lledu afle-
quitür,:vna eadenique opera & ipfum pér (ëPatrem
intelligit, 6c filium cogitatione comprehendit.'- Quiau-
~ 4 ■ tem,Filiüni rertet,_Spuitumquoque compleditur.öc condurtJ^
cj^pef, quodrebus liominum deplöiatis jprsefens j fequenterquidemfecundum órdmen^comundevcrofe-
reniediumf 6c adreéuperandam falutém efficaciflïmum I cundumnaturam , ttidm mrdpfäcönfefain & camtpiftä
afferrec., Qüi enim fieirpotuiiïet, vtfim p lex homo, nee j fideip expreffir. Spiritum item foliim ^uidixit5 humrce-
vlliusdmiaitatisparticeps.vnarheademquèin fidemgen- j ihöd i c o n fe ffi o nee u m quo que, cui us & $ pi rit us e ft > né m -
ces èongte^reriiUirque cétimonns firiem importërêé,qui- peChriffihm,&eumexquoprocedit, nempc.Deum ,.yt
bus iexotmoxiosnos efficiebatT velëtiarheadietnpöce- Apoftölüsait’,compjexuseft. Quemadmodumau^em in
ftate vtiptyuiflèc.'qu.aChnftusytitur.hjsvcrbis.Lexqui- cathena,qüiannulum vnumatcingic, fimul eciamalterü
demait, NonnicecbaberfcEgodutem, Ne titulieren! quidem affr \ extremurn artrahit, ita quïcunque $pir!tum tiaxit v.t au-
cies,adconcupifcendam eam, & quateqüuntur,. ep quidem I toreftPropheta, isveróper ipf^-Filij quoque & Patra
fenfuaccipienda, vc adlegis perfedionem nonautemad | cómposfa dus eft. Quod fiqmsapprehcndat,abytroque
deftrudiönenrradida 6c cra,dita intelliganturiSed oe raalo- , eiufdem latere, hoe quidem éiufdem Patrem , iuoyerp
Srdica.
Ppht. 6,1
.Carhcna;.
exttemu j (
quod& ;
m?lius.-T|
auidemïpirituumvices infirmare potuiflet Angelus, ! propti(imcmfdcra Spirituni eädet» hac iijdudUone fibi
èrtim cum feripturanos moneat, Michaelem Archä- cónciliauerit. Nec^nim fieri potent, vtls a.Pacre lepare-
Epiß.iud. ge|um cum diabolo quidem fuperMofiscorpore cönten- tur» quifemper in-Patre inaner. aut | proprio ynquam
^ diile^^^tamcaaudaciae nequaquam euafifle, vt illum ta- Spiritu difiungatur,qu i omnia in ipfo agit.Proinde nnlla
duam blafphemum condemnaterded his duntaxat verbis prorfusfedtio autdiuifioexcogitari poteflj qua vel lpter
vfumefie, liurepetteDminus. Quin & A ngeli in A ngelos fine Filip»yelFilius fine Spiritu inrelligatur.Imo verOvea in
infur^nt, quemadmodura vicille defideriorum &pro- ijscöniuniäio8cdiuifiqeft, quÄnulla öratiorteexpliCari,
phetärum peifpfcaciiliihus, Danielfuis fcripds explicat. nullpqUe inrelledtu comprehendi quear. cum praleftim
Quocirca pro vt, oportebat, ita etiam creara iunt omnia»' neque Hypoftaleon difterentiä poounuiracem riaturaedi-
creatavero&fa&afunt ita,vt& mudo (alutiferamecDeo ftrahat, neceifentixconiun6lio'proprierat.em pedonaru,
indignaeflent.Atquehaecha;6fcenus,etiämficitraoranem quafifatifcens&pcrfluensefFundar. Ita vt mirabili qua-
orationis ornatum didlafint. Iam quaedam fcriptis man- dam ratione inhis Öt coniundta diftintStio, &diftin<5tacq-
danda fuperfunr, ex qUibus fandiflimiPatres.&Theolo- j iumStio dignofeatur- Vtaucemhuius rei obfcuxitati lumi-
Angeli ii
Angelos
ii/furguc.
De pçrfëdo
& v J
minus &
ilvnus De,
ginbsdocueruut,quidnamdefuperfubftantialiTrinica-
te fentiendum fi t. ^ ;
*B.D'ionyfii JreopagitAi ex i.cap .D evn it4& diftintta .
TheologiAiDe Pâtre, & Filio ,& Spi- »
rituSanito.
■ / \ C A P V T V l!
