de nuptijs vel de quibus rebus traâat.IntenriojVt cogno-
fcas vtrumrem de qua traëkat fuadëac veltlifluadeat ,'ve l
liber ledkus quid vtilitatis con férâ t.,
. Auto r libri Kùiüs eftSpirfiusfanëtus,-1 oquens per vas
fapietiæSalombnëm hums libri fcripcorèni, qu# fuit rex
fapienriffimuS &prophetapr#çipuüS, Ideo non legicur
jeëtïo libriSalomonis , fed lectio libri Sapientiæ. Qiij.
Salomon trîàvolüminaheroico m étro edidit, quæ & in
très partes Philofpphi#,fcilicet Ethicàm, P hyficam, Lo-
gicamdiftribuir. Parabolas nam que Ethicæ attribiiit,in
quibus bonos mores docuit; v t ib i : Audifilimi.difciplinam
patristui, ■ & ne dimittas legem marris tua. Ecclefiaftën autem;
PhylicsE aflignauft,in quo naturas rerùm dilTerùir,vt
ib i : Omniafiumma intrant in mare, ad locum vndefltittnt
reuertuntur aquaÿt herum fluant. Cantica cantïcorum L o gic#
contulit, in quibus rationalem animàm per dileëtio-
nem D eoco iùngi voluit,vel docu it,vtibi :fortisefivt mors
diléftïoiAqUdt multaponpotueruntextinguere caritatem : Autor
eftæquiuocuni. Æquiuocüm.autern dicitur quodvnùm
eftinliteratura ; feddiuerfuminfignifecatidne, v tleo .
Eftenim leo coelefte fydusin coe lo , & le o terreftris beftià
in terra,eft etiani leo aquatilis pifcis in aqua. Eft qiloque
Leo nomen hominis, Apoftolici (cilicet vel Imperatoris.
eft 8c leo pibtura vel fcu lptu r i, fi c 6c autor ejft æquiuocü.
Eft autem autor ciuitatisfid eft,fundatorvtRomulus R o -
mæ.eft & aùtor fceferis,ideft,prmCcps veLfignifer ,v t lu -
dasCnrifti mortis.cft quoque autor libri,id e ft, compofi-
tor,vtDauid P falterij.PlatoThymæi.Et etiam autor coro*
mune,ab augendo diCtum. .
, Materiä libri e ftfpöfu$&fponfa,id eft,ChriftusSc Ec-*
delta', v t in Euangelio legitut.^t« habetjponfam Jponfus efi.
Et item,decent virginesexierunt obuiam Jponfo & ßonfa. C hri-
ftus namque per iimile dicitujf fponfus, quia ficut fponfus
fponf#carnaliterconiungitur,& vnum cum eaefticitur;
ita Chriftus per aflumptam camera Eeclefiç afîaciatur,&
ipfii per cbmeftionem corporis eius ei incqrporatur. V n -
deßc Corpus eiuslcribitur, cuius caputipfe legitur,mem-
b raque eius oranes e led i per fidem 8c d iledionem ei cö-
ncxfi materia eius fu n t ..
Hicliber agit de nuptijs quæfiunt quatuor modis, fei-
licet hiftorice,ällegorice,tripologice,anagogice.Iuxta hi-
ftoriam fiunt nuptiæ duobus modis jaut earn is commixti-
one, aut (ola defjibnfarione:Sola defponfationevt Mari#
& Iofeph : Carhis commixtione, vtSalomonis & fili#
Pharaonis, quam tib i iure copulauit matrimonij ; cuius
'do mum auro gemmifque decoratam ædificauit. luxtaal-
legoriam quoque fiunt nupciæ-duobus modis : Vno ,qu o
verbum Dei carnemfibicohiunxit, id e ft, quoDeush u-
mahamnàturâm'futnpfit.quamindcxtera Parris exaltatä
in folio glori# col locauit:Àlio quö Chriftus Deus Homo
yniûerfàmEcclèfi^mj id e ft, tptam fideliummultit'ùdiné
per commixtiönem corporis fuifiSifbciauit.Quam & fuo
fanguine fubarrauit.ôc làuacro baptifmatis lauit, 8c varijs
Spiritus fandfci cariftnatibusdotauir. ; ,
Iuxcatropologiametiam.fiuntniipti#duobusmodis.
V n o q u o animaChrifto per düeékipnèm copulatur: Aliö
qtip anima qupd eft inferior vis interioris hominisfpiri-
tui,quÖdVft;fuperior vis eius per conferifum diuin# légis
' coniungitur,’de quo coniugio ipiritalisproles,ideft,bo-
humbpusgignitur. . .
coniunxiti Ad has nuptiasdes gentes perApöftolos’couo-
cauit-Tetti# nuptiçpoftiudiciüerunt,quando perAnge-
los Eccléfiam in coelefte Hicrufalem transferet,& in tha-
lamo glori# iplaDëitàtis vifionç fibi coniunget. A d has
nuptiais per Prælàtos Eçclefiæ multos volëtes trahit, multos
Iuxca Anagogen nihilominus fiuntnupei# duob. modis.
Vno quoChriftus refiirgensà morte noiius homo cç-
los afeendit , & mulcitudinem Angelörum fibifociauit:
Alio quo adhuepoftrerurrebtiohem tptdm ecclefiam in
vifio.ne Deitati.s fit# glori# copttlauit.Tres nuptrçlégun-
tur in Euangelio,Prim# ibi: Simileeß re'gnum ccdorum homi-
ni regt,quifecit nupttasfilio fuo.Sccanâç ibi: Vosfimiles homini-
busexpectantibus Dominumfuum, quando reuertatura nuptijs.
Terti#ibi:Er quaparataer'antintraueruntcueo adnuptiaslPci-
m# nupt-i#eranc,quädo rex ccelifilio fuo Chrifto huma-
naranaturaco'pulauic, vbi thalamusvirginis vterusfuit,
äc cjnovtjponßtsde thalamoproceßit. A d has nuptias omnes
anteiegemPatriarchaSjömnesCub legeProphetaisinaita-
uit.Secuud# nuptiç fuerùnt,quando Chriftus noiius hö-
tao ad cce lös afeendit, & mulcirüdinem- Angelbiimv libi
dolentes intràre Compeliit.De his nuptijs materia hu-
ius libri eontexitur, ideo & epitalamiùm, id ëft, nuptiale
carmen dicitur. ® ;
Incentip eius ëft Ecdefiam vel quamlibet ânima Ghri-
fti ïpönfam fpö'nfo Chrifto per dileëti’onem conïungere.
Q uæ diledHo in duo diuiditur, fcilicet, in dileôtioneDèï
■ & proximi.pileôlio proximi eft biformis,videlicet : Quod
tibi hon is fieri,alij neféceris:& quod vultis vtfaciant vobis homines,
faciteeisfimiliter. Dile& io Dei vniformis e ft, fciltflet,vt
præceptaëiusferüemus,Yt [ctibitut.Si quis diligit mefermo-
nemmeumferuhbit. • «
Tituius ënim huius libri eft : Cantictcartticorum, id eft,
laus laüdùm.Sicut enim in'lege quædam dicuntur fanóhj
quxdam verb fanélafanëlorum,his facratiofadtaCantica
canticorum dicuntur,quia omnibus canticispr#fërutur.
Qu xd am namq; hint cantica viëtoriç,vt:C4wrc>wiô Domi-
wa.qu^dam gratiarum a<ftionis,vt: Exultauit cormeu in Domino.
Sed ifta Cantica nuptias Chrifti •& Ecclefi# canuntj
ideo omnia cantica prxcellunt. H ocautc diftat inter can-
ticum SC carmèn :quod certalege.metri carmen fcanditur,
canticumvero niodulando canitur. Eftautem canticum
iocunditas mentis de #ternis,&intelligitur bona vita,per
quam acqùiritüriocunditâSÂter'næ exultationis.
Ecfdendum quodhæc veibx.Ofculeturme,nc-fuhr canticum,
fed de cantico aguntjquiäbonamvitamiuftorum,
quæin d ilëd ione conftat, Canunt* Canticum quippe eft
vitaiuftorum; Canticum canticorum eft vita perfedorü.
Liber eft #quiuocum.Eft enim Libèr,Bachus Deus viui:
& eft liber,homo ingenuusieft quoque liber interior corte
x , qui de arbore tra hi tue; in quo antiqui folebant icri-
bere:vnde 8c librarij dicebantur. Eft enim liber in quo le-
gitur.Hicliber eft vnus de feptem agiographi#. Sacra igi-
turScripturaeft bipertità. Diüiàitur enimin vêtus. &mo-
uum teftamentum. Veteris teftamenti feriptoresfuerunt
Prophet#:nouiautem teftamentifcriptore^ Apoftoficx-
titerunt:vtriufque verb autot eftSpiritus fandu s .V eteris,
vt legitur aut fetibitur : Audiarn quidioquaiur inmeDominus
Deus. No ui v t legitur : No» enim voseßisqui loquimini,fed Spir
ritus Patris veßri qui loquitur in vobit.Y etüs teftametum partiturin
tria fin Hiftoriam, Prophetia, Agiographiam.H.i-
ftoria eft qu# narrat prætèrita ,v t Genefis. 1 rophetia eft,
qu# prædicit futura,vt Ilaias.Agiographia eft,quç tradkat
#tcrna,vtDauid. Suntautemagiographi# feptem libri»
qui cöaptantur feptem donis Spiritus fändli, fcilicet,lob,
Dauid,Parabol#,Ecclefiaftes,Cantica,liber SapiétiÇjEcclefiafticus.
Ex quibus IoB aircribitur fpiritui lapienti#:
Dauid fpirituiintelledtus ; Parabol# fpiritui confilij : Ec-
clefiaftes fpiritui fortitudinis: .Çantica fpiritui fcieti#:Li-
ber fapienti# Ipiritui p i e t a t i s L ib e r Iefu filij $irach fpi-
ritfiitimoris. H# funt feptem.column#, quibus fuffulta
'eft'màgna domus Sapienti#.
EVnóYandum qupd Cantica fpiritui fàpieti#âflignantur,
qùiafeientiatôtiùkfctiptùr#Canticisincluditür.
Pr#tefeanótadfim qfiód Cantica iri,quinto loc'o agio*
graphiçcalcuIùmpohun't»quianiinirumquinque.gradus
anioris fun t;,videlicet; viffis Sc alloqiiiü,'cóta'dtus & ’ófcu-
la,fadtum. In prfinis nàm que'puêllà ^làcità vi’fü eligitur,
deinde'eledlam amans allöquituic, ’tertioblandö cónta-
dtuamplëdtitur, quarto ofculatur, qüifitè resfadto pcra-
^Itur. JSicDeus primitiuam Ecçlefiam in Patriarchis vifu
pr#deftinâüitôcelegit,dumAbrah# dixit: in feminetuo be^
nediceniur omnes gentes.
In Moyfe 6c Prophetis hanc allocutusveft , dicens:
Sifeceris quapracipio tibi, dabo ttbi terram fiuentem lac & mei.
Hanc prxfentia aflumpt#' carnis tengit' dicens: Ventte
ad me omnes qui laborati &ónerati eßis & ego reficiam pof.Huic
ofculumprxbuit, duin viófcor morris reffirgens pacem
amiflam ci rpddidit^ diççns : Pax vobis. Adhuc ra-
étum reftat , q u o d 'tu n e crit quando paradtp iudi-
1 cio in gaudium Domini fui cam in trod uce t, dicens ~
Ventte s
Venite beneditti patrismei percipïte regnumab originemunit vo-
bisparatum.
Omnis liber facr# feriptur# habet prôprias diüifioncs
__broprias numeri fignificadones , Verbi gratia. Pfàlte-
rium diuiditur in tr ia , 8c præfert tria f#Culi tempora,vi-
deliCct: ante legem,fub lege , fub gratia, quibus omhcs
iufti contra v ic ia& peccata pugnauc^unt,quorum vidko-
rias pfalmi canunt. Q u ; pfalmi in qüindeçimdecadas di-
üiduntür , q u s velutï tot'dem gradus cuidàm fcalæad
edelumercdæinferuntur , perq.uam vidtoresde vallelà-
crymaf üm'feandaftt àd régna coelorum.
Hicàutem liber in quatuor partes diu'iditur , quiaéc-
clefiadpOnfà Chrifti quam capic de'quatuor plagis man«-
di,per qüatüor Euangelià in thalamum fponfi colligitur»
ipfodicënte. Venieht& rec'ümbentabôccidente&oriente, a
mendie&aquilone,cum Ahr*ibam,lfaac&Iacob, ihregnocoelo-
m . \ .
Ab'oriente eft fpofifâ addü6ta,qiiando mülrituaoéleónera
pôrtanda habiîës, fed peëcatis diftortieran r& d i f-
formes. Hæc^üafi dc’meridie ad fponfüm venir,'epiiade
fetüore mundanæ gloriæ ad Chrifti cultiim fe côntulit.
Sunamitisautem de oCcidentevenirin quadrigaÀmina-
dab. Sufia enitneft ciui tas de -qua illa Sunamitis foi c, cuius
fili ùm Helifeus à morte fiifditâùit, qüia prius feruum
cùm baculô mifit, fed mórtuum fefdtafe nonpofüit.Vé-
nit Hëlifæus ôt âffimilatus eft m ó f tu o , furfëxit continifo.
Hic'môrrùusfignîficat gen ushùmanum. Sefuus
quibaculùm fuper mof tuum pôfùipMoÿfes fu it , qui le-
gis bacülum ftipcr mOttuos in pecçàtis p o fü it, qö#eós
jnag«'öppreffit,non refufcitaiiit. Helifeüs , '^urdicitur
Dei meî faluseft Chriftfis, nbbis àD e o dàtus faliis, hic in
ifimiîiïùdinefiominum mprtalis faékfis , mortuumfufci-
tauit humànuingen&s. P o r té Sunatnifikdiciturcaptiua,
8c ëft fynagoga ad hu cin petfidia a diabolo captiuata. _
H# cab occiden te fponfo adducitur, quia in fine mundi
adfidem Chrifti conuertcfur. Èt hôc in qùadriga Amiëloruiti
antelegèni in fidenrPàtriarchkrum eft élëâ:a,qüi nadäb. Amindäab erät fàcerdos in eu ids quadriga area
efediderunt hoeprömiflum : In feminetuo benedkenturo- ' ïn Ierufalèmeft redfi<fta,olim ab A llophylis capta. Area
mnesgentfs,iA e ft, in Chrifto. A m eriàièèftfponfaaddci-j de Indæaad génies venir, quando Chriftus'de fynagoga
^ka quando turba pôfmldrum fub lege in fidem Propfic- ;ad Eccléfiam fc contulic. Area dè lerufalem reducetur,
t a r S 'è f t collè6ta,quicrediderUfit hocfüturüm : Eccevir- quando fob-Hélià öc^EnochChriftüs ad lu dx am iam co-
ooconcipiet &panet fiüum,& vocabitur nomen eius Emanuel, id uërfam reuertetur. Aminâdab., qui dicitur populus meus
\nnobifetimbetis, quodfuir Deasliomo Chriftus. A b o c- fpöfitäneus, Chriftusëft ; quxfpcmtaneamortepopùjo
cidëntefponfaeftaddfi&a, qqandomùltitudog en tiumi oblatuseft.
fub gràtiitper Apoftolos ad fidem Chrifti eft attraéka. A b I Hüius quadrigaeftEuangelium, q ù o lnueëtus eft per
aPuilone fpèrifà adducitur, qüando fub Àntichnfto tur- müdôm.Rbt# hums qùadrigç funt quatuor Euangeliftç.
bainfidëliurh ad fidem cortuertitiir. Aliterpe r orienterai Equiautem funt Apoftoli , qui hanc qùàdrigam traxe-
pùerilisætas, per meridiem iuueniîis ætas, per ooçiden-1 runt,dum EuaiigeliumChrfikijpèr mundumçroedicaue-
tem fënftis, pét aquilonem decrepita accipfiur.de quibus ‘runt. V n d e fcribfiur: Afcendesfuper equos tuos, & quadriga
multituào’magna quoridie per fidcm & dilëékidnemm tuafaluatio. Super harte ^uàdrigam Sunamitis fponfo ad-
:amplexfim(pônficolligit'ürf‘ ^ ƒ klucitur» quando fyn^gogaperEuangeliiümin C h r is t i
Qu# dmifio'in ipfo libro per ^üàtuor petfbnaS diuidi- confortiirm recipitur. 'Mandragora vero v. h o c eft puella
tütififirbus vftâfiùfequeparsaffigftakur,fcilicet:per fijiarii 'fine capice, Venir ab aquilone. Mandragora eft herba
Phàrabnis ,perfiliam regisBabylôhis , perSünarfiitem, ïormam hominishabëns, fed capité carens: E t mufifiu-
per mändrafiöram. QuàrumduæeXiftuni ih fe ; du#in Xloinfidelitim inkelligiturpoft Antichriftum , cüi man-
fignificafiorte. Ham fiiia PhâraohisfëalitereftSâlomôr 'dragor#Caput eft amputacum , dum Àntichriftus occi-
m iti Coniögio côniunéka &rcopùlàtà. Et regina afiftri, dicur, qui caput Omnium malorum fcribfiur qu#tunc
quxfilia reeis Baby lonisfiguraliter d ic itu r , ' realiter in ad verum caput recurrfiab aquilone, id e ft, de infidclira-
tëmdlfimDorhirii v efiitaürö & argento Scgcmmisaa- t e ; & fi ib d itu r e iinfariëkitate. H x cde àg ro colligimr,
èrhafa. Sunamitisautem&maiidragora,hoccft, puella' q u iad e to tonm n do hæcturbacofigregatur. In manibus
finèëapite, ,prö'fölafi|nificatiorteponüntur; Filia Pha- apportabituf , quia per opera vifa Ecclefiæ aftociabi-
raonis*in 'CÜrru àbvoriente eft adduëtal R e g in a auftriin
Tür. In his quatuor fpcciebus materia hums
câmëtis'à'meridië adduëka eft. Sunamitis ab occidente in
libri verfàtur. Series autem totius
qüâdrigâ AmmâdaB eftiddüéta. Mandagoraab äquilo-'
■ conccxtionis libri hu-
fiè’âë àlris eft collë&a;8c in manibus adueëta. EiliaPha-
iufmodi.
radnisgënsHehrxa fu it , quæ fub impedo Pharaonis na-
ta creùit,banc Salomon fibi fociaufi,, qiiando Dominus
vineamde Ægypto trânftulir-&in Iud#a plantauit : hæc
Explicit Prologtu HotÊrij Doft oris ex’tmîjfuptr
in currufponfo adducitur,quia in lege äd eukum v^ri-nei
Cantica Canticorum.
perducitür, fed ipfacurrumDëi deferuit, &"currus Pha-
raönisäfcenditjdumplebs HebrçalegeDëidereli6ka,iuf*
fu principum fuorqra iddldlatriam arripuit. Reges nam-
' que Sc faCerdotesIfeäfhel currusPharaortis fuerunc, dum
I N C I P I T
Ægypdacâmidolol«dam per aureosvitulOs in Betel pö- a x t t t q P D f \ T
pulq De i induxerunk. Siquidem Pharao dicitur denu-| A X V O I 1 \ . V - / V J V x j
Sans vel diffipans , 8c eft diabolos quieo’Scnlcu diuino
denudauit,& varijs ertoribus diffipauit. Porro’hxc^jon-
fa ab o r k n t c « n i t , qniaprimbra n un d bcu ltum Dc i fti-
(cepitvipfa^ucfolenliuftiii&fecundainclamemprottolic.
Filia regis Baby lonis, id eft, diaboii.eft gcntilitas. Baby-
loncMmmdicltiir csnfufio | & eft ilic mundus ip quo
anulcis peccacis confutum eft gen'us humanum. Huiiis
rexeftdiabolus , qui imperatomnibus in peccatiscon-
fefis. Cuius filia eft gencilitas in confijfiotie idololatriae
HONOR I I D O C T O R iS EXIMI I
SVPER CANTICA CANT
I C O R VM.
M per ATOR fùpemqreipublicç volens habere
hæredem, genuitfabifiliutncoæqua-
fem : hune conftituic hæredem vniuerfo-
rum, per quemfecic & fecula. Q u i v t filios
pofiec habereregnicohæredes, defponfa- r . m i. ;___: J „ f l «ata/"S^h#cfaä:areginaauftri, venir ad Sâlomoncm,_i r
qu ia kir iru fanékoiqüem àufter figffificat, îlluftrata v e- | u it ci parer regmamdc eoncubinam, id e f t , g€
nit in cû^ s regnatum ad verum padficum C h R i stvm, humanam natumm. Interea j
QajieamintMnplumBoftiini adduxic, ^uaEc^ ^ ^ US
cam,temp him Dei viui fecit. . ,
Hæc àurum Sc gemmas in ornätufii rempli ättulfi,quia
ïapientia 8c ornamëntO virtutum domum D e i , id eff,fe-
ipfam ornauic. Venir autem veëkain câmeliS, quia doëkk-
d P hilo fophis, qu# ad vtftes artes docfcndas vccameli ad*
jnidi rcginaconfenfit: imparatorem deferefis,tyranno a
hæfit, à quo pollutaadulterio priuata eft regni fo lio , &
cum-eodem tyrantio seterno dàmnataexilio. C u im o x
concubina eft in dignitace prælata, regnique coron# at-
ticulara. ' i 'W ~— •
Bibliotbjret.PaLTem.ii. ■ / . . ■* .