A
loan. St
Acriùsin
Eunomia
nos in-
furgic.
ß
ffal.iQl.
c
Joan. 6.
Matth
D
Han. j.
Ni&d Thefau.Ortht Lib. V.
Films id à Patre liabeat* Vnde illüTquöque d'icicurj 0
y iuo propter Patrem, non quod inde fit illi vitae & tlfen tjs o-
rigo,qualis kominum eüè folet i led quia inde cicravllum
tempus&câulàmfubfiftat< . - .
Csterùm Patrerriquodamtriodo videtfacieritem, itaque
demùm fàcït. An v e r im qui formas 8c literasdepin-
gunt , quia no fit ad rei Veritatem conlèquendam alia via,
nifi oculbs ad exemplar &archetÿpü fubinde intendant,
manumque adeiusirhit^tionëm dirigarit ? Q u î verb fieri
pote ft, vrfapientiado&oreindigeat ? nihil ne r a tu r a eft,
nifidoceatur? QüomodoAutem Pater agit, aut egit? A-
liumne anted condidit mundutä loco præfentis ? quamli-
bet futurum conftitüerit? eoc[i relpiciens Filius alterü quiderri
conftituit, altenim'autem co nftiruturuseft?Q ua-
tfiôrergomundihacrationé conftituti fuerint, quorum
aliosPater, alios Filius fecerit. O ineptias ! Qu o d ergo a
lepra & dsmonibus purgac, m orbos curat, monuos exu-
fcitar,fuper màrè ambulat,citeraq; alia facit,quae<juidem
fecit,qiuanam in re aut quândo Patrê omnia prius laciente
imiratuseft? An videlicet Pater rerum huiufmodi formulas
praefcripfit.vetbum aucem non fetuilitér autimpetite,
fed peritè 8c imperiosè.vel vt magis proprieloquar,pater-
nè pcrficitî Eoenim lenfu locum ilium accipio, quo q u s a
Pâtre fiunt, ea fimiliterà Filio fieri dicuntur,ita vt non eorum
q u s fiuntfimilitudo, fed eadempoteftas&dignitas
fignificetur. Quolenluetiam&hocaccipiendumeft, ad
hocvlque tempus & Patrem & Filium operari.-nec hoc
fo lùm , fed eorum etiam q u s fecerunr moderatiOnem &
oonferuationem yvt verbis illis indicatur. Eacere Angelos
fuos Spiritus. Item)fundareterramfuperfiabilttatem eius, cùm
lem el& h scfu n d ara , & illi fadli lint. Item , POrmari toni-
trum,& creari spiritual : quorum ratio cum lemel exciterir,
continua tarnen etiamnum operatib manet.
Inillud, Defcendiècoelo, nonytfaciam voluntatem meam.
Ex eadem S. Gregory oratione.
C A P V T LXV«
4 P* Ç E p tim iim proponatur,Defcendifle de ccçloFiliutn,
CJ non vc voluntatem fuam faciat.j verum leius à quo
•miflus eft. Gertènifi h s ç proferrepturab eo qui defccn-
dit,dicere pofiemus fermonem hunc formari tanquam ab
homine, noneoquiSeuatorintelligatur,cuius.voluntas
Deo neutiquam contraria fit,quippe q u s tora diuina eua-
ièrit: lèdeo qui nobis fimilis fit: quippfc cum humana voluntas
non omninoDeo fublèruiar,led perfspè repugnet,
atque incontrarium nitarur. H o c en im lènfulo'cuinilluL
s accepimus. Paterfifieripoteßjratifeat ii me cahx iße : verunta-
tnennon quod ego volo,fed tuavoluntaspraualeat. Ne cenimcô-
fentaneum eft, vt ignorantille, anidfieripoflptinecne:
nec voluntatem voluntati oppofuerit.. Quia verb ea verba
eius funt,qui carné alTumput,quod enim defeendit ca-
ro aflumpta non eft : ira quæftioni occurremus hocintel-1
ligendum elle,non tanquam propria Filio' vpjuncäsäliaq;
a Patris voluntate fit,led tanquâ non fit : vt h sc in d e con- j
(equantur. N o n vt facianwoluntatem meäm, mea enim à
tua lèiun&a no eft ; led earn qu æ tibi & mihi com unis eft ;
quorum vt vna eftdiuinitas, ita & voluncaS.,
Siquidem pleraquecommunitet hocpa ctodicuntur,
nonaffirmatiuè, at negatiuè: v tillud: Nonemmadmenfu-
ram Dens Spiritumdat, nec enim dar,nec ad meniurä. Nam
Deum Deus n on metitur. Item illud, Neque peccatum
meum,nequeiniquitasmea: ficeniminielligendum,n6
vt infîtjlèdvtnôinfit. Item,Non propter iuftitjtasnoftras,
quasfecimus: nec enim fecimus.Porro pèrfpibuum hoc 1
eft ex fequentibus. Quam enim efleinquit voluntaté Patris?
