Tan t u rani ©d b fl run in am, igu i ad a> j n iftta tori osySc
I fpiritusappellat. Huiufcetpodi, &'tortcftit»onia , ftr‘ma' J mehtum,
Quiaautcni lias Ibiifi'^ai^ncf^ei^iacu ii.,' &,;fr,ondurn
r e cipk,'ntyneffille fide! is, & d eiip k.
w ■' ' g a p v t *vi. .
<ureaturamcqiufque;generUifdci0 ^uo^fo:Jpe£lamipsfypo- :
:%y. •-. uamfore.Paradifim.vetns Ad.umbjbit.uutum,
per act o iUd-cidnul- ‘ -
•. •' ■■*■ / - t . ]■ him fort. ® ,-J; „;••••. I
a N i m a . Accurrat£ rert^ cogiapui feilnonemque
■ I a n i l id e ^ n a m r l lm m a . a y i l i& ^ ie te r a t ib c in a tc , | V id c o e n im ia q g n ta g lom m iuljlatbs thm
earn i Vktb oiti narilram gloriofiflimatiimutatatpefll.i^umqnec^l^ftisinifeixprmc^MioceceiUr^.Ouoiii.'yn
. *. p . 'w a i-._; ___ v»rAimmpn)nin ci.vi &,p©celVa'te, aiHfna; -dfrpuwtionem ^liciter ab(oluifti,
6c vt fe^poft refurr^ctioijem an imivh al^ uraqu o-,
rood© videlicet fola ratio in ea permanflrra fit, deinonÇ
A P Y T V .
Natwabuniaiiacum diutnaccniunllto yCollatione qtia-
damdidaratiir, cm exaggeratiotié
taiïlï benefiet}. -•
A| t E IV M, '(k-breue paradigma tibi proponam,
A u i'ujnr& p lu m b u m n a tqrâ d il c rçpa nr, d idaht qu e
inter le dXjàmloogiffime- SfJgmlr quifplam aurifex varia
ratione& arcificio vfus,phinvb um ;n aaium probamm«-'
cauerit,&ira fe roleLtenv-ng,:ni^'am‘-lut:jirtifi.çem onen-
dcrit, hóe nou am ,.admkafc>Ue, & niaxin>nm vi.dep^tur ;
effe, & au r u mad h uç aura m mancre, çyarapôft mixtubenignïtatijS.
P ib drainas'miferatipnes; Ibbimmeniam
aniorem, quo Deys hurnanam naturam . dignatus eft
fia em ,& v fqu ç adextiemumdignatur. | ,_4. . ,
Cbirograpbum, quad Deus ad^erfuyidamupi copfcripfit,nempe
bç£, <l uocUn que d ie'co m e der is de lfgno, -m prtç mdri.C’
ris, diabolturetinebat, ttàpjidMafotl&ttec^riJttti crüci affixus
id ipfum deleuit atque confadit, Quant eanfitn çbantatem erga
nospetpetubcenferuat.Nonenim nojlticfiram deproutdentiam di-
miJtNfei & togatpro nobis,quodfummiarHoris efi,nonfolum qua
fut munerisfuMfowfï,fedaliümquoqMpronobu rogare.
Chryioft. Quanquamfortajfefilij Deifattifumus , tamen id!
vfqueadvltimumjpiritum.incefoumejï. Quodjiçum botta fie-vi'
tant ciattferimm,tune doitum ïfouc bnmobile,moncuJfum,&gra\
tiaftabilis ejl; quan do nïmiru& corpus nojlrum a morte, & tnniimerûmiferijsiiberatumjuerit.
Hacenïitte^,^d'tfîlurredemptio.^
No s profanes, peruerfos, & ingraïo'à, audaciflïmos J
peffimos, petuiante-s, perditiffimos: nos a^quibus pul-
eh rit ud o i m agi n is cortuptaeft,à quibus(ytfimul & femël
dicam ) nihiîii/6 turpitudo perpetraiaeft-, per inmdi^m
illias initidf, tyranni,6^malefici. Q u i priuffidmusingIo-.|
rjj» qui canes rabip.fi, qui ferocibus beftijsimnjitiorés, &
donum recepimns, & gratis omnia,i5c gipria' angclisfiipe*
ri;0res fa£tî ïuruus, qu6dit)aximum, & optimum, & line
comparatipne-prreicantiflîmum. Q u i venditi éram'us m
feruituteni ,in]ibertatemÿindiçati fumus. Quiëramus
lîrafti :& in hoc tertio', qûôd de randis qiireiîuij qupino-1
dp irföiores angëîl^ futuyi fînbexplicafti : ltinc iam raihi
hoc exeqùere^quômpdô ccelum,:teri;a, & ali«vimmutan-
dafint;- & quo paóïö otpnia ad alium mèlipicmliabi-
cum redaéta, noua fient , vti rçriptum eft. Iiidicafti enim- Jpoc/tLi
defchemàte niütatiorlis tune fuçùtæ. Nune d d q c id iu sÉ j
Huiusratiohèm édifier^ ecquidomnés creaturae îmrnu-
tatæ,rurfijm ornaturofiiumcitrAmutationenï âliainpofi.
