---------- ! ■ ■ H H H
Bieron.
ß
Ambrof.
Remigius.
J£arc.i6,
Matth. I.
Gat'i.
Z a cb a ru Eptfcopi ChryJbpolitanï:
get. Formam beneagendiprsbuit, &-Vt-poflmc agi quae
d o c ui t,a d i ut oretn fpi r i turn i nfuridi(t.Narnprççepta lega-
lia comparâtiônë, Euangelij .etiam non bona dicuntur,
quia quod prscigiunt,hon perfifiunr. Gratia vero Euan-
gelij quod exteiiusimp.erai'dnterius v t perfieiaturiiuuat.
lezcehifelisçnïm ^'ftmïbniptliciftir : Depi eispracepta non
bona. Vciqqc non bona, Euan^eUo comparata. quia in eis
quædàmiriüfiliainfîrmidribus fenfibus agenda pérmifla
funt^ficuciilud vbi Deuslfraelitarum ciipiditatem fpolijs
Hieran.
C
D
loan X.
hpoc. 1. ,
Se du ii us.
E tin medio ficutlïmilitudo quatuor animalium fSc vul-
! rus eorum facies hominiÿiT& facies leonis, & facies vituli,
j & facies aquilæ.Primahominis facies Matthæum fignifi-
: cat,qui quafi de homine ëxdrfiis eft fcribere : Liber generations
lejù Chriftt. Secunda Marcum, in quo vox leonis in
i erçmoragicntisaudhür-.Voxclamantisindeferio. Tertia vituli,
quæLucara à Zâcharia fàcerdote fuiixplîfle initium
, præfigurat. Quarts Iohannem,qui ad altidra feftinans, de
v eibo Deidiiputar. Et in Apocalypfi eadem fignificatio
! eft,vbi dkkmiAnïmalprimumJiinïleleoniifccmduinfimikvitulo,
ternit fimile bomfàiyquartufimïleaquiU volanti. Sedulius:
Hoc Matthaus agent Jjomineitigeneraliter implet.
Marcus vtaltafrémit voxper deferta leonis. ,
- lura facerdotisLucasCmet ore iuuenci.
r Morevolans aqutla ver bo petit afiraioannes.
Aliter Iuuencus:
Mmhaus&iftituit virtutum tramite mores,
. '. Jet beneviuendiiufto dédit ordine leges.
Marcus a mat terras inter calumque volare,
Et vehemens aquilaflnclofecat amnia lap fit.
Lucas buberius deferibitpralia cbrtjli.
lurefacer vitulus,qui moeniafatur auita.
v lo amies frémit oreleofimilis rugienti.
Intonat aternapandenmyfierta vita.
Augüftinus v eco ficin libro de conCordiaEu^ngelifta-
rum: Matthaeus incarnatibnem 3omii|i fecùadô regiam
ftirpem fuféepit.Marcus rânquam pediffequus,&; breûia-
toteius elfe videtur,cum foïo Ioarifie nihil dicens. LuCas
facerdotalemdominiftirpem occupauk,ad Dâuidafcen-
dens, ponjegiu.ijïftemma ièçutus*, lèd'per reges exijc ad
Ægygtiorum fatiaripëimifit. Nam pro eô quod carnalîs Nafhat^(quixex non fuit) filiuih Dauid : n o n licu tM a t -
populus modum egredereturvihdi&s, lexpérmittit car- thaeus,qui perregem Salomonem defcendensïcçterosre-
nalibus rependere vicem m ahfquod Euangelium firmio- i gesprolècutus eft. Non ailtem habuiçbreuiatorcm Lu-
ribü$vecac;IuniliusinlibroadPrimaftöEpi(copuin:Ve- *
teris teftamenti intend'd eft p nouum-figuris & ænigmati-
Lbus demoriftrare : Euangelij àutèm, adæternæbeatitudi-
nis gloriam mentes humanasaccendere. Hierogymus
Ç a u is& Euftochioân Epiftolâin adjfeàlacas :tNon pute-
mus in verbis fcrjp’tnrarutn eflè Euangelium,fed in fènfu:
non in fuperficie,fedin medufta.-rion in fèrmonum folijs,
fèd in indice rationis. Vnde Xmbrcsfius fiiperLucamiEc^
cleiia cum quatuorEuangelij libiosJiabeac,vnum Euangelium
habctjvnum Deum docet.RemigiusinMatthaîü:
Sciendum quia ficut eft vna fides & vnum baptifma.ita &
vhura Euangelium,quia vna eft doôtrinâ. Et quod vnum
fit,dominas manifeftat cum dicit : Ite, predicate euangelium
