7/ j f ; ; ;-v jg ; g • • :
minares nb£fcem,id cffiignorantiam infidelium, v t e fiept
lax in Dötijino ; & pöfai in tctaftra» & ordinaui acies
•cbtttVa vitia »& feci tc hortum nucum ,idefV,euftôdiamfi-
idelium, in quern hortum defcendi per'gratiam, quando
de ferai vlneam mearn, feilicec Iudæam, propter perfi-'
diam. • v - ' - , ' v '* Vl
In nucé tria confiderantur, fd lic et, amurca amara,
tefta dura, Sc nueleu^dulcis.
Per hæc notaprar très otdinesinEcclefia. Perâmur-
cam coniugati in tribulatiönibus mundi amaricati: per
teftàm continenrescontravitia: duri: per nucleum virgi-
nes in virtutibus dulces.
Nota quod Ecclefiainuenir fpohfum in horto arorna-
tum colligenreip lilia ; -fynagbga inuenit eum in horto
nucum colligentem malapunica; quia in pace Ececlefi®
colligic ad regnumfuum caftosin bonis ftudijs redolences;
in perfeeutione colligic martyres proprio (anguine
rabentes. Er quareinthörmnvd^cendic, vt videret poma
(Onualîium, id eft i-vt eotraalles fcilicet hutniles faceretbo-
na opera proferre: & hos, alios ad exempium facerec vi-
re. Q u od 'énim .alijsdémonftranius, hocipfi diligenter
afbici m tfs, & vi d en d o pr o b am u s i t
GonuaUis eft locus inter duosmontespafitus, & in -
telliguntur humiles pofiti inter duas leges.' Ecidco defcendit
,vt videret |fifiorutpntvinea, hoc eft ,v t Ecclefi as,
quæfunt vine® vitis Chrifti,i n fide faceret florere : & hoc
ad exempium alios faceret infpicere * & vtvideret,figermi-
najfent malapunica, id e ft,v t faceret martyres fieri, & alios
faceret .eorutn pariêntiam videre & imitari.
Aliter fynagoga Cbnuerfa erit'hortus nucum, id e ft ,
cuftodiàconuerforum j qui erunt foris amari in tribula-
tionibus , intus dulces in virtutibus : in quern hortum
Chriftusdefcenditpergratiam, vtpomaconuallium, &
vineasflbrentes, Sç mala ppnica videret, id eft , vt opera
humilium, & fidem fidelium, &patientiam martyrum
remaneraret..
Cæcera qu® fequuntur , fie de fynagogaintelligenda
funt, vt fupra expofitafunt. De Ecclefia autem cceptaal-
lego ria, eft profcquenda, quædicic.
NEfcUiï, anima mea conturbauitme. ' ; ,
Quafi dicat ,nefctuivetum Deum, Sc ideofecuta
funt alienum ; quern , poftqtiam cognp ai, anima mea conturbauitme
, propter quadrigas A.minadab,hoceft,anima-
lis vita mea conturbat me, propter quatuor Euangelia
Ghrifts, fpontafree pro me crucifix!; in quibus Chriftus
dicitthifi poeniténtiaegeritîs,peribitis , & in ignem ®ter-
numibitis. Porrro Apoftoli vcleorum difcipuli,qui hanc
quadrigam per mundum traxerun t, dixerun t mihi,reuer-
i tere, r euer t ere Sunamitis, reuen ere, reuertere, vt intueamurte.
SumitiS' quod dicitur captiua, fuit gen tilitas à tyran no
captiua in Idol ol atria, hæc teuer fa eft ah erore infidelita-
tis ,ad verum regemChriftüm per fidem, reue rfa eft de
fordibus Idololacriæ per baptifmum ,reuerfaeft demala
v ita , per poenicentiam, reuerfa eft de ritu gentili per bo na
opera; Hanç intuit® funt fill® S yon,id -e ft, Ecclefi®
J delud®is conuerf®,in ftudio fanôtæ conuerfationis fernere
,& imitât® funt earn.