vt omnis qui credit in Filium 1er uecur-r particepfqj
hat extremæ refurrebfcionis,fiuereftiturionis. An érgo hæc
Patris eft voluntas, Filii verb non item ? aut prster animi
voluntatem annuntiatur 8c ejeditur ? Quisautem hoc ere
dat ? prælèrcim cbm horum quoque verborum , fermoné
qui a udi tu r, non elle Filij, fed Patris,idem fit fenfus. Qu î
fiat enim, vt quod commune eft, yllius foliusve peculiare
fit. Hoc pleraque confideransinteiligere non polTum,nec
Mmth.ij,
alius,mea quidem fententia,intelligere queat. Si hoc lèn.
lu voluntatem intelligas,reiftèadmodumq; piè intelliges;
pro vt mea,& cuiufque Ort hodoxi, lèntentia fert.
Ex eadem E.HazÀan^enioratione, inillud, Vtcognofcant
tefolum verum Deum.
C A P V T L X V I.
jo< Ctauu hoc illis ePt,VtcognofcanttefolumveruDeum, loan. J7
& quemififii lefum Chrtfium. 8c hoc.Newo bonus, nifi U«. ig.1
vnus Deus. Huius quoque ferupuli facillima mihi lolutio
videtur, Nam fi folum verum de Patreintelligas, vbinam
qhtefo Veritatemipfam collocabis? Nam fi hoc lenfu verba
haec, Solifapienti Deo, Soli minor tali ,& luteinaccejfam habi-\om ,^l
tanti,aut Regtfeculoru incorruptibih.mutfibili, Soli fapientiDeo i|Tim.6,
intelligas,Filmsquimortemultatusefttibieffluet, ita vt >• ?im.i,
vel caligo fit,vel non lapiens, neque Rex, neque inuifibi-
lis,nequeomninp Deus,quodanteditftoru caput clt. Qul
verb fiet,vt cum cteteris bonitatem quoque maxime Soli
Deopropriamnon amittat? Verumenimuero verba ilia,
v t cognofcanc te folum verum Deum liedifta exiftimo,ad
eorum quiDij non funt quamlibet dican tur internecibne.
Nunquam .n. alias addidillet,&quc mififti IefumChriftü,
fi ad ilium verba hasc folum yerum ret ulille t,at non de di-
uinitatein commune locutus eilet. Catteru veibailla,Nr-
mo bonus occupationem continent,qua legifperitocuidam
tentantife Chnftusoccurrit, libiq; quatenus homo eilet
bonitatem tribüenti, Summe b o n um , in q u it,löliüsDei
eft,quamuis hoc quoque nomine cenleatur homo; vnde
illu d , Bonus homo ex bono thefauroprofert bonum. IremyDabo Mauh.ii>
regnum bono fuper te. Verba Dei funt ad Säule de Daui-
de. Item illud,Bene/dc Domine bonis;8c cateraidgenusqu^-
cunque dicuntur d e ijs qui inter nos laudibuselferuntur; I
in quos primibonidefiuxio, velfecundaratione,dcriua- j
uit. Itaque fiperfuafifumus,optimumeft: finminus,quid)
refpondebis ijs qui argumenta tu alecu ti, Filium folum,
Deumdicftum eue aftruent ? quibufnam verbis? his. Hie Ban.
efiDeusnofler,&einoncomparabituralius. Etpaulopoll. Poll
hocinterrisvifuseH, &cumhominibusverfatus. Ibienim non
de Patre led Filio verba fieri , ex eo quod additur perfpi-
cuum eft. Is enim eft qui corpore nobifcumverlatuseft
ijfqueconuixit.quideguntinterns. Quod fieuicerithoc
de Patre dici,n6 ijs quiDij cenlentur,Patrem ami li m us[ijs
ipfis quibusFilium tutari contendimus.] Quid autern vi-
bfcoria huiufmodi miferius aut damnofius eile queat ?