omnicreatura. E t item : Praiicabnur regnum in toto orbe. Et
P aulus:Notumvobitfaciofratr^Euangelium,quodEuangeliz4- _________ _____ r _....... ____
turn eft a me,quia non ab homine accept iüud &c.Et nos quo tief- i conieduracapete voluerunt, non de totaintentione Eu-
cunqueplucalinumerodicimusEuangelia, necdo dr in â [angeliftarum,quæmagisfuerat perferutada. M ultoenim
diujdimus, ièd libros diftinguimus. beda quoque fuper {congruentiusMatthæusregiarn Chrjftiperfonam maxi-
L u c a ^ G um fuk quatuor Euangelftlæ .mqntam qua- me cqmepdans,perleonem fignificatur.Vnde ? c iaA p o -
tuoreuangelia, quam'vnufn quaçuor îibrôrum veritate calyp^ cumip|atriburegia ieo commemoratuseft, vbi
confonumedideruur. Sicutenim duo verfus eandem dimur: Vicitleo de tribu luda. Secundum M atthæurama-
prorlus habentes materiam, pro diuerfitatq hietri & ver- gi narrantur venifle, ab oriente ad regem quærendum &
borum duo funt, & tamen non nifi vnam continent fen- adorandum, qui eis per fteUam natus appamit,& ipfe rex
tentiam.-fic Euangeliftarum 1 i b tic u m fin t quatuor, vn u m Herodes regem formidatinfante^n , atque vteumpoflit
continent Euangelium r quiàVnaikciodrinan^faciuntde occidere , torparnuîosnecat. Lucamper vituFum fignifi^
fidccatholiea , deeommunionefaèramentorum , a ede Lcarincutti dubitaueruw , quiquafi'animal hoftijs depu-
præraio virtutum. Iuxtahoc dicit etiam Hieronymus fu- taçiim,circa templum maxime 8r Hieroiolym^narratio-
per MarCutn,quatuor Euangelia eflè vnum?&ynuro qua- | nis fuæ verfatur inceffu. In principio facerdotem collocat
tuor. Nam licet quatuor dicafltur , quiavdiüiifim & vario ! adàram orantem, populo foris ftante. Mariam cpncepto
Au ufli or<^b>e quatuor ea pericripière,tamen vnum fimcinfum- i domino Hierofolymam raittit ad domum pontificis. ibi
^ n J ma fidei catholkoe. Sic etiam dicit Auguftinus Piàluio baptiftamnatum refer t, illucdominumnatumcumho-
j C L . qqodplureseeclefiæfunt vnaecclelia. Pluresqui- |ftiatransfert,illuCcüpàrentibusfingulisannis-£luCit,duo-
demvârietatettibuunfSclinguarum & pöpulomm, vna ■ dennem intemplo choris dbdorum inter(erit,& poft cæ-
funtparticipationc fidei&laccamentorum. Euangelium ; teradifeiputos D eum intemplo laudantes in fine Euan-
! interpretatuCbonaannunc^àtio. Græceenim?t»bonum, gelij conçludir. ,5
ùyittào? annunciatio dicitur , vnde & angelus nuncius in- , Concordia Auguftini in quarto libro»Ideo Marcus vi-
terpeeratür. r I t© hominis • • • demonftrareperfonam . * - & - Matfehrei - •
comes
j D e figiaris Euangeliftarum non adfibr/âs;, fed diuerfas
I efle , quia cum illoplura dicit propter regiäm perfonam,
patriimiènrentias ponémus ,(i vt leétor cligat quod fibi
qua: fine comitara efle nen^ foler. vej quod ptobabilius
I potiflîmum videbitur. Hieronymus in argumento ante
eft,quia cum ambobusincedic. Nam qqamuis M atthäo
c I Ëuangelia.-Quatuor euangelia irnlto ante prædibta, lezebletur
- _ l “ - • * - in plurrbus,tarnen innonnullisLue£eJinagis>eöngruiitj^t
ehiehs volcmen probat,in qitö prima vifio itacontexitur; hoc ipfo demonftreturad leonem & ad virulum (ho c eft,
CMnm J6o. i äd regalem quam Matt^£eus,&ad'iacerdotalem q^uam
Lucas infinuat perfonam } }d quod Chiiftu^ homp eft,
perrinere : quam figuram M a rcusge rit, pertiöens ad
-trunquC.