Primitiua igitur Ecclefia andiens, quod rexEcclefiam
gentium auror® comparauerit in coniugatis ,-Lun® in
continen tibus, Soli in d o ä o r ib u s , caftris in martyribus,
intiSetur eius pulchritudinem, & miratur eius fubitam
immutationem -, quam rexalloquitur,dicens.-jQai/pfife£>»
in Sunamite, nifichoroscaßrorum ? Quafi dicat : 6 primitiua
i,EccIefia in Sunämite .i. in gentilitate prius captiua àty-
ranno nunc p me liberafatfta rnlimnö vidifti nifi difcor-
diambellorum ,fcd amplius non yidebis nifi choros ca-
ftroru m | choros Deum canentiomy'caftra contra d®mo-
nes & vitla pognantium. ft
Quos choros &caftramoxlaudandoenumeratr quia
eorum opera ad remunerandum approbat. k W.*- .
f. Quant pulcbri funt grejfus tut in calciamentis filia principii !
Quodeftdicere : ô Ecclefia priusfiliaprincipis mundi, id
eft, d iab o li, nunc filia principjs pacis, id e ft, Chrifti :
valdè pulchri fiint cofam me in fide, & coram homlnibus
in opere, hi q u i reportant ad bona ftudia fiiis exhortatio-
nibus quafi quibufdam greffibus, Sc hoc in calctamemis,id
eft,in fandloram exemplisj per quorum veftigia gradiuiv*
cur, Sc reféqui hortantur. | •-** V* v -V .v
Iunclura etiamfcemnum tuorum ficut nionjlia, quafabricata
funt mantiartificis. H o c eft illi ,qm c6niungunt duas leges ,
qu® func tua foemora-per fpiritalem intelligentiam ,>vt
/piritales partus edanr, fa momie te fua doâ rina ornant:
qu® intelligentia fa£Ia eft per Chriftum, qui eft manus
Patris omnium artificis, quando aperuit illis fcnfum, vc
intellegérentfcripturas. y -
Necnon vmbilictu tutu (rater tornat'tlis, nunquam indigens
poculis. Hè.è eftilli, qui in te adhuc fragiles & infirmi funt,
quafi torqobon®operationisplanati,&vtcraterplenifls
poculis propifiant proxithis pocula c a r i t a t is . !
Venter quo % tuns ficut accruus tritic^vallatus hliis. Hoc eft il-
;J i,qui fpiritaies filios générant,eleemofynisnuncfcmi-
nant, qu® poftea aceruos tri ti ci,id e ft , merccdes operu in
merant: qu® vallata funt lilijs, id e ft, ftipata virtutibus.
Chriftus quippe eft triticum, 4e cuius pane cot idle refici-
mur,cuius eft aceruusmukitudp fidelium.
Duo ettant vberatufi,ficut duo binnuligemllicapre<e. Hoc
-®ftilli, qui fuguntduo teftamenta, qù,æfunt tua vbera,
funtita in diuinb cultu ftudiofi,ficut duo olim populi,Iu-
daicus Sc Ifraëliticus, qui erantgemelli-, fcdicet pares in
lege Deij-filijcapre®, videlicetfynagog®. yb eràpofuir
pro bis, «qui fugunt vbera reftieiens pro effcdlu. Vel duo
vbera funt duo præcepta caritatis ; duo vera-hianuli, a â i-
ui Sc conremplatiui, qui lunt in d d e â ion e gemelli fibj
capre®,ifcilicet Ecclefi®.
CoUum verbtuumficutturris eburnea- Hoc^eftillij qui,ver-
b o& e x em p lo iungunt te corpus mihi capiti,funt firmi in
virturibuSjVtturris, Sc vcelephas, cuius os e ftebur,ca-
ftiin morfbus. p
Oculituifnut pifcinain He/ê^^ioç.)éftÜ'li,qui præuident
tibi futura bona, & ducunt re do&rina fua ad ifta, funt
pleni aquis lapienti®, ficut pifcinain Hefebon, id e ft, ficut
Prophet® Sc Apoftoli , ’quiidocuerant moerorem poeni-
tenti®, pro gaudio futur® gloriæ: qu® pifcin®, id eft,
Apoftoliçæy el Prophetic® do&rin x funt inport a fili&viul-
titudinis, hoc e ft, in fi<ie Ecclefi®' multitudjnjsifidehum ,
qu® ideo filia dicitur -, quia regnihxres creditur.