In illud, Semper viuens ad interpeHandumpro nobis, Ex ea*
dem S. Nazianzenioratione.
. rir
C A P V T L X X V II,.
51, Onum hoc obijeere poterunt; Simper viuens,adin-
Jl^ I terpellandumpro nobis. R e d e Iahe-, nec fitie magno
myfterio atque humanitate. Verbü enim inretpellare non
eftquadpleriquelolent,ad fupplicium depo(cere;hocc-
nim velabiedilfimumeft, ledintercederepro nobis pro
legationismunere;vtSpiritus.quoquepro nobis interpellate
dici tur. Vnus enim Deus,vnits & mediator Dei & hominum,
homo lefus Chrifius. Intercedit enim etiamnüm.Vt homo’pro
mea falute; nam corpus habet, quodaflumpfir,dohecaf-
fumpta: carnis potentia Deum md faciat: quamuis non
amplius lecundum carncm cognofcatur, carnalc-s,inqua,
aftediones,& eaquibus obnoxij fumus, dem pto peccato.
Siclefum quoque paraclecum,hoc eft, Aduocatum^habe-
mus.no quod pro nobisleruili more adPattiSpedesaduol
uatuc,Sc in genua procumbar. Abfit htec vcrd leVrtilis.Spi-1
rituque indigna cogi ratio. Nec enim Patriseft hoc poftu-
lare,nec Filij prxftare, nec quem piam*id de Deo cogitare
par eft. Ijs vcrbau'jfc'pro nobis vt homo pallus eft, nos co-
hortatur tan q tÄ n V er bum & admonitory vr forti ^nimo
fimus. Eodem fenfu mihi di&io paracl^fis,hoc eft, exhot"
ratio, accipienda videtur*
ExS.Cjft^
düerßtsArjanos Eunomlanos.
f ' . v I ctilaremsccéi
pillé, at cum fplb tempus quoque vna fubfti-
Ex S.CyriUifiriptitdeprogrejfti feuiniremento Chrißi. ' 'jd lte d ic e n ti, ip le tèm püsætëH^u^hintrod uci t ■, 8c dcelum
C A P V T , L X V I I I . -
J2 ,0 Vod in aliqu oproficit, diuerfu th ab eo eft in quo
l V ^p ro fic e re dicitur.Si ergoih Sapientia prbficète' mr
du s eft Chriltus, non fapientia eft qu* pfoficiebat /fed
humana quant prstetidobat ille natura. Gum euimdiui-
nitas in eo quotidie reuelaretur Sc elucelcerct, femper ad-
mirationedigniorlpedanribus euadebat. Atqtiè'hi^fen-
fusefthorum verborum, Profielebat ihlapientia.
E iufdem S. Cyrilli.
tempore,nechei jibceft: an vniueffum tempus tempore
locuminteri;e,screarashabuir,anlverovna'cumr,erum
ÿniüerfîcafe fine tempore fubftitre ? Nam fi tempore Créa-1
tuifi eft, inquit, vninerfiim non eft, cum aliud tempus dc-
préhehda'tîir^eùius quidéihtermediórempus éuafir tem-'
pus. Sinminûstempdrdcarénstémpfe
fi lit tempus ûne temppre, vix aliud quippiam tempori
fubijcieafyQuodficónu^^ temporediças „d e illó rùt-
fuS nc inrerrogabit quifpiam. An illud qupquè in terhpb^
re,an fine tern pore fit, '
5j.: Humanitas hoc ntodo in fapiëntiaproficiebat. Cü
fapientia, hoc «ft Dei Verbum, naturam induiflèt huma-
nam , fadis 8c admirandis operibuSremplum afealTum^
ptum oculisintuentiümdiuihum exhibens, ipfum profi' I
cere faciebat. Atqj hoc p a d o humanitasin lapienciapro»
ficiebar, cum per earn diuina fieret.