fefluraefint, quas Dauidenuiiierauit, (fi gü 1 a c im hpna n s I
omrië opus D e i , omriem, naturam ad iandandum do-v
minum .** de quas terrenarius puerorumindgùeraluato-1
ruminducit, coelum, & dut) luminaria folem & lunam,
1 ucet%ftelïas, mare,grand’inero, glaciém, ptuinam, ni-
uem,imbrem niualenî, ignem ,;yëntôs , çolles, imbves,
fulgura, rorem, nébiSlam, fiigu s, æ ft u m, n öót e m, diem,
terrain, ligua, colles, cliuoi, valles, omne reptile^yplati'
le,iumenta, be ftias,abyflbs ,t eneb ras ,d xacor.?s:8c quid-
quidhuminafeitur^ herbam, a rb ôre s,,foe numîj|#gU
cete, flumina,fontes,làçus, &Ç omne quodmoueriit in
aquis dfnatat. An igitùrfirigula qusehîc réeehfiiimus,&:l
fi ffîiU
age perlpicuè doce. G A r p . Etiam hic downturn lïnce-
ram tibi tradam, & nedi^a, vt inCredibilia ^ ira probes,
IJ fait, b -
t o W o P c B £ c ô & r i r i s ,« i l» « » S W F ^ t i o n m hauaa.fçepBbvkin a cgpKS. A ab.beanjpum
'aamoâbm o fte t f ftm d l.& c o n fo tm a a .&Æ to & g 1o - h i^ n ^ h fe a v è ib am er.jsame
r i fü b t em * Gobfon«.- D c ^ h sm o faSu sçtt,v thomi.-! tcUjgcs qtódIpbftulas.' A liu d^ W C T V ^ S r
nÈm'quem manibus f c  M Baun.,faoe- ruraque roylfer,o[B« f o ù t a to r«aob.uant r & j> o b ^
ret. Hoc eft ith.d maftnö protfus, h o ^ ft.o n jo o n ü n r . Ouærant npflè
■ quaiomnem c o g & o n em , (bienrUfflque, feu hama-' Yum iam aiffolorum,
natW,rèuaiiim fu^riorem ^iperàt,. Jilaft vero eft-aami- >i)ruSfot..mm creftapma« -Q S o a iU ÿd nquum ccelum,
babils, & animaapertenftüm. Defcciipus à cobailoté ,3 .| q<» noua terra, vt ait hunts faennæ, coryplwus. Et nnm
!A it 2 v tîs a& te u e f te re tu r,n e c te 'ite r rn s e .f t,n e c a iim u Sptptoplaftuseftcoiroçatns>ata rb ab .ta tflt> itu f. t t
«piiftinüiî>locutnreuenît. Hominiautém 1âpfqfncgitrtr^nnm in ifta b o ^ :terta. peccatores Çipplicttiin ,expen£ntl
&aabrimumftatnm^eoquemaiotem iHam nd u jric.| fint. Vetum fublttntortferum n tn . t .a p e n e jc jv e ,
Alit^fiaixero, itétumobftupçfces.Àuaipplaneictijpru-. qtiiexniWloiècttoirima, pafternque poftea nrtntutatu-
iiïm (emperDénmpræaicarirein,vtbominttm, anima- fnseft, ntoftis^'«“ tiomb^ j, qnarl.ngna nulla^ fta ,|
m m , paaperum a.nantcn; n«ftquam 9 » W M
nMfiïnàri.’anMttii angelus q u f tó f tum éft«rprittagjç.Jtopter alnjaa canflam omeft
fubftàbtia nobilis,& creatur^rnm extfellénti ilfm^dei -
tatifàntiliiuis&c'ôgnatat & tnente dtintaxattpercipuur. hominibnspoftynjueifi teMnnsnemin'qmtÿn enngie-
Etiam h*cferipturæfunca|glpriam hpthiniim, nosorà- iSgatisadiudicium, yt quilq^ræmium condignum erar,
n e s a p e T tèW f i l& n Ó ^ n a n f lf 'M a s i tm b , tnquitr^Tluxta fantftbm otaçulum, n iq ip ten tm ^ lte n f
S a s Et iterum, p « fM jm ÿ g ïn m M g Angc-^ m tHm r n t ir n , M u m m , t fm etter,oftm, & m rm m ,
ltimautemnecDenm'inet'mram.aarßbolcmvI'quam nonintercedeitteal.acaqlla.nißipfohomtne.cutosian-
appelldhit r ‘ . p demgratiaaliaruifum,c,reaturaab o|!tïCé,noua,alpepta-
. i ï n i epiii difit ailôtiando angHotum.fiiuM mens es tu! { b ili i& |b ie& fe n iïb u s j| c 't ;'S%am^oe? reatnra otnnis.,,
Sirer«»,nonInimaigeittsapprehcndftÆd&meôAbià- 'âbinftiocaeo-quqd nqn -raf. p g p te r ipibm hominem
aattorm ta jA t î î.'jfe fit l'j ia ; B j .