Nafus quocfc tuusficut turris Libant, qua rejpicitcontra Datna-
fcum. H oc eft illi, qui funt in te difcreti-, qui vitia à,vittntibus
difcernunt, in hoc funt fortes vt turris, Sc hoc I-iba-
n i, id eft, in Chriftofirm^ti ; ad'quos rimidi con fugiunt,
quia ipfi contra Damafcum re(piciunt, id eft,Diabolum,
humanum fanguisem fitigntem y eiusinfidias.vimlanrer
præueniunt. - , N ^ .
Caputettam tuumficut Carntelus,. Hoc eft ^pr®laci tu l, qui
te regunc in fpiritualibus^ y t caputimembra r eg it, qui in
vertice Chrifti capitis tui tibi pr®%nc,, funt in vjrtutibus
a lti, Sc circutriidunt tea vicijs & peccatis, circuncifione
Ipirituali. . ■ ' ...
Coma tuicapitisficutpurpura régisiunftacanalibus, H o c e ft,
principes tui.adhærentes fide Sc. d euotioire capiti.Chri
fto , vel facerdorio, funtpurpurati fanguine pafiiqpi^fic-
uc caro Chrifti , ®terni régis : qu® purpura eft iu0 a cana-
libus, fcilicec paffio Chrifti, eft fixa iaillprum CQ^dibuS*;
vel iunfta canaltbus, fcdicet pa-fiio Chrifti rundta donis Spi-
ritusfamfti.In his omnibusespulchra, & laudabilis,quïa
cunétis populis im itabilis.
. Tropologicèautem hortus nucum,eftquodlibecclan*
ftrum, vel locus (piritualium, qui fupt v t nuçesçxterius
aniUri in aftlidtione carnis.* interius dulces. in virtutibus.
In hunc hptcum defcendit C hiiftu s , dum eis varia Spiri-1
tus fanâ-i dona tfibuit, fine carifmata :alij fapientiam,alij
fcientiam.alij caftitatem, alij humilitatem : ibi vidctpoma
(omallium,dum rémunérât opera humilium ^vel per alios
ea videt.dum eaimitantur.qu* pr«cipir,dicens:i«cwf lux
vefira coram hominibus,, vt videant opera vefita bona, &glorifi-
centPatternvefirum, quiincceliseft. Ibi etiam videtviwe<#J/0-
rentes,ideft, cellas diuerus difciplinis artiumferae mes,
quarum ftudia brobaf. Sc alijs ad imicaadum demonftrar-
lb i quoque vider malapunicat id e ft, patientes cxemplo
martyrum fe mortificantes. Q u o s infpicit, dum alijs in
exempium proponic. Suumenim videre, eft probate, vel
alijsdemonftrare, veirelhunerarf.
In hoc horto quemqueconuerfum defeculorf»i»i(*/«4
conturbat, dum eum animalis vita tranfaiStaconturbat:Sc
hoc propter quadrigas Aminadab, id eft, propter commina*
tionem Euangeliorum D e i , qu® dicunt: ibunt impij in
ignem aternum.
Currusquoque C h r i s t i eftanimaiufti,quam
videns conu^rfus conturbatur, dum de fua carnali eon-
uerfadone confunditur; cui vel Euangelium veliuftus
dicit. | :
R Euertere, reuertere Sunamitis, reuertere, reuertere, vtintueamurte.
Sunamitis, quod dicitur captina, eft anima inpecca-
tis Sc vicijs à Diabolo capta. H®c ab illa captiuitatequa-
tuormodisad Chriftumreuertirur, feilicetper poeniten-
tiam, per confeffibnem, per bonam opqrationem, & per
bonâm exhortationem.
