Hilar.
'Origtn.
^Origen.
B
■ ».Cw.
z.Cor.y.]
Hieron.
Orige».
Joan. z.
c
Hilar.
D
Matt.xi
Rom. y ;
Rom.6.
j:
Zach«. ■
Hiiron.
Z a ch a fU Epifcojn CkryfopoUt m i ,
tomoreEuangeliftarum & Apoftolorum , qui vcrbo-
rum ovdine pra;tefmiflo,fenlus tum um proferun.t dc Ve-
tqri teftarriento. Vnde quidamcodicesnon habender
leremiam, fed zahtamper Prophetam. Hieronymusiri ma~
ioti Breuiano-Pialino 7 7 .in Matthaeo: dipitu5,in^ttit,^
implereturquodfcnptumefttn Afaph Propheta. Sicinpenicur
:in veteribus codicibus, fed ignorantes tulerunt Afepn,
nefeientes quisfuerir.Etitafcriptpr dumcmendare Vel-
. let,errorem fedtvferibens Ifaiam pro Alaph. Vnde mul-
;ti codices habent adhue , quod feriptum eftper Ifaiam Prophetam.
Hocipfum proponitaduerfijm nos impi.us'Por-
phyriuSjdicensiEuangelifta veftcr Matthaus tarn i nipe- [
ricusfuit,vtdicereteflefcriptumihlfeia: Aperiam in pa- j
Ho,ceft,tu vidifti quidfeceris, vel tu v id epis& fentiesJ
te peccafle,fed nihil àdnôs pertinet. Profetfto audaxat-;
quecæcaeft. Emiftefeiufti fanguincm audiunt, Sc tarnen
extra re at um fe crcdunr, & in vendentefcelus con-
ftituunt. Videns autem ludas cqnfidèratione mentis
lu a exitum rei,quiacondemnatüs eilet Iefus : vel vidçns
de fciplo, quoniamquitaliaaufuseft,; fine dubio iudi-
catus & condem hatus eft à Deo , rctulit argenteos,quaff
in Fuaporeftatceffet mutare perfecutorum fentçntiàm.
Voluntatem quidem fuam m u tau it, non exitum pri»-
mavoluntatis. Forfitah fatanas, quipoft panemintin-
6tum fuerat ingreflusin Iudam,præftofuitei » donee Ie-
fu s traäeretur Pilate* Pöftquam autem ffeeit quod vo- | ■
luit,receflitab e o , iterumrediturusadaliam deceptio-j rabolisosmeum. N o n e rrauitMatthaus,ied(criptp|es
nem. Potuirergo,à fe recedente d iab o lo , capere pceni- imperiti. DeniqueTcriptum eft in Ma tthä o & Joanne,
tenyam , &referrptriginta argenteos hi$ , quidede- quo^Dominusnofter horafcxta çruciffxusfit:. in M ar-
rant eos.,;expcenitentia cordis,cófeffiispeccatum fiiijn?, ço,hpratertia, jQ u od d iu er fumv i d etu r , fednop
eoquod tradiderit fanguinem iuftum. N o n autem fe- ! quia error fuit fciiprorum,& in Ma rcoiiiit fcnptUy hora
cundum fpientiam poeqituit,fiçut debuft pcenitere : quia ; fextajfed fnujti pro epifimone grceco£cuiUs|figuni talis eft
nunquam feruauit cox fu um, neque iapienter triftatus ' r . Sc ftribiturptofexjcum non fft literajputauetiHit elle
e f t , led fufeepitabutydantioremtriftitiam àd ia b ô lo fibi gammaliteraqi, quafignifiear ties. ■ Ergo & .Kjç|gicer-
•fubmilïàm , qui voluit eum abforbeie in abundantioii . rd f fçi iptorum. Similiter etiam l uit error feriptoium in
trifticia. Præcogoolcens itaque Apoftolus verfutiaseius, Maccharo,vbi ludas rctulit triginta argenteos. Dicitur e-
confiliumCorinthijs dat , ne abundantiori triftitiaabfqr- nim feriptum efle in Ieremia, quod feriptum eft non in
! beatur, qui iam triftatus erat trifittiafecutidumDeum, qua Ieremia,fed in Zachana. Idem in M atthäum : L e ginu -
pmitentiani in falutem flabilem operutur. Poenitentia au- per in quodam Hèbraico volumine, quod N d za ra a ietemludajpciuspe
ccatumfa iftume ftquandoiefufpen- (ftamihiHebrausobtulitjIeremiaapocryphumiiinqup
dit,in quo magis Dominum offehdit,quàm in h o c quod h.acad verbum feriptareperi* Origenes inf Mattb^nm:
eumppodidit. | In fecretis Ieremia hoc teftimoniumreperitur, .ficut Ar
Ptproteclisargenteisintemplo,receß'tt}&abiens,laqueofefu- poftolus feripturas quafdamfecretorujj|profère , v t il-
' (pendit. Principes autem facer datum, acceptes argenteis, dtxe-
\ runt : No« licet eos mitterein corbanam, quiaprecium fangui-
niseft. •
L V erèculicem liquentes, & camelum gluticntes. Si e-
. nim ideo non mittunt pecuniam in corbanam i hoc eft,
1 in gazophylacium, quia precium ianguinis e ft, cur igle
I languis effimditurî ^ ftim o quoniam magnum aliquid
I d e Saluatoreintelligensludas,nonalibiproiecitargen-
teosniffin templo: quiafciebat D ominum eieciflède
templo oues & boues, & dixifle venditoribus columba-
rum : TdÙite tßa hinc,&. nolitefacere domtimpatris met domum
.negociatipnis.
j ' Confiho autem inito, enterunt ex illisagrumfiguliinfepultur
am peregrinor urn.Propter hoc vocatus eft ageriüe acheldemach,
hoc cii,agerfangutnis vfquein hodiernum diem.
Videbant quoniam circa m ortuos magis eampeculu
d: Quod 0 cuius non vtdit,nec auris audiutt. Innu lloenim
regulari libt.o hoc poli turn inuenitur | niff in feçretis.E-
liæ Prophetæ. Item quod ait : Sicurlanhes & MUwkres rer
•ftiterunt Mojft, -noninueniturin publicislibris, fed in li-
‘bro apocryphojqui infcdbiturlannes & Manibres. Au-
guftin.de concordia Euangeliftarum : E ftap u dZa cha-
riam detrigin ta irgenteis, & nihil de einp.tione agri,; In
Ieremia trigeffiqo fecundo capitulo legitur, quod erne-
rit agriim à filio patrui fu i, & dederiteiatgentum, non
quidé fub hoc nomme preeij. Vtrumq; côfertEuâgclifta,
&oftendit,pertinere ad hoc , quo'din Domino comple-
tum efti Quidam codices hancliteram habent, quern ap-
preciaueruhtfilijlfrael: inalijsinuenitur, quernappreciaue-
runtàjiiqs ifrael.S ic ergo lege : Acceperunt îudæi trigin-
ta argenteos, quosludâXreVülir, precium videlicet ap-
preciatiDoriiini,quemappreciauerunt,ffcut à filijs Ifrael
niamconueniebatexpetïdi, & circa locum mortuorum aüdierqnteumfuifle vefiditùm. Q u i appreciâuerunt i
& fepulturæ,quoniam precium fanguiniseràt, quàmin Iudæi fciU llf, quinbninterfiieruntvehditioniDomini,
corbanam àut in a liqilanecefutatehonefta, fed quia & I Etdederunteos th agrum figuli,ficuiconftituit, ideft,conftitü-
; interlöca mortuorum differentia; fünf, qdoniam m ulti
j quidem fecundüm votum optabiliter fepeliuntur in mo-
! humentis luis paternis ^ quidam aufem propter quaf-
] 'dam calami rates frequenter in peregrifiis monümentis
I fepeliühtur,idèb accipientes precium längüinis Ie fu , v-
!'fi lffnt eb ad comparätiönem agrifiguli,operanti$lutum
I adólla(s &aliafi(ftiliacbponcnda,vcin‘éo agro pefe'grini
‘ mortui fcpeliantlir.' N o s autem qiiiperegrini eramüs a
' leg e & P r o p h e t« p r a u a Iuda;orum ftudia vertimüs in
- fälutem, öcin preCibfanguinis^Dömini requielcimbs.
Chrifti precio ager emitur, id eft,feculum vniuerfum ei
acquiritur , & om n is poteftas in ca lo & in terra datur.
• Id eöhic ager figuli eft,' qui'aDei omnia fünt., cuiüsin
' manu e ft, èxebdém linofacere vas in honorem, vel iii cott-
\ tutheliam. In lepulturam peregtiriörüm at^ue.inbpum
! fanguine Chrifti feculuni emiuir, id eft > ad permahfio-
hem quiétis, hon vtiqiie fuperbi ffraël ,‘fed èbrüm qui in
hocféculo pérègfinantës , coiifepëliüntur Chrifto pér
rbäptifmüm. - ;
I tunc irttpletum eft quod diäum eft péf leremialn 'Prophetam,
die erne in : Et acceperuUt triginta argenteos precium appréciati,
** quern appreci/tUerunt a filijs ifrael , & dederunt eos in agrum fi±
gull ft ut conftituitmihi Dominus.
j Hocteftimohiuminlerfemianbiiiriueriitiir i in Z a -
chariavëió peneidemfenfuseft peralia verba. Vide.tur
itaque hoc teftimoniuiii fumptum He Zacharia, vulgafum
mihi Dominus reuclauit. Omnia verbafuptlere-
miæ, v tin apocrypho reperifur, veliuxta.Auguftinum
experfonaEüangeiiftæ quædam accipienda funt.
. C A P V T C L X V I I ,
A. J.
EXiuit ergo Pilaius ad eos foras, & dixit : Quant accufatio'-
nem affer t is adder fus hùminem hunc i Rejponderunt & di-
xeruntei : Si Hoti effet hic mdlefditor, non tibi tradidiffemus
eiini.
A . x.
Hunc inner, mus fubüêrtentem gentem noftram , & prohi-
behtem tribut a dari Cafari -, & dicentem fe Chrijlum tegem
# • ; . - a r a i ' '
Argifulif Ur iiùpietàtis Iudaei, quod acculantes Salua-
torem ,nec falfum aliquid verifimile inueniunr, quod ei
obijcere poflint. Falla quidem teftimonia tunc locum
hàbe'nt,quando cum colorealiquo proferuntur. Aduer-
fus Iefumautem nec color inueniebatur, qui poffèteon-
fra Iefum adiuuare mendaci a. *
A. S
Bed*.
orig‘n-
I n v n um e x quatuor, ilib er 1V.
Dixit ergo illisPildtiis ; Jlàipitè eum vos, & fecundàm legem
vefiram indicate eum.Dixerunt ergb ïud«i:Hobis non licet inter-
ficerequenquam. Vt ferm Domini inipleretur,quern dixit,figni-
ficans qua effet morte moriturus.
A n non occidebant , quern occidendum offere-
bant ? Si m alefador e ft , cur non licet interficere i $i
prop ter fell um n o n licu it, cmcrucifige,crucifige,chmtim-
ftis?Audite Pfalmiftam : Filijhohtinum, denteseorum/trma
& fagitta, & lingua eorum machara acuta. Q u ia tarnen proprijs
manibus, noluerunt eum interficere , v t quaff ffc
effent alieni d fcelere, impletus eft fermo Ieiu,quern de
morte fuaprædixit, vtàlu dæ is traditus, àgentibusoc-
cideretur;'
A. M. î2°- R. L.
muttipcrhibeam vtntacï.Oimiùqtii eUcx ventale, audtt'mMm
vocem.
Ideo non nego me elle regem ,quia in hoc natùs ffim, Aug»fi.
vt oftendàm quod fum. N o n eft producenda hæclylla-
ba hoc,tan quam diceret in ha cre: fcdcorripienda,tan-
quam d ix e r it , ad hanc rem ,0vel ad hoc natusfum. In
Græco namque nihil eft huius loCutionis ambiguum.
Vnde manifeftum eft , cum hic memorafle tempora-
iem natiuitatem , non æternami, Q u o d a d d i t , Om-
nu qui eft ex veritate,audit vocem meamM e ft, oh edi t & credit
m i hi,commen datio eft gratiæ, per quam dac veritas
credere in le."
Dicitei Pilatus-.Quid eft veritas ? Et dim hoc dixiffet,iterum
exiuit ad Iudaos.
Non expeâauitaudire quid relpondcretlefus , quia ' Albinsèi,
non fuit dignus,fed itërum exiuic. A. L. Introiuit ergo iterum inpratorium Pilatus, & vocauit Iefutn,
& dixit ei:Tu es rexIudaorumiEt rcJpondit lefusiA temetipfo hoc
dicis,an alij tibi dixerunt de met
A. T
Rejpondit PilatusiNunquid ego ludaus fum ? Gens tua &pon-
tificestradidcrunitemihiiQmdfecifti ? RefponditIefus:Regnum
nteum non eft demundo hoc. Si ex hoc mundo fuiffet régnant meu,
minifin met vttque decertarent,vt non trader er ïudais. N une autem
regnum me um non eft h inc. 1
Dembnftrandaeratnobis.de regno eius vana opinio,
Et ait adprincipesfacerdotum & turbasiNullam inuenio cau-
fam in hoc homine.
Ho c e ft, quod ipfe pridie qudm patererur, inter alia
difeipulis fuis a i t : Vettit enimprinceps mundi huius, & in me
nohbabet quicquam. Q u o d autem fuerat obie<51um, quia
tributaC^la ri dari prohiberet , quaff apertuminuido-
rum mendacium prasfes nihilipendens prxeermitrirtpo-
terat cnim fieri, ilium audiuifle quod Dominus dixerar:
Reddtte Cafari quartdejaffy funt: & qua Dei Deo.
L. f;
fine gentium,fi ue Iudæorum, à quibus Pilatus audierac
quod réx effet,quaff propterea fuiflet morte plc&en dus,
quod illicicumftffediaueratregnum, v e lq u ia fo len tre -
Atilliinualefcebant, dicentes : Commouitpopulum, do-
gnaturis inuidere régnantes, & caucndum érat, ne eius
cens per vntaerfam ludaain , & incipient a Galilaa vfque
regnum fiue Romanis, fiue Iudæis effet aduerlum. Pote -
hue.
ratD qmiqü s relpondiflc h o c ad primant interrogation
Hie fermo aceufantium, Sc eum qui acculatur0docef
nempræfîdis , fed peripfum Pilatum volu it oftendere !innôxium,&accufatores peruerfos, Docuifle enimpo^
hoc velut crimen fibi fui ffeobiebtumâ Iudæis, ap u dil- • pn lum , noncriminis , led indicium conftat elfe virtu-
lum patefaciens cogitationeshpminum. Q u o d li con- I tis.
tinuo refpondiflet Pilato , nonvidereturrelpondilleet- I Pilatus autem audiensGalilaam, interrogduitfi homo Gali-
iim IiSdæis K fedfolis gentibus h o ed e fe opinantibus. | laus effet. Etvt cognouit quod dé Herodis poteftate effet, re-
Nunc ergo per hæc verba P i la t i , nunquid egolud&us fumi \miftt eum ad Herodem : qui & ipfe Hierofolymis er at Ulis
genstua&poHtificestradiderunttemthi, patereumid au dif- \diebus.
fe à Iùdaffs. Deinde dicendo, quidfectfti î oftenditillud Pilatü s , ne contra eum quem infontemcognouerat,
ei pro crimine bb ie&um,quaff diceret : Sirëgem te ne- fententiam dare cogeretur,mifît eum H erodi:vtipfe po-
gas,quarc traditus es mihi ? Sic Dominus in marelpon-
iioue occafiönesinuidentium exclufit, dicendo regnum
fijum non elfe de h o c mundo , vtpenitus nulla culpain
co cognofeeretur,
A. Z M. s"- R. 10'- I
Dixit itaque ei Pilatus-.Ergo rexes tu ? Rejpondit ei lefusxVu di-
cis,quiarexfuniego.
Non timttitle regem con ficcri, fed ira diétum libra-
uitjVt nec fe regem negaret/, nec calem regem fe faterëtur
efle,cuiiis regnum putareturefle de h o c mundo. Quaff
diceret: Si putas me regem effe hinc, carnalis carnaliter
lapis. Quodautem Pilatus & fi interroger » firmiter tarnen
fentiat Ieliim eile regem Iudæorum : il W quoque
.confirmât,quod etiam alibi fupraferibit in titulo,R«xI«-
daorutn,¥ Hebraicè,Grace & Latine : v t & Hebræî &.Græci,
& Romani cognofeerent , quoniam Sc Pilatus fcièbat
eum regëm Iudæorum effe.Propter quodapparet, cum
quareuerentiarequirebaede Ie lu , &prou ocab atpopu lum
, v t Iefum magis ad dimittendum peterent quam
Barrabam. Rëuerentiæ autem Pilatiiliudetiam fu it lignum
, quo lauans manus fuas, dixit : Innocensego fum a
fanguine huius. Vosvideritis. N o ta Dominum lacerdoti
quærenti, an ipfe Chriffius effet , refpondiflè tanquara
depræteritis, tudixifii , quia femper exlege venturum
Chriftumipfe dixiflet. Pilato autem legisignaro , inter-
roganti an ipfe elfet rex Iudæorum , dicitur , tu diets:
quia per fidem præfencis confeffionis lalus eft gentium.
A. I _ Ego in hoc natus fum , * & ad hoc vent in mundum,vttefimotiu
s , qui eiuspatria; tetrarcha exiftebat, eum vel abfol-
ueret,velpuniret.Vcrumdiuinaprouidentia,nequaIu-
da;isexculatioremaneret, quaff non ip fi, fedRomani
Chriftum crucifixiflent,Herodcs qui Iudxus era t, remi*
•fir eum Pilato.
HerodesautehtvifoIefu,gyuifus eftvalde. Eratenimcuptens
ex multo tempore videre eum, eo, quodaudiret multadeillo,&Jpe-
rabatfignumaliquodvidereabeofieri. Interrogab at autem iUum
multisfermonibus.Atipfe nihil illi rejpondebat.
TacuitDominus cofam He *odc, quiaia&antiam de-
clinabat,& Herodis crudelitasnon merebatur videre d i-
uina. Fortalfein H erodefignificanturimpij, qu ifileg i
non crediderint Sc Prophetis, mirabilia C hrifti non vi-
debunt in Euangciio.
L . M . R.
Stabant autem principesfacer dotant & ferila conflanter accufan
tes eum.
Acculantibus pripcipibus & fcribis*Dominum a-
pud P ilatum, relpondit pauca , apud Hcrodem nulla
,ne diraitteretur, Sc crucis vtilitas differretur. Ec iu ftum
e ra t , vt Pilato ,qui inuitusfententiam ferebac, ex
aliqua parte relponderet : Ke rod î verb Sc cæteris, qui
contra legem mnoxiunv damnabant, ficut indignis, nihil.
V b i verb tacet, quaff agnus pro grege im molandus,
patien tiam præftat.vbi refponde t, quaff pallor pro oui-
bus contra lupos Sc contra lacrones pugnac.
L. T
Spreuitautem iUum Herodeixmh exercitu fuo, & ittufit indu-
turn veflealba,&remifit ad Pilatum. Et fafti funt amici Herodes
\ &Pilatus in ipfadiemaniantea inimici erantad inuicem.