PAtrem quidem fontenidiuinitatis elle-,. Filium aurem
|iis aliquldaccedat,aut potm'svencasddumbretuf? multicolor
fplendores &diftin6li videntur, quiaèminus lucent, &
coniuniqri, qiiia mixtionum teeminds non videmus ,qui-
bus colorhm vafietates diftingunn difeernere penninO
néqueas quaten us extendatur, aut yride ipitiurn ducat,’
v^l rutilus , velSmaragdinus , vel'Glaucqs luminis
IplendoriQuq quiderri naturx exemplo nos ratio monet,
nenbuitatis vitiolaborèmusindogmatunixationibusex-
quirendiSjfi quando difficilem aliquem nodum dilquire-
dona«Sti,in vtram nobis partem inclinandum fit,addubi-
tamus. Quertiadmodum enim eaqucefub afpedtum ca-
dunt qualia fint èxperiri, quam ijs temete contradicere
prsefiat , ita etiam in dogmatisillis , quae de rebus arduis
infticuuntur,illi cognition», qmeratiocinatiombus com-
paratur.fidesantecellat oporter. ' „ ,
deSpititum Deigenædiuinitatis germina i vt ita dica,
diuinituspullulantia, &quafi flores, fuperlubftantialia-
illecaleftisArcus,qiiemvulgus Irin appellat, exempli
gratiaproponatur. 'Omnium enim colorurneius
que lumina.lacris exoraçulisaccçpimus V af-quonam id
tandem paâ:o fiat, nec oratione quifquam^nec inteHeâu
É . confequi difputatione poteft.fummæ îtem diuinitaçis , Proinde in facras omni laudes fere Théologie^ intuèmiir,
/ partirUqUid'em,quiavnitasfit, propterfimplicitatem&:
vnitatem fupçrnaturaliSeiusimpartibilitatis, ratione cu-
iusranquam vnifiçæpotentiàe ÿ yriimur, diuiduifque no-
* Magni Gregorii Theologi De Patre, &Filio, & Spirith
ftri dmerhtatibus, lupra mundi huiuscondicionem,com-
Sanfto jidittinttajimul & coniunfta Diuinita*
pliçatiSjin D'eiforniém m onadem, eam que vnitatem col-
J tUfutio.Ex oratione prinuDefilio.
ligimUr, qua diuinam illàm imitetur : partimvero , quia
Tnnitasfit, trium illarum perfonarum ratione, quaeex
! c a p y T VIII.
foecundiratc fuperfubftantiali elucefcunt, ex qua coelefiis
omnis familia &:eft& denominatur.Icem, Diuiniras ilia,
quæ rc.rum omniü præfes,Ô£: V nitas &Trinitas celebri no-
minedicituttnon eaefivnitas&Trinitas, quaéyelnobis,
Velaljjcuiquameorumquæfûhtinnotefcat.Sedvtipfius* quiæqualinàrucædignirate)eodcanimicQDlenfii>eadein
N Os auté vnius Dei prin cipatum cpliraus.Principatu,
inquam? non vna circunlcriptu perfona ( .fieri enim
poteft I vt vnumdfeiplo difiideat,& in multa euadat} led
m
Pcrfoha-
•EflentistS. »
cöiuudio ■
alaboj j
remus 5
legifle ||
I
Rides’
gnitionc
«(ccedafc
lyjonar-
Liisdiui1
ooe dcli'ii'
mo ti one,
IlGenitor.
iGcnitura-
Einiflio.
Trinitas
quando*
îoepcrit-'
e , Sc omnium quae ab vno^fluLintj in vnum ce>n-:
cuif&nftituatat (quod quideia in iafuta’procreata fie-
ri n.ullbnrprfusmpdopoteftj iravlctiamliuun-.ccodiitcrat.
eilen ci^ ram eli ration e non diuidacur.lccireo vniras
pia,trefve Deos ponamus,quod quidem prædi6tislonge
äbfufdiuseft. Pra:ftatenimfi neque Patrem quidam ita
complcâàntur | vteumyelPattis notiÿne derrandent.
(Namcuiüs tàndera Pater dici queat,fi diuerfie Filius na-
turaecenfeatuf, 6c creäturis accëntearùrîj neqüeChri-
ftum tantope'rè ament,vt eum FÄij nömine fp.olient.(Cù-
iusehim, quæfo, Filius audiat;nifiad cautam, fcilicetPa-
trem referatur?^ neque in Patre principii dignitätem mi-
nuant,qüartimirum Pater SCgênitoràfféntUr. ‘Rerume-
nim patui momenti'Vnec fe digfiaiùm'prihcipiüm fiierit,
ni fi diuimtari'seius,qüa: in Filio & Spiritu cernitur, äUtot
äb initio in binariumexcreiccris iucbrnaEio conqiiieicit.