Angiiftinusfuper loapnem LXXXVI.capire. Plerique
ante nös in animalibus quatuor intelle^erunt leonem ;
pro rege pofitum , quoniam videtur efle rex beftiarum
propter terribilemfprtitudinemi H * c per/ona trihura i
eftMattha:o, quiaingenerationedominireglamferiem
profecutus eft. Lucas autem quoniabi cmpitdiacerdotio
Zachariae, facerdotisfaciens mentionem patrisloannis
baptiftsjvitulo depuratuseftjquiamagn'a viiftimavifulus
erat in facrificio iacerdotum. Marco homo-Chriftus me-
ritoaftignatuseft, quianequederegiapoteftatealiquid
d ixit, neque de läcordötali: fed tantum ab homine Chri-
ftoexorfuseft.Hiomnesde diuinitatcpaüe^ locutifunt.
Aquila eft loannes,lucis asterhae contemplatbr.Dicuntür
enim p^lli aquilarum fic a parentibusprobarfepatris fcili-
cet vngüe (uipendi, & ra4ijs iolis opponi. Q u i firme con-
templarusfuerit,filiusagnofcirur:fiaciepalpuauerit,tan-
quam adulterinus ab vngue dimittirur.
Ambro-
A
I È tnbrof.
■ Matt. io. I KS9 I loan.iß.
I Matt. il.
I Matt- f.
Ç . . .
[ Pfal. i$.
I Pfal ÎI8.
K Rom. iß.
K Pfal ns. \ I Pfal.xi.
I Pfal. iS.
I Pfal. itS.
f Matth. 7.
_-Ainbrofius fuper.Lucam : Plerique putant Dominsm
noftrum quaouoT. formis ani.mahutn flgurari. Ipfe enim ,
efthomo.quianacus eft ex Maria:leo,quiafortis eft; vitu-
lus quia hoftia:aquila, quia rçfurre&io.
Hieronymus fiiper MarcumtChriftuseft homo hafee-
d o , vituliis moriendo , leorefurgendo.» aquila afeen-
dendo. • ’ ■
Nu n c autem quæ ad fetibendi m odum congrue refer-*
ri valeanr,proponamus.Ex epiftola Auguftini ad Volufia-
num : Modusipledicendi quo Euangelmm contexitur,
omnibus acceflü>ilisèft.EaquasapeEta con tin e t, quafi a-
micus familiaris fine fuco ad cor loquitur indodorum atque
do&orum. E av ero quxmyfterijs occultât »necipfa
eloquiofuperbo e r ig it, qu o non audeat accedere mens
tardiufeula Sc inerudita, quafi pauper ad diuitem : fèd in-
uitat omnes hutnili fermone^ quos nonfolum manifelta
pafeat, fed etiam fecreca exerceat veritate. His falubnter
Sc praua corrigunrur, Sc parua nutriuntur, öc magna ob**
leä antu c ingenia. Summa Euangelij iuxta Iiidotum in
•fèxtó etymologiaiaimÿtEifaric’diftinguitur;;ideft,in hiftof
fia ,in moribas,inallegoria. Ruriusifta triamultifariedi-
uiduntur,id eft, quid à Deo,'quid ab angelis, vel homini-
busgeftum diótumque fit : quid à prophetisnunciatum
de Chrifto Sc corpore eius ,.quid de diabolo &,membris.
ipfius,quiddeveteri &noùopopulo,quiddeiprælenti le-
. culo Scfuturo regno atque iudicio.