N e éZ q u ,J iM Im bm m m : bomreautem.&îratufilij b & ùa-m.terrjm effefturUs eft, .d eqm t e r e o> ahquam
fumumftdfirmammtiusinvirtutepoßtmiUrpuwm.worraÀ capftamr«pnrtet: hæcautetneft'homo, v^dixt^us. A îijs
- • - . r. . :tfaûem#r.y poir^;ßv^|liter ift^Öpfidfrenius^ *apti$ in-^ere-a^oc-
“ “ ' ~ ’ i7fum
Afoc.
GentJ-i-
Mattb’b
ptatnife conferuauermus, turn dttnumdpnunt bec confe
I Colof. 3.
^„r/um’ChrMiVS^^mpercumdominofufuris.vtPau-
lusaic (bflCi’wir/7, inquic, Aictnm vobis,invcrbodomim, qunt
m) ijui vin/mus, qH!reitvquimiir,jiniid cumïllif rajmmitrinmi-
biimobiiitiiii Gl)ïftovrm)*\qscid pmnas inferni rehótis,
qliie nóüarum ifiariimerearurarum vtilitasJ Domino,in-
qiiam aÓ Deo noitro extra vhiuerlum exiftenre, & fuper
o miiiä in glo riaB e at fcudi n i s hire inc ifabi lis: ho mi nious
auteïn itale JiaSfcntibiis, vt hi Sjpidem ad lucidas, illi ad
abéant, quqd ancca ,de~
ibo nftra|itm üsv'qiiprfum illa praifta n tia 6c n o ui tas crea-
tur£e,&vanonnuHisexrpe<3a'tüitalènfibiie-c?lum,item^
fenfibitó, & defiderabjis’ceira, qnandp, qui regnet, 6c
fiua;uripfis, némo erit ? Sed hécinfantium, & vix homi-
num, fanirate'mentis deturbatorum, iiidicip corru-
ptorum, 8c i ratione male habentium commentafunt
Quid igitur ? inquit, qua de caufla epeli calore foluentur,
& ;elcmenta ardore liqüefcent ; nouos autem c a lo s , &
terrain noüam, expromiiro ipiïus exfpeólamus? vbi ergo
iftanobis prorruiit? Exqüiramus. Quandopie.tatisgra-
dus nobisenumeraris, afcenfibbiibus nouemïiaecimum
gradum appdfuit, intérillos étiamnóuum cüelum recèn-
ftïïr. Ait,enim, beati pauperesjpiritu, quoniam ipfórum efiregnu
c odor um. Deinde, bean mites, quojtiamipfi poßidebunt tenant,
16c\ vt biehii{im,gaudete & exyltate,quoniam merces veftraco-
pidfa eßin ccelts. In quibus tau dem ceelis nofträ mer eedem
multam fêrèfpopondic? In quibus^vt meminit Pètri pra-
culum, iuftitia h'äbitat. Quis igitu^ftiüftiria ? Deus. Si
ergó fol iuftitiaé iri'noüis illis ccelis habitat (ytferiptura
docet) Deus autem extra omne eft, diflplutaquè creatura
inTeipfo manet, fiiniliter & fempereXiftens, 6c nunquam
eilèdefinens, necmillisalib quodam modocreatura ha-
bitabit,diüinius vtiqüe.quam in lurninc inaccëftb, in quo
habitansDeus, am^dturlumine tanquam yeftimentó,&
fan dtosfiios dtUinos reddit.0eindè i uxta Icripturam m u-
tatä & altétata breatura,ineorruptionem fufeipiet vt nos,,
necinceribitamplius, mutata, & a feruitute liberata videlicet,
Liberabiturenim &- ipfa creatura d feruitute corruptio-
nüyin libertatemgloriafiliorum Dei. Q u od fiiibertas eleifto-
rumDci diuinareft, & fplendidiffima glória ( erunt enim,
inquit, ficüt angeli Deï) vtique libértas creatiirte limilis:
erit.NÓmramehförstanftprum.rurfiis iniplaerit;; quan-
doquidem fë cum Chrifto- pegnaturos exipeólabunt.