E iufdem S.CyriUi.
54’ Quandoquidem profi cere, proprium carnis eft,
Chriltus proficerc dici tur, vt eain d u t iis,eiu fq u e aftedió-
nesfibiaccommodans.' Nec enim alteriuScuiufpiam ca-
roe rar, ledipfius Verbi. Etquemadmodum eum came
palfiim elTe dicimus, quamuis fola caro paftafir, quando-
quidem licecnon pallus fie,quatenus Deuserat,corpus tarnen
eius proprium palTumeft; ita etiam ptbficêre dica-
tur, nullum quatenus.Deus percipiens incre^enrum,hoc
iccirco dicitur,quiain ipfo propria eius caro proficiebar.
;; S.loannis Damafceni.
| p Sapientia,& s ta te , & gratia proficere dicitur: s ta te
quidem crefcens, statifque incremento lapientiam fibi
infitam inapertum exercenis, a d h sc hominum inlapien-
tia 8c gratia progrellum, paternsq; approbationis perte-
d io n em , fiue hominum de rebus diuinis cognitionem 8c
falutem, proprium profedum faciens, fibique quod no-
ftrum eft plane accommodans. Csteruro qui lapiehcia &
I gratiaiplum ita profeciftè d icu n t, vt hoc velutaudarium
acceperit,ij vefanumlecuti Neftorir.m fcheticam leu rela-
tiuam coniundionem, nudamq;jnhabitationem commi
nilcun tur,nec ea q u s dicunt agnoleenres,nec ea q u s afle-
uerant.Si.enim carpVerbo verè coniunda eft,cüm pnmü
efle ccepir, vel potius inipfofubftitic, hypoftaticamq*, leu
perfonalem cum ipfo identitatem fubijt, quid obftat quo
minus cundis fapienti^ gratisqj thelauris exornata fuerir?
Etlncfuperioribus in Anomceorum conjutationem adndten-
dafunt. An filium Rater exijlentem, nec-
negenuerit.
C A p v t ; LX.
« Bijciebant Anomcei Sophifticarum argutiarum potius
quam Theo lo g is periti; Exiftentemné Pater
Icaquç parer Gregorius plerilq; omilfis q u s de teifipo-
refniftràhicexponercntur,tantü de nioprdpofüit,quàn
turn lîbi ad qu,æftionem propofiwn^ fuffidre:vifùm eft;
Quamuis enim dubia in vtramqué partem qijsftio elïè vi-
deatür,ea tarnen noneft,quà omninb dubià|ît. Necenim
fi quidminu^in temporis prótenfiörrefuérit^hoc iam fine
témpore eft.Cstérüm témpus^ijietempore noiveftjquod
cùm antea non eilet,poftea fèdum eft,quippe qubdSof&
Luna dimetiantur , q u s Iblo crçatoris verbo fimul≤
mel creata fiihr. *
^ Quibus Dilerrimatis & hoc accenler, Nunc ego men-
fior j eifimile quod deiemporfeprscedit. H o c irâqùe dilemma.
Fili.um,ah non exiftentem gehuit ? cafq; inanguftias pium
quern que v p m conijciunt,vt quidi'elponfur us fi r. ignoin
Nunc'ego mentibriverä quide m dicit in ijs q u s
mentitbr : mentitlxr aucem in ijs q u s vera dicere pures. l
Cste rum hac in qusftion e propo fiend a Theolpgus hi fee
verbis vtitur. Huiùs dilemipaÇis.' Ndncfegb mentipr alteram
partem concede, vel vbradicere tantum, vel mentiri
Non enim vrramque concedemus. Quia enim putabat
aduerfafius omnibus in qusftipnibus vèram elle negatio-
nem vél affirmation’é , iccircb Parer ea illi obtrudicin quibus
contratia concurrere videntut; nec fieri poteftvr altera
quidem propofirio vera fit, altera verb falfa : fëd & il -
la 8c h s c verafimul & falfèéft. Ita porro fe habet hbc dilemma.