lit hoc nobis eit Pat=r,& Filius, & Spiritus (anaus. liic
qiudetngcnitpr&emiiroriqnddcitraafeanm.ieinpus,
Pc-corpusintelligo) horumverbakeruiitgenituta. altern
auieni Gniiilio clicitur. Alioqui neicioquo iilanbniine tli-
cendafintjcdm ab ijs qoe f i* afpdaum tidurit ab ftt«fta
fuc;idt3t paiilS pblbtli^citta nbftrishos in finibiis eq- ^ ^
tinentes,vnunvihoenitum,alterurngenitu,tertiuma Pd- : exiftat.Quandoquidem &vnümDetim colere,&tres hy-
tre&FiIioprocedensintrodücimüs,qüemadmodum ipfe jpoila fes, leu p'erionaS,atqueillarum quamlibet fua pro
Deus & Verbum tcftatur alicubi. Quando igitur,obijciat I prietate prxditaih Contiteri oporteu
quirpiatn,hiefle coeperuiit?nimirüm an^e.qUamvlla tern- J
porisobferuatio fieretj& fi qtiidiuueniliter enütiandum J Eiufdem,ex orationein Arfianos,'&profeipfö. [Patrem, Pilium\
Qiundo,
nntca^ci«
;lik-;i,abini
‘iSceuliim
Uquid.
G
pilius^t
Spiritus
jCaufa npi
loniniDO
caufatis
[aatiquio
eft,quando Pater ip(è:^iiando auté Pater non Füll;.'quan
do nec hi Fuerunt.Sicergo de Filio,fie & de S p i r iA n d o '
feUtiendum'eft.Rurfuminterrogatome,vtruriumquo-'
qué tibi tefpödeam- tjuando Fill uÿgenitus eft mirauum
quando Pater genitus non eft. Quando denique Spiritus
procefiit? quando nimirum Filiusnonproceflit.Sed genitus
eft nullo tempore,fupraque quam qüis ratione confe-
qui poflit.Ec fi fupra tempus nihil quiequamftatuere pöl-
fiimus, quamlibet temporalem iignificationem fubter-
fugiamus.fNamvoeeshæ, quanda,anteà, pofteà, tQ" ’u
initio ;funt)eciamii veimax
& Spiritu tn commun} nomine Deutti dici.Quorum exprejfa
tomprehenßo verademum, hoc eßceeleßit,
fcelicttdifii.il-•
a T vero nosPatrem,&Filium,& Spiritum (andurrl
. adocamüs,atque PatremDeum,Fil'iumDeum,Spi-|
ritum famäum deniqueDeürti,nifi moleftè feras, vnam
fcilicéteandemquenaturàm in tribus pfpprietatibusiquç
inicio , temporis expertes non laut; etiam u v ei maxime intellecln percipumair, pertedæ (üntj perfeiptas coufi-
adnitamur, vimqjie vërbisâdféramüs, nifi quiafpatium ; ftunt,&numcro hon diuihicatediuiduhtur.Hismihivo-
Ulud,qubdeadem cumfempitérnis durationc proteiidi-1 ciBus vti pertelicèat j, quicunq; ihinisnos hódiétérritas:
tur,nul ioqj motu aut fplis curïu diuiditur,aut menfürabi- j Cæ tetas yerb perîeqùatûr qui volet. Fieri ho poteft-, vt Pa
letemporisinftareft,SeculumappellarausJamficoçter.-S:tçiiübliftdt,hFirijiaâ:uiam fàciàtynècFiliüSi nSpiritû
ni fintjinquiès| qui fit, vt principij etiam vnà cum Pâtre ;ffönftp pnuetur. Priuacur autèm,fi aliquindo elle ccepë-
nô fint expertes? quia nimirum exïllo funt,quamuis poft i rit,hque creâturafit.Greatura enim Deus noheft. Bàpti-
illum non fint- Qhpd enim principio caret,idem éi ætêr- fmum pôrrb imminui nec ego quidem Fero. Vnus Ùominus,
numeft, quodvcrb ceternumeft,non omninoprincipio | vnaPtdes,vnum Bapttfma.Q^ioàmihificonfératüritritumj
edret, quamdiu fairem ad principium fuum, hoè eftPa- ' vbi,quæfo,alterum nancifear ? Q^ióddifcitis? Heus vös,
trein reteratur. Filius ergo & Spiritus, fi ad caùfàm fui re- quibaptifmüperuertitis,fcü rebaptizatis:fiéri ne poteft^
uocentur,principij expertes no funt (çbnftat tarnen-càu- v tquisipiritalis fi ne Spiritu dicatur ? An vero Spiritus
fam non omninô ijs an tiquiorem elfe, quorum caula eft. patticeps illé fit,qui Spititum non veneratür ? Isne pot ro
Neceuim folem lace anaquiorem dixeris: j ai II temporis Spiritum veaeratur,quiin creaturæ confêruiquenominè
habeàturratio.finë principio furit. QuamliKec tufimpli- baptizatus eft ? Nunqüam certè? qùarhlibet multadicas,
cionim animés præftigijs tuis pertcrretaçias. Nccenun ; nunquam id perfüadebis. Non tefallam, ô principij ex-
temporifubijciunïur,àquibus tempusipfiimdependet. ‘ " ’' î w
InArium.