J Oporcetenim, vtpeccarorimprimispeccatapoeniten-
dodeflear,deinde ad facerdotes confitendo confugiât,
deinde fatisfaciac bene operandô, poftremo alios ad
conuerfàtionem pertrahac exhortando. Vel quatuor
modk anima red it, dum quatuor principales vircuresar-
ripir.
Talemalijadimicandtim intuentur, dum quifquefe-
cularis reliéto fe culo clauftrura nnindo moriturusingre-
dirur.
Hiiius fubitam conuerfionem , dum quifque fecula-
rismiratur, ei per fpiriruales dicitur: Quid videbis inSu-
namite% nifi choros cafirorum ? ho ceft, in anima priuscapci-
ua in vinjs, fed nunc ad vircuresconuerfa, non videbis
amplius nifi laudes D e i, Sc pugnam contra infidiasDia-
bolf. ' ' i;
Conuerfi quippe temper Deum pro fua faluatione
laudant, Sc iugiter contra vitiapugtiant: fed& in c lau -
ftris funt veri chori caftrbtum, quia in chorisDeoiubi-
lant ,Sc inclauftris quafi in caftris contra d®mones militant,
& quia anima habec fuamembrafibicongrua,lingula
laudantur per propria officia.
Quam pulchri funt grejfus tui in calc 'iamentis filiaprinc 'tpis l
Anima qu® erac filia principis'Diaboli, quando eracab
eo captiua, nunc per conuerfionem fa&a eft filia principis
Chrifti.
Hums greffiis fiint quatuor affe&us » fcilicet, concupi-
fcencia, timor , gaudium, d o lo r , qui fam portant ad opera
, ficut pedes corpus portant ad loca.
Hi pulchri funt in calciatnentis, dum fecundum exempla
Patrum , virrüres vel vitam æternam concupifcit,pecca-
tum velgehennam tim e t, gau d etd e bonis , dolec de
malis, •
Vel greftusanim® funt cogitationes, per quas graditur
ad'actiones.
Itwttura foemorum tuorum ficut monilia. Foemora anim®
funttimor, & a ra o r , per quægignir bonum o p u s ,qu od
eft fpirituales, quæerit regni hæres. Per timorem quippe,
^deciinat'd malo , per amorem, facit bonum : horum
iunâura eft fides, quia credit fupplicium quod timer, 8c
credit gaudium quod amac: hsciun&ura e ft, ficucmo-
nilia, quia ficut monde pe<ftus orn at& munir, irafides
animam otnat & munir, h®c manu artificis eft fa â a ,
quia fidesper Chriftum eft data.
Vmbilicus tuus crater tornatilis, nunquam indigent poculis.
Vmbilicus anim® eftcemperantia, quia ficut vmbilicus
médius èft in ter fuperiora & inferiora membra; ita eft
temperantiainrer virtu tes & vitia media.
Qua eft ficut crater tornatilis plena poculis : quia eft circum-
fpe^ione roturida , fapientia foecunda. Et ficut po-
tiusfitim tem'perat, & cor lætificat; lie temperantiaar- i
dorem vitiorufti reftringic, Sc immoderatum feruorem j
reprimievirtutum fcecunditate.
funilis eft acerub tr ilM , quia ficutin açetuo grana cu im -
lantur: ita in memoria mult® fentenri® & imagination
s coaceruantur. Qu®lilijs vallantur, quia mundis cd-
gitationibus ftipantur.
Duo vbera tua ficut duo hinnuli gemelli caprea. Duo vberi
anim® funt fapientia&fcientia, quibusla«äatinfipientes
ôcinfcios. Qu® (imt ficut hinnuli caprea, qui fèmper alta
peruntj dum r^ides afenutritos ad alta virtutum fcande-
reimbuunt. Qu® duo gemelli funt,dum ingemina dile-
â io n e cceleftia petunt. Hinnuli capre® d ixit, ad diftin-
dtionem hinnuli ceruorum,qui velociter currant: ifte veto
alta petit.
CoUum tmm fm t tu n k eb u n u . Collum anim* eftin-
telleäus, qui animam &(pititum iungit,ficut col lum iun-
Çit.çaput&corpus. Ho ccollum cft licutturris eburnea,
quia turris eius eft ab harretibus inexpugoabllia.
Oculi tui ficutpifeinu in Hefebon. Qculi anim* funt inten-
rio K ra tio, quibus vider virtutes & vitia. Qme funtv t
pifeinæ in He leb on, fcilicet aquis cogirationum plenæ,
fempercingulomoeroris, quodHefebon fonat, citcun-
dar®.
Semper enim moeret animä, dunl inrendit infertil
ffupplicia, & coeleftisregni gaudia. Er hxpifeimfuminpor-
tafiliumultitudinis, id e ft, hre cogitationes femperfunrid
tneditacione mortis polira. Quae eft in porta multitudi-
nis , quia omnes homines exeun t per earn.
Nafus tuus ficut turris Libani, qua rejpicit contra Damafcuni,
Nafus anim® eft diferetio inter virtutes & vitia. Et hic
eft vt turris Libani, quia non poreft falli vlla hypocrifi per
virtucemChrifti. Ech®crefpicitcontraDamafcum,quia
femper eft prouida contra diabolum, vt eiusfoecorem ef-
lu g ia c ,& Chrifti odorem cenear.
Caput tuum ficut Carmelus. Caput anim® eft meus, quia
ficut membra corporis per caput reguntur, ira per men-
cem cogitationes anim®difponuntur. Qu®eftficutXlar-
1 melus, quod fonat feiens circuncifionem, quia feit fe clr-
cundere à fuperfluis cogitation i b its.
Coma capitis tui ficut purpura regis tuntta canalibus. Com®
capitis anim® funt cogitationes m entis, qu® funt ficut
purpura régis, quia femper medicantur, quail’s fair paffio
Chrifti ®rerni regis. Et hæc purpura iuncla eft canaltbus, quia
paifio Chrifti fixa eft in animarum confcientijs.
Iuxta anagogen hoftus fuir virgo perpétua, in quem
Çhriftus defcendit, dum in vea hominém induit: in hoc
-horto atida virgo flo ru it, qu® mitem Chriftum prp-
tulir. r
In nuce funt tria, fcilicetamurca, tefta,& nucleus : ita
in Chrifto funt tria, videlicet caro ,o fU ,& anima; inrer-
ftitium quod nucem diuidit inmodumcrucis,eftfanâ:a
crux, qu® animam Chriftiàcorporediuifit.
N u x etiam eft facra feriptura, cuius cortex vel tefta eft
litera ; nucleus verè fpiricualis intelligentia. In cæteris j
.anagoge deficit.
A d fynagogara redeamus, quam ad Chriftum reuer-
fàm prædicamus.
Poftquam rex fingula membra Sunamitis Jaudauit,
quia finguloru m ordinum opera ad remunerandum app
ro b a te , ipfam fpeciali laude eifere, dicens.
Vampulchra es,& quam decora carifiimain delictis.
_ Quafi dicac , quia pro magnis delieijs reputas
Q v
pulchritudinem merabrorum tuorum, id eft, virtu'übs on-
dinumiuftorum tuorum; in his delieijs es valdëpulchra
exteriusinoperibus, & decora interiusimvirtu tibus. Et
ideo mihi cariffima.
Statur a tua afiimilata eftpalma, & vbera tua bonis. Statu-
ra Eccfefi® eft perfeuerantia certaminis, qu® ftatura in
Abel crefcete ccepic,& ad vltiraum eleâumperfeuera-
bir,
Siue ftatura in Apoftolis crefcere ccepic, & in conuer-
fione fynagogæconf'ummabitur.
Palma eft inferiusafpera, fuperius pulchra, & dicitur
■ rr . « I v ictoria, & intelligita r Chrifti v ita , quæhiein terris fuit
Venter tuus ficut aceruus tritia vallatux liltis. Venter anim® in afperitate paffionis,& poll vi&oriam crucis fuit in pul-
eftmemoria, in quareconditcibosfaCrgfcriptut®. vQ o i chritudineccelorum. V