Nuncego mentior; Ponâmus quempiamicadi--
xille. Ego nunc mentior,nec alio prscedente lernipnein-
tulilTe;lèdprimumdixiflè. Nù n c eg om en tio r, drfpicia
niülq;anlocühihichabeac negariu'a propbfitio: an vciqy
lo luinver a d i x e r ir:,a nvc ro mentitus fir. Iam fidiçaseum
vera dixilïèjCon(èquicur quoq; vc. mehtitus fir, iple.n. de
lèipfo proponit.Quod fi méritü éllèdicas,ceri:èvera quo-
quèdicere videtur. Eo dnim iplp-yeradicit,quodmenciri
le fatecur .••omninbqj necefl^eft, vç mcndâcium veritasSc
veritatem m endaciqm fublequatur » vrramuis enim con-
tradibfcionis partem cbneellerisi eadem opera altéra quo--
quealTumpfifti; Atmentitur,inquitiCumMentibrdixenr:
,,hsc eft affirmatiua; Atqui nec mentiuir, quamuis Mentior
dixerit ; h s c e ft negaciua : - vnde concludit. Quid ergo
mirum, fi vt hoc in dilemmate contraria cohcumint/
ira vt vtraque propofi tio par ti m fal f^ pa r r i m vera depre-
hendacur, ira etiam in tuaobièélione ambspropofitio-
4ies,quibus ipfum Mentiri diüidifür. -
In ter rogafti an exi fte n te m P a te r Fi li urn, a n none x i ft é -
temgenuerit ?Egoautem tibi re(pondébo,Necexiftenté
Dilemma
tis,NÙn’é:
egomen-
' r. diflo
ret. Nam fi exiftentem gen.uille refpondeat, illi hoc re- | genuit,nec non exifterirem. T u verb,quia non exiftentem
fponfumcachinnoexcipient&replicabunt.Qui verb fie- j genuifledixi,neitaacçipito,qualîèxiftentemgcnurlTecpJ
ripoteft, versnafeatur, qui eft? hoc enim abfurdum eft. i fellus firn. V tramq; enim propofitionis partemvt in præ-
Qubdfi exiftenténegauerint, fubijeient,itaque ipferent,
9 pul-
i “Gémi.
Snpereflèvtfuerittempus,quoFiliusnonfuerit. Quam
quidem Syllogiftniargumentariqnisve formulam nó ve-.
ram ellb commonftrans magnus ille rébus in Theplogicis
Greg, fimilia fimihb.us confutar hoc motlb. ..
Eft ne tempus in tempore,necne ? Porro Iciendum eft
quod detempprejnrerrpgare,vtru in tempore fit,'an ribn?
eorum non eft qiislieri poftiint, tempus enim ijs q u s fufic
haudquaquam accenfetur,fedijs q u s aceidunt^^remacl-
mpdü enim motuSin cprp orib usdi ci t u r,fic tèmpus méiV"
fura motus eft. Nam Sol corpus eft qnbd mouetur : tem^
pus autem menfura moriis eius. Itaque tpmpus èorü non
eft, q u s lubfiftunt, fed q u s fublequuntur, ;;
Cstejrum admirandu| Ariftoteles yeteris aduerfarius
Academis,prsceptoriq;:Platoni concrariusiccelum fablu
elle,atque a quodam tempo tali figno conueriionem otbly
logus hoc paifto qusftionis ablurditatem dilloluit. Dici
autempoteftexiftentem Filium a Patregenitupi efl'e: arque
ita vicilïè aducrfarium .- quöd natural! fie probabo
exemplo. Sol radium gignit,& radius iubajTi An ergo Sol
radium non exiftentem gignic,aut radiusiubar;? Quisau-
tem quotqupt ynquam yixerunt hominum, Splèm fine
radijs vi,dit ? aut radium fine fplendQre? Iraque & gene-
ranc,&exiftentia generant.No.n enimdiuin.a le habent,vt
corporea.,Qmanoscu nbnellemus.pollea natifumus, At
in rebus.qusquauis corporevco:nll;enc,diiuasramen fuut,
lè eus le res habet. Quod fi fisc i ta le, h a bean t,quan co
magis ineprporea, in quibus effe^us à caufis
procedunt,'ijfquéinfunt,.b^adpas
conuertuntuc ?.
Ad prioïc
ôbiedUo-
redic.-'
H
Radius.
lubarf
f lfyilogiis