Bapcifm®.
Ephtf.+.
Iii Macc-
donium.
i G
Eiufdem, ex oratione. De dogmate &
ftiitti Epifcoporum.
EriUrcainç'
1 -iocritas.
i l » medio
|. 'iuorum ■ •
Bp'ttcmp-
|;l>«Sabellij
V Arij.
f in Sabeitf
KnAriumi
pers Pater.Non te fàllam,ô vnigenitum Verbum. N o n té
rallam,ô Spiritus fände. Seid quid Cónfeflüs fiiöj-1 qüd
defciuerim,quem fecutus fim. N o ü cömmittam ,vtviua
fideÜsdodorisvoceinfticutus, difcipulüs infideliseua-
dara. Verjtatem confeflusfum, norimendacium : riori
cömmittam, v t qui baptifino perficiendus venérim | im-
perfediorabeam. Qmvtviuerembaptizatusfum,inä-
IT a igitur Patremi & Filium, & Spiritum fondum ado-1 quamotiar,quemadmodutn ilia , quæ inipfópartupère-
ramusvvtdiuilis proprietatibiis Diuinitatemipfam có- j Unt,mortemquevndcumortuexperiuntür.Curmé,que-
iungamus.Nec veto in vnurn tria contrahimus,ne Sabel- fo,beatum &miierum,recens illuminatuitt 6c ltiminis ex-
lij morbo cörripiamur, nec contra vnùmin £ria, diucrla | pertem,diuinum 6c impium, eodem temporis moménto
quidemillaSc aliéna diducimus, ne cüArrioinlaniamus. I facis ? Numnam vt ho.c nauiragio,vel fpé relormatiönis
Gur enim, quæfo, plaiytæin altcrani partem vergen ti 6c\
prorfiisincuruatæ fi milès,yi çon,trariam in pattern diftor-
queamus , 6c perüerfîtatem perueriitate corrigamus, ac
non potius ad medium afpirantes,jnttadiuinæ pietatis fines
conlïftamus | M edioçritatis pórro nqminc veritatem
pfamintelligo, ad quam folam fi fpedabimus, non abérexcidam
? Vcrcm paucisabfoluam, quid confeflusfis,re-
minilcitor.In quem baptizatus es?In Patrem. R e d e hpd
quidem,fed Iudaicum.Deinde.in Filinm. R e d e & hoc,at
quamuis Iudaicum non fit , nondum tamenperfedum
eft.EtuvSpiritumfandum.Optime hbc cert^,narii perfe-
d um eft. Age vcrb,numham fimpliciter in huiuimodi
Cofeflio.
Exorci-
fmus..
Cateehi-
fmus.
H
rabimus : idautemfiet^fi necimproba: illicontradioni, J nominahaptizatus es , anetiam communealiquödho
nccealongèabfurdioridiuifionilubicribamus.Itavtne- j rum nomen nofti? Commune cettènoui. Ecquodnam
que nomina verbis in vnam cottada perfonam multipli- I eft?nimirum Dei npmen.In hoe commune nomen credi-
cis Dininitatismeïu, nudanobis relinquamus,dum eun- to,greflusdirigito,®nafo.Iamexhocmundoad
demPatrem &Filium& Spiritum fanduin exiftimamus,
nec pothis in vntim omnia conflari, qudm eorum vn urn-
quodque nullum prorfus efle definimus(defignantenim
quod iunt,fi alternis fibi cedant, aliaqj in alior um locum
tranfeaUt) neque contra in tres nhtjuLas vclperegrihas,.
diilimiles,8c inter fe difledas, eam quam iure optimo in-
faniam dixi,amplexati: vcipnncipi'h 6c ordine carentes,
atque,vt ita dicam,diuinitati contrarias. E6 qubd hinein
ludaicae paucitatis anguftias contrahimur, fi Soli ingeni-
to diuinitatem adfcribamus: inde verb in cotrarium qui-
dem, fed asque malum, vitium incurrimus,fi triapnnei-
Eibitoth.Vet.Patr.Tom.i2..
. beatitudinëm illamcobleftem tranfmigrafti.
Ilia porrb,vt meafertopinio,nihil a-
liudeft,quimexprelIior£quæ-
dam] hotum compre-
henlio.