Chriftüs enim vt Deus, & quern nulla circumlcripcio de-
finit^abeisnon feparabicur.-red vbi ille eft,addexcera Dei
patris fedens, illicitèmomnes, qui Chriftum in fe viuen-
tëmi&loquentem habuerunt, per (piritum erunt, ficut
ipfefiiet D è v s Verbum adpatrem dixir. Pater, quos de-
difiimihi, polo, vt Wt ego fum, & iffi fint mecum, vt videant
gloriam meam, quam dedifti mibi. Gloriam enim, quamde-
diftitnihi f dedi éü, vt fint vnum, ficUt nos vnum fumus. Non pro
ijs autem fogo tantum fed&. pro ijs,quiper verbum ipforum in me
credtturifunt. Qgod .fi cibi o'hdmb charaeltparadifi v.o-
luptas potius, milërer mëihfóeliat^tis tu*.
Habespnniumrac :Iolidum tcftimpniiim : (ecundum
&rettium quoque, vt cupis, accipe. Magnus quippè, Sc
fapi én t ifiim us Chryfoftom us.ipia féftiuicas,ea q u * Paun,
lus ad Romanos fcriplity (apienter expohens, tta docet *
Sunt autem verba ipia recitanda, v t fe habënt,
C A P V T V I Ï .
Locus B. Pauli ddRomanos; tlam exfp4é<ftatip.creatur* filio-
rum Dei reüelationem exfpeiftat, & quafequuntur,
, ‘ ex S. ïotirine Chryfofióntopropemodum expld-
V . nature Stat um corporis beati in
bac vitayerfeäe non
cogmfci. I
U VN^ ftofum habet, quod air. ïnteritus capax créa-
tu’rafadt| eftj D e o ita volente inbcnt^que.i Vo luit
au te mnö ftri caii fla. Quduiam enim hö'mibcm intétitu-
Eu^ uutritiira e ia tt ipfaip qüóqüe .hüiufcemódi eflè
pportebat. Neque enun corpora eörrüj^noniTubieóta,
ac^ tul:a>qu)Eelïet aco rrüptionea liéna , rüftentaóda
eranc. Veruncamen non talis manebic, inquit; Sed 6c^ip-
Biblioth.fót. Patrê Tom. W ' rx
fa creatura liberabitur aferd]tüte inimici, id eft, d 'ebrrü-
ptione. Deinde fignificans/quandoKpc, Öc per qüem futurum
fit, adiunxit, in libertatem glorufihorum Dei. Cum
enim refurrexerimus. inquit, & corpora nunquam de c^-
tero moritpra indpetimusi tumd cea li, & terras,& Ciiiuf-
que creatur* corpus inporrupÄbile, & immortale erit;
Et h * c quidera loanpes i|le lingua aureus: Aud ip ono
h u iu s lo c i& alium Interpretern. Exfpeiftatio enim crei-
tur* hoc tibi y ult: Et ipia creatura i inquir, futüram g lo f
riara noftram vehementer exfpeiftat: Q^jare ? quiaincor^
ruptibilis creäta, propter hominum peccata corruptibi^
liseualic; quando Sc nos exincorruptibilibuscorrupubi-
lesfadifumus. Vult igitur creatura, inquit, homfhem m
fuam incorruptionem reftitui, quod inreftirrebtione futurum
eft, & Vt ipfa fuam dentro adipifeatur. Homine, fi-
quidem, propter quem creatura coepta eft cotrumpi., ad
‘incorruptionem reuet to , ipfaquoqueadfuamihcorru-
ptionem reuocabicur.
Et omnes ficut veftimentum yeterafeenr, & ficilc bpertorium
mutabis cos & mucabpntur. Omnia enihtfub ocu-
los cadentia fenefcent,veßimemorum vetu ßat ein unit an tia. fu
autem ipftimmurabisi&renoudbis:,& incorruptibiliafactesin re-
furrectipne.Sicut enim corpora nofira refolutaejfe definet,rurfumfa
ad immortahtatem ihflaurabuntur;ßc& caießmeorpora rehöua-
buntur, in melioremfor tern reficla tie integro, tpfa quoquedferuitute
corruptions liberata. ]]
T otum autem profopoposiaqu*dam eft, & bönörurri
amplitudinem declaracv oltcnditque noshoc-magis ftu-
dere debere, v t gloriam iftam, 8c mcortuptionem afte-
quamur :fiquidem ÖC creatura id defiderac. Ciaueenini
exiftimes ,inanimem;, lenfusque expertem ctearuram ve-.
re hxcexfpeiftare & (entire. <*■ ■ &»&■ &£w *autem vehement
tem exfpe&acionem fignificat. ^
Chryfoft. auidißtma exfoettatio efii Quo autem oratiofi-
gnificamiorfieret, mundum buncvniUerfum loquetitem inducit}
id quod & Prophet afaltitant ,fadentes tumfluuios mdnibusplau-i
dentes, turn codes fait antes, turn montesfubfiltentes : non vi hoc
animata effeputmus, neque vt illis cogitationem ahquam attri-
buamus: fed vt bine bonorum magnitudmem intelliganius,vt.qud
vel ad fenjum etiam caremia pertingat. Hoc ipfum autem & in re -
bustnßibus perfepefaciunt, tnducerms & vitem lamentantem,
&vinum, & montes, &\templt laquearta eiulantia-,vt &binc
rurfus malorumgrauttatem reputemus. Hos itaque Apoftolus imt-
tatus, hoc loco,perfonam creatura affingitKeamqffiifotrdfe &paf-
turireatt: non quodfujpirtum aliquoi a terra &ccelo, edit urn ipfe
dudierit; fed vtfuturorum bonorum immenfitatem dißderiume/j
declaret, quod habet, vt malts pfafentibus liberptur. T ■
Q o p d autem fequitui;, reuelationemfiliorum Deiexßreftaii
ideft, finem,quandoapparebit,quinätintfiiij Dei, 6c qui
filij 6\ubo\i.Vanttatitnm creatura fubiitfa cflAd city cpriu-
ptioni. Hac.n.condenataeftpropter peceatanoftra.No»
volens.Chrifti potentix 8c hoc argumentum e ft, iniiiram
fubijeere. Sedproptereum quifubiecit earn in foe, quoniam & ipfa
creatura liberabitur a feruitute corruptions. Ita $ i n quit, 6c
ipfa 4iberatipnem ex(pe<ftat> Sub fpe igitur llberatibnis
flubieblaeft. Deinde hoc ipfum interpretacuri quomodo
in fpe. quia & ' ipfa creatura liberabitur, in quitfin libertatem
gloriafilmumDeu Puta, propter libertatem g lo r i* ,
hoc eA , propter nos erit 6c ereatura ittcorrupcibHis.
Sicutenita propter «öS eft corrupta: ficviciffim proptef1
noserit it) corrupta. Quoniaminhberratemacorrupfib-
nc vindicabitur,;! Vtpoce corruptionern incorruptione
m utans. Scums enim, quod, omnis creatura ingemifeit, (SFpar-
tufit vfqueadlmc. Si creacurafimul ingemifeit, yolens cpt-
tuptionem deponere, quanto niagis nos ho c' vclle de-
bemus?
• Et has quidem percunöiätiones, fölütiönesque prö-
pter creaturam ab' illuftd illb feripturarum explanätore
Ghryfoftomo indu&as audiuifti: ftempe j quodnam ho-,
uumcteluihj qu*iftoua;terrai^ & quomodo etiam h * c
tafadem incorruptionem conffecutura fint.: Nihil.igitur
arnbigh j nettOuttotierfafe - fed cuih audierlS |reaturam
'foreincorrüptibilem'^^ Ä credej & pütä, & fape, &'clici
penitiis’hihfl hprum q u * creatUri complbxd cbnbbeh-'i
tur, & nun c con u mptinnir, etiam tim c |emi na in teritüs
habifu