HieroOymus iuperMarcumîQuatuor funt qualitates,
, de quibus lân6taEuangelia.contexuntur;præcepca,man-
data,teftimonia,exempla.In præceptis iuftùia,in manda-
I tiis.eharitas,in ceftimonijs fidesiin éxemplis perfeétio.Prç-
Prætentaium & fu tu ra rum, vbi dicit Beataquacredidin
quoniamperficientut ea qua diita funt ei a domino. Nominans
enim matrem doming impræfenriarUmintelleXiteam in
Vtero portare mundifaluatorcm.Dicens vero beata qu *
GçedidiEj aperte indicat, q.uiâ Verba âbgeli ad Mariam per
fpiritumagnouitiSubiungens,perficientur,ftituräprasui-
dic* Próueibialis vero fpecies eft figpraca locutio,quæ v-
num<dicerc videtur > led auü d inte lljg itu ri& de præfenti
tempore commonet. Irihâcenimallegoricefurnirurin-
telleétus, ita vtquodammodo vcrborumfuperficies âu-
feracur. Quatuor àurem modis in Euangelio cognofci-
musallegoriam -, videlicerautlècundumtranslationem,
auc perimaginationem, aur per cotnpàratioriem, aut lè-
cundum prôuerbialemmodum< Translatiç autemeft,
cüm àrHmaemotus fiùè Humana membra âd infinuaüdas
caaiàstEaasferuntmadDeumi Vbicunque enimlacrà
feriprurain Dcodelcrihit caput,oculos,palpebraÿ,aures,
os,labia,linguam,Cor jimaginem,vtetû, manus, dextram,
finiftram, digitosfiue digiruro, brachium, alas,fcapulasj
pofteriora,pedes,item motuâanim£ë,iEam,fuCoremjobli'
uionem^recordationem, pcenitenriàm, & aliàhis fimjlia:
nott cacnaliter iuxta hiftoriam à recâe intelligentibus fen-
tienda funt , ficutàludæis &pleriique hæreticis carnali-
ter fapientibus, qui D eum corpore um arque localem b-
pinancurded Ipiritualiter omnia dé eo ihcelljgëda & con-
htenda fu n t , veluti déillo.qui'fimplex naturaê ft& im-
murabilisvneque aliud eft ip lè,& a liud quod habet. Ima-
ginario vero eft,vt ib i: Homo quidam defeendebai delerufakm
inîiricbô.Etmtfusin parabola vineæ&agricolarum * O r-
, ..M __ , doenim eorum qUâegefebantür à Chrifto jVelut imagine
cepca huiurfmodi:!»viamgentiunt neabieritüt hQceü,diuerte | p e tfo n *& iïegotijaltetiüsreferçürimpletus. Compara-
àmalo. Mandata,ythoc:Mandatumnouumdovobts}vtM‘ga- tio au tém e f t,v tillu d ; Simtkefiregnumcoeloruntftnapi, Ôcc.
E
tbidenl.
I Pfal. Ï2J.
F luniliut.
tisinuicem ; hoc eft ^ facere bonuin Sc charicacem implere.
! Tèftimonia,quaein ore duorum vel triUm^vt hoc -.îobannes
i tejhmoniumperhibet de me, fed habeo tejlimonium mains loan ne.
Pater ipfe qui in mc maner, teftimoniitm perhibe t de me<
Exempla,vÈ,hoc -.Difcite À me quia mitufunt. Et,Ejloteperfecti
(teutpatervefief coelejlisperftftus.eïh Et alibi, Exemplum enim
diâi vobiSyVt & Positafaciatis. Sed dehis dicit Dauid t Prace-
ptum domini lucidum,illuminans oculos.Et alibi; Latum manda“
tumtuum minis, quia quidiligitproximum totam legèmtmple-
uit. Item, Teftimonia tua inteliext.Et alibi: Tejlimonium domini
Jidcie. quia plus fide animi quam oculis carnis tefttmoniu
indiget. Quarto,I«<firw domini ver a iujhficata in femetipfa. v c
fcilicct fic lintiudiciorum noftrorum exempla îuituicaca,
ficut in iudieijs Dei comperta habemus. Vnde idem alibi;
A mahdatis entm tuis timui. In quo enim iudicio mdicabimus, tu-
dicabitur de nobis. In his quatuor qualitacibus funt,timor,tides,
lpes,charitaS. T imore nanque incipimus, fide lèrSa^
mus quod incipimus,lpeerigimur, charitate confùmma-
mur.Fi»« enim pr&ceptt eft chantas. Hi func quatuor men-
fcs,quos Chriftus ante meflèm prædixic, dicens i Nonne
quatuor menfes funt vfque ad mejfent i Vt Sc nosperpræcepca
Dei atque mandata ac teftimonia SC exempla, cum gau-
diometainus in cælo fructus maturos, portances noitrOs
chantatis manipules, qui in lachrymis timorisfemina
poenicentiæ iactauimus in terra<
Ex libro Iunilij ad Primafium;In fuperficie cuangelicæ'
feripturaz quatuor dicendi Ipecies at tendendæ funt,vid e-1
licet hiftorica, prophetica, prouérbialis, fimpliciter do-
cens. Hiftoria autem eft rei geftæ narratio. Hiftorica qui-
dem fpecie texicur principaliterEuangelicaleôfcio, cæte-
ris tribus(ecundarioincidencibus. Nameaquæpriusfè
N o n enim narratio fidut in fuperioti exemple rexicur,(èd
cauiarum folummodo comparaturelfe&us.Prouerbium
vero eft, ficut ibi : Qui hon intrat per ojtium in ouile outum fed
afcetidiialiunde, tilefur eft& latro. Simplex autem doUrma
dicitur, ad differen dam crete rar uni» quæde fide SCrtiöri-
bus docct^non hiftoriam téxeris, itequé prophetiam,ne-
qUeprouerbia continens : lcd modo præcipit Vel profii-
bct,modo perfuadecvel dilïuadcc. Præceptum eft, Dïlige
Deum & proximum. Ptohibicio e ft , Non occtdês. Perluafio
vero eft , Vende quacunqué babes & dapauperibus.fi visperfeA
ßus ejfe. Difluafîo autem eft» Nolite iurare. Sicdelimilibu^s.
De præceptis & prohibitionibus dicit Hieronymus in E-
piftola adCellantiam,quia cota îufticia iiî eis dicitur.Sien t
enim mala prohibentur,ica etiam boria præcipiun tur. Ibi
coerceturanimus,hiciricitatur. Ibi fecifle^ic nonfecifFe
culpabileeft In quouispropoficodn quouisgradu asqua-
le pecc&um eft, vel prohibita admittere, vel iuflà non fa- l||e | -
Tribus quoque figUris, graüi fciiicet, mediocri, âtte-
nuata,ftylus Euâgelicæ leâdonis diftinguitur, iuxta quod
Âuguftinus in I V . de dadfrina Chriftiana docet.S>iéice-«
rrirn De vna eademquere magna&fummifle d icitur, fi
docetur:&temperate,fipr^dicatur:&grändicer,fi aduer-
lixsinde animus, vt conuercacur, impellitur. Ac véro hi
modi in Euaiigelio manifeftiflimi filât. Pr^dicatioriam-
queEuangelicamundum d o c u it , quod ipfeignolPabat;
fuafitei, quod nolebat: & tandem compulit eamgtortdri
iticruceCbriJti , quæ fcandalumludais e ra t , genttbus veroßul-
titia.
Beda fuper Marcum : N otàndum quia Èuângeïiftàt v-
flolpirituaccenfi / diuerfiim primordium narràdonis&
cundum fpecies esteras didtafunc, pofteaab eüangeliftis ! diuerfura terminum ftatuere. Matthæusà natiuirarehu-
v t hiftoria relata iunr. Sieur prophetis Zachatiæ Sc Eliia- mana exardiens,vfque âd refiirredffbnem n arraui t. Mar-
bet ab ipfis quidem.didtæ font fpirituprophecico,fed Lu - cusâb Ëuangdicaprsdicationeincipiens , peruenit vfq;
cas,qunefert,ordine narrat hiltorico. Similiter prouer- ad alçenfionem. Lucas à natiuirace præcurforis inchoans
bia domini Sc eius fimplicem doârrinam adferiem hifto- Euangelium, fetrainâuit in afcehfione dominica,difcipU-
riæreuocantËuangelifts.Seiendum quodaliquandqfpi- disexpc<ftantibusaduencum Canßti fpiritus. Iohann.esab
ritu prophetico narratur hiftoria, vribi : In principio creauit æcernitate verbi Dei,pertingit vfque ad refurreâionem.
Heus citlum &terram.Et nonnunquam parabolice, vt Homo Ämbrofius in II.fuper Lucajjp.'Ioannesjî cæfoftibus Cxquidam
defcendebatde lerufalem m lencbotôc e stera. Prophe- ordijsad cerrenadefcendiE, dicens quando erat v«rbum,
tia autem eftcer'um latentium,prçteritarum,prsièntium, quomodo erât,quid erat,quid egerat, quid agebat, vbi e-
fututarumqùe ex diuinainfpiràcione manifeftatio. P r s - rat,quo venerit,quoiqj»do veneric,quo tempore venerif,
fentium, v tib i : V ndeboc mibi,vt ventât mater Domini admet qua caulâ venerit. In principio, in quit ,etat verbum, habes
Bibliotb.Vet.Pqtr.Tom.iXi 9 A z quando
Àugüfii.
Gai 6.
..Cor